KURATORIUM OŚWIATY W KATOWICACH ANALIZA WYNIKÓW SPRAWOWANEGO NADZORU PEDAGOGICZNEGO W ROKU SZKOLNYM 2009/2010 KATOWICE 31 PAŹDZIERNIKA 2010 ROKU 1
SPIS TREŚCI strona I. Ewaluacja 3 1. Liczba ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w roku szkolnym 2009/2010 3 2. Wyniki ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w roku szkolnym 2009/2010 3 a) wyniki ewaluacji całościowych w poszczególnych szkołach/placówkach 3 b) wyniki ewaluacji problemowych przeprowadzonych w szkołach/placówkach w obszarze Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki 4 3. Wnioski z przeprowadzonych ewaluacji 5 II. Kontrola 6 1. Kontrole planowe przeprowadzone w szkołach/placówkach w roku szkolnym 2009/2010 6 a) liczba kontroli planowych przeprowadzonych w szkołach/placówkach w roku szkolnym 2009/2010 6 b) wyniki kontroli planowych przeprowadzonych w szkołach/placówkach w roku szkolnym 2009/2010 7 3. Kontrole doraźne przeprowadzone w roku szkolnym 2009/2010 35 a) liczba kontroli doraźnych 35 4. Wnioski z przeprowadzonych kontroli 36 III. Wspomaganie 38 2
I. Ewaluacja 1. Liczba ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w roku szkolnym 2009/2010 Liczba szkół/placówek, w których przeprowadzono: Typ szkoły/placówki ewaluację zewnętrzną całościową ewaluację zewnętrzną problemową przedszkole 1 0 szkoła podstawowa 1 6 gimnazjum 1 4 technikum 1 0 liceum ogólnokształcące 0 1 placówka doskonalenia nauczycieli 1 0 poradnia psychologiczno - pedagogiczna 0 1 Razem 5 12 2. Wyniki ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w roku szkolnym 2009/2010 a) wyniki ewaluacji całościowych w poszczególnych szkołach/placówkach Typ szkoły/placówki: PRZEDSZKOLE Obszar Wymaganie A B C D E Efekty działalności Dzieci nabywają wiadomości i umiejętności 1 dydaktycznej, wychowawczej Dzieci są aktywne 1 i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej Respektowane są normy społeczne 1 przedszkola Procesy zachodzące Przedszkole ma koncepcję pracy 1 w przedszkolu Oferta zajęć umożliwia realizację podstawy programowej wychowania przedszkolnego 1 Procesy wspomagania rozwoju dzieci mają charakter zorganizowany 1 Procesy wspomagania rozwoju dzieci są efektem współdziałania nauczycieli 1 Funkcjonowanie przedszkola w środowisku lokalnym Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych 1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 1 Wykorzystywane są informacje o losach dzieci, które uczęszczały do przedszkola Promowana jest wartość wychowania przedszkolnego 1 Rodzice są partnerami przedszkola 1 Zarządzanie przedszkolem Funkcjonuje współpraca w zespołach 1 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny 1 Przedszkole ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie 1 1 Typ szkoły/placówki: SZKOŁA PODSTAWOWA, GIMNAZJUM, TECHNIKUM Obszar Wymaganie A B C D E Efekty działalności Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu dydaktycznej, wychowawczej maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe 2 1 i opiekuńczej oraz innej Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 1 2 działalności statutowej szkoły Uczniowie są aktywni 1 2 Respektowane są normy społeczne 1 2 Procesy zachodzące w szkole Funkcjonowanie szkoły w środowisku lokalnym Szkoła ma koncepcję pracy 1 1 1 Oferta edukacyjna umożliwia realizację podstawy programowej 1 2 Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany 1 2 Procesy edukacyjne są efektem współdziałania nauczycieli 1 2 Kształtuje się postawy uczniów 1 1 1 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych 1 2 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 1 2 Wykorzystywane są informacje o losach absolwentów 1 1 1 Promowana jest wartość edukacji 1 2 Rodzice są partnerami szkoły 1 1 1 Zarządzanie szkołą Funkcjonuje współpraca w zespołach 2 1 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny 1 2 Szkoła ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie 1 1 1 3
Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej placówki Procesy zachodzące w placówce Typ szkoły/placówki: PLACÓWKA DOSKONALENIA NAUCZYCIELI Obszar Wymaganie A B C D E Potrzeby osób korzystających z oferty placówki są realizowane 1 Osoby korzystające z oferty placówki są aktywne 1 Osoby korzystające z oferty placówki są zadowolone z działalności placówki 1 Funkcjonowanie placówki w środowisku lokalnym Zarządzanie placówką Placówka ma koncepcję pracy 1 Oferta placówki umożliwia realizację zadań placówki 1 Procesy edukacyjne mają charakter zorganizowany i są efektem współpracy nauczycieli 1 Prowadzone są działania służące wyrównywaniu szans edukacyjnych 1 Wykorzystywane są zasoby środowiska na rzecz wzajemnego rozwoju 1 Promowana jest wartość edukacji 1 Funkcjonuje współpraca w zespołach 1 Sprawowany jest wewnętrzny nadzór pedagogiczny 1 Placówka ma odpowiednie warunki lokalowe i wyposażenie 1 b) wyniki ewaluacji problemowych przeprowadzonych w szkołach/placówkach w obszarze Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki Poziomy spełniania przez szkoły/placówki wymagań w obszarze Efekty działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki Typ szkoły/ placówki Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum ogólnokształcące Poradnia psychologiczno pedagogiczna Wymaganie Poziom A Poziom B Poziom C Poziom D Poziom E Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu 3 2 1 potwierdzającego kwalifikacje zawodowe Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 2 3 1 Uczniowie są aktywni 2 3 1 Respektowane są normy społeczne 6 Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu 2 2 potwierdzającego kwalifikacje zawodowe Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 1 2 1 Uczniowie są aktywni 4 Respektowane są normy społeczne 4 Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu 1 potwierdzającego kwalifikacje zawodowe Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności 1 Uczniowie są aktywni 1 Respektowane są normy społeczne 1 Potrzeby osób korzystających z oferty placówki są realizowane 1 Osoby korzystające z oferty placówki są aktywne 1 Osoby korzystające z oferty placówki są zadowolone z działalności placówki 1 4
3. Wnioski z przeprowadzonych ewaluacji We wszystkich szkołach stosowano ilościowe i jakościowe metody analizy wyników sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego w celu poprawy pracy szkół i wzrostu efektów kształcenia. W gimnazjach stosowano metodę Edukacyjnej Wartości Dodanej. Wnioski z analizy wyników egzaminów wdrażano m.in. poprzez dostosowywanie przez nauczycieli metod pracy do potrzeb i zainteresowań uczniów, stosowanie oceniania kształtującego. We wszystkich szkołach uczniowie nabywali umiejętności określone w podstawie programowej. Stopień ich opanowania był zróżnicowany, czego dowodem są m.in. wyniki klasyfikacji i promocji. Zdaniem dyrektorów szkół i nauczycieli, uczniowie byli samodzielni w inicjowaniu różnorodnych form aktywności, m.in. zgłaszali propozycje działań na rzecz własnego rozwoju. Nauczyciele i dyrektorzy pomagali uczniom w realizacji zgłaszanych przez nich inicjatyw. W opinii dyrektorów szkół oraz nauczycieli uczniowie znają obowiązujące w szkołach normy i zasady. Sporadycznie zdarzały się przypadki złamania (naruszenia) przez uczniów norm opisywanych w statutach szkół. W opinii większości uczniów gimnazjów (84,70%, 74,28%, 62,70%, 80,00% odpowiedzi uczniów) zajęcia w szkole były dostosowane do ich możliwości. Zdaniem 4,70%, 3,60%, 18,39% (w jednym raporcie brak danych) uczniów zajęcia wcale nie są dostosowane do ich możliwości. Rodzice uczniów otrzymali informacje na temat zagrożeń występujących w szkołach do których uczęszczają ich dzieci (potwierdziło to 96,15%, 52,00%, 83,00%, 72,22%, 94,00%, 71,00% rodziców uczniów szkół podstawowych, 90,00%, 69,40%, 75,30%, 67,86% rodziców uczniów gimnazjów). Najczęściej wskazywanymi przez uczniów miejscami, w których uczniowie nie czuli się bezpiecznie są: toaleta, korytarz, boisko szkolne. 5
Przedszkole Inna forma wychowania przedszkolnego Szkoła podstawowa Gimnazjum Centrum kształcenia praktycznego Ośrodek dokształcania i doskonalenia nauczycieli Placówka doskonalenia nauczycieli Specjalny ośrodek wychowawczy Specjalny ośrodek szkolno wychowawczy Ośrodek rewalidacyjno - wychowawczy Młodzieżowy ośrodek wychowawczy Młodzieżowy ośrodek socjoterapii Poradnia psychologiczno - pedagogiczna Centrum kształcenia ustawicznego Razem Liczba wydanych zaleceń II. Kontrola 1. Kontrole planowe przeprowadzone w szkołach/placówkach w roku szkolnym 2009/2010 a) liczba kontroli planowych przeprowadzonych w szkołach/placówkach w roku szkolnym 2009/2010 Temat kontroli 1. Realizacja praw a dziecka pięcioletniego do rocznego przygotow ania przedszkolnego 2. Praw idłow ość nadzorow ania realizacji przez dzieci sześcioletnie rocznego obow iązkow ego przygotow ania przedszkolnego 3. Zgodność prow adzenia dokumentacji przebiegu nauczania z przepisami praw a w zakresie dotyczącym arkuszy ocen uczniów 4. Zgodność realizacji praktycznej nauki zaw odu z przepisami praw a 5. Organizacja i prow adzenie dokształcania teoretycznego pracow ników młodocianych 381 23 29 433 14 384 384 34 384 202 586 367 15 15 2 3 3 0 6. Organizacja kursów kw alifikacyjnych 15 15 1 7. Realizacja zadań przez doradców metodycznych 8. Realizacja zadań zespołów w ychow aw czych do spraw okresow ej oceny sytuacji w ychow anków 9. Organizacja zajęć rew alidacyjnych w zakresie liczby godzin i rodzaju oraz zgodności z zaleceniami zaw artymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego 10. Praw idłow ość organizacji i realizacji zajęć rew alidacyjno-w ychow aw czych 11. Zgodność przyjmow ania, przenoszenia, zw alniania i pobytu w ychow anków z przepisami praw a 12. Wydaw anie przez poradnie psychologiczno pedagogiczne opinii w spraw ie dostosow ania w ymagań edukacyjnych 13. Realizacja pozaszkolnych form kształcenia w publicznym centrum kształcenia ustaw icznego Razem 9 9 0 3 3 0 15 15 0 0 0 0 5 2 7 3 53 53 14 13 13 1 1536 436 6
b) wyniki kontroli planowych przeprowadzonych w szkołach i placówkach w roku szkolnym 2009/2010 I. Realizacja prawa dziecka pięcioletniego do rocznego przygotowania przedszkolnego Kontrola została przeprowadzona w 432 jednostkach pedagogicznych, co stanowi 31,49% liczby wszystkich nadzorowanych przez Śląskiego Kuratora Oświaty: publicznych przedszkoli prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, publicznych szkół podstawowych z oddziałami przedszkolnymi, prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, publicznych szkół podstawowych z oddziałami przedszkolnymi, w których są zatrudnieni nauczyciele punktów przedszkolnych lub zespołów wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, zespołów szkół publicznych, w skład, których wchodzą przedszkola, prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, zespołów szkół publicznych, w skład, których wchodzą przedszkola, zatrudniających nauczycieli punktów przedszkolnych lub zespołów wychowania przedszkolnego, prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego, niepublicznych przedszkoli, niepublicznych innych form wychowania przedszkolnego, niepublicznych szkół podstawowych z oddziałami przedszkolnymi, zespołów szkół niepublicznych, w skład, których wchodzą przedszkola, publicznych przedszkoli, prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne. Prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego: publiczne przedszkola, publiczne przedszkola, w których są zatrudnieni nauczyciele punktów przedszkolnych lub zespołów wychowania przedszkolnego, publiczne szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi, publiczne szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi, w których są zatrudnieni nauczyciele punktów przedszkolnych lub zespołów wychowania przedszkolnego, zespoły szkół publicznych, w skład, których wchodzą przedszkola, zespoły szkół publicznych, w skład, których wchodzą przedszkola, zatrudniające nauczycieli punktów przedszkolnych lub zespołów wychowania przedszkolnego. Spośród 380 kontrolowanych publicznych jednostek pedagogicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego w 6 (1,58%) zatrudnieni byli nauczyciele punktów przedszkolnych oraz zespołów wychowania przedszkolnego. Najczęściej wskazywane terminy rekrutacji do publicznych jednostek pedagogicznych to marzec (29,68%) oraz kwiecień (23,53%). W jednym przypadku nie określono terminu rekrutacji, w innym jako termin rekrutacji wskazano okres całego roku. Elektroniczny system rekrutacji prowadzony był w 48 (12,83%) publicznych jednostkach pedagogicznych. Pozostałe 343 jednostki (91,71%) prowadziły rejestr wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka do jednostki. 7
Liczba wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka do publicznych jednostek pedagogicznych, złożonych w terminie rekrutacji wyniosła 33285, w tym dzieci pięcioletnich 8298 (24,93%). Liczba dzieci przyjętych w terminie rekrutacji to 29520 (88,69%), w tym dzieci pięcioletnich 8168 (98,43% liczby złożonych wniosków dzieci pięcioletnich). Liczba wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka pięcioletniego do kontrolowanych publicznych jednostek pedagogicznych złożonych po terminie rekrutacji wyniosła 371. Liczba dzieci pięcioletnich przyjętych po terminie rekrutacji - 329 (88,68%). Dyrektorzy publicznych jednostek pedagogicznych podjęli działania wobec nieprzyjętych dzieci, w wyniku czego wszystkie dzieci pięcioletnie zostały przyjęte. W 365 (97,59%) publicznych jednostkach pedagogicznych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego rekrutacja przeprowadzona była zgodnie z postanowieniami statutu. W 9 (2,41%) jednostkach wystąpiły nieprawidłowości polegające na: braku zapisów w statucie dotyczących zasad rekrutacji oraz prowadzeniu rekrutacji niezgodnie z postanowieniami statutu. Liczba wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka do punktów przedszkolnych, złożonych w terminie rekrutacji wyniosła 58, w tym dzieci pięcioletnich 22 (37,93%). Wszystkie dzieci pięcioletnie zostały przyjęte w terminie rekrutacji. Rekrutacja do punktów przedszkolnych prowadzona była zgodnie z organizacją punktu przedszkolnego. Punkty przedszkolne nie prowadziły elektronicznego systemu rekrutacji. Liczba wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka do zespołów wychowania przedszkolnego, złożonych w terminie rekrutacji wyniosła 31, w tym dzieci pięcioletnich 14 (45,16%). Liczba wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka pięcioletniego złożonych po terminie rekrutacji wyniosła 4. Wszystkie dzieci pięcioletnie zostały przyjęte do zespołów wychowania przedszkolnego. Rekrutacja do zespołów wychowania przedszkolnego prowadzona była zgodnie z organizacją zespołu wychowania przedszkolnego. Zespoły wychowania przedszkolnego nie prowadziły elektronicznego systemu rekrutacji. niepubliczne przedszkola niepubliczne szkoły podstawowe z oddziałami przedszkolnymi, zespoły szkół niepublicznych, w skład, których wchodzą przedszkola Rekrutacja w niepublicznych jednostkach pedagogicznych najczęściej odbywała się cały rok (38,24%) lub w terminie od 15.03 do 15.04 (23,53%) Elektroniczny system rekrutacji prowadzony był w 2 (5,88%) niepublicznych jednostkach. 8
28 (82,35%) niepublicznych jednostek pedagogicznych prowadziło rejestr wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka do jednostki. Wszystkie dzieci pięcioletnie zgłoszone do niepublicznych jednostek zostały do nich przyjęte. We wszystkich kontrolowanych niepublicznych jednostkach pedagogicznych rekrutacja prowadzona była zgodnie z postanowieniami statutu. niepubliczne inne formy wychowania przedszkolnego: Najczęściej rekrutacja w kontrolowanych niepublicznych punktach przedszkolnych odbywała się cały rok. W jednym niepublicznym punkcie przedszkolnym prowadzony był elektroniczny system rekrutacji. W 10 (76,92%) prowadzony był rejestr wniosków rodziców (prawnych opiekunów) o przyjęcie dziecka do punktu przedszkolnego. We wszystkich niepublicznych formach wychowania przedszkolnego rekrutacja prowadzona była zgodnie z organizacją punktu przedszkolnego. publiczne przedszkola prowadzone przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne: W kontrolowanych publicznych przedszkolach prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne nie zatrudniano nauczycieli punktu przedszkolnego. Publiczne przedszkola prowadzone przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne nie prowadziły elektronicznego systemu rekrutacji. Wszystkie dzieci pięcioletnie zgłoszone do publicznych przedszkoli prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne zostały przyjęte w terminie rekrutacji. We wszystkich publicznych przedszkolach prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego i osoby fizyczne rekrutacja prowadzona była zgodnie z postanowieniami statutu. II. Prawidłowość nadzorowania realizacji przez dzieci sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego Liczba dzieci sześcioletnich realizujących obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego wynosiła 13785 dzieci, co stanowi 94,03 % ogółu dzieci sześcioletnich zamieszkałych w obwodach szkół objętych kontrolą. 4,23% (620 dzieci) ogółu sześciolatków zamieszkałych w obwodach szkół objętych kontrolą spełniało obowiązek szkolny. 9
Realizacja przez dzieci sześcioletnie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego lub obowiązku szkolnego 94,03% 100,00% 80,00% 60,00% 40,00% 4,23% 20,00% 0,00% realizujących obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego spełniających obowiązek szkolny realizujących obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego spełniających obowiązek szkolny Wykres II.1 Realizacja przez dzieci sześcioletnie obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego lub obowiązku szkolnego W przypadku 1,73% dzieci (253) zamieszkałych w obwodach szkół podstawowych nie udało się ustalić miejsca spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego mimo działań podjętych przez dyrektorów szkół. W stosunku do 0,01% sześciolatków (2) dyrektorzy szkół podstawowych nie podjęli żadnych działań w celu ustalenia miejsca spełniania obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego. Nie można jednoznacznie stwierdzić, że 255 dzieci nie realizowało obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego ani obowiązku szkolnego. Realizację przez dzieci sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego w poszczególnych typach szkół/placówek przedstawia tabela II.1. Typ szkoły/placówki Liczba dzieci % dzieci w przedszkolach publicznych 11262 81,70% w tym objętych indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym 9 0,08% w przedszkolach niepublicznych 427 3,1% w tym objętych indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym 0 0,00% w oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych 1996 14,48% w tym objętych indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym 3 0,15 w oddziałach przedszkolnych w niepublicznych szkołach podstawowych 37 0,27% w tym objętych indywidualnym obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym 0 0,00% uczestniczących w zajęciach rewalidacyjnowychowawczych 24 0,17% poza przedszkolem lub oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej 39 0,28% Tabela II.1 Realizacja przez dzieci sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego w poszczególnych typach szkół/placówek 10
W 28,39% szkół podstawowych (109) zorganizowane zostały oddziały przedszkolne dla dzieci sześcioletnich. Roczny obowiązek przygotowania przedszkolnego realizowało 1901 dzieci, z czego siedmioro dzieci objęto indywidualnym obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego. 97,66% dyrektorów szkół podstawowych zostało poinformowanych przez dyrektorów publicznych i niepublicznych przedszkoli oraz szkół podstawowych o spełnianiu przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego. 2,34% dyrektorów (9) nie uzyskało informacji o spełnianiu przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, w związku z czym dyrektorzy podjęli działania wyjaśniające, w szczególności wysłanie do rodziców dzieci pism informujących o obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego, przeprowadzenie z rodzinami dzieci objętych obowiązkowym rocznym przygotowaniem przedszkolnym rozmów wyjaśniających. 383 szkoły (99,74%) prowadziły księgi ewidencji dzieci podlegających obowiązkowi rocznego przygotowania przedszkolnego, z czego 97,66% szkół (375) dokonywało na bieżąco wpisów do księgi ewidencji. W 332 szkołach podstawowych (86,46%) księgi ewidencji były prowadzone zgodnie z 3a ust. 2 rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. Nieprawidłowości w prowadzeniu ksiąg ewidencji stwierdzono w 13,28% szkół podstawowych (51): w 35 przypadkach brak wpisów dotyczących informacji o przedszkolu lub oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej, w tym o przedszkolu za granicą lub przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce albo ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym, w którym dziecko spełnia obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, w 24 przypadkach brak wpisów dotyczących danych osobowych dziecka, w jednym przypadku brak wpisu dotyczącego informacji o spełnianiu przez dziecko obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem albo oddziałem przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej, w jednym przypadku brak wpisu dotyczącego informacji o objęciu dziecka w wieku powyżej 6 lat, posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wychowaniem przedszkolnym, ze wskazaniem tego orzeczenia. Dyrektorzy szkół podstawowych w przypadku, gdy dziecko nie realizowało obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego podejmowali następujące działania: kierowali pisma do rodziców dzieci podległych obowiązkowi odbycia rocznego przygotowania przedszkolnego w związku z art. 14b ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, kierowali pisma do instytucji publicznych w szczególności policji, urzędów miejskich/gminnych, itp., przeprowadzali wywiady środowiskowe w miejscach zameldowania dzieci i ich rodzin. W kontrolowanych szkołach podstawowych naukę w klasie I podjęło 479 dzieci 11
sześcioletnich, z czego 361 to dzieci zamieszkałe w obwodach tych szkół a 118 to dzieci zamieszkałe poza obwodami tych szkół. III. Zgodność prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania z przepisami prawa w zakresie dotyczącym arkuszy ocen uczniów Analiza dokumentacji przebiegu nauczania w szkołach podstawowych i gimnazjach wykazała, że w 66,04 % szkół (64,32% szkół podstawowych i 69,31 % gimnazjów) prowadzona dokumentacja przebiegu nauczania była zgodna z rozporządzeniem w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji wykres II.1. Dokumentacja przebiegu nauczania w kontrolowanych szkołach podstawowych i gimnazjach 64,32% 69,31% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 35,68% Szkoły podstawowe Gimnazja 30,69% Dokumentacja przebiegu nauczania prowadzona jest zgodnie z obowiązującym prawem Dokumentacja przebiegu nauczania prowadzona jest niezgodnie z obowiązującym prawem Wykres III.1 Dokumentacja przebiegu nauczania w kontrolowanych szkołach podstawowych i gimnazjach We wszystkich kontrolowanych gimnazjach i w 98,96% szkół podstawowych prowadzono arkusze ocen dla każdego ucznia, z czego 96,61% szkół podstawowych i 98,52% gimnazjów na właściwych drukach. Zgodność wpisów zawartych w arkuszach ocen z danymi zawartymi w księgach uczniów, dziennikach lekcyjnych, protokołach egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych, protokołach zebrań rad pedagogicznych przedstawia tabela III.1. w księgach uczniów w dziennikach lekcyjnych w protokołach egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych w protokołach posiedzeń rad pedagogicznych Tak % Nie % Nie dotyczy % Razem % SP 336 87,50% 48 12,50% 0 0,00% 384 100,00% G 180 89,11% 22 10,89% 0 0,00% 202 100,00% SP 331 86,20% 53 13,80% 0 0,00% 384 100,00% G 178 88,12% 24 11,88% 0 0,00% 202 100,00% SP 242 63,02% 16 4,17% 126 32,81% 384 100,00% G 176 87,13% 6 2,97% 20 9,90% 202 100,00% SP 356 92,71% 28 7,29% 0 0,00% 384 100,00% G 188 93,07% 14 6,93% 0 0,00% 202 100,00% Tabela III.1 Zgodność wpisów zawartych w arkuszach ocen z danymi zawartymi w księgach uczniów, dziennikach lekcyjnych, protokołach egzaminów klasyfikacyjnych i poprawkowych, protokołach zebrań rad pedagogicznych 12
Informacje o wynikach sprawdzianu/egzaminu bądź o zwolnieniu z tego sprawdzianu/egzaminu przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej były zgodne z wpisami w arkuszach ocen uczniów w 96,61% szkół podstawowych i 97,03% gimnazjów. W 1,56% szkół podstawowych oraz 0,99% gimnazjów wpisy w arkuszach ocen uczniów nie były zgodne z informacjami o wynikach sprawdzianu/egzaminu, natomiast w 1,82% szkół podstawowych oraz w 1,98% gimnazjów nie było klas programowo najwyższych. Ustalono, że w 89,06% szkół podstawowych i w 90,59% gimnazjów oceny z zajęć edukacyjnych, oceny zachowania, klasa, miesiąc urodzenia ucznia w arkuszach ocen uczniów były wpisane, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, wyrazami w pełnym brzmieniu. Niezgodności w tym zakresie odnotowano w 10,94% szkół podstawowych i 9,41% gimnazjów. W 91,93% szkół podstawowych i 96,04% gimnazjów w arkuszach ocen uczniów, w niewypełnionych rubrykach wstawiono kreski. Nieprawidłowości odnotowano w 8,07% szkół podstawowych i 3,96% gimnazjów. W 72,66% szkół podstawowych i 91,58% gimnazjów w arkuszach ocen uczniów dokonano wpisu o zwolnieniu lub nieklasyfikowaniu ucznia z zajęć edukacyjnych. W 3,91% szkół podstawowych i 1,98% gimnazjów nie dokonano ww. wpisów, a w 23,44% szkół podstawowych i 6,44% gimnazjów nie było przypadku zwolnień lub nieklasyfikowania uczniów z zajęć edukacyjnych. Kontrola obejmowała także opisowe oceny roczne i oceny zachowania uczniów w klasach I-III szkół podstawowych, co przedstawia tabela III.2. opisowe oceny roczne i oceny zachowania uczniów są wpisane do arkuszy ocen uczniów opisowe oceny roczne i oceny zachowania sporządzone komputerowo i podpisane przez wychowawcę klasy stanowią załączniki do arkuszy ocen uczniów nauczyciele stosują jednolity sposób dokumentowania ocen opisowych uczniów Tak % Nie % Nie dotyczy % Razem % SP 333 86,72% 17 4,43% 34 8,85% 384 100% SP 310 80,73% 44 11,46% 30 7,81% 384 100% SP 352 91,67% 32 8,33% 0 0,00% 384 100% Tabela III.2 Oceny opisowe w szkołach podstawowych w klasach I-III 13
W 97,92% szkół podstawowych i 100% gimnazjów roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych i roczne oceny zachowania uczniów były wpisane do arkuszy ocen uczniów zgodnie ze skalą określoną w rozporządzeniu w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji. W 1,56% szkół podstawowych roczne oceny klasyfikacyjne z zajęć edukacyjnych i roczne oceny zachowania uczniów były wpisane do arkuszy ocen uczniów niezgodnie z przepisami prawa, a w 0,56% szkół podstawowych nie było konieczności dokonywania takich wpisów. Wyniki kontroli w zakresie dotyczącym sprostowań błędów i oczywistych omyłek w arkuszach ocen uczniów przedstawia tabela III.3. sprostowania błędów i oczywistych omyłek w arkuszach ocen uczniów zostały dokonane przez dyrektora szkoły lub osoby przez niego upoważnione sprostowania błędów i oczywistych omyłek w arkuszach ocen uczniów zostały dokonane przez skreślenie kolorem czerwonym nieprawidłowych wyrazów i czytelne wpisanie kolorem czerwonym nad skreślonym wyrazami właściwych danych sprostowania błędów i oczywistych omyłek są opatrzone datą i złożeniem czytelnego podpisu przez osobę, która dokonała sprostowania Tak % Nie % Nie dotyczy % Razem % SP 343 89,33% 24 6,24% 17 4,43% 384 100,00% G 179 88,61% 14 6,93% 9 4,46% 202 100,00% SP 305 79,43% 47 12,24% 32 8,33% 384 100,00% G 165 81,68% 29 14,36% 8 3,96% 202 100,00% SP 276 71,88% 69 17,97% 39 10,16% 384 100,00% G 142 70,30% 44 21,78% 16 7,92% 202 100,00% Tabela III.3 Sprostowania błędów i oczywistych omyłek W 94,27% szkół podstawowych i 96,04% gimnazjów stwierdzono, że w arkuszach ocen uczniów zamieszczane były adnotacje o wydaniu świadectwa ukończenia 14
szkoły, duplikatu świadectwa, o udzieleniu zezwolenia na indywidualny program lub tok nauki oraz sporządzeniu odpisu arkusza ocen ucznia. Przeprowadzona analiza dokumentacji wykazała, że: a) w 79,17% szkół podstawowych i 78,22% gimnazjów w arkuszach ocen wpisano datę i przyczynę opuszczenia szkoły przez ucznia, w 3,39% szkół podstawowych i 1,49% gimnazjów w arkuszach ocen nie wpisano daty i przyczyny opuszczenia szkoły przez ucznia. 17,45% szkół podstawowych i 20,30% gimnazjów nie było przypadku opuszczenia szkoły przez uczniów. b) w 76,04% szkół podstawowych i 73,76% gimnazjów w przypadku przejścia ucznia do innej szkoły, przesłano do tej szkoły odpis arkusza ocen ucznia lub potwierdzoną przez dyrektora szkoły za zgodność z oryginałem kopię arkusza ocen ucznia, w 5,99% szkół podstawowych i 4,95% gimnazjów nie przesłano dokumentacji. W 17,97% szkół podstawowych i 21,29% gimnazjów nie było przypadku przejścia ucznia do innej szkoły. W wyniku kontroli stwierdzono, że w 14,32% szkół podstawowych i 13,86% gimnazjów, dyrektorzy szkoły, do której dziecko wraca, otrzymali od dyrektorów szkoły specjalnej pisemną informację o wynikach nauczania i zachowaniu uzyskanych przez dziecko w czasie pobytu w szkole specjalnej. Uczniowie 85,68% szkół podstawowych i 86,14% gimnazjów nie byli kierowani do szkół specjalnych. Podczas kontroli stwierdzono, że: a) w 19,00% szkół podstawowych i 45,05% gimnazjów protokoły z egzaminów klasyfikacyjnych stanowiły załączniki do arkuszy ocen uczniów, w 78,39% szkół podstawowych i 51,98% gimnazjów nie było potrzeby przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych, b) w 34,30% szkół podstawowych i 68,32% gimnazjów protokoły z egzaminów poprawkowych stanowiły załączniki do arkuszy ocen uczniów, w 64,06% szkół podstawowych i 30,20% gimnazjów nie było potrzeby przeprowadzania egzaminów poprawkowych, c) w 19,53% szkół podstawowych i 26,24% gimnazjów protokoły z przeprowadzonych sprawdzianów wiadomości i umiejętności uczniów oraz protokoły dotyczące ustalenia rocznych ocen klasyfikacyjnych zachowania uczniów, stanowiły załączniki do arkuszy ocen uczniów, w 78,39% szkół podstawowych i 71,78% gimnazjów nie było potrzeby przeprowadzania sprawdzianów wiadomości i umiejętności uczniów oraz powoływania komisji w celu ustalenia rocznych ocen klasyfikacyjnych zachowania uczniów. 98,44% szkół podstawowych i 99,01% gimnazjów założyło księgi arkuszy ocen. Przeprowadzona analiza dokumentacji wykazała, że w 93,75% szkół podstawowych i w 94,55% gimnazjów księgi arkuszy ocen zawierają ułożone w porządku alfabetycznym arkusze ocen uczniów urodzonych w jednym roku, którzy ukończyli lub opuścili szkołę. 15
IV. Zgodność realizacji praktycznej nauki zawodu z przepisami prawa Realizacja praktycznej nauki zawodu w 15 kontrolowanych centrach kształcenia praktycznego odbywała się w zawodach, które przedstawia tabela IV.1. oraz wykres IV.1. Zawody Liczba uczniów kształcących się w danym zawodzie w czasie przeprowadzania kontroli Procent uczniów kształcących się w danym zawodzie w stosunku do wszystkich uczniów CKP elektryk 214 19,89% monter instalacji i urządzeń sanitarnych 66 6,13% elektromechanik 66 6,13% mechanik pojazdów samochodowych 534 49,63% mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych 51 4,74% technik architektury krajobrazu 70 6,51% górnik eksploatacji podziemnej 39 3,62% technik elektronik systemy i sieci komputerowe 36 3,35% RAZEM 1076 100,00% Tabela IV.1 Liczba uczniów kształcących się w poszczególnych zawodach w czasie przeprowadzania kontroli Wykres IV.1 Uczniowie kształcący się w danym zawodzie w czasie przeprowadzania kontroli Statuty 14 centrów kształcenia praktycznego (93,33%) określały zasady współdziałania ze szkołami (statut jednego centrum kształcenia praktycznego nie określał zasad współdziałania ze szkołami), statuty 6 centrów kształcenia praktycznego (40,00%) określały zasady współdziałania z pracodawcami. Statuty centrów kształcenia praktycznego określały organizację praktycznej nauki zawodu oraz zasady podziału uczniów na grupy, które były realizowane w praktyce we wszystkich centrach kształcenia praktycznego. W 12 centrach kształcenia praktycznego (80,00%) nauczyciele posiadali wymagane 16
kwalifikacje. W trzech centrach kształcenia praktycznego trzech nauczycieli nie posiadało wymaganych kwalifikacji. Jeden nauczyciel nieposiadający wymaganych kwalifikacji został zatrudniony na podstawie art. 7 ust. 1d ustawy z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty. W dniu przeprowadzania kontroli w placówkach kształcenia praktycznego zatrudnionych było 153 nauczycieli realizujących zajęcia w zawodzie, a praktyczną naukę zawodu odbywało łącznie 1076 uczniów. Wszyscy uczniowie placówek kształcenia praktycznego odbywający praktyczną naukę zawodu zostali skierowani do centrum kształcenia praktycznego na podstawie umowy zawartej pomiędzy szkołą lub pracodawcą a centrum. 106 uczniów (9,85% uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu w dniu przeprowadzania kontroli) zostało skierowanych do centrum na podstawie umów zawartych z pracodawcami. W 14 spośród 15 centrów kształcenia praktycznego (93,33%) umowy zawierały wymagane elementy. W jednym centrum, w dwóch umowach zawartych ze szkołami i pracodawcami o praktyczną naukę zawodu, nie określono terminu rozpoczęcia i zakończenia praktycznej nauki zawodu. V. Organizacja i prowadzenie dokształcania teoretycznego pracowników młodocianych W 3 kontrolowanych ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego dokształcanie teoretyczne pracowników młodocianych odbywało się w formie turnusów I, II oraz III stopnia. Liczbę turnusów organizowanych od 1 września 2009 r. i zakończonych do dnia kontroli oraz organizowanych w czasie przeprowadzania kontroli przedstawia tabela V.1. Turnusy Organizowane od 1 września 2009 r. i zakończone do dnia kontroli Organizowane w czasie przeprowadzania kontroli I stopnia 28 12 II stopnia 39 1 III stopnia 21 0 Razem 88 13 Tabela V.1 Liczba turnusów realizowanych od 1 września 2009 r. i zakończonych do dnia kontroli Statuty ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego określały sposób współdziałania ze szkołami. Plany dokształcania młodocianych pracowników były zgodne z przepisami prawa zawierały liczbę młodocianych, dla których ma być prowadzone dokształcanie teoretyczne, wykaz zawodów, w których ma być prowadzone dokształcanie teoretyczne, kody zawodów zgodne z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego, zakres i formę dokształcania teoretycznego młodocianych. Dwa spośród trzech ośrodków realizowały turnusy dla młodocianych pracowników dokształcających się teoretycznie w zakresie różnych zawodów tabela V.2. 17
Turnusy organizowane dla młodocianych pracowników dokształcających się teoretycznie w zakresie różnych zawodów realizowane od 1 września 2009 roku i zakończone do dnia kontroli Liczba turnusów turnus I stopnia 3 turnus II stopnia 4 turnus III stopnia 2 Razem 9 Tabela V.2 Turnusy organizowane dla młodocianych pracowników dokształcających się teoretycznie w zakresie różnych zawodów realizowane od 1 września 2009 r. i zakończone do dnia kontroli Na turnusach organizowanych dla młodocianych pracowników dokształcających się teoretycznie w zakresie różnych zawodów realizowano zawody, które prezentuje tabela V.3. Zawody realizowane na turnusach organizowanych dla młodocianych dokształcających się teoretycznie w zakresie różnych zawodów realizowanych od 1 września 2009 roku i zakończonych do dnia kontroli Liczba zawodów technolog robót wykończeniowych 2 murarz 6 stolarz 1 tapicer 1 betoniarz zbrojarz 3 ślusarz 1 mechanik 1 monter maszyn i urządzeń 1 stolarz 1 tapicer 1 cieśla 1 kamieniarz 1 Razem 20 Tabela V.3 Zawody realizowane na turnusach organizowanych dla młodocianych dokształcających się teoretycznie w zakresie różnych zawodów realizowanych od 1 września 2009 roku i zakończone do dnia kontroli. Do ośrodka dokształcania i doskonalenia zawodowego zostało skierowanych przez dyrektorów zasadniczych szkół zawodowych 2376 pracowników młodocianych. Dyrektorzy wszystkich kontrolowanych publicznych ośrodków dokształcania i doskonalenia zawodowego zorganizowali dokształcanie teoretyczne młodocianych pracowników w formie konsultacji indywidualnych dla 288 osób tabela V.4. Liczba młodocianych pracowników młodociani pracownicy skierowani do ośrodków przez dyrektorów zasadniczych szkół zawodowych 2376 młodociani pracownicy skierowani do ośrodka przez pracodawców 0 młodociani pracownicy, dla których ośrodek zrealizował dokształcanie w formie konsultacji indywidualnych 288 Tabela V.4 Liczba młodocianych pracowników 18
Dokształcanie teoretyczne młodocianych pracowników w publicznych ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego było zgodne z zakresami dokształcania określonymi w skierowaniach, na podstawie których młodociani zostali przyjęci do ośrodka. Wszystkie publiczne ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego wydawały zaświadczenia młodocianym pracownikom po zakończeniu turnusu lub konsultacji indywidualnych, zgodne z przepisami prawa. VI. Organizacja kursów kwalifikacyjnych 15 kontrolowanych placówek doskonalenia nauczycieli uzyskało zgodę Śląskiego Kuratora Oświaty na prowadzenie kursów kwalifikacyjnych, które realizowane były zgodnie ze szczegółowymi planami i programami oraz terminami wskazanymi we wnioskach o wyrażenie zgody na ich prowadzenie. W przypadku jednego kursu wykaz osób realizujących zajęcia ujętych w planie kursu był niezgodny z wykazem zawartym we wniosku o wyrażenie zgody na prowadzenie kursu. We wszystkich placówkach, moduły zajęć na kursach kwalifikacyjnych, prowadziły osoby posiadające kwalifikacje i doświadczenie zawodowe. Przeprowadzona analiza dokumentacji kursów kwalifikacyjnych wykazała, że w jednym z kursów nie zostało spełnione kryterium naboru odpowiadające wymogom określonym w ramowym planie i programie kursu - nie wszyscy uczestnicy kursu kwalifikacyjnego byli nauczycielami. Dokumentacja jednego kursu kwalifikacyjnego nie potwierdzała realizacji poszczególnych zajęć. W przypadku trzech kursów kwalifikacyjnych nie prowadzono oceny wewnętrznej procesu realizacji kursów. Sprawozdania z realizacji kursów kwalifikacyjnych zostały przedstawione Śląskiemu Kuratorowi Oświaty. W przypadku jednego kontrolowanego kursu sprawozdanie zostało przedstawione po upływie wymaganego terminu. Jeden kurs kwalifikacyjny nie został wpisany do rejestru kursów prowadzonych przez placówkę doskonalenia nauczycieli. Wszystkie placówki doskonalenia nauczycieli prowadzą rejestr wydanych świadectw, które są zgodne ze wzorem określonym w rozporządzeniu. Listy uczestników wszystkich kursów kwalifikacyjnych zawierały nazwiska osób, którym wydano świadectwa ukończenia kursów. 19
VII. Realizacja zadań przez doradców metodycznych Liczbę zatrudnionych nauczycieli doradców metodycznych w placówkach doskonalenia nauczycieli oraz liczbę nauczycieli doradców metodycznych, których dotyczyła kontrola przedstawia wykres VII.1. Wykres VII.1 Liczba doradców metodycznych zatrudnionych w kontrolowanych placówkach Specjalności nauczycieli doradców metodycznych to m.in.: doradca metodyczny języka polskiego, niemieckiego, matematyki, kształcenia zintegrowanego, fizyki, chemii, biologii, przyrody, geografii, plastyki, informatyki, historii, wychowania przedszkolnego, pedagogiki specjalnej, przedmiotów zawodowych i ekonomicznych, przedmiotów mechanicznych, artystycznych. Obszarem działania dla 53,95% ogółu doradców metodycznych była gmina, dla 38,16% miasto a dla 7,89% powiat wykres VII.2. Wykres VII.2 Obszar działania nauczycieli doradców metodycznych Doradcom metodycznym zadania powierzał wójt gminy (51,32% doradców metodycznych), prezydent miasta (39,47%), starosta (5,26%), burmistrz (3,95%) wykres VII.3. 20
Wykres VII.3 Organ powierzający nauczycielowi zadania doradcy metodycznego Miejsce zatrudnienia nauczycieli doradców metodycznych przedstawia wykres VII.4. Wykres VII.4 Miejsce zatrudnienia nauczycieli doradców metodycznych 30,26% doradców metodycznych pełniło funkcję doradcy metodycznego powyżej 9 lat, 27,63% od 1 do 3 lat, a 22,37% pełniło funkcję doradcy metodycznego od trzech do sześciu lat. Pozostałe 19,74% doradców metodycznych pełniło funkcję doradcy metodycznego od 6 do 9 lat. Staż pracy pedagogicznej 59,21% doradców metodycznych wynosił od 21 do 30 lat, 26,32% doradców posiadało od 11 do 20 lat stażu pracy pedagogicznej, 9,21% od 31 do 40 lat, 3,95% od 1 do 10 lat, a w przypadku 1,32% doradców metodycznych staż pracy pedagogicznej wynosił od 41 do 50 lat wykres nr VII.5. 21
Wykres VII.5 Staż pracy pedagogicznej nauczyciela doradcy metodycznego Wśród doradców metodycznych 97,37% posiadało stopień nauczyciela dyplomowanego, a 2,63% stopień nauczyciela mianowanego. Doradcy metodyczni realizowali zadania w zakresie wspomagania nauczycieli oraz rad pedagogicznych poprzez wspieranie nauczycieli w drodze awansu zawodowego oraz we wdrażaniu podstawy programowej, tworzeniu konspektów, scenariuszy lekcji, planowaniu pracy z dzieckiem zdolnym i dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, organizując badania kompetencji uczniów, współpracując z wydawnictwami, budując indywidualne programy edukacyjno terapeutyczne, pomagając w rozwijaniu umiejętności wychowawczych nauczycieli, współpracując z instytucjami w realizacji procesu dydaktycznego, propagując ciekawe i innowacyjne pomysły do pracy z uczniem. VIII. Realizacja zadań zespołów wychowawczych do spraw okresowej oceny sytuacji wychowanków Arkusze organizacyjne na rok szkolny 2009/2010 trzech publicznych specjalnych ośrodków wychowawczych, w których przeprowadzono kontrolę, zostały zatwierdzone przez organy prowadzące. Specjalne ośrodki wychowawcze dysponowały łącznie 127 miejscami. W okresie objętym kontrolą w specjalnych ośrodkach wychowawczych przebywało 113 wychowanków, co ilustruje tabela oraz wykres VIII.1. Liczba miejsc i wychowanków w SOW liczba miejsc 127 liczba wychowanków 113 Tabela VIII.1 Liczba miejsc i wychowanków w SOW 22
Miejsca i wychowankowie w SOW 130 125 120 127 115 110 105 liczba miejsc 113 liczba wychowanków Wykres VIII.1 Miejsca i wychowankowie w SOW W specjalnych ośrodkach wychowawczych działały powołane przez dyrektorów zespoły wychowawcze do spraw okresowej oceny sytuacji wychowanków. Dyrektorzy ośrodków powołali zespoły do spraw okresowej oceny sytuacji wychowanków w składzie zgodnym z obowiązującymi przepisami prawa: przewodniczący zespołów, wychowawcy grup wychowawczych, pedagodzy, psycholodzy oraz inni specjaliści (terapeuta, logopeda), co przedstawia tabela VIII.2. Liczba SOW dyrektor ośrodka jako przewodniczący 3 zespołu wychowawca grupy wychowawczej 3 pedagog 3 psycholog 3 pracownik socjalny 0 specjalista terapeuta 2 specjalista logopeda 1 Tabela VIII.2 Skład zespołów wychowawczych W publicznych specjalnych ośrodkach wychowawczych zespoły wychowawcze do spraw okresowej oceny sytuacji wychowanków prowadziły diagnozę problemów wychowanków, opracowały indywidualne programy pracy z wychowankami, określiły formy pracy z wychowankami oraz analizowały stosowane metody pracy z wychowankami i dobrały skuteczne formy pomocy. Okresowej oceny efektów pracy z wychowankami, ich rodzicami (prawnymi opiekunami), szkołami i środowiskiem lokalnym dokonywały zespoły wychowawcze w dwóch specjalnych ośrodkach wychowawczych. W jednym SOW, który funkcjonuje od 1 września 2009 roku, okresową ocenę efektów pracy oraz ocenę zasadności dalszego pobytu wychowanków w ośrodku zaplanowano na czerwiec 2010 roku. Rodzice (prawni opiekunowie) nie wnioskowali o ustalenie zakresu współpracy po opuszczeniu przez wychowanków specjalnych ośrodków wychowawczych, gdyż 23
ośrodki opuszczały osoby dorosłe. W specjalnych ośrodkach wychowawczych znajduje się dokumentacja dotycząca realizacji zadań przez zespoły wychowawcze do spraw okresowej oceny wychowanków, w szczególności: dokumentacja powołania zespołu ds. okresowej ceny wychowanków wraz z określeniem jego składu, protokoły z posiedzeń zespołów wychowawczych, indywidualne programy pracy z wychowankami, okresowe oceny efektów pracy oraz inna dokumentacja. IX. Organizacja zajęć rewalidacyjnych w zakresie liczby godzin i rodzaju oraz zgodności z zaleceniami zawartymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego Arkusze organizacji 15 kontrolowanych specjalnych ośrodków szkolnowychowawczych na rok szkolny 2009/2010 zostały zatwierdzone przez organ prowadzący. Liczba oddziałów funkcjonujących w specjalnych ośrodkach szkolnowychowawczych wynosiła 279, liczba godzin zajęć rewalidacyjnych ogółem, zaplanowanych w arkuszach organizacyjnych tych ośrodków wynosiła 2632,5. Zgodność realizacji godzin zajęć rewalidacyjnych w specjalnych ośrodkach szkolnowychowawczych przedstawia wykres IX.1. Wykres IX.1 Realizacja godzin zajęć rewalidacyjnych w kontrolowanych specjalnych ośrodkach szkolno wychowawczych W jednym ośrodku (6,67%) niezgodność realizacji godzin zajęć rewalidacyjnych dotyczyła braku realizacji 14 godzin zajęć rewalidacyjnych. W specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych 44 dzieci w 6 oddziałach zostało objętych wychowaniem przedszkolnym. W arkuszach organizacji ośrodków zaplanowano następujące rodzaje zajęć 24
rewalidacyjnych: - zajęcia logopedyczne, - korekcyjno-kompensacyjne, - psychoterapeutyczne. Kontrolą zgodności realizacji zajęć z zaleceniami zawartymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej objęto 171 wychowanków. W 169 (98,83%) przypadkach realizacja zajęć została potwierdzona w dzienniku zajęć rewalidacyjnych. W 36 przypadkach zalecenia zawarte w orzeczeniu dotyczyły korekcji wad postawy, 78 korekcji wad wymowy, 28 orientacji przestrzennej i poruszania się, 14 nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji, 161 innych zajęć wynikających z programów rewalidacji. X. Prawidłowość organizacji i realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych W województwie śląskim w roku szkolnym 2009/2010 nie funkcjonowały publiczne ośrodki rewalidacyjno wychowawcze (dane z Systemu Informacji Oświatowej). XI. Zgodność przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu wychowanków z przepisami prawa Arkusze organizacyjne na rok szkolny 2009/2010 pięciu publicznych młodzieżowych ośrodków wychowawczych i dwóch publicznych młodzieżowych ośrodków socjoterapii, w których przeprowadzono kontrolę, zostały zatwierdzone przez organy prowadzące. W okresie objętym kontrolą młodzieżowe ośrodki wychowawcze dysponowały 351 miejscami zapewniającymi nieletnim opiekę całodobową (100% miejsc w MOW). Młodzieżowe ośrodki socjoterapii dysponowały 134 miejscami (100% miejsc w MOS), w tym 94 miejscami zapewniającymi nieletnim opiekę całodobową (70% miejsc w MOS) oraz 40 miejscami nie zapewniającymi nieletnim opieki całodobowej (30% miejsc w MOS), co ilustruje tabela i wykres XI.1. Liczba miejsc w ośrodkach Z liczby miejsc ogółem: 351 100,00% M zapewnia nieletnim O opiekę całodobową 351 100,00% W nie zapewnia nieletnim opieki całodobowej 0 0,00% Z liczby miejsc ogółem: 134 100,00% zapewnia nieletnim opiekę całodobową M O S nie zapewnia nieletnim opieki całodobowej Tabela XI.1 Liczba miejsc w ośrodkach 94 70,00% 40 30,00% 25
Liczba miejsc w ośrodkach 100% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% zapewnia opiekę całodobową 0% nie zapewnia opieki całodobowej 70% zapewnia opiekę całodobową 30% nie zapewnia opieki całodobowej MOW MOS Wykres XI.1 Liczba miejsc w ośrodkach W młodzieżowych ośrodkach wychowawczych w okresie objętym kontrolą przebywało 323 wychowanków. Wszyscy nieletni (100%) zostali umieszczeni w placówkach na mocy postanowienia sądu. W tym samym okresie w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii przebywało 97 wychowanków (100%), z czego 83 wychowanków (86%) umieszczono w placówkach na mocy postanowienia sądu. Nieletni podczas przyjęcia do młodzieżowych ośrodków wychowawczych i młodzieżowych ośrodków socjoterapii zostali zapoznani z prawami, obowiązkami i zasadami pobytu, co potwierdzili własnoręcznym podpisem. Dyrektorzy 4 kontrolowanych młodzieżowych ośrodków wychowawczych i dyrektor 1 młodzieżowego ośrodka socjoterapii powiadomili o przyjęciu nieletnich właściwe organy obowiązane do kontroli spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki tabela XI.2. Powiadomienie przez dyrektorów MOW/MOS o przyjęciu nieletniego do ośrodka właściwych organów obowiązanych do kontroli spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki Tak 4 MOW Nie 1 MOS Tak 1 Nie 1 Tabela XI.2 Powiadomienie przez dyrektorów MOW/MOS o przyjęciu nieletniego do ośrodka właściwych organów obowiązanych do kontroli spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki Przenoszenie wychowanków z ośrodków odbyło się zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Dyrektorzy placówek w okresie objętym kontrolą przenieśli do innych młodzieżowych ośrodków wychowawczych 18 nieletnich, a do innych młodzieżowych ośrodków socjoterapii 6 nieletnich. W ośrodkach znajdowała się dokumentacja dotycząca uzasadnienia przeniesienia nieletnich do innych ośrodków. Dyrektorzy 5 młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz 1 młodzieżowego 26
ośrodka socjoterapii złożyli do Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej w Warszawie (obecnie Ośrodka Rozwoju Edukacji) wnioski o wskazanie ośrodków, do których mieli zostać przeniesieni nieletni wraz z opiniami zespołów wychowawczych. Dyrektor 1 młodzieżowego ośrodka socjoterapii nie składał ww. wniosku, gdyż decyzję w tej sprawie podjął sąd. Wszystkie młodzieżowe ośrodki wychowawcze i młodzieżowe ośrodki socjoterapii posiadają dokumentację potwierdzającą przekazanie nieletnich do innych ośrodków. Zwalnianie nieletnich z ośrodków w okresie objętym kontrolą odbywało się zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Wnioski do sądu rodzinnego o uchylenie lub zmianę środka wychowawczego i zwolnienie nieletnich z ośrodka, zawierające informację o efektach zastosowanych działań resocjalizacyjnych lub terapeutycznych oraz zaobserwowanych zmianach postawy nieletnich, które to zmiany uzasadniały przypuszczenie o prawidłowym uczestnictwie nieletnich w życiu społecznym, złożyło 2 dyrektorów młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz 1 dyrektor młodzieżowego ośrodka socjoterapii. Na prośbę wychowawców odpowiedzialnych za realizację indywidualnych programów resocjalizacyjnych lub terapeutycznych, dyrektorzy 4 młodzieżowych ośrodków wychowawczych i 2 ośrodków socjoterapii złożyli do sądów rodzinnych wnioski o wyrażenie zgody na urlopowanie nieletnich do domów rodzinnych, opiekunów lub krewnych. Sądy rodzinne wyraziły zgodę na urlopy nieletnich za wyjątkiem nieletniego w 1 młodzieżowym ośrodku wychowawczym. W okresie objętym kontrolą udzielono 317 urlopów wychowankom młodzieżowych ośrodków wychowawczych oraz 97 urlopów wychowankom młodzieżowych ośrodków socjoterapii. W młodzieżowych ośrodkach wychowawczych odnotowano 4 ciąże nieletnich. Dla nieletnich w ciąży dyrektorzy opracowali indywidualne programy resocjalizacyjne. O ciąży wychowanek dyrektorzy ośrodków poinformowali rodziców/opiekunów prawnych i sądy rodzinne. W okresie objętym kontrolą odnotowano 318 ucieczek nieletnich z młodzieżowych ośrodków wychowawczych i 121 z młodzieżowych ośrodków socjoterapii. Liczba nieletnich, których nieusprawiedliwiona nieobecność w ośrodku trwała dłużej niż 8 tygodni wyniosła 60, w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i 9 w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii. Dla nieletnich, którzy uciekli z ośrodków, dyrektorzy opracowali indywidualne programy resocjalizacyjne lub terapeutyczne. Dyrektorzy 5 młodzieżowych ośrodków wychowawczych i 1 młodzieżowego ośrodka socjoterapii powiadomili o ucieczkach nieletnich najbliższą jednostkę policji oraz jednostki policji w miejscu zamieszkania nieletnich. Dyrektor 1 młodzieżowego ośrodka wychowawczego nie dopełnił tego obowiązku tabela XI.3 i wykres XI.2. MOW Powiadomienie policji o fakcie ucieczki nieletniego z ośrodka powiadomienie policji o fakcie ucieczki nieletniego 5 brak powiadomienia policji o fakcie ucieczki nieletniego 0 27