Krajowe Ramy Kwalifikacji w Polsce - postępy prac i przewidywane zmiany systemowe MNiSzW, Warszawa, 13 stycznia 2009 r. Ewa Chmielecka, Ekspert Boloński, Przewodnicząca Grupy Roboczej KSK
Rama/struktura kwalifikacji: overarching framework W bolońskiej i krajowych ramach kwalifikacji zostają ujęte wszystkie dotychczasowe podstawowe narzędzia i zadania PB: Narzędzia: wielostopniowość, ECTS i DS, systemy zapewniania jakości, elastyczność programowa. Zadania: porównywalność i uznawalność dyplomów, mobilność, różnorodność instytucji i programów, wieloaspektowość kształcenia, perspektywa LLL,. Jest też narzędziem sprawowania przez państwo ustawowego nadzoru nad kształceniem wyższym.
Krajowe struktury kwalifikacji w EOSW - stan na czerwiec 2008 6 krajów je wdrożyło 6 krajów jest na etapie samopotwierdzania 12 krajów ma projekty i prowadzi konsultacje w 23 krajach trwa proces projektowania (tu Polska) (patrz synteza przygotowana przez Coordinating Group)
Dlaczego struktura kwalifikacji dla EOSW? Pytanie: jak zapewnić zarazem różnorodność i porównywalność kształcenia? Odpowiedź: poprzez strukturę kwalifikacji, w której punktami odniesienia są generyczne efekty kształcenia a nie programy (treści) (Wpływ organów administracji państwa na programy kształcenia: patrz materiał przygotowany przez EURIDICE)
Oczekiwania względem Struktury Kwalifikacji dla EOSW porównywalność efektów kształcenia (w wymiarze krajowym i międzynarodowym) mapowanie dyplomów wszechstronna informacja dotycząca kompetencji uzyskiwanych przez absolwentów informacja dotycząca możliwości kontynuacji kształcenia w LLL definiowanie standardów kształcenia poprzez porównywalne kompetencje absolwentów otwarcie systemu: uznawanie kompetencji zdobytych poza formalną edukacją.
Europejskie Ramy Kwalifikacji dla kształcenia się przez całe życie Rekomendacja Parlamentu i Komisji Europejskiej z kwietnia 2008: 8 poziomów edukacji jako rama odniesienia 3 działy: wiedza, umiejętności, inne kompetencje możliwość wprowadzenia dodatkowych deskryptorów Kompatybilność z bolońską strukturą kwalifikacji Nie ma odwrotu od struktur kwalifikacji!
Europejska Struktura Kwalifikacji dla kształcenia się przez całe życie poziomy zasadnicze EQF Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6 Poziom 7 Poziom 8 Szkolnictwo polskie Szkoła podstawowa Gimnazjum? Szkoła zawodowa? Liceum.? Studium policealne / seminaria Studia licencjackie Studia magisterskie Studia doktoranckie
Dlaczego struktura/ramy kwalifikacji dla EOSW? - powtórzenie Międzynarodowa przejrzystość ( mapa kwalifikacji ) Międzynarodowe uznanie kwalifikacji absolwentów Międzynarodowa mobilność uczących się i absolwentów ale także Bolońska struktura kwalifikacji jest rodzajem uniwersalnego języka przekładu kwalifikacji zdobywanych w w jednym kraju, na kwalifikacje uzyskiwane w innym kraju. quality oriented dynamic tool with vision Zatem może być opisem sytuacji zastanej lub narzędziem reform.
Jak budować krajowe ramy kwalifikacji? - etapy prac 1. Decyzja (w Polsce grudzień 2006 r.) 2. określenie celów, identyfikacja interesariuszy 3. organizacja - powołanie ciał projektujących i zatwierdzających 4. projektowanie (w Polsce I etap projektowania zakończony jesienią 2007) 5. Konsultacje (w Polsce zasadnicze w r. ak. 2008/09, zapewne przedłużone) 6. zatwierdzenie i akt prawny pozwalający na wdrożenie w skali kraju 7. umocowanie administracyjne podział zadań 8. wdrożenie na poziomie instytucji /programu (wcześniej pilotaże?) 9. weryfikacja, uzupełnianie, poprawki 10. samopotwierdzenie raport o kompatybilności KSK z B/EQF.
Inicjatywy MEN, URM, MPiPS, inne MEN: główny koordynator budowy Krajowych Ram Kwalifikacji Powołanie zespołu ekspertów i rozpoczęcie prac we wrześniu 2008 r. Włączenie członków GR KSK Finansowanie: PO KL URM: strategia LLL (bez struktury i kształcenia formalnego?) MPiPS: zakończony projekt dot. szkoleń i kwalifikacji zawodowych Koordynacja: Jak nie zniszczyć dorobku krajowego a zarazem sprostać nowym życzeniom EC? Rozbieżności: terminologia, metodologia.. Wspólne rozwiązania konieczne: np. instytucjonalizacja, otwarcie na kształcenie nieformalne, taksonomie efektów kształcenia
Jak budować ramy kwalifikacji? Stopnie kształcenia/kwalifikacje/dyplomy Trzy podstawowe stopnie/kwalifikacje/dyplomy BA - w Polsce licencjat i inżynier MA w Polsce magister Ph.D. w Polsce: doktor czy absolwent studiów doktoranckich? Pomiędzy nimi (oraz przed i po ) mogą być umieszczone poziomy pośrednie. Nie mają one charakterystyki w opisie bolońskim, każdy kraj może je zaprojektować wedle własnej tradycji i potrzeb, ale powinny mieć jasne odniesienie do trzech głównych cykli. Charakterystyka generyczna cykli: progresywność kształcenia.
Jak budować ramy kwalifikacji? Deskryptory dublińskie (inspiracja dla Polski). Bazują na 5 aspektach kształcenia: - wiedza i rozumienie - oraz ich wykorzystanie w praktyce - ocena i formułowanie sądów - umiejętności komunikacji - umiejętności uczenia się przygotowane dla trzech cykli kształcenia opisują typowe osiągnięcia studentów uzyskujących dyplom nie mają charakteru standardu programowego/treściowego ale bazują na tzw. generic competencies absolwentów nie są specyficzne dla określonych przedmiotów ani dziedzin wiedzy należy je interpretować w kontekście merytorycznym i językowym dziedziny/dyscypliny wiedzy/kształcenia - dowolnej.
Przykład deskryptorów efektów kształcenia w Szkockiej Strukturze Kwalifikacji dla zastosowania wiedzy w praktyce POZIOM odpowiadający BA Stosuje wiedzę w znanym praktycznym kontekście, Używa niektórych podstawowych rutynowych praktyk... w sytuacjach o nierutynowych elementach... Planuje użycie umiejętności w określonych sytuacjach, dostosowuje je w razie potrzeby POZIOM odpowiadający MA Pracuje w wielu kontekstach... radzi sobie w sytuacjach nieprzewidywalnych Używa wybranych podstawowych technik i umiejętności.. związanych z przedmiotem a także niektórych technik i umiejętności na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym Praktykuje rutynowe metody badawcze POZIOM odpowiadający PhD Planuje i przeprowadza projekt badawczy Używa i udoskonala wiele technik... na poziomie zaawansowanym i specjalistycznym Wykazuje oryginalność i kreatywność w tworzeniu i stosowaniu nowej wiedzy
Oczekiwania względem Krajowych Ram Kwalifikacji w Polsce Lepsza charakterystyka stopni kształcenia: Ułomność obecnej charakterystyki przez standardy i ramowe treści kształcenia Poziomy pośrednie (?) Lepsza charakterystyka profilów kształcenia akademicki/zawodowy/ogólny (?) na podstawie efektów kształcenia Lepsza charakterystyka kierunków studiów i uporządkowanie ich listy w stronę dziedzin kształcenia. Przejrzyste określenie hierarchii decyzji w budowaniu programów na poziomie centralnym, międzyuczelnianym (sektorowym krajowym i międzynarodowym) oraz uczelnianym. Zwiększenie samodzielności uczelni. Zapewnienie warunków dla większej elastyczności i różnorodności programów kształcenia
KRK - propozycje zmian dotyczących programów studiów Projektowanie programów studiów na wszystkich poziomach na bazie efektów kształcenia i z odniesieniem do deskryptorów cykli oraz wiedzy, umiejętności, postaw określane centralnie. Krajowa lista kierunków studiów zredukowana do dziedzin kształcenia (zbliżonych/tożsamych z dziedzinami/dyscyplinami nauki?). Określenie deskryptorów generycznych dla tych dziedzin (kto?) Uczelnie same określają nazwę prowadzonych kierunków studiów i przypisują je do dziedzin. Minima kadrowe związane z dziedzinami. Uczelnie same projektują programy studiów rekomendacja do współpracy międzyuczelnianej i międzynarodowej w tym zakresie (patrz przykład chemii, pielęgniarstwa, kształcenia muzycznego, innych programów TUNNING). Pytanie: czy ta autonomia identyczna dla wszystkich jednostek, czy kwalifikowana?
Krajowe Ramy Kwalifikacji - niektóre problemy Akty prawne: istniejące i potrzebne Zmiana Ustawy PSW treść rozporządzenia Ministra wprowadzającego KSK Profile czy wprowadzać deskryptory na poziomie krajowym, czy pozostawić do decyzji uczelni? Nowa terminologia Model akredytacji przygotowania PKA. Sprawy wymagające rozstrzygnięcia w ramach KSK dla całej edukacji: Instytucjonalizacja KSK employability Perspektywa LLL Uznawanie dokonań spoza systemu formalnej edukacji Taksonomia deskryptorów generycznych (Bloom? Niemierko?) Zapewne inne
Pytania wstępne do fazy konsultacji Rewolucja czy ewolucja? Akceptacja przez środowisko akademickie kluczowa! Jak uczynić je właścicielem KRK? Wzrost swobody programowej jako najważniejsza zachęta. Kto będzie największym oponentem i dlaczego? Konsultacje nie mogą być krótkie i pobieżne.
Konsultacje co już zrobiono? Od 2007 r. propagowanie informacji o B/KSK przez ZEB i GR KSK (do bez rozwiązań przygotowywanych dla Polski same idee i problemy): Dni i seminaria bolońskie ok. 15-20 referatów w ośrodkach akademickich Seminaria dla wybranych grup interesariuszy: Rada Główna SzW, pracownicy MNiSzW PKA, UKA, FPAKE KRASP i KRZaSP, AEGEE Szkoła letnia rektorów-elektów Ministerstwo Zdrowia (uczelnie medyczne) BCC, Sekcja Nauki NSZZ S wielokrotnie na seminariach FRP Publikacje (Forum Akademickie, inne publikacje łącznie ok. 10) Przygotowany projekt modelu studiów doktoranckich dla Rady Głównej Nowe standardy akredytacji FPAKE Działalność międzynarodowa wychodzimy z cienia
Propozycja konsultacji złożona KRASP (rozpatrywana na posiedzeniu 12 września i 6 grudnia 2008 ) Proponowane motto: Jeśli chcesz, to możesz; jeśli nie chcesz, to nie musisz. [KSK otwiera możliwość zmiany nazwy (kierunku) i programu studiów wedle własnego projektu uczelni/wydziału, ale jeśli uczelnia jest zadowolona z obecnego stanu rzeczy, to także się mieści w ramach nowej struktury]. Ciało koordynujące: KA-ZB KRASP
Zadania KA-ZB KRASP Udział środowiskowych komisji akredytacyjnych w definiowaniu dziedzinowych efektów kształcenia (we współdziałaniu z RGSzW?) Propagowanie idei KSK i tworzenia programów studiów w oparciu o KSK organizacja (wspólnie z MNiSzW) ogólnopolskiej konferencji nt. KSK dla prorektorów ds. kształcenia (jesień 2008) identyfikacja w drodze zachęcania - uczelni/wydziałów, które dobrowolnie zrealizowałyby pilotażowy projekt stworzenia programu studiów w ramach wdrażania KSK; zainteresowani otrzymają przygotowaną przez Grupę Roboczą KSK kilkustronicową instrukcję wskazującą, jak budować program bazując na efektach kształcenia i biorąc pod uwagę deskryptory poziomów studiów dalsza akcja informacyjna nt. KSK na uczelniach (konferencje uczelniane i regionalne, seminaria, spotkania informacyjne z senatami wg życzenia) przy współpracy z Zespołem Ekspertów Bolońskich i Grupą Roboczą ds. KSK
Zadania KA-ZB KRASP cd. Koordynowanie pilotażowego projektu tworzenia programów studiów w ramach wdrażania KSK seminaria szkoleniowo-dyskusyjne dla ochotników przygotowujących nowe programy studiów (liczba spotkań wedle potrzeby; wykładowcy głównie członkowie Grupy Roboczej ds. KSK) zbieranie doświadczeń związanych z opracowywaniem nowych programów; opiniowanie powstałych projektów przez środowiskowe komisje akredytacyjne
Zadania KA-ZB KRASP cd. Przygotowanie raportu zawierającego zebrane opinie i doświadczenia, który byłby podstawą do wydania przez KRASP opinii o przygotowanym projekcie KSK i sposobach jego wdrożenia. Publikacja raportu w postaci książkowej. Wspólna: MNiSzW, ZEB, FRP (koniec 2009?) Prace nad nowym modelem akredytacji środowiskowej, dostosowanym do kształcenia w ramach programów studiów opracowanych w oparciu o KSK.
Konsultacje - zadania Zespołu Ekspertów Bolońskich Propagowanie informacji o KSK na wszystkich konferencjach, seminariach ogólnopolskich, regionalnych, środowiskowych przygotowana informacja podstawowa w postaci broszurki. Specjalnie konferencje dla redaktorów gazet uczelnianych, rzeczników prasowych Budowanie zaplecza dla wdrażania KSK: priorytet na rok 2008/9 - projektowanie programów studiów na bazie efektów kształcenia (seminaria, akcja doradztwa) + publikacja (poradnik) dotycząca tej tematyki Seminarium konsultacyjne - międzynarodowe dla osób włączonych w pilotaże KRASP (kwiecień 2009) Inne formy, np. stała rubryka w FA, witryna internetowa
Konsultacje - pytania do MNiSzW Czy faza konsultacji będzie wsparta przez Ministerstwo? Jakie fundusze są na to przeznaczone? Kto będzie nimi dysponował? Skuteczna konsultacja KRK potrzebuje: Silnego sygnału ze strony MNiSzW, że akceptuje zmiany wprowadzane przez KRK Włączenia kontekstu Procesu Bolońskiego do strategii rozwoju szkolnictwa wyższego explicite a nie przez rozsiane fragmenty Założenia strony internetowej pilnie domaga się tego CG z Brukseli. Wsparcia inicjatyw konsultacyjnych GR KRK w KRASP i u innych interesariuszy Wydania materiałów promujących KRK (zarówno w fazie konsultacji, jak i jako jej podsumowanie) Inne?
Inne pytania do MNiSzW W konsultacjach na pewno padną pytania o: Ocenę skutków (w tym kosztów) wprowadzenia KRK Ocenę zmiany sytuacji finansowej uczelni/wydziałów przy wprowadzeniu KRK (np. po zmianie algorytmu). Kto przygotuje odpowiedź na te i inne pytania? przekraczają one zakres kompetencji GR potrzebny jest stały ośrodek/zespół/instytucja analityczna/ekspercka do temu podobnych spraw.
Dziękuję za uwagę!