KINEZYTERAPIA ANALITYCZNA METODĄ FED W USPRAWNIANIU SKOLIOZ

KINEZYTERAPIA ANALITYCZNA METODĄ FED W USPRAWNIANIU SKOLIOZ Grażyna Brociek, Magdalena Kowalska, Marek Wiecheć MOGK-K - Ostrowiec Świętokrzyski, MARKMED Rehabilitacja Ruchowa, Ostrowiec Świętokrzyski Słowa kluczowe: skoliozy, kinezyterapia analityczna W dniach 12 13 października 20212 roku w hotelu Gromada odbyła się I MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA: Metoda FED w Polsce - bezinwazyjne leczenie skolioz 12-14 październik 2012 r. Ostrowiec Św. Uczestnicy konferencji przedstawiali wyniki leczenia skrzywień kręgosłupa przy pomocy urządzenia FED. Jednym z podmiotów biorących udział w konferencji był MOGK-K w Ostrowcu Św., w imieniu którego zaprezentowano wyniki prowadzonej kinezyterapii analitycznej metodą FED przez pracownice ośrodka G. Brociek i M. Kowalską. Wstęp Wady postawy a szczególnie zaburzenia związane z kręgosłupem, w tym boczne skrzywienia kręgosłupa, stanowią poważny problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny. Jak wynika z wielu prac i doniesień naukowych tylko wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie terapii daje szansę na skuteczne leczenie, przy czym pozostawione przy samym dostrzeżeniu zjawiska i jego obserwacji nie jest wystarczającym. Potrzebne są ukierunkowane działania terapeutyczne, tym bardziej, że skutki nieleczonych lub nieefektywnie leczonych wad postawy za późno, a odwrócenie procesu powodującego wady nie jest możliwe. Dostrzeżony w Polsce już w latach 60-tych, stale monitorowany i potwierdzony badaniami, problem powiększającej się liczby dzieci i młodzieży z wadami postawy, stał się na początku lat 70- tych podstawą do powołania i stworzenia, na mocy zarządzenia ministerialnego, systemu placówek korekcyjno-kompensacyjnych w całej Polsce. System przewidywał powołanie miejskich i wojewódzkich Ośrodków Gimnastyki Korekcyjnej i Kompensacyjnej, wyposażonych w odpowiedni sprzęt oraz wykwalifikowaną kadrę medyczną oraz instruktorską. Dzień 03.05.1973 r. przyjmuje się jako datę powołania Międzyszkolnego Ośrodka Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej w Ostrowcu Św. Ośrodek Gimnastyki Korekcyjnej w Ostrowcu Świętokrzyskim działający obecnie w ramach Zespołu Szkół i Placówek Publicznych nr 3 to placówka z blisko 40 letnimi tradycjami pracy z wadami postawy. Placówka stale potwierdza zasadność swojego funkcjonowania w odniesieni chociażby do przeprowadzonych w 2010 i 2011 roku kompleksowych badań dotyczących stanu zdrowia dzieci ostrowieckich, finansowanych ze środków UE funduszu norweskiego (eea grants): Dziecko ostrowieckie budowa somatyczna, sprawność motoryczna i częstotliwość występowania wad

postawy ciała oraz charakterystyka odżywiania dzieci i młodzieży miasta Ostrowca Świętokrzyskiego w wieku od 7 do 16 lat, którego autorami są Ewa Nowosad-Sergeant, Wojciech Czerny, Stanisław Zabornia, Marta Niewczas. Przedstawione na poniższym wykresie (Ryc.1) wyniki badań dowodzą, że problem wad postawy na terenie miasta Ostrowca, w badanej grupie wiekowej, dotyczy co trzeciego dziecka. Celowe a nawet konieczne wydaje się więc prowadzenie działań diagnostycznych, profilaktycznych i leczniczych, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy i możliwościami działania. Ryc.1. Zestawienie wyników badań Od początku istnienia MOGK-K specjalne miejsce stanowiła praca z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa. Stałe doskonalenie zawodowe, kontakty ze środowiskiem naukowym, uczestnictwo pracowników w kwalifikowanym kursie, dały mozliwość zapoznania się a następnie wprowadzenia do pracy Ośrodka metody FED. Dla skomplikowanego i trudnego problemu leczenia skolioz, o czym świadczy chociażby fakt braku jednolitego sposobu postępowania w leczeniu tego schorzenia, metoda FED, (hiszp. Fijación, Elongación, Desrotación; ang. Fixation, Elongation, Derotation,; pol. Ustabilizowanie, wyciągnięcie/wydłużenie, derotacja) jak określa ją sam twórca: trójwymiarowe ustabilizowanie kręgosłupa przy jednoczesnym jego wydłużeniu i derotacji, to nowatorski, zyskujące coraz więcej zwolenników w Polsce, Europie i na całym świecie, spojrzenie na terapię skolioz. Twórca, autorem metody jest profesor Santos Sastre Fernandez. Metoda powstała w wyniku długoletnich prac naukowo-badawczych. Obecnie opiera się na ponad 2400 skatalogowanych i potwierdzonych przypadkach klinicznych. Metoda stanowi kompleksową propozycje trójpłaszczyznowej terapii bocznych skrzywień kręgosłupa (oraz kifoz i lordoz) przewidując i określając pełne postępowanie terapeutyczne. Sposób leczenia zaproponowany przez profesora Sastre jest oparty na zastosowaniu kinezyterapii instrumentalnej, aplikowanej za pomocą specjalnie opracowanego urzadzenia FED, które pozwala siłą

korekcyjnym oddziaływać na poziomie skrzywienia poprzez ustabilizowanie, rozciągnięcie i derotację kręgosłupa. (Ryc.2). Metoda opiera się na teorii wzrostu, rozwoju, wzajemnego odziaływania oraz właściwościach chrzastki nasadowej (brzeznej/epifitycznej) i neurocentaralnej występujących w trzonach kręgów, potwierdzonej licznymi pracami badawczymi i doświadczeniami. Ryc.2. Graficzne przedstawienie założeń metody FED Metoda jest tym skuteczniejsza im wczesniej pacjent zostanie prawidłowo zdiagnozowany i poddany terapii. Generalnie pozytywnych efektów leczenia należy się spodziewać u osób z nieukończonym wzrostem kostnym. Metoda jest dobrze tolerowana przez pacjentów, pełnej terapii poddawane były nawet 6 letnie dzieci. Integralnymi częściami metody FED są: Specjalistyczne badanie i diagnoza: - Protokół badania FED zawierający kwestionarisz pytań oraz schemat badania fizykalnego pacjenta. - Badanie obrazowe RTG (w niektórych przypadkach również TK i MR) wykonane tak aby obejmowały możliwie cały kręgosłup wraz z miednicą i stawami biodrowymi. Dokładna analiza zdjęć z dokonaniem pomiarów m.in. kąta skrzywienia wg Cobba, kąta rotacji kręgów (Rimondii), torsji kręgów, oznaczeniem testu Rissera, porównaniem stawów biodrowych i biodrowo-krzyżowych. Klasyfikacja oraz określenie procedur terapeutycznych charakterystycznych dla każdego przypadku i typu skrzywienia. - klasyfikacja pacjenta wg podziału Kinga Moe (5 rodzajów skrzywień kręgosłupa) - dobór odpowiednich elementów terapii przygotowanie fizykalne pacjenta - ciepło, -elektrostymulacja, - trakcja/elongacja. terapia za pomocą urządzenia FED ze szczególnym uwzględnieniem aktywnej autokorekcji i propriocepcji. kinezyterapia analityczna to specjalnie dobrane procedury terapeutyczne zestawy ćwiczeń mające zastosowanie w przypadku określonego rodzaju skrzywienia sklasyfikowanego wg King - Moe. (Rys.3)

Ryc.3. Przykłady ćwiczeń kinezyterapii analitycznej FED Ryc.4.Graficzne przedstawienie schematu postępowania w metodzie FED

Kinezyterapia analityczna stosowana jest jako komplementarna część terapii FED w przypadku skolioz powyżej 20-25 0 konta skrzywienia wg Cobba, lub jako terapia podstawowa w przypadku skrzywień poniżej 20-25 0 wg Cobba. metody uzupełniające kinezyterapia np. PNF, kinesiology taping, pływanie gorsetowanie w niektórych przypadkach jako uzupełnienie terapii, stosuje się zaopatrzenie gorsetem typu Cheneaau okresowa kontrola i ocenawyników usprawniania: - Protokół badania FED - porównaacze badanie obrazowe RTG (TK, MR) Zwraca uwagę fakt otwartości metody FED na inne sposoby oddziaływania leczniczego. Metoda już w swoich założeniach wprowadza do terapii bodźce fizykalne, pływanie, zaopatrzenie ortopedyczne. Dopuszcza stosowanie jako uzupełnienie, innych metod takich jak Kinesiology Taping czy PNF. Trzeba podkreślić, że z przebadanej i poddanej terapii FED grupy pacjentów tylko 3% z nich musiano zastosować ostatecznie zabieg operacyjny. Materiał i metody W kwietniu 2010 r., utworzono w Ośrodku grupę terapeutyczną FED obejmującą, najtrudniejsze, najszybciej postępujące przypadki skolioz u dzieci i młodzieży. Postępowaniem terapeutycznym objęto w pierwszej kolejności 9-cioro (w wieku od 7 do 17 lat, osiem dziewcząt i jednego chłopca) a w kolejnych latach liczba ta wzrosła do 28 pacjentów z czego 1 pacjent od czerwca 2012 r. jest po operacji. W związku z brakiem możliwości zakupu urządzenia FED oraz prowadzenia przygotowania fizykalnego zdecydowano w MOGK-K możliwe było stosowanie kinezyterapii analitycznej. Tak więc metodę terapii stanowiła Kinezyterapia Analityczna FED aplikowana zgodnie z założeniami metody FED w oparciu o wcześniejsze badania i diagnostykę. Terapia stosowana była podczas zajęć w Ośrodku oraz każdy z pacjentów był edukowany w zakresie kontynuowania terapii i wykonywania odpowiednich ćwiczeń w domu. Pacjenci uczestniczyli w terapii od 6-18 miesięcy. Na początku terapii i na końcu przeprowadzono badanie, ocenę postawy ciała i wykonano badanie RTG. Wyniki W pracy przedstawiono wyniki uzyskane u 27 pacjentów poddanych terapii. Podstawą do oceny uzyskanych efektów terapii stanowiły wyniki badania RTG początkowego i końcowego z określeniem konta skrzywienia wg Cobba, oraz kąt rotacji wg Raimondi, badanie ogólne postawy ciała, weryfikacja danych na temat frekwencji na zajęciach i zaangażowania podczas wykonywania ćwiczeń zarówno w ośrodku jak i w domu. W badanej grupie uzyskano: *w 20 przypadkach uzyskano poprawę stanu pacjenta zmniejszenie konta skrzywienia

KING MOE I pierwotne skrzywienie lędźwiowe Przypadek 1. Przypadek 2. Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 1. R.S. 21.10.2010 r. Th 2 -Th 6 17 0 sin ur. 2011 r. Th 7 -L 1 25 0 dex 20.12.2011 r. Th 6 -Th 12 18 0 dex Th 12 -L 4 10 0 sin Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 2. M.S. 08. 02.2011 r. Th 8 -Th 12 8 0 dex ur. 1995 r. Th 12 -L 4 15 0 sin 25.10.2011 r. Th 12 -L 4 15 0 sin

Przypadek 3 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 3. A.W. 18.05.201 r. Th 7 -Th 11 14 0 sin ur. 2001 r. Th 12 -L 4 19 0 dex 28.12.2011 r. Th 5 -L 4 10 0 sin Przypadek 4 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 4. P.O. 25.10.2011 r. Th 5 -Th 10 20 0 dex ur. 2004 r. Th 11 -L 4 20 0 sin 19.06.2012 r. Th 5 -L 4 16 0 dex Th 11 -L 4 19 0 sin

Przypadek 5 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia Przypadek 6 5. A.K. ur. 1996 r. 18.08.2010 r. Th 8 -Th 11 16 0 sin Th 11 -L 4 20 0 dex 29.02.2012 r. Th 8 -Th 11 15 0 sin Th 11 -L 4 15 0 dex Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 6. P.Sz. 07.05.2010 r. Th 5 -Th 10 10 0 sin ur. 1993 r. Th 11 -L 3 30 0 dex 25.01.2011 r. Th 5 -Th 11 14 0 sin Th 12 -L 3 26 0 dex

Przypadek 7 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 7. M.Sz. 09.03.2010 r. Th 6 -Th 10 12 0 sin ur. 2003 r. Th 11 -L 3 20 0 dex 05.05.2011 r. Th 6 -Th 10 13 0 sin Th 11 -L 3 20 0 dex Wyk.1. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia pierwotnego (lędźwiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kąta skrzywienia uzyskano w 5 przypadkach; w 2 przypadkach - brak poprawy

Wyk.2. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia kompensacyjnego (piersiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kąta skrzywienia uzyskano w 4 przypadkach; w 3 przypadkach - progresja stopnia skrzywienia Wyk.3. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu obu łuków skrzywienia W badanej grupie uzyskano: poprawę kąta skrzywienia uzyskano w 5 przypadkach (71,4%); w 1 przypadku - progresja stopnia skrzywienia (14,3%) brak poprawy u jednego pacjenta( 14,28%)

KING MOE II pierwotne skrzywienie piersiowe Przypadek 1. 1. A.D. 24.01.2012 r. Th 5 -Th 11 30 0 dex ur. 2000 r. Th 12 -L 4 25 0 sin 26.06.2012 r. Th 4 -Th 9 25 0 dex Th 10 -L 3 18 0 sin Przypadek 2. 2. Z.J. 06.12.2010 r. Th 1 -Th 12 13 0 dex ur. 2004 r. L 1 -L 4 10 0 sin 06.12.2011 r. Th 10 -L 3 8 0 dex

Przypadek 3. Przypadek 4. 3. E.K. 18.02.2010 r. Th 6 -Th 11 40 0 dex ur. 1997 r. Th 12 -L 4 35 0 sin 16.11.2011 r. Th 5 -Th 12 40 0 dex Th 12 -L 4 34 0 sin 4. A.K. ur. 1995 r. 17.12.2010 r. Th 6 -Th 11 24 0 dex Th 12 -L 4 18 0 sin 15.07.2011 r. Th 5 -Th 11 18 0 dex Th 12 -L 4 18 0 sin 10.04.2012 Th 5 -Th 11 18 0 dex Th 12 -L 4 18 0 sin

Wyk.4. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia pierwotnego (piersiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kata skrzywienia uzyskano w 3 przypadkach (75%) w 1 przypadku - brak poprawy (25%) Wyk.5. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia kompensacyjnego (lędźwiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kata skrzywienia uzyskano w 4 przypadkach Wyk.6. Porównanie wyników wielkości kątów Cobba w Ii II badaniu obu łuków skrzywienia W badanej grupie uzyskano poprawę w 4 przypadkach (100%)

King Moa III skrzywienie piersiowe krótkie Przypadek 1 1. N.R. 08.06.2010 r. Th 5 -Th 10 30 0 dex ur. 1997 r. 12.12.2011 r. Th 5 -Th 10 25 0 dex Wyk.6. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia pierwotnego (piersiowego) Uzyskano poprawę kąta skrzywienia

KING MOA IV skrzywienie piersiowo-lędźwiowe długie Przypadek 1 1. A.B. 03.01.2012 r. Th 5 -L 2 13 0 sin ur. 1997 r. 24.07.2012 r. Th 5 -L 2 13 0 sin Przypadek 2 12. D.Ch. 03.01.2010 r. Th 11 -L 4 18 0 sin ur. 1999 r. 24.07.2012 r. Th 11 -L 4 18 0 sin 06.03.2012 Th 11 -L 4 18 0 sin ćw. 3x w tyg

Przypadek 3 3. D.G. 11.07.2011 r. Th 7 -L 4 16 0 sin ur. 1994 r. 24.07.2012 r. Th 7 -L 4 16 0 sin Przypadek 4 4. D.J. 15.11.2011 r. Th 10 -L 3 23 0 sin ur. 1999 r. 29.05.2012 r. Th 5 -Th 9 10 0 dex Th 10- L3 20 0 sin

Przypadek 5 5. J.L. 29.10.2010 r. Th 5 -L 3 20 0 dex ur. 2003 r. 07.03.2012 r. Th 2 -Th 11 11 0 dex Th 12- L4 20 0 sin Przypadek 6 6. A.M. 27.12.2011 r. L 1 -L 4 18 0 sin ur. 1997 r. 29.05.2012 r. Th 8 -Th 10 9 0 sin Th 10- Th12 5 0 dex L 1 -L 4 18 0 sin

Przypadek 7 7. P.R. 09.03.2011 r. L 1 -L 4 18 0 dex ur. 1997 r. 10.04.2012 r. Th 8 -Th 12 5 0 sin L 1- L5 11 0 dex Przypadek 8 8. M.W. 11.07.2011 r. Th 8 -L 4 16 0 sin ur. 2001 r. 24.07.2012 r. Th 9 -L 4 16 0 sin

Przypadek 9 9. G.Ż. 27.12.2011 r. Th 10 -L 3 20 0 dex ur. 1997 r. 10.04.2012 r. Th 6 -Th 11 13 0 dex Th 11- L5 21 0 sin Przypadek 10 10. A.M. 27.04.2010 r. Th 4 -L 1 15 0 dex ur. 2003 r. 06.12.2011 r. Th 5 -L 2 7 0 sin 24.06.2012 r. Th 10 -L 4 4 0 sin

Przypadek 11 11. A.S. 25.12.2009 r. Th 8 -L 3 18 0 sin ur. 1999 r. 29.12.2010 r. Th 6 -L 3 11 0 sin 27.12.2012 r. Th 2 -Th 6 7 0 dex Th 8 -L 2 5 0 sin Przypadek 12 12. K.K. ur. 2001 r. 05.02.2010 r. Th 10 -S 1 19 0 sin 23.02.2012 r. Th 12 -L 2 4 0 dex

Przypadek 13 13. W.G. 08.10.2009 r. Th 10 -L 3 14 0 sin ur. 2001 r. 04.05.2010 r. Th 5 -Th 11 11 0 dex Th 11 -L 3 12 0 sin Przypadek 14 14. K.M. 17.03.10.2010 r. Th 11 -L 4 15 0 sin ur. 1997 r. 02.12.2011 r. Th 11 -L 3 10 0 sin

Przypadek 15 15. K.M. 20.11.10.2009 r. Th 8 -L 4 17 0 sin ur. 2002 r. 14.05.2010 r. Th 3 -Th 10 13 0 dex Th 11 -L 4 17 0 sin Wyk.7. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu

W badanej grupie uzyskano: poprawę kata skrzywienia uzyskano w 9 przypadkach (60%) w 4 przypadku- brak poprawy (26,7%) w 2 przypadkach progresja kąta skrzywienia (13,3%) kinezyterapia analityczna metodą FED jest istotna statystycznie ch 2 <0,05 Wyk. 8.Ogólne zestawienie wyników badań Tab.1 Zestawienie statystyczne wyników badań nr kolejny dziecka I badanie II badanie razem 1. 32 33 65 2. 42 28 70 3. 23 15 38 4. 33 10 43 5. 40 40 80 6. 40 35 75 7. 40 30 70 8. 55 43 98 9. 23 8 31 10. 75 74 149 11. 42 36 78 12. 30 25 55 13. 13 13 26 14. 18 18 36 15. 16 10 26 16. 23 20 43 17. 20 11 31 18. 18 12 30 19. 18 11 29 20. 16 16 32 21. 20 21 41 22. 15 4 19 23. 18 5 23

24. 19 4 23 25. 14 12 26 26. 15 10 25 27. 17 17 34 735 561 1296 ch 2 =0,001018837 p 0,05 Przeprowadzone badania wykazały, że kinezyterapia analityczna metodą FED jest istotna statystycznie ch 2 = p<0,05 Wnioski 1. Poprawę uzyskano w 74% przypadków ( 20 pacjentów) 2. W 19% przypadków (5 pacjentów) stwierdzono brak poprawy lub różnice w zakresie błędu pomiaru; 3. W 7% przypadków (2 pacjentów) stwierdzono pogorszenie stanu wady. (Wyk.5) 4. Najwięcej poprawy uzyskano korekcji skrzywienia typu II Wyk.9. Procentowe zestawienie wyników badań pogorszenie wady (7%) st. Cobba b.z. (19% poprawa st. Cobba (74%) Podstawa uzyskania poprawy stanu pacjenta jest systematyczna praca podczas zajęć zorganizowanych uzupełniona o indywidualną prcę w domu realizowaną wg wskazań stanowiącą integralną część terapii. W ocenie osób prowadzących terapię metodą Kinezyterapii Analitycznej FED uzyskane wyniki zostały ocenione pozytywnie i mogą stanowić podstawę prowadzenia dalszej terapii ta metodą.