Zarządzanie projektem inwestycyjnym

Zarządzanie projektem inwestycyjnym

Plan wykładu Jak oszacować opłacalność inwestycji? Jak oszacować zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne?

Etapy budżetowania inwestycji 1. Sformułowanie długofalowej strategii inwestycyjnej 2. Poszukiwanie i identyfikacja możliwości inwestycyjnych 3. Ocena efektywności inwestycji 4. Podjęcie decyzji inwestycyjnej 5. Kontrola efektów inwestycji

Sformułowanie długofalowej strategii inwestycyjnej Priorytet inwestycji: realizacja strategii firmy Kapitał do dyspozycji firmy jest ograniczony Działania poza priorytetem: ryzyko braku realizacji strategii

Poszukiwanie i identyfikacja możliwości inwestycyjnych Dlaczego poszukiwane są możliwości inwestycyjne? Pojawiają się zmiany w systemie prawnym i gospodarczym Pojawiają się zmiany w branży Pojawiają się zmiany w przedsiębiorstwie? Przykłady?

Poszukiwanie i identyfikacja możliwości inwestycyjnych typologia czynników Czynniki wewnętrzne: W sferze zarządzania W sferze wytwarzania W sferze badawczo-rozwojowej W sferze zbytu W sferze rachunkowości W sferze organizacji Czynniki zewnętrzne: W otoczeniu dalszym (zmiany systemowe) W otoczeniu bliższym (zmiany w branży)

Ocena efektywności inwestycji Podjęcie decyzji inwestycyjnej NPV, IRR

Kontrola efektów inwestycji Bieżąca kontrola (controlling) Audyt porealizacyjny (postaudyt, post-completion audyt)

Rachunek efektywności inwestycji

Rodzaje rachunku efektywności inwestycji Ze względu na moment sporządzania: prospektywny (ex ante) retrospektywny (ex post) Ze względu na cel: bezwzględny (absolutny) względny (relatywny, porównawczy) Ze względu na sposób przeprowadzania: rachunek wielowskaźnikowy (wielokryteriowy, cząstkowy) rachunek jednowskaźnikowy (syntetyczny) Ze względu na charakter: komercyjny społeczny Efektywność przedsięwzięć rozwojowych. Metody analiza przykłady, red. R. Borowiecki, Fogra, Warszawa Kraków 1995, s. 14 17.

Warunki skuteczności rachunku efektywności inwestycji Odpowiednie, zweryfikowane założenia teoretyczne Odzwierciedlanie rzeczywistych efektów Ujmowanie wszystkich kosztów i nakładów inwestycji Ujmowanie wszystkich korzyści Uniwersalność Umożliwienie bezwzględnej i względnej oceny efektywności Inwestor. Inwestycje rzeczowe, red. W. Flak, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2000, s. 48.

Zasady oceny projektu inwestycyjnego 1. Zasada przyrostowości (odrębności) 2. Zasada uniwersalności 3. Zasada porównywalności 4. Zasada kompleksowości 5. Zasada jednoznaczności 6. Zasada realności (obiektywności) 7. Zasada spójności

Zasada spójności - zakres Inflacja Stopa dyskonta Kurs walutowy Kryterium decyzyjne Wycena pieniężnych korzyści i kosztów społecznych

Identyfikacja kosztów i korzyści

Identyfikacja korzyści z inwestycji Kryteria: forma (powiązanie z inwestycją), charakter korzyści rodzaj korzyści wynikający z celu realizacji inwestycji.

Rodzaje korzyści - związek Korzyści powiązane: Jawne Ukryte Alternatywne pozytywne Pozytywne efekty uboczne (zewnętrzne komercyjne i zewnętrzne społeczne) Korzyści niepowiązane

Rodzaje korzyści Korzyści przychodowe Korzyści kosztowe Korzyści procesowe: obniżenie kosztów procesu zwiększenie jakości procesu zmniejszenie ryzyka realizacji procesu zwiększenie niezawodności procesu zmniejszenie czasochłonności procesu zmniejszenie kapitałochłonności procesu korzyści podatkowe korzyści związane z kapitałem klienta: zwiększenie lojalności klientów wzrost dochodowości współpracy rozszerzenie zakresu współpracy z klientem korzyści wizerunkowo-prestiżowe: budowa marki zwiększanie rozpoznawalności marki społeczna odpowiedzialność firmy korzyści wewnętrzne: wzrost wartości kapitału ludzkiego wzrost wartości kapitału strukturalnego

Kategoria kosztów Kategoria rodzajowa: nakłady inwestycyjne (capital expenditure, CAPEX) koszty operacyjne (operational expenditure, OPEX) koszty finansowe (financial costs) Z uwagi na charakter kosztów: koszty komercyjne koszty społeczne

Identyfikacja kosztów inwestycji Koszty jawne (bezpośrednie) Koszty ukryte (pośrednie) Koszty odwracalne Negatywne koszty uboczne (komercyjne i społeczne)

Wartość bieżąca netto (Net Present Value NPV) n C i NPV = I + (1 + r) i = (1 + r) t i i=1 i=0 n C i Ci - i-ty przepływ finansowy, ti czas od przepływu zerowego do i - tego, mierzony liczbą okresów bazowych,(zatem t0=0), r stopa procentowa w okresie bazowym. Okres bazowy może być rokiem, kwartałem, miesiącem, itp.

15% 13% 11% 9% 7% 5% 3% 1% Zależność NPV od stopy procentowej dla rozważanej inwestycji (funkcja malejąca) a IRR 200,00 zł 150,00 zł 100,00 zł 50,00 zł 0,00 zł -50,00 zł -100,00 zł -150,00 zł -200,00 zł IRR

Wewnętrzna stopa zwrotu inwestycji (IRR Internal Rate of Return) 0 = NPV = k t t t= 0 (1 + IRR) NCF gdzie: IRR wewnętrzna stopa zwrotu NCF t przepływy pieniężne netto Metoda kolejnych przybliżeń polega na ustaleniu dwóch poziomów aktualnej wartości netto projektu, z których jedna jest dodatnia, a druga ujemna, obie jednak są bliskie zeru. IRR gdzie: r 1 + NPV NPV 1 1 *( r2 r + NPV 1 2 ) r 1 - poziom stopy procentowej, przy użyciu której obliczone NPV 1 > 0 r 2 poziom stopy procentowej, przy użyciu której obliczone NPV 2 < 0

Wskaźnik atrakcyjności inwestycji gdzie: PI = NPV I + NPV wartość zaktualizowana netto I nakład inwestycyjny I Projekt należy przyjąć, gdy PI > 1. Im większa wartość liczbowa wskaźnika PI, tym bardziej atrakcyjna jest rozpatrywana inwestycja. Projekty, dla których wartość wskaźnika jest mniejsza od 1 powinny być odrzucone. Jeżeli dla wszystkich rozpatrywanych projektów wskaźnik zyskowności jest większy od jedności, wybieramy ten wariant projektu, dla którego wartość PI jest najwyższa.

Zasady porównywania projektów wzajemnie wykluczających się Równość okresów Wyłączenie CF finansowych

Planowanie zapotrzebowania na finansowanie zewnętrzne

+Przyrost aktywów -Przyrost kapitału spontanicznego -zyski zatrzymane EFN Proporcjonalny do przyrostu sprzedaży (jeśli chcemy podwoić produkcję, musimy podwoić majątek wytwórczy) Jeśli zwiększymy sprzedaż, zwiększymy także wysokość zobowiązań wobec dostawców, zatem zwiększymy nieoprocentowane źródła finansowania Planowana sprzedaż spowoduje pojawienie się nowego zysku zatrzymanego, który jest źródłem finansowania

EFN EFN = A 0 S L 0 S M S S 0 S 1 1 d 0 Gdzie: A 0 - aktywa niezbędne do realizacji sprzedaży S 0 S 0 - wielkość sprzedaży A 0 S 0 proporcja przyrostu aktywów w stosunku do przyrostu sprzedaży L 0 -wysokość zobowiązań wobec dostawców w przypadku realizacji sprzedaży S 0 L 0 S 0 udział zobowiązań w finansowaniu sprzedaży S 1 planowana sprzedaż w roku 1 [S 1 =S 0 (1+g) g-współczynnik wzrostu sprzedaży S -roczny przyrost sprzedaży M- wskaźnik rentowności sprzedaży d- współczynnik wypłaty dywidend

EFN- przykład Rutkowski A. (2003) Zarządzanie finansami, s. 395-397 Sprzedaż w roku bazowym wynosiła 14 000 000 zł Planowana sprzedaż wynosi 28 000 000 zł Planowany wzrost sprzedaży wynosi 100% ( S S ) Planowana rentowność sprzedaży wynosi 15% Stopa udziału dywidendy wynosi 20% Pytania: A. Jakie jest zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne jeśli wykorzystano już wszystkie zdolności produkcyjne? B. Jakie jest zapotrzebowanie na kapitał obrotowy jeśli nie wykorzystano wszystkich zdolności produkcyjnych. Wymagany jest wzrost majątku trwałego o 50%?

EFN przykład (bilans na koniec roku) AKTYWA PASYWA Aktywa trwałe 7 000 000 Kapitał własny 5 000 000 Aktywa obrotowe 3 000 000 Zobowiązania długoterminowe 3 000 000 Zobowiązania handlowe 1 500 000 Zobowiązania wekslowe 500 000 Suma: 10 000 000 Suma: 10 000 000

Odpowiedź A EFN = A 0 S 0 S L 0 S 0 S M S 1 1 d Sprzedaż wzrasta o 100% => aktywa rosną o 100% EFN = 10 000 000 L 0 S 0 S M S 1 1 d Częściowo będzie to sfinansowane kapitałem spontanicznym (w roku ubiegłym L 0 =1500 000 +500 000)= 2 000 000 A częściowo zyskiem zatrzymanym (0,15* 28 000 000)(1-0,2)=3 360 000 EFN = 10 000 000 2 000 000 3 360 000 = 4 640 000

EFN przykład A (bilans planowany) AKTYWA PASYWA Aktywa trwałe 7 000 000+ 7 000 000 Kapitał własny 5 000 000 + 3 360 000 Aktywa obrotowe 3 000 000+ 3 000 000 Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania handlowe Zobowiązania wekslowe 3 000 000 + 4 640 000 1 500 000 + 1 500 000 500 000 + 500 000 Suma: 20 000 000 Suma: 20 000 000

Odpowiedź B EFN = A 0 S 0 S L 0 S 0 S M S 1 1 d Sprzedaż wzrasta o 100% => aktywa rosną o 100% tylko w zakresie majątku obrotowego, i o 50% w zakresie majątku trwałego, czyli o 6 500 000 zł EFN = 6 500 000 L 0 S 0 S M S 1 1 d Częściowo będzie to sfinansowane kapitałem spontanicznym (w roku ubiegłym L 0 =1500 000 +500 000)*100%= 2 000 000 A częściowo zyskiem zatrzymanym (0,15* 28 000 000)(1-0,2)=3 360 000 EFN = 6 500 000 2 000 000 3 360 000 =1 140 000

EFN przykład B (bilans planowany) AKTYWA PASYWA Aktywa trwałe 7 000 000+ 3 500 000 Kapitał własny 5 000 000 + 3 360 000 Aktywa obrotowe 3 000 000+ 3 000 000 Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania handlowe Zobowiązania wekslowe 3 000 000 + 1 140 000 1 500 000 + 1 500 000 500 000 + 500 000 Suma: 16 500 000 Suma: 16 500 000