Zarządzanie finansami w małych i średnich przedsiębiorstwach Wprowadzenie dr hab. inż. Karolina Mazur, prof. UZ
Plan wykładu Informacje organizacyjne Prezentacja sylabusa Przyczyny niepowodzenia małego przedsiębiorstwa
Informacje organizacyjne Konsultacje: według planu, sala 115 A0 Adres e-mail: k.mazur@wez.uz.zgora.pl Informacje i wykłady: www.karolinamazur.pl
Podstawowe zagadnienia poruszane podczas zajęć: Jak zarządzać płynnością finansową? Cykl operacyjny kapitału obrotowego netto. Jak oszacować zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto? Polityka kredytowa. Jak zarządzać należnościami? Jak zarządzać zapasami? Jak zarządzać gotówką? Proces inwestycji w małych i średnich przedsiębiorstwach Planowanie zapotrzebowania na finansowanie zewnętrzne Poszukiwanie źródeł finansowania: Kredyt, Leasing, Inne?
Przyczyny niepowodzenia małego przedsiębiorstwa Jedna z 10 podawanych przyczyn to brak zabezpieczenia gotówkowego http://www.biztok.pl/10-najwazniejszych-przyczyn-kleski-poczatkujacej-firmy-a83: Nieefektywne zarządzanie kapitałem obrotowym (http://e-rachunkowosc.pl/artykul.php?view=901)
Co jest celem działalności przedsiębiorstwa? W długim okresie? Wzrost wartości np. przez wzrost rentowności i zysków zatrzymanych, np. przez wzrost wartości kapitału intelektualnego W krótkim okresie? Utrzymanie płynności finansowej Rentowność
Czym jest płynność finansowa? Zdolność przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań krótkoterminowych w wymagalnej wysokości i ustalonym czasie (W. Gabrusewicz, 2014, s.328) Zdolność (możliwość) dokonywania wszelkich zakupów w ramach działań gospodarczych za gotówkę bez kredytu kupieckiego (U. Wojciechowska) Od płynności finansowej należy też odróżnić płynność majątku, czyli zdolność i tempo zamiany poszczególnych jego elementów na środki pieniężne (M. Sierpińska, T. Jachna 2014, s. 146) Długoterminowa płynność finansowa = wypłacalność równowaga dochodowa (M. Sierpińska, T. Jachna 2014, s. 145)
Utrzymywanie wysokiej płynności finansowej za i przeciw Za Możliwość oszczędności na kosztach transakcyjnych Dobry wizerunek u kontrahentów Możliwość prowadzenia transakcji terminowych Możliwości inwestycyjne Ryzyko płynności odzwierciedlone w liqidity premium Przeciw Koszty alternatywne (Opracowanie własne na podstawie: Pluta i Michalski 2013, s. 27)
Poziom płynności finansowej Określa przede wszystkim poziom dostępnej gotówki oraz zdolność do regulowania bieżących zobowiązań Mierniki: statyczne i dynamiczne
Mierniki płynności finansowej wskaźnik bieżącej płynności aktywa bieżące Wsk. bież. pł = pasywa bieżące aktywa obrotowe Wsk. bież. pł = zobowiązania krótkoterminowe Przedział optymalny: (1,2 2,0) w przedsiębiorstwach poza branżą produkcyjną (1,5-2,0) w przedsiębiorstwach o charakterze produkcyjnym (W. Gabrusewicz) Niedopłynność - Przedział optymalny - Nadpłynność
Czynniki kształtujące płynność finansową (Grabowska 2012, s. 20) Czynniki Rodzaje: Kapitał Obrotowy Koniunktura Dostępność kredytu Polityka podatkowa Etc. Czynniki zewnętrzne ogólne: Specyfika branży Poziom rozwoju branży Ryzyko branżowe Etc. Czynniki zewnętrzne branżowe: Poziom należności, Poziom zapasów Sposoby pozyskiwania gotówki Polityka zakupów Kształtowanie zadłużenia Czynniki wewnętrzne
Czym jest kapitał obrotowy netto? Aktywa trwałe Kapitały własne Zobowiązania długoterminowe Kapitał stały Aktywa obrotowe Zobowiązania krótkoterminowe 12
Czym jest kapitał obrotowy netto? Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Kap. obr. Kapitały własne Zobowiązania długoterminowe Zobowiązania krótkoterminowe Kapitał stały 13
Podstawowe definicje Kapitał stały = kapitały własne + zobowiązania długoterminowe Kapitał obrotowy (pracujący) = = kapitał stały aktywa trwałe Kapitał obrotowy netto= = majątek obrotowy kapitały obce krótkoterminowe Kapitał obrotowy = kapitał pracujący Kapitał obrotowy brutto to aktywa bieżące (aktywa krótkoterminowe), czyli środki spółki służące do finansowania bieżącej działalności. Po odjęciu od kapitału obrotowego brutto krótkoterminowych zobowiązań otrzymujemy kapitał obrotowy netto
Zakup Rozliczenie Cykl operacyjny kapitału obrotowego netto Rozliczenie Sprzedaż Zakup Okres utrzymania zapasów Okres spływu należności Cykl operacyjny kapitału obrotowego netto Okres regulowania zobowiązań Okres konwersji gotówki
COKON podstawowe wzory Okres utrzymania zapasów Przecietna wartość zapasów OUZ = Koszty materiałów i surowców O Okres spływu należności: Przecietna wartość nalezności OSN = O Sprzedaż kredytowa Okres regulacji zobowiązań Przecietna wartość zobowiązań ORZ = Koszty materiałów i surowców O Gdzie: O- liczba dni w badanym okresie zobowiązania tylko wobec dostawców
Strategie kapitału obrotowego netto: Strategia agresywna Strategia konserwatywna Strategia umiarkowana
AGRESYWNA STRATEGIA KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO Stosunkowo niski stan aktywów obrotowych: niski stan środków pieniężnych i zapasów, restrykcyjna polityka kredytowania odbiorców. Wysoki stopień wykorzystania zobowiązań krótkoterminowych w finansowaniu działalności przedsiębiorstwa, Niski w stosunku do branży poziom kapitału obrotowego netto Zwiększone ryzyko możliwości utraty sprzedaży (niskie stany zapasów, restrykcyjna polityka kredytu kupieckiego) Zwiększone ryzyko utraty płynności (wskaźnik płynności wysokiej szybkiej jest niższy niż średnia branżowa)
KONSERWATYWNA STRATEGIA KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO Stosunkowo wysoki stan aktywów obrotowych : wysoki stan środków pieniężnych i zapasów, liberalna polityka kredytowania odbiorców, Niewielkie wykorzystanie zobowiązań krótkoterminowych Wysoki w stosunku do branży poziom kapitału obrotowego netto Ogranicza ryzyko utraty płynności (wskaźnik płynności wysokiej szybkiej jest wyższy niż średnia branżowa).
UMIARKOWANA STRATEGIA KAPITAŁU OBROTOWEGO NETTO Strategia pośrednia: zapasy i należności na przeciętnym poziomie często w sytuacji wysokich stanów środków pieniężnych nabywane są papiery krótkoterminowe łatwo zamieniane na gotówkę
Wybrane wskaźniki wykorzystywane w zarządzaniu kapitałem obrotowym: Odpowiada na pytanie, w którym momencie w roku kapitał obrotowy się skończy sprzedaży Odpowiada na pytanie, na ile miesięcy wystarczy kapitał obrotowy
Zasada hedgingowa Zasada hedgingowa - zasada samolikwidacji (The Hedging Principle) Łączenie właściwości danego rodzaju aktywu do generowania przepływów gotówkowych w określonym przedziale czasu z takimi źródłami finansowania, których okres istnienia (wymagalność odpowiednich funduszy) pokrywa się z tą właściwością aktywu. Główne kryterium: niedopuszczenie do nadmiaru lub niedoboru płynności. Przykład: sezonowy wzrost zapasów jest finansowany kredytem krótkoterminowym
Strategie zarządzania kapitałem obrotowym W ramach zarządzania aktywami bieżącymi: strategia konserwatywna - operowanie strukturą aktywów bieżących przy ustabilizowanej strukturze pasywów bieżących (LR2 jest wysoki w stosunku do średniej branżowej), strategia agresywna - ograniczanie płynnych aktywów (minimalizacja LR2). W ramach zarządzania pasywami bieżącymi: strategia konserwatywna - minimalizacja kredytu krótkoterminowego, strategia agresywna - zwiększanie udziału kredytu krótkoterminowego.