Zdzisław Cygan Metody i modele zarządzania w warunkach społeczeństwa wiedzy OFICYNA WYDAWNICZA WARSZAWSKIEJ SZKO Y ZARZ DZANIA SZKO Y WY SZEJ Warszawa 2013
SPIS TREŚCI Wstęp...9 Rozdział 1. System i jego struktura... 13 1.1. Wprowadzenie... 13 1.2. Podstawowe pojęcia i definicje... 15 1.3. Ujecie systemowe... 19 1.4. System i jego struktura... 21 1.5. Cechy systemów... 23 1.6. Kształtowanie się podejścia systemowego... 23 1.7. Cybernetyka... 25 1.8. Literatura cytowana... 26 Rozdział 2. Identyfikacja systemów... 29 2.1. Identyfikacja systemu wiadomości ogólne... 29 2.2. Identyfikacja wstępna... 30 2.3. Identyfikacja wykonywana w trakcie badań... 33 2.3.1. Uwagi wstępne... 33 2.3.2. Cele identyfikacji... 34 2.3.3. Stopień szczegółowości wykonywanego opisu identyfikacyjnego... 35 2.3.4.1. Szczegółowa charakterystyka procedur składowych przyjętej metody identyfikacji... 37 A/ Procedura opisu strukturalnego... 38 B/ Procedura opisu funkcjonalnego... 38 C/ Procedura syntezy... 39 2.3.4.2. Procedura opisu strukturalnego. (opis szczegółowy)... 40 2.3.4.2. Procedura opisu funkcjonalnego. (opis szczegółowy)... 44 2.3.4.3. Zbiory i funkcje... 54 2.3.4.4. Model identyfikacyjny badanego systemu... 55 2.4. Podsumowanie... 57 2.5. Metody oceny zakresu wykonywanych prac naukowo-badawczych w procesie identyfikacji... 59 2.6. Kierowanie pracą naukowo-badawczą w procesie identyfikacji systemu... 61 2.7. Literatura... 62 Rozdział 3. Przedsiębiorstwo jako organizacja... 65 3.1. Rodzaje przedsiębiorstw... 65 3.2. Charakterystyka przedsiębiorstw dużych ze względu na model zarządzania... 66 3.2.1. Słowo wstępne... 66 3.2.2. Model dywizjonalny... 67
3.2.3. Model holdingowy... 67 3.2.4. Model wielonarodowy... 68 3.2.5. Model globalny... 68 3.3. Literatura cytowana... 69 3.3.1. Literatura pomocnicza... 69 Rozdział 4. Metody doskonalenia struktur organizacyjno-funkcjonalnych... 71 4.1. Definicje zarządzania... 71 4.2. Funkcje zarządzania... 73 4.3. Zarządzanie operacyjne, taktyczne i strategiczne... 75 4.3.1. Rozwój systemów zarządzania... 75 4.3.2. Zarządzanie taktyczne i operacyjne... 76 4.3.3. Zarządzanie strategiczne... 78 4.4. System zarządzania... 84 4.5. Literatura... 88 A/ Literatura cytowana... 88 B/ Literatura pomocnicza... 90 Rozdział 5. Rozwój znaczenia nauki o zarządzaniu wiedzą w praktyce działania...93 5.1. Wiedza podstawą działań innowacyjnych we współczesnym świecie... 93 5.2. Metody pozyskiwania wiedzy użytecznej w działalności przedsiębiorstwa... 103 5.3. Reasume... 105 5.4. Zarządzanie wiedzą w przedsiębiorstwie... 109 5.5. Rola władz (powiatowych, gminnych) w rozwoju przemysłu w regionie w warunkach społeczeństwa wiedzy... 117 5.5.1. Wprowadzenie... 117 5.5.2. Przygotowanie władz lokalnych do nowych warunków pracy... 119 5.5.3. Zadania władz i społeczności lokalnej związane z rozwojem innowacyjności i wykorzystania wiedzy w regionie... 120 5.6. Rozwój społeczeństwa wiedzy a etyka w podejmowaniu decyzji... 124 5.7. LITERATURA... 132 a) do 5.1.... 132 b) do 5.2. i 5.3.... 133 c) do 5.4.... 134 d) do 5.5.... 135 e) do 5.6.... 136 Rozdział 6. Wybrane metody zarządzania... 139 6.1. Zasady sprawnego działania przedsiębiorstw... 139 6.2. Zarządzanie przez cele (ZPC)... 140 6.3. Organizacja zaopatrzenia materiałowo-technicznego przedsiębiorstwa... 142 6.3.1. Logistyka... 142
6.3.2. Centrum logistyczne... 142 6.3.3. Podstawowe problemy jakości w systemach logistycznych... 143 6.3.4. Ocena jakości systemu logistycznego... 144 6.4. Just in Time (dokładnie na czas)... 145 6.5. Reengineering... 147 6.6. Metoda PIA (Productivity Improvement Analysis Analiza produktywności)... 148 6.7. Lean Management lub Lean Production (zarządzanie odchudzające)... 149 6.8. Benchmarking... 151 6.9. Cleaner Production (CP) czystsza produkcja... 154 6.10. Analiza SWOT... 158 6.11. Controlling pojęcie i funkcje controllingu... 161 6.12. Podsumowanie... 166 6.13. Literatura cytowana... 168 6.14. Literatura pomocnicza... 171 Rozdział 7. Heurystyczne metody badań w przedsiębiorstwie... 173 7.1. System doradczy w przedsiębiorstwie... 173 7.2. Ekspertowe metody badań... 175 7.3. Wybór zespołu ekspertów... 177 7.4. Jakość w menedżersko ekspertowej metodyce racjonalizacji działania w przedsiębiorstwie... 179 7.5. Literatura... 182 Rozdział 8. Krótki zarys rozwoju metod motywowania pracowników... 185 8.1. Wprowadzenie... 185 8.2. Kierunek naukowego zarządzania... 187 8.3. Kierunek zarządzania administracją... 189 8.4. Kształtowanie się stosunków międzyludzkich human reiations... 190 8.5. Zarządzanie systemowe w motywacji... 193 8.6. Kultura w organizacji... 194 8.7. Literatura cytowana... 195 8.8. Literatura pomocnicza... 196 Rozdział 9. Ryzyko ekonomiczne w zarządzaniu przedsiębiorstwem... 199 9.1. Pojęcie ryzyka ekonomicznego... 199 9.2. Obliczanie ryzyka ekonomicznego... 201 9.3. Ryzyko ekonomiczne w procesie podejmowania decyzji... 204 9.4. Punktowa ocena wielkości ryzyka przy podejmowaniu decyzji... 206 9.4. Algorytmy ułatwiające podejmowanie decyzji... 208 9.5. Literatura... 211 Zakończenie... 213
Spis rysunków Rys. 1. Relacje wejścia i wyjścia w systemie... 17 Rys. 2. Schemat systemu eksploatacji w przedsiębiorstwie... 34 Rys. 3. Cykliczność czynności wykonywanych w procesie identyfikacyjnym... 37 Rys. 4. Procedury składowe identyfikacji... 38 Rys. 5. Procedura opisu strukturalnego identyfikowanego systemu... 38 Rys. 6. Procedura opisu funkcjonalnego badanego systemu... 39 Rys. 7. Procedura syntezy... 40 Rys. 8. Schemat grafu G systemu... 41 Rys. 9. Czynność jako proces... 44 Rys. 10. Cel główny i cele cząstkowe części składowej systemu... 45 Rys. 11. Zależności występujące pomiędzy celami poszczególnych części składowych systemu... 46 Rys. 12. Algorytm postępowania identyfikacyjnego w badaniach systemu przedsiębiorstwa... 52 Rys. 13. Algorytm prowadzenia prac naukowo badawczych... 60 Rys. 14. Funkcje zarządzania... 73 Rys. 15. Rozwój zarządzania strategicznego... 82 Rys. 16. Czynności realizowane w ramach zarządzania strategicznego... 83 Rys. 17. Wpływ relacji zewnętrznych i wewnętrznych na działalność w warunkach G.O.W... 102 Rys. 18. Struktura istniejącej i aktualnie wykorzystywanej wiedzy... 114 Rys. 19. Schemat powstawania wiedzy... 115 Rys. 20. Koncepcja Just in Time w procesie decyzyjnym i wytwórczym... 146 Rys. 21. Piramida reengineeringu... 147 Rys. 22. Możliwa pozycja przedsiębiorstwa na rynku... 161 Rys. 23. Obszary i zadania controllingu... 162 Rys. 24. Obszar działalności controllingu... 162 Rys. 25. Miejsce i rola controllingu w zarządzaniu... 163 Rys. 26. Rodzaje menedżerów według szczebla i obszaru zarządzania... 165 Rys. 27. Schemat motywacyjny... 191 Rys. 28. Hierarchia potrzeb A. Maslowa... 191 Rys. 29. Jeden z możliwych wyodrębnionych podsystemów przedsiębiorstwa... 200 Rys.30.Ideowy wykres krzywej bezpieczeństwa i krzywej ryzyka ekonomicznego...202 Rys. 31. Algorytm oceny ekonomicznej systemu zarządzania w przedsiębiorstwie (wariant 1)...208-209 Rys. 32. Algorytm oceny ekonomicznej systemu zarządzania w przedsiębiorstwie (wariant 2)... 210
Spis tabel Tabela 1. Wzór tabeli... 47 Tabela 2. Zadania poszczególnych funkcji zarządzania w procesie zarządzania... 77 Tabela 3. Generacje zarządzania... 79 Tabela 4. Zasięg i natężenie działania poszczególnych funkcji zarządzania... 87 Tabela 5. Techniki, metody oraz zasady pracy w systemie Lean Management... 150 Tabela 6. Zadania charakterystyczne controllingu strategicznego i operacyjnego... 162 Tabela 7. Obszary aktywności i zadania controllingu w przedsiębiorstwie... 164 Tabela 8. Punktowa ocena wielkości ryzyka... 207