VI Pszenica jara Pszenica jara odgrywa mniejszą rolę w uprawie zbóż niż pszenica ozima ze względu na niższą plenność i zawodność plonów. Uprawa tego gatunku ma jednak duże znaczenie w niektórych rejonach, szczególnie przy nasileniu upraw późno schodzących z pola, po których uprawa pszenicy ozimej staje się ryzykowna. Ponadto może być zasiana na powierzchniach, na których uprawy ozime uległy wymarznięciu tak, jak to było w ubiegłym roku. Pszenica jara w porównaniu z ozimą zawiera więcej białka i tłuszczu, a mniej włókna surowego. Odznacza się także większą zawartością glutenu, którego ilość i jakość decyduje o wartości wypiekowej mąki. Z tego powodu ziarno odmian pszenicy jarej posiada bardzo dobrą, jakość technologiczną. Słabiej rozwinięty system korzeniowy pszenicy jarej w porównaniu do innych zbóż, zmusza do właściwego doboru gleb oraz prawidłowego ich przygotowania pod zasiew. Dla wydania wysokich plonów wymaga ona gleb dobrze utrzymujących wodę, a więc gleb zwięźlejszych. Wszystkie odmiany pszenicy jarej plonują wysoko na kompleksach gleb pszennych. Zadawalające plony ziarna uzyskuje na glebach lżejszych, pod warunkiem, że są w dobrej kulturze i posiadają zwięzłe podglebie. Wartość technologiczną odmian pszenicy ujęto w cztery grupy: E elitarna, jakościowa, B chlebowa, C pozostałe. Na cele młynarsko-piekarskie przydatne są odmiany z grupy E,, B. Tabela 31. Pszenica jara odmiany badane w 2017 r. Lp. Rok wpisania do: KRO LOZ 1 Tybalt 2005 2007 2 Łagwa 2009 2010 3 Ostka Smolicka 2010 2012 4 SMH 87 1 ) 2011 5 Mandaryna 2014 6 Goplana 2015 2017 7 Kamelia 2015 8 Wirtas 3 ) 2015 Hodowca (lub polski przedstawiciel dla odmian zagranicznych) Irena Szyld 62-800 Kalisz ul. Celtycka 41 a Małopolska H R sp. z o.o. 30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4 HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHR 63-740 Kobylin Smolice 146 HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHR 63-740 Kobylin Smolice 146 DNKO HR sp. z o.o. Choryń 27 64-000 Kościan DNKO HR sp. z o.o. Choryń 27 64-000 Kościan HR Strzelce sp. z o.o. 99-307 Strzelce, ul. Główna 20 Katedra Hodowli Roślin i Nasiennictwa Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Grupa, jakości *) B
9 Rusałka 2016 2017 2 ) 10 Varius 2016 11 Nimfa 2016 12 Jarlanka 2017 13 Harenda 2014 14 WPB Skye 2016 15 Frajda 2017 1 ) pszenicy twardej. 2 ) - wstępnie rekomendowana po 1 roku badań 3 ) orkiszowa. HR Strzelce sp. z o.o. 99-307 Strzelce, ul. Główna 20 Saaten-Union PL sp. z o.o. 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70 HR Strzelce sp. z o.o. 99-307 Strzelce, ul. Główna 20 HR Smolice sp. z o.o. Grupa IHR 63-740 Kobylin Smolice 146 Małopolska H R sp. z o.o. 30-002 Kraków; ul. Zbożowa 4 Irena Szyld 62-800 Kalisz, ul. Celtycka 41 HR Strzelce sp. z o.o. 99-307 Strzelce, ul. Główna 20 B B
Tabela 32. grotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2017 r. Wyszczególnienie Krzyżewo Marianowo Szepietowo Rumejki Kompleks glebowy 2 4 4 4 Klasa bonitacyjna gleby III b IV b III a IV a ph gleby 6,1 6 6,4 6,6 Zasobność gleby mg/100 g P 2 O 5 K 2 O Mg 13,8 18,4 6,7 Przedplon Groch siewny Ziemniak Groch pastewny Kukurydza Data siewu 05.04 11.04 05.04 04.04 Data zbioru 18.08 18.08 11.08 17.08 Nawożenie N na poziomie a 1 kg/ha 100 90 80 105 N na poziomie a 2 kg/ha 140 130 120 145 P 2 O 5 kg/ha 60 40 50 50 K 2 O kg/ha 90 60 100 75 dob Mn 1 l. Optysil +Plonovit 0,5 l. +2 l. Maximus PKMg 3 kg. Nawożenie dolistne l/ha Basfoliar 2 x 3 l. Mikrovit Miedź 1 l. Makro plus 2,5 kg. Maximus Micro 4,5 kg. Insektycydy Sumi lpha 050 EC 0,25 l. Bi Nowy 0,5 l. Proteus 0,3 l. Biathlon 4 D 70 g. Gold 450EC 1,1 l. Herbicydy dawka Chwastox Extra 300 SL 3 l. Sekator 125 OD 0,15 l. Puma Universal EW 0,8 l. Puma Uniwersal 1 l. Fungicydy dawka Topsin M 500 SC 1,4 l. Fandango 200 EC 1 l. 25 9,2 3,9 Topsin M 1,4 l. Tocata Duo 1 l. 21,4 9,5 7,9 Duet Star 334 SE 1 l. Falcon 460EC 0,6 l. 23,1 12,1 4,6 Fandango 0,6 l. Soligor 0,6 l. ntywylegacz poziom a 2 Moddus 250 EC 0,3 l. Medax Max 0,7 l. Cerone 480SL 0,75 l. Cerone 480 SL 0,7.
Krzyżewo Marianowo Szepietowo Rumejki Średnia poprawiona Odchylenie od wzorca (dt) % wzorca Tabela 33. Plon ziarna odmian pszenicy jarej w 2017 r. (dt ha -1 ) na poziomie a 1. Lp. 2 1 (dt) Wzorzec dt ha -1 55,6 53,5 74,8 60,9 61,2 x x 11,2 1 Tybalt 55,9 55,1 77,4 61,4 62,4 1,2 102 7,9 2 Jarlanka 54,6 53,2 71,8 56,5 59,0-2,2 96 13,2 3 Harenda 56,5 52,1 75,3 64,8 62,2 0,9 102 12,5 4 Łagwa 56,4 52,9 75,5 56,6 60,3-0,9 99 8,6 5 Ostka Smolicka 45,2 47,7 68,2 48,9 52,5-8,7 86 17,6 6 Mandaryna 51,5 47,8 77,9 79,1 64,1 2,9 105 10,6 7 Goplana 60,3 57,4 77,5 62,9 64,5 3,3 105 7,4 8 Kamelia 55,2 48,7 66,5 52,5 55,7-5,5 91 13,0 9 Nimfa 58,0 53,2 77,7 61,4 62,6 1,4 102 8,8 10 Rusałka 51,7 53,8 59,3 62,7 56,9-4,4 93 17,7 11 Varius 55,2 51,2 63,5 56,7 56,7-4,6 93 10,6 12 WPB Skye 55,8 50,7 83,1 49,9 59,9-1,4 98 10,7 13 Frajda 57,3 52,4 92,9 68,3 67,7 6,5 111 11,2 14 SMH87*) 34,9 32,6 44,4 43,3 38,8-22,4 63 8,6 15 Wirtas**) 41,9 49,1 38,4 69,3 49,7-11,6 81 8,2 Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką. *) pszenicy twardej. **)- pszenicy orkiszowej.
Krzyżewo Marianowo Szepietowo Rumejki Średnia poprawiona Odchylenie od wzorca (dt) % wzorca Tabela 34. Plon ziarna odmian pszenicy jarej w 2017 r. (dt ha -1 ) na poziomie a 2. Lp. Wzorzec dt ha -1 65,4 70,1 82,4 71,8 72,4 x x 1 Tybalt 68,4 66,5 79,1 67,3 70,3-2,1 97 2 Jarlanka 71,0 62,8 80,3 74,9 72,3-0,2 100 3 Harenda 70,9 66,8 87,8 73,3 74,7 2,3 103 4 Łagwa 64,2 66,9 76,0 68,5 68,9-3,5 95 5 Ostka Smolicka 65,7 69,1 75,9 69,6 70,1-2,3 97 6 Mandaryna 64,6 58,6 83,4 92,1 74,7 2,2 103 7 Goplana 72,7 70,1 74,3 70,8 72,0-0,4 99 8 Kamelia 63,2 68,4 80,5 62,8 68,7-3,7 95 9 Nimfa 67,1 65,0 79,7 73,8 71,4-1,0 99 10 Rusałka 71,6 67,9 70,9 87,8 74,5 2,1 103 11 Varius 64,8 63,5 73,4 67,3 67,2-5,2 93 12 WPB Skye 66,7 63,6 85,2 66,5 70,5-1,9 97 13 Frajda 69,8 72,7 93,2 80,3 79,0 6,6 109 14 SMH87*) 41,1 40,1 54,0 54,5 47,4-25,0 65 15 Wirtas**) 57,5 53,0 44,2 76,5 57,8-14,6 80 Odmiany wzorcowe zaznaczono pogrubioną czcionką. *) pszenicy twardej **)- pszenicy orkiszowej..
Tabela 35. Średnie wyniki plonowania odmian pszenicy jarej w latach ( % wzorca). Lp. *) pszenicy twardej. **)- pszenicy orkiszowej Poziom a 1 Poziom a 2 Rok Lata Rok Lata 2015 2016 2017 2015-17 2016-17 2015 2016 2017 2015-17 2016-17 Wzorzec dt ha -1 27,3 69,7 61,2 67,7 65,5 79,1 80,5 72,4 77,3 76,5 1 Tybalt 102 95 102 100 99 101 98 97 99 98 2 Jarlanka 96 x x 100 x x 3 Harenda 100 108 102 103 105 101 106 103 103 105 4 Łagwa 96 99 99 98 99 101 103 95 100 99 5 Ostka Smolicka 96 102 86 95 94 103 99 97 100 98 6 Mandaryna 92 103 105 100 104 101 100 103 101 102 7 Goplana 99 108 105 104 107 106 104 99 103 102 8 Kamelia 97 101 91 96 96 103 99 95 99 97 9 Nimfa 105 102 x 104 102 99 x 101 10 Rusałka 107 93 x 100 104 103 x 104 11 Varius 99 93 x 96 99 93 x 96 12 WPB Skye 98 x x 97 x x 13 Frajda 111 x x 109 x x 14 SMH87*) 79 78 63 73 71 81 77 65 74 71 15 Wirtas**) 65 68 81 71 75 66 70 80 72 75 Liczba doświadczeń 4 4 4 4 4 4
Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Masa tysiąca nasion Dojrzałość pełna*) Mączniak prawdziwy Septorioza liści Rdza brunatna Tabela 36. Ważniejsze cechy rolnicze i porażenie przez choroby odmian pszenicy jarej w 2017 r na poziomie a 1. Poziom a 1 Choroby cm Skala 9 g *) Na podstawie Listy Opisowej Odmian COBORU. L. dni od 1.01 Skala 9 Skala 9 Skala 9 Wzorzec 80 8,3 43,9 212 9,0 7,2 8,3 1 Tybalt 76 8,5 46,0 212 9,0 6,8 7,8 2 Jarlanka 80 8,3 44,7 212 9,0 7,0 8,5 3 Harenda 82 8,0 41,0 212 9,0 7,8 8,5 4 Łagwa 86 8,0 45,1 212 9,0 6,8 8,3 5 Ostka Smolicka 85 8,3 43,1 212 9,0 6,3 7,8 6 Mandaryna 85 8,3 33,8 211 9,0 6,5 8,0 7 Goplana 84 8,3 45,0 213 9,0 7,0 8,3 8 Kamelia 76 8,3 37,4 212 9,0 6,5 8,3 9 Nimfa 77 8,3 44,2 212 9,0 7,0 8,0 10 Rusałka 82 8,0 42,7 212 9,0 7,0 8,0 11 Varius 75 8,5 37,6 212 9,0 7,5 8,0 12 WPB Skye 78 8,0 44,5 212 9,0 7,5 8,0 13 Frajda 82 8,3 39,7 211 9,0 7,3 8,5 14 SMH87 73 7,0 41,6 9,0 6,0 7,8 15 Wirtas 110 5,3 54,7 9,0 7,5 7,8 Liczba doświadczeń 2 2 2 2 2 2
Wysokość roślin Wyleganie przed zbiorem Masa tysiąca nasion Mączniak prawdziwy Septorioza liści Rdza brunatna Tabela 37. Ważniejsze cechy rolnicze i porażenie przez choroby odmian pszenicy jarej w 2017 r na poziomie a 2. Poziom a 2 Choroby Lp. cm Skala 9 g Skala 9 Skala 9 Skala 9 Wzorzec 74 8,3 44,5 9,0 8,6 8,8 1 Tybalt 68 8,5 45,4 9,0 8,5 8,5 2 Jarlanka 74 8,0 47,4 9,0 8,8 9,0 3 Harenda 80 8,3 40,9 9,0 8,5 9,0 4 Łagwa 79 8,5 45,3 9,0 8,5 9,0 5 Ostka Smolicka 79 8,5 46,3 9,0 8,5 9,0 6 Mandaryna 72 8,5 36,1 9,0 8,8 8,5 7 Goplana 82 8,3 42,2 9,0 8,5 9,0 8 Kamelia 73 8,5 42,2 9,0 8,8 9,0 9 Nimfa 72 8,5 46,4 9,0 8,8 9,0 10 Rusałka 79 8,5 44,3 9,0 8,8 9,0 11 Varius 69 8,5 37,6 9,0 8,5 9,0 12 WPB Skye 70 8,3 44,3 9,0 9,0 9,0 13 Frajda 76 8,5 40,8 9,0 8,8 9,0 14 SMH87 71 7,5 44,4 9,0 7,3 8,5 15 Wirtas 105 6,3 60,2 9,0 8,5 8,5 Liczba doświadczeń 2 2 2 2 2 2
Charakterystyka odmian (na podstawie listy opisowej odmian) JRLNK (2017). Jakościowa odmiana chlebowa (grupa ). Plenność dobra. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na rdzę żółtą duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i choroby podstawy źdźbła dość duża, brunatną plamistość liści, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów średnia. Rośliny dość niskie, o dość słabej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie średnie, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka duża, ilość glutenu duża do bardzo dużej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość słaba. FRJD (2017). chlebowa (grupa B). Plenność dobra do bardzo dobrej. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na brunatną plamistość liści, mączniaka prawdziwego i fuzariozę kłosów dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, rdzę żółtą, septoriozy liści, septoriozę plew średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość niska, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym duża. Odporność na porastanie w kłosie mała, liczba opadania dość duża. Zawartość białka duża, ilość glutenu bardzo duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.