Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Dlaczego jedne kraje są biedne, a drugie bogate? dr Jacek Rodzinka Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 22 maja 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Plan spotkania: Wykład ok. 40 min - sala RA03 Praca w grupach - ok. 15 min - sala RA53 Prezentacja wyników pracy w grupach ok. 35 min - sala RA03 1
Plan wykładu: 1. Definicja kraju bogatego i biednego. 2. Historia bogacenia się krajów świata. 3. Najbiedniejsze i najbogatsze kraje świata. 4. Wzrost gospodarczy, czynniki i bariery wzrostu. 5. Rozwój gospodarczy. 6. Najważniejsze czynniki sukcesu polskiej gospodarki. Jak pracujemy? 2
Człowiek bogaty Człowiek biedny 3
Kraj bogaty 1. To kraj, gdzie jest więcej ludzi bogatych niż biednych. 2. To kraj, gdzie jest dużo pieniędzy, bogactwa. Kraj biedny 1. To kraj, gdzie jest więcej ludzi bogatych niż biednych. 2. To kraj, gdzie jest dużo pieniędzy, bogactwa. 4
Dobrobyt Stan wysokiego zaspokojenia potrzeb bytowych i kulturalnych ludności 1. Dobrobyt mierzony jest za pomocą: PKB Produkt Krajowy Brutto Produkt Krajowy Brutto na mieszkańca 1 Encyklopedia PWN Historia 1. Do mniej więcej 1800 r. standard życia niewiele się różnił pomiędzy rozwój okresami i obszarami świata. 2. Różnice pojawiają się od początku XIX w. szybciej od innych krajów zaczynają rozwijać się kraje Zachodniej Europy oraz niektóre ich kolonie (Ameryka Północna, Australia, Nowa Zelandia). 3. Przyspieszony rozwój w innych krajach świata rozpoczął się dopiero w II połowie XX w. 4. Przeciętny dochód na głowę mieszkańca w latach 1820-1989 rósł osiem razy szybciej niż w epoce przedkapitalistycznej. 5. Relacje przeciętnego dochodu na głowę w kraju najbogatszym do takiego dochodu w najbiedniejszym wzrosła z 6:1 w 1820 r. do 70:1 w 1992 r. Źródło: I. Morawski, Dlaczego jedne kraje są biedne a inne bogate? 5
Najbiedniejsze kraje świata wg PKB na mieszkańca : 1. 10. Mozambik - 982 $. 2. 9. Madagaskar - 972 $. 3. 8. Malawi - 918 $. 4. 7. Sierra Leone - 877 $. 5. 6. Republika Środkowoafrykańska - 815 $. 6. 5. Niger - 732 $. 7. 4. Burundi - 608 $. 8. 3. Erytrea - 589 $. 9. 2. Liberia - 577 $. 10.1. Kongo - 375 $. Najbiedniejsze kraje europy wg PKB na mieszkańca : 10. Bułgaria - 14 100 $. 9. Rumunia - 12 700 $. 8. Czarnogóra 11 600 $. 7. Serbia 10 700 $. 6. Macedonia - 10 500 $. 5. Bośnia i Hercegowina 8 100 $. 4. Albania - 8 000 $. 3. Kosowo 7 400 $. 2. Ukraina 7 300 $. 1. Mołdawia 3 400 $. 6
Najbogatsze kraje świata wg PKB na mieszkańca : 10. Holandia - 40 973 $ 9. Szwajcaria - 41 950 $ 8. Hong Kong - 45 944 $ 7. USA - 46 860 $ 6. Zjednoczone Emiraty Arabskie - 47 439 $ 5. Brunei - 48 333 $ 4. Norwegia - 51 959 $ 3. Singapur - 56 694 $ 2. Luksemburg - 81 466 $ 1. Katar - 88 222 $ Podział świata kraje bogate rozwijające się kraje biedne, o niskim Wskaźniku Rozwoju Ludzkiego (HDI), PKB, z wysoką umieralnością i niskim standardzie życia - kraje "trzeciego świata". 7
Prawo Engla w miarę wzrostu dochodów udział wydatków na żywność w wydatkach ogółem się zmniejsza. Mapa świata z udziałem ropy i żywności wydatkach gospodarstw domowych. Źródło: The Economist PKB per capita Polski i średnia UE (w EURO) 45000 40000 35000 30000 20400 20600 21600 22400 23600 25000 25000 23500 24400 25100 25600 25700 25000 20000 15000 10000 5000 5500 5000 5300 6400 7100 8200 9500 8100 9200 9600 9900 10100 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Polska Średnia UE 8
PKB per capita Polski i średnia UE (w EURO) 1,3 1,2 1,1 1 0,9 0,8 115,9% 115,5% 110,9% 120,8% 106,0% 90,9% 100,0% 105,9% 105,4% 103,7% 104,9% 101,0% 113,6% 103,8% 94,0% 85,3% 102,0% 100,4% 103,1% 102,0% 104,3% 102,9% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Polska UE Wzrost gospodarczy - definicje Wzrost gospodarczy - jest to ilościowe zwiększanie się z okresu na okres fundamentalnych wielkości ekonomicznych, w tym głównie dochodu narodowego. Recesja spadek rozmiarów mierników efektu społecznego w wielkościach bezwzględnych obserwowany w danym okresie czasu. Stagnacja utrzymywanie się rozmiarów mierników efektu społecznego na stałym poziomie. 9
Efekty 2014-05-23 Co jest potrzebne do produkcji? 1. Ziemia 3. Praca 2. Kapitał 4. Technologia Wzrost gospodarczy zależy zarówno od zasobów, jak też od ich efektywności Czynniki determinujące poziom produktywności: 1. Techniczne uzbrojenie pracy (wyraża poziom postępu technologicznego). 2. Poziom i wzrost kwalifikacji (wykształcenie i doświadczenie pracowników). 3. Doskonalenie organizacyjne pracowników produkcji (właściwe połączenie czynników produkcji). 4. System motywacyjny (czy ludzie chcą wykorzystywać to co mają). 5. Różne znaczenie powyższych czynników w zależności od poziomu rozwoju gospodarczego. 6. Początkowo 1 i 2 później 3 i 4. Zasoby 10
Bariery wzrostu gospodarczego Bariery polityczno-ekonomiczne bariera ustrojowo-ideologiczna, bariera braku stabilizacji wewnętrznych stosunków politycznych, bariera politycznego podziału świata, bariera instytucjonalno-organizacyjna. Bariery społeczno-ekonomiczne bariera demograficzna, bariera konsumpcji (płacy realnej), bariera infrastruktury społecznej, bariera żywnościowa. Czynniki braku lub bardzo powolnego wzrostu gospodarczego: brak konkurencyjności produktów, brak inwestycji w zakresie tworzenia kapitału rzeczowego, wysoka inflacja. Koszty wzrostu gospodarczego Wzrost gospodarczy niesie za sobą różnego rodzaju koszty: Zanieczyszczenie środowiska naturalnego, Zatłoczenie, Stresogenny tryb życia ludności, Efekt cieplarniany,. 11
Rozwój gospodarczy 1. Jakościowe i strukturalne zmiany w gospodarkach narodowych, będące następstwem wzrostu gospodarczego. Obejmuje zarówno zmiany ilościowe, dotyczące wzrostu produkcji, zatrudnienia, inwestycji, rozmiarów funkcjonującego kapitału, dochodów, spożycia i in. wielkości ekonomicznych charakteryzujących gospodarkę od strony ilościowej (wzrost gospodarczy), jak również towarzyszące im zmiany o charakterze jakościowym. Do tych drugich zaliczyć należy przede wszystkim: 1. postęp techniczny i technologiczny, 2. doskonalenie systemu powiązań wewnątrzgospodarczych i powiązań z gospodarką światową, 3. wzrost poziomu kwalifikacji siły roboczej, 4. zmiany struktury gospodarki zmierzające do jej unowocześnienia, 5. wzrost poziomu efektywności w skali mikro- i makroekonomicznej, 6. pojawianie się nowych produktów i doskonalenie jakości już produkowanych. Najważniejsze czynniki sukcesu polskiej gospodarki 1. Silny wzrost gospodarczy. 2. Jedno z największych państw europejskich. 3. Wzrost siły nabywczej rodzin. 4. Silny popyt wewnętrzny oraz konsumpcja prywatna. 5. Członkowsko w Unii Europejskiej od 1 maja 2004 r. 6. Dobre położenie geograficzne, oś wschód-zachód Europy. 7. Młoda populacja o wysokim poziomie wykształcenia. 8. Względnie wysoki poziom ochrony prawnej. 9. Kuszące lokalizacje produkcyjne i przystępne strefy ekonomiczne. 10. Duży napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych. 11. Względnie niskie wynagrodzenie i koszty produkcji. 12. Ważne wsparcie finansowe poprzez dotacje unijne. 13. Niska stopa podatkowa (CIT 19%). 14. Polski rynek kapitałowy Warszawa centrum finansowym Europy Środkowo-Wschodniej. 12
Warsztat 1. Jak stać się tygrysem gospodarczym? 2. Co powinniście robić teraz i w przyszłości, by stać się ludźmi bogatymi? Warsztat podsumowanie 13
Wynagrodzenia kobiet i mężczyzn o różnym wykształceniu w największych miastach w Polsce w 2012 roku (wykształcenie zawodowe=100%) Źródło: Ogólnopolskie Badanie Wynagrodzeń (OBW) przeprowadzone przez Sedlak & Sedlak w 2012 roku Wynagrodzenia osób o różnym wykształceniu w największych miastach w Polsce w 2012 roku (wynagrodzenia brutto w PLN) Źródło: Ogólnopolskie Badanie Wynagrodzeń (OBW) przeprowadzone przez Sedlak & Sedlak w 2012 roku 14
Najlepiej i najgorzej opłacane branże w 2013 roku (brutto w PLN) technologie informatyczne telekomunikacja bankowość ubezpieczenia energetyka 6 000 5 600 5 300 5 000 4 770 sektor publiczny nauka, szkolnictwo usługi dla ludności służba zdrowia kultura i sztuka 3 250 3 205 3 200 3 170 3 000 0 1 000 2 000 3 000 4 000 5 000 6 000 7 000 Źródło: Ogólnopolskie Badanie Wynagrodzeń (OBW) przeprowadzone przez Sedlak & Sedlak w 2013 roku. Dziękuję za uwagę dr Jacek Rodzinka Instytut Badań i Analiz Finansowych jrodzinka@wsiz.rzeszow.pl 15