CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW SKOLIOZ U DZIEWCZĄT I CHŁOPCÓW NA PRZESTRZENI OSTATNICH PIĘĆDZIESIĘCIU LAT

Transkrypt

1 Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji w Poznaniu Nr Magdalena Rusin, Grażyna Szypuła, Jadwiga Nabielska, Ewa Kowalska, Grażyna Kępys Bielski Ośrodek Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. R. Liszki w Bielsku-Białej CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA POSZCZEGÓLNYCH TYPÓW SKOLIOZ U DZIEWCZĄT I CHŁOPCÓW NA PRZESTRZENI OSTATNICH PIĘĆDZIESIĘCIU LAT A FREQUENCY APPEARANCE INDIVIDUAL TYPES OF SCOLIOSIS BY GIRLS AND BOYS WITHIN THE SPACE OF FIFTY YEARS Słowa kluczowe: skolioza, skolioza jednołukowa, skolioza dwułukowa, wpływ płci Key words: scoliosis, one arch scoliosis, two arch scoliosis, influence of gender Niniejsza praca prezentuje analizę wyników badań oraz uchwycone przez autorów tendencje w częstości występowania poszczególnych typów skolioz wśród dziewcząt i chłopców w latach Dokonujące analizy, posłużyliśmy się wynikami badań uzyskanymi przez pracowników Wojewódzkiej Przychodni Rehabilitacyjnej w Katowicach w latach i oraz Bielskiego Szkolnego Ośrodka Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej im. Romana Liszki w Bielsku-Białej w latach Analizie poddano kartoteki z pełną dokumentacją w liczbie po tysiąc w dwóch pierwszych okresach, natomiast w BSOGKK przeanalizowano kartoteki 788 osób. Zebrany materiał posłużył do analizy częstości występowania u badanych, z uwzględnieniem płci, typów skolioz jak poniżej: 1 M. Nowicka, M. Parczyńska-Kanas, Epidemiologia bocznych skrzywień kręgosłupa u pacjentów w Wojewódzkiej Przychodni Rehabilitacyjnej w Katowicach, Warszawa 1983, s

2 212 Człowiek Zdrowie 1. Jednołukowych piersiowo-lędźwiowych w lewo ScThLsin. 2. Jednołukowych piersiowo-lędźwiowych w prawo ScThLdx. 3. Dwułukowych piersiowych w prawo, lędźwiowych w lewo ScThdxLsin. 4. Dwułukowych piersiowych w lewo, lędźwiowych w prawo ScThsinLdx. Następnie dokonano porównania uzyskanych wyników. Skolioza jednołukowa ScThLsin Skolioza dwułukowa ScThdxLsin Tabela 1. Procentowy stosunek badanych dziewcząt do chłopców Dziewczęta Chłopcy % 35% % 38% % 40% Powyższa tabela wskazuje na niewielkie tendencje stałego zmniejszania się liczbowej przewagi dziewcząt nad chłopcami zgłaszającymi się do specjalistycznych ośrodków korekcyjnych. WYNIKI BADAŃ Szczegółowa analiza dokumentacji badanych osób we wszystkich trzech okresach pozwoliła na zaprezentowanie zestawienia rozpoznanych skolioz w poniższej tabeli zbiorczej.

3 M. Rusin, G. Szypuła, J. Nabielska, E. Kowalska, G. Kępys Częstość występowania Tabela 2. Częstość występowania różnych typów skolioz wśród dziewcząt i chłopców w trzech okresach badawczych Okres badań Płeć ScThLsin ScThLdx ScThdxLsin ScThsinLdx Suma Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Liczba % Dziewczęta Chłopcy Dziewczęta Chłopcy Dziewczęta Chłopcy Uzyskane wyniki pozwoliły na uchwycenie pewnych charakterystycznych zmian w typie skolioz występujących u dziewcząt i chłopców w ciągu ostatnich 50 lat. Ilustrują je poniższe wykresy. Wykres 1. Występowanie skoliozy jednołukowej prawostronnej (ScThLdx) u chłopców i dziewcząt w trzech okresach badawczych Analiza uzyskanych danych pozwala na sformułowanie następujących spostrzeżeń: od lat sześćdziesiątych dwukrotnie zmalała zarówno u dziewcząt (z 29 do 14%), jak i chłopców (z 27 do 13%) częstość występowania skoliozy jednołukowej prawostronnej; skrzywienie jednołukowe w prawo nie jest zróżnicowane płciowo i w każdym z okresów badawczych kształtuje się na tym samym poziomie.

4 214 Człowiek Zdrowie Wykres 2. Występowanie skoliozy dwułukowej piersiowej w lewo, lędźwiowej w prawo (ScThsinLdx) u chłopców i dziewcząt w trzech okresach badawczych Powyższy wykres wskazuje, że częstość występowania skoliozy dwułukowej piersiowej w lewo, lędźwiowej w prawo (ScThsinLdx) utrzymuje się na stałym niskim poziomie od czterdziestu lat (3-6%) oraz że jej występowanie nie jest związane z płcią. Wykres 3. Występowanie skoliozy dwułukowej piersiowej w prawo, lędźwiowej w lewo (ScThdxLsin) u chłopców i dziewcząt w trzech okresach badawczych Uzyskane wyniki wskazują na znaczny wzrost liczby chłopców i dziewcząt z tego typu skoliozą w czasach obecnych w stosunku do obu poprzednich okresów badawczych. Wzrost ten jest szczególnie widoczny w stosunku do drugiego okresu badawczego i kształtuje się na poziomie 22% u dziewcząt i 15% u chłopców. We wszystkich okresach badawczych w tym typie skolioz znacznie, bo dwukrotnie, przeważały dziewczęta.

5 M. Rusin, G. Szypuła, J. Nabielska, E. Kowalska, G. Kępys Częstość występowania Wykres 4. Występowanie skoliozy jednołukowej lewostronnej (ScThLsin) u chłopców i dziewcząt w trzech okresach badawczych Częstość występowania skoliozy jednołukowej w lewo na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu lat nie wykazuje wyraźnych tendencji malejących ani rosnących. Maksymalną liczbę dziewcząt i chłopców z tego typu skoliozą zanotowano w drugim okresie badawczym. W pierwszym i trzecim osiągnięto niemalże te same dane. Widoczne jest natomiast, że u chłopców ten typ skoliozy występuje znacznie częściej, a różnica ta wynosi od 20 do 24%. Wykres 5. Występowanie skoliozy jednołukowej lewostronnej (ScThLsin) i dwułukowej piersiowej w prawo, lędźwiowej w lewo (ScThdxLsin) u dziewcząt i chłopców w trzecim okresie badawczym Powyższy wykres ilustruje procentowy rozkład wyników badań z ostatniego okresu badawczego chłopców i dziewcząt w dwóch najczęściej występujących typach skolioz (skoliozy jednołukowej w lewo i dwułukowej piersiowej w prawo i lędźwiowej w lewo). Wykres ten wskazuje, że choć te dwa typy skolioz to problem 80% chłopców i 80% dziewcząt, to jednak rozkład wyników wyraźnie powiązany jest z płcią. Dla chłopców charakterystyczna jest skolioza jednołukowa w lewo 50%, a dla dziewcząt dwułukowa piersiowa w prawo, lędźwiowa w lewo 54%.

6 216 Człowiek Zdrowie WNIOSKI 1. Płeć nie różnicuje częstości występowania dwóch typów skolioz ScThLdx i ScThsinLdx. 2. Na przestrzeni ostatnich 50 lat najbardziej zmieniała się częstość występowania skoliozy typu ScThLdx i ScThdxLsin. 3. Najbardziej zróżnicowane płciowo są skoliozy typu ScThLsin i ScThdxLsin. 4. Ze względu na mniejszą skuteczność procesu korekcji skolioz dwułukowych w odcinku piersiowym w prawo i lędźwiowym w lewo oraz wyraźne zwiększenie się częstości ich występowania u obu płci w ostatnim okresie badawczym możemy mówić o narastaniu trudności w uzyskaniu pożądanego efektu korekcyjnego szczególnie u dziewcząt. Przeprowadzone przez nas badania porównawcze zwracają uwagę na charakter zmian w kształtowaniu się wad postawy ciała w płaszczyźnie czołowej, nie dają jednak odpowiedzi na pytanie dlaczego?. Pozostaje nam wierzyć, że rozwój nauk medycznych udzieli odpowiedzi chociaż na niektóre z tych pytań, co niewątpliwie przyczyni się do zapobiegania tym wadom, a także podniesienia skuteczności oddziaływania korekcyjnego.