Reguły kształcenia na studiach doktoranckich w wieloobszarowym uniwersytecie przykład Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Transkrypt

1 Reguły kształcenia na studiach doktoranckich w wieloobszarowym uniwersytecie przykład Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu SEMINARIUM BOLOŃSKIE STUDIA DOKTORANCKIE W ŚWIETLE NOWYCH REGULACJI PRAWNYCH Warszawa, 26 kwietnia 2012 r. Ekspertka Bolońska Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

2 Charakterystyka studiów doktoranckich na UAM w Poznaniu Liczba wydziałów: 16, kształcących w obszarach nauk humanistycznych, przyrodniczych, społecznych i ścisłych Liczba studiów doktoranckich: 16 Liczba doktorantów: ok (w tym ok stacjonarni i 300 niestacjonarni) 4 x I miejsce w konkursie na Najbardziej Podoktorancką Uczelnię PRODOK (2008, 2009, 2010, 2011) 2

3 Fragmenty z Ustawy PSW z dnia 27 lipca 2005 po nowelizacji z dnia 18 marca 2011 Art. 195 ust. 6 i 7 6. Studia doktoranckie w uczelni są tworzone przez rektora na wniosek rady jednostki organizacyjnej, a w jednostkach naukowych - przez dyrektora jednostki na wniosek rady naukowej jednostki naukowej. 7. Nadzór merytoryczny nad studiami doktoranckimi sprawuje rada jednostki organizacyjnej uczelni albo rada naukowa jednostki naukowej prowadzącej te studia. PYTANIA: Jakie regulacje powinny być opracowane na poziomie uczelni? W jakim zakresie jednostka działa autonomicznie? WAŻNE szczególnie w wieloobszarowych uczelniach 3

4 Uchwały senatu UAM dotyczące studiów doktoranckich Uchwała rekrutacyjna Uchwała dot. regulaminu studiów doktoranckich Uchwała w sprawie wytycznych dla rad podstawowych jednostek organizacyjnych dotyczących kształcenia na studiach doktoranckich 4

5 Program kształcenia i program studiów doktoranckich interpretacja przepisów prawnych przeprowadzona na poziomie uczelni PROGRAM KSZTAŁCENIA (efekty kształcenia) Punkty ECTS Samodzielne badania naukowe skutkują m.in. Program studiów (zajęcia dydaktyczne zorganizowane) Prezentacjami na konferencjach Pisaniem publikacji, projektów badawczych Uczestnictwem w projektach badawczych Napisaniem pracy doktorskiej Zajęcia obowiązkowe Zajęcia fakultatywne Praktyki zawodowe 5

6 Krótki przegląd dyskusji poprzedzającej zapisy w uchwale senatu Program studiów zajęcia obowiązkowe Pierwsza propozycja na poziomie UAM Seminaria (I) organizowane przez jednostkę prowadzącą studia doktoranckie w wymiarze nie mniejszym niż jedno seminarium (2 godz. lekcyjne) w miesiącu w trakcie trwania semestrów; Seminaria (II) prowadzone w grupach badawczych w wymiarze nie mniejszym niż jedno seminarium (1 godz. lekcyjna) na tydzień w trakcie trwania semestrów. Odrzucona z powodu zbyt dużej ingerencji w autonomię programową wydziałów Pozostawiono zapis dot. seminariów, bez wyszczególnienia typu i wymiaru 6

7 Krótki przegląd dyskusji poprzedzającej zapisy w uchwale senatu Program studiów zajęcia fakultatywne zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne (na których doktorant zdobywa kwalifikacje w zakresie nowoczesnych metod i technik prowadzenia zajęć dydaktycznych) lub zawodowe; Fakultatywne czy obowiązkowe? wykłady do wyboru z dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe oraz na styku dziedzin pokrewnych; wykłady ogólnouczelniane do wyboru z dyscypliny innej niż ta, w której prowadzone są badania naukowe (np. przygotowujące do egzaminu doktorskiego z dyscypliny innej niż podstawowa). kursy z języka obcego dyskutowano, ale nie uwzględniono w uchwale senatu 7

8 Krótki przegląd dyskusji poprzedzającej zapisy w uchwale senatu Program studiów praktyki zawodowe Pierwsza propozycja Praktyki zawodowe w postaci prowadzenia lub uczestnictwa w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w wymiarze godzin rocznie. Doktoranci, którzy odbywają staże naukowe (minimalnie 3 miesięczne) poza jednostką macierzystą mają prawo do obniżenia wymiaru praktyk zawodowych do 10 godzin rocznie. Ostatecznie: Praktyki zawodowe w postaci prowadzenia lub uczestnictwa w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w wymiarze godzin rocznie, przy czym na stacjonarnych studiach doktoranckich w wymiarze godzin. 8

9 Punktacja ECTS Obejmuje zajęcia wyszczególnione w programie (zorganizowanym) studiów Zgodnie z rozporządzeniem ministra z dnia 1 września łączny wymiar zajęć objętych programem całego toku studiów odpowiada od 45 do 60 punktom ECTS. Jeden punkt ECTS odpowiada godzinom pracy przeciętnego doktoranta, koniecznej do uzyskania przez niego opisanych w programie efektów kształcenia. 9

10 Próby przypisania punktów ECTS w skali 4 lat studiów doktoranckich dla całej uczelni RODZAJ ZAJĘĆ MINIMALNA LICZBA ECTS MAKSYMALNA LICZBA ECTS Zajęcia obowiązkowe seminaria organizowane przez jednostkę 4 4 prowadzącą studia doktoranckie seminaria prowadzone w grupach badawczych ECTS Zajęcia fakultatywne zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne lub zawodowe wykłady do wyboru z dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe oraz na styku dziedzin pokrewnych b) (maks. 19) 14 (20?) wykłady ogólnouczelniane do wyboru 1 1 Praktyki zawodowe SUMA: 47 (maks. 50) 54 (60?) WNIOSEK: nie można ujednolicić w skali całej uczelni 10

11 WZÓR - Ramy dla punktacji ECTS w skali 4 lat studiów doktoranckich Rodzaj zajęć Liczba punktów ECTS Zajęcia obowiązkowe seminaria Zajęcia fakultatywne zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne wykłady do wyboru z dziedziny, w której. prowadzone są badania naukowe z dziedzin pokrewnych wykłady do wyboru z dziedziny innej niż ta,. w której prowadzone są badania naukowe Praktyki zawodowe. SUMA: Suma powinna zmieścić się w granicach ECTS 11

12 Efekty kształcenia na studiach doktoranckich Ustalono, że przedstawione na następnych slajdach efekty kształcenia są przykładem, a jednostki prowadzące studia doktoranckie same definiują efekty kształcenia w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych tak, aby były zgodne z zapisami w rozporządzeniu ministra w sprawie kształcenia na SD z dnia 1 września Można oczywiście wykorzystać przykładowy opis. Niezależnie od zdefiniowanych efektów kształcenia konieczne jest wypełnienie kolumn dotyczących sposobów działań prowadzących do uzyskania przez doktoranta zapisanych efektów kształcenia i metod oceniania uzyskanych efektów kształcenia. 12

13 Nr efektu Efekty kształcenia Po uzyskaniu stopnia doktora doktorant: Sposoby działań prowadzących do uzyskania efektów kształcenia* Metody oceniania uzyskanych efektów kształcenia* W-01 wykazuje wiedzę ogólną na najbardziej zaawansowanym światowym poziomie z dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe oraz na styku różnych dziedzin pokrewnych, a także szczegółową specjalistyczną wiedzę w dyscyplinie/specjalizacji, w której wykonywana jest praca doktorska; WIEDZA (E) Wykłady fakultatywne (E) Seminaria (jednostki i grupy badawczej) Samodzielne gromadzenie wiedzy ogólnej i specjalistycznej Egzamin Ocena roczna kierownika SD (sem. jednostki) i promotora (sem. gr. bad.) na podstawie prezentacji wyników badań i dyskusji podczas seminarium Egzamin doktorski W_02 W_03 wykazuje znajomość najnowszych teorii, metod badawczych, zasad i pojęć z dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe oraz szczegółową specjalistyczną wiedzę umożliwiającą tworzenie nowych teorii, metodologii badań i pojęć przez niezależne badania w dyscyplinie/specjalizacji, w której wykonywana jest praca doktorska lub na styku różnych dyscyplin / specjalizacji; wykazuje rozumienie najbardziej złożonych zależności w dziedzinie, w której prowadzone są badania naukowe, a także w pokrewnych dziedzinach z uwzględnieniem interakcji pomiędzy dziedzinami; (E) Wykłady fakultatywne (E) Seminaria grupy badawczej Samodzielne gromadzenie wiedzy ogólnej i specjalistycznej (E) Seminaria grupy badawczej Dyskusje z promotorem Pisanie publikacji/książki Pisanie pracy doktorskiej Egzamin Ocena roczna promotora na podstawie prezentacji wyników badań i dyskusji podczas seminarium Egzamin doktorski Ocena roczna promotora (j.w,) Egzamin doktorski Recenzja pracy doktorskiej 13

14 U_01 posiada zdolność diagnozowania zjawisk na najbardziej zaawansowanym poziomie w oparciu o wiedzę z różnych źródeł; UMIEJĘTNOŚCI (E) Seminaria w grupie badawczej Badania naukowe Pisanie publikacji Pisanie pracy doktorskiej Ocena roczna promotora na podstawie prezentacji wyników badań i dyskusji podczas seminarium; ocena postępu w badaniach naukowych Przyjęcie publikacji do druku Egzamin doktorski Recenzje pracy doktorskiej U_02 U_03 U_04 ma umiejętność poszerzania / rozwijania oryginalnych i kreatywnych rozwiązań nowych i złożonych problemów naukowych i/lub praktycznych, właściwych dla dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe, ich krytycznej analizy, syntezy i oceny oraz formułowania sądów na ich temat; ma umiejętność twórczego rozwiązywania złożonych i nietypowych problemów w zmiennych i nieprzewidywalnych warunkach oraz tworzenia nowej wiedzy; potrafi projektować i wykonywać złożone zadania naukowe i/lub praktyczne w nieprzewidywalnych warunkach; (E) Seminaria w grupie badawczej Badania naukowe - raporty Pisanie publikacji Dyskusje na konferencjach Badania naukowe - raporty Dyskusje z promotorem Pisanie publikacji Pisanie pracy doktorskiej Badania naukowe - raporty Udział w projektach badawczych Praca doktorska Ocena roczna promotora (j.w.) Samoocena Ocena roczna promotora (j.w.) Recenzje pracy doktorskiej Ocena roczna promotora (j.w.) Opinia kierownika projektu Recenzje pracy doktorskiej 14

15 U_05 U_06 potrafi praktycznie wykorzystać i udoskonalić metody badawcze oraz uzyskiwać dane właściwe dla dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe, na poziomie zaawansowanym lub specjalistycznym; potrafi napisać publikację naukową przyjętą do druku w recenzowanym czasopiśmie lub w formie książki w języku ojczystym i/lub obcym; Badania naukowe raporty, publikacje Praca doktorska Pisanie publikacji / książki Ocena roczna promotora (j.w.) Recenzje pracy doktorskiej Praca przyjęta do druku U_07 potrafi stosować nowoczesne metody i techniki prowadzenia zajęć dydaktycznych lub inne zawodowe; (E) Praktyka zawodowa Ocena kierującego praktyką dot. wymienionych efektów kształcenia U_08 potrafi samodzielnie planować swój rozwój; Planowanie badań naukowych, wybór zajęć fakultatywnych, pisanie projektów badawczych Ocena roczna promotora trafności planów i skuteczności pisania projektów badawczych 15

16 K_01 wykazuje krytyczne zrozumienie wkładu wyników własnej działalności badawczej i/lub twórczej w rozwój studiowanej dziedziny / dyscypliny; KOMPETENCJE SPOŁECZNE Czynny udział w konferencjach Seminaria Ocena roczna promotora (j.w.) K_02 K_04 posiada umiejętność pracy w zespołach badawczych i wykazuje odpowiedzialność za skutki działań własnych i zespołowych; ma świadomość obowiązku twórczego poszukiwania odpowiedzi na wyzwania współczesności i kształtowania wzorców postaw wobec nowych zjawisk i problemów. Udział w projektach badawczych Seminaria Konsultacje z promotorem Ocena kierownika projektu Ocena promotora Znaczek (E) oznacza przypisywanie punktów ECTS wskazanym zajęciom 16

17 Uchwała senatu UAM - propozycja zatwierdzona przez stosowne komisje Uchwała nr../2011/2012 Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu z dnia r. w sprawie wytycznych dla rad podstawowych jednostek organizacyjnych dotyczących kształcenia na studiach doktoranckich. I. POSTANOWIENIA OGÓLNE II. ORGANIZACJA I REALIZACJA PROCESU KSZTAŁCENIA III. POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE 17

18 Uchwała senatu UAM - propozycja zatwierdzona przez stosowne komisje II. ORGANIZACJA I REALIZACJA PROCESU KSZTAŁCENIA 4 1. Program kształcenia na studiach doktoranckich dla określonej dziedziny nauki / dyscypliny naukowej obejmuje: 1) prowadzenie samodzielnych badań naukowych; 2) realizację zorganizowanego programu studiów. 2. Efektem prowadzenia samodzielnych badań są w szczególności: 1) publikacje naukowe; 2) przygotowanie projektów badawczych; 3) uczestnictwo w projektach badawczych; 4) udział w konferencjach naukowych; 5) praca doktorska. 18

19 Uchwała senatu UAM - propozycja zatwierdzona przez stosowne komisje 3. Zorganizowany program studiów obejmuje: 1) zajęcia obowiązkowe; 2) zajęcia fakultatywne; 3) praktyki zawodowe. 4. Zajęcia obowiązkowe obejmują w szczególności seminaria doktoranckie. Opracowanie zasad prowadzenia seminariów należy do jednostki prowadzącej studia doktoranckie. 5. Zajęcia fakultatywne obejmują: a) zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne ( na których doktorant zdobywa kwalifikacje w zakresie nowoczesnych metod i technik prowadzenia zajęć dydaktycznych), które mogą być realizowane w jednostce prowadzącej studia doktoranckie lub na poziomie ogólnouniwersyteckim ; b) wykłady do wyboru z dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe oraz z dziedzin pokrewnych; c) wykłady do wyboru z dziedziny innej niż ta, w której prowadzone są badania naukowe (np. przygotowujące do egzaminu doktorskiego z dyscypliny dodatkowej) ; 19

20 Uchwała senatu UAM - propozycja zatwierdzona przez stosowne komisje 6. Praktyki zawodowe w postaci prowadzenia lub uczestnictwa w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w wymiarze godzin rocznie, przy czym na stacjonarnych studiach doktoranckich w wymiarze godzin. 7. Punktacja ECTS obejmuje zorganizowane zajęcia obowiązkowe, fakultatywne i praktyki zawodowe. Łączny wymiar zajęć objętych programem całego toku studiów odpowiada od 45 do 60 punktom ECTS, w tym od 20 do 30 punktom ECTS w ramach zajęć fakultatywnych rozwijających umiejętności dydaktyczne lub zawodowe. 8 Rektor określi wzory formularzy, zgodnie z którymi należy sporządzić: 1) opis efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych 2) zasady punktacji ECTS. 20

21 Wzory formularzy Rodzaj zajęć Liczba punktów ECTS Zajęcia obowiązkowe seminaria Zajęcia fakultatywne zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne wykłady do wyboru z dziedziny, w której. prowadzone są badania naukowe z dziedzin pokrewnych wykłady do wyboru z dziedziny innej niż ta,. w której prowadzone są badania naukowe Praktyki zawodowe. SUMA: Suma powinna zmieścić się w granicach ECTS 21

22 Wzory formularzy Nr efektu Efekty kształcenia na studiach doktoranckich: Efekty kształcenia Po uzyskaniu stopnia doktora doktorant: Sposoby działań prowadzących do uzyskania efektów kształcenia Metody oceniania uzyskanych efektów kształcenia WIEDZA W_ W_ UMIEJĘTNOŚCI U_ U_ KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_ K_

23 Terminy Senat Zatwierdzenie regulaminu studiów doktoranckich Zatwierdzenie uchwały w sprawie wytycznych dotyczących kształcenia na SD Jednostki prowadzące SD same odpowiadają za dalszy kalendarz działań 23

24 Dziękuję za uwagę 24