Program pomocy psychologicznej wspierającej rehabilitację głosu u nauczycieli Dorota Merecz Zakład Psychologii Pracy Cel programu: wspomaganie procesu rehabilitacji głosu poprzez wzmacnianie umiejętności radzenia sobie ze stresem i jego konsekwencjami, która sprzyja obniŝeniu napięcia mięśniowego i poprawie nawyków oddechowych 1
Opracowano prosty i krótkoterminowy system pomocy psychologicznej dla pacjentów foniatrycznych Podstawę programu stanowią przede wszystkim techniki relaksacyjne słuŝące redukcji ogólnego napięcia mięśniowego wywołanego stresem oraz techniki oddechowe Dodatkowo stosowano metody terapii poznawczo-behawioralnej wspomagające pacjentów w radzeniu sobie ze stresem Program składa się z 6 jednogodzinnych sesji i krótkiego spotkania wprowadzającego, na którym omawiane są z pacjentem warunki współpracy oraz cele i metody pracy (tzw. kontrakt) Średnia uczestnictwa w spotkaniach z psychologiem po wyłączeniu osób, które zgłosiły się tylko na jednorazową konsultację wynosiła 4.9, SD=2.1 2
Składowe interwencji: Ćwiczenia oddychania torem przeponowym Relaksacja neuromięśniowa rozluźniająca mięśnie oddechowe Wizualizacja relaksacyjna Ćwiczenia rozluźniające krtań i przełyk Trening autogenny Shultza Przeformułowanie negatywnych automatycznych myśli pojawiających się w sytuacjach stresowych Ocena efektywności programu pomocy psychologicznej 3
Efektywność programu oceniano na podstawie porównania odsetka popraw w zakresie analizowanych parametrów głosowych i ustąpienia dolegliwości w trzech grupach pacjentów: - uczestniczących w programie szkolenia głosu - uczestniczących w programie szkolenia głosu i programie pomocy psychologicznej - nie uczestniczących w Ŝadnym z programów Dodatkowo oceniano stan zdrowia psychicznego za pomocą badania Kwestionariuszem Ogólnego Stanu Zdrowia D. Goldberga (GHQ-28) 4
nie 70 60 % p o p ra w 50 40 30 20 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 11 i korzystające z pomocy psychologa Ustapienie: 1).chrypki stalej, 2). chrypki okresowej, 3). zaników glosu, 4). zasychania gardle, 5). zalamywania glosu 6). bezglosu, 7). kluski w gardle, 8). suchego kaszlu, 9). kaszlu z odkrztuszaniem, ). matowego glosu, 11). ochryplego glosu 90 nie 80 % popraw 70 60 50 40 30 20 0 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 i korzystające z pomocy psychologa Poprawa: 12). tworzenia glosu, 13). wydluzenie czasu fonacji, 14). nastawienia glosowego, 15). toru oddychania, 16). artykulacji Uzyskanie: 17). prawidlowego uczynniania rezonatorów, 18). ustapienia nosowania, 19). zmniejszenie napiecia miesni szyi, 20). zmniejszenie nadpobudliwosci, 21). obnizenie dermografizmu, 22). regularnego drgania faldów glosowych, 23). prawidlowej amplitudy drgan f.gl., 24). prawidl. przesuniecia brzeznego, 25). zwarcia faldów gl., 26). cofniecia zmian patologicznych 5
Róznice w srednich wynikach GHQ-28 w badanych grupach nauczycieli w y n ik s u ro w y 35 30 25 20 15 * 5 0 Wynik Ogólny GHQ-28 * - wynik istotnie niŝszy od wszystkich pozostałych * nie rehabilito wane i korzys tające z opieki ps ychologicznej (I badanie ) i korzys tające z opieki ps ychologicznej (II badanie ) Wnioski: Program pomocy psychologicznej spełnił swoje zadanie pacjenci korzystający z zajęć z psychologiem w znacznej części kontrolowanych parametrów uzyskiwali większą poprawę niŝ pacjenci uczestniczący jedynie w programie szkolenia głosu. W przypadku: pięciu parametrów róŝnice między grupami były istotne statystycznie; 6
Odnotowano równieŝ znaczącą poprawę stanu psychicznego osób uczestniczących w spotkaniach z psychologiem - istotnie zmalała liczba osób o wynikach wskazujących na ryzyko wystąpienia klinicznie istotnych zaburzeń zdrowia psychicznego; łączenie programu szkolenia głosu z krótką interwencją psychologiczną wydaje się być obiecującą metodą prewencji długookresowej niezdolności do pracy z tytułu zaburzeń i chorób narządu głosu u nauczycieli 7