KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA Kierunek studiów Profil kształcenia (ogólnoakademicki, praktyczny) Rok / Semestr Pielęgniarstwo praktyczny 1/1 Specjalność Przedmiot oferowany w języku: Kurs (obligatoryjny/obieralny) Pielęgniarstwo polskim Obligatoryjny Godziny wykłady:ścieżka AB- 20 Stopień studiów: pierwszy Forma studiów (stacjonarna/niestacjonarna) niestacjonarne(pomostowe) ścieżka kształcenia AB Obszar(y) kształcenia zakres nauk medycznych, nauk o zdrowiu oraz nauk o kulturze fizycznej Status przedmiotu w programie studiów (podstawowy, kierunkowy, inny) Nauki podstawowe Jednostka prowadząca przedmiot: Instytut Nauk o Zdrowiu Wykładowca odpowiedzialny za przedmiot: dr Leszek POROWSKI e-mail: l.porowski@pwsz-gniezno.edu.pl dr n. biol. Witold Kaczmarek e-mail: w.kaczmarek@pwsz-gniezno.edu.pl (ogólnouczelniany, z innego kierunku) ogólnouczelniany Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Gnieźnie, ul. Ks. Kard. St. Wyszyńskiego 38, 62-200 Gniezno Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności, kompetencji społecznych: 1 Wiedza: 2 Umiejętności: 3 Kompetencje społeczne Poznanie podstawowych wiadomości o budowie i topografii ciała ludzkiego w nawiązaniu do ich funkcji i kliniki. Kształtowanie umiejętności posługiwania się w praktyce mianownictwem anatomicznym i wykorzystanie znajomości topografii narządów ciała ludzkiego oraz fizjologii człowieka. Rozwijanie wiedzy i kształtowanie umiejętności zawodowych niezbędnych do opieki nad pacjentem. Cel przedmiotu: 1.Opanowanie podstawowych wiadomości o budowie i topografii narządów, naczyń i nerwów (w nawiązaniu do ich funkcji i kliniki w stopniu niezbędnym do wykonywania zawodu pielęgniarki 2. Poznanie najważniejszych wad rozwojowych poszczególnych układów anatomicznych i ich konsekwencji w rozwoju. 3.Przygotowanie studenta do interpretowania i rozumienia wiedzy dotyczącej podstawowych zjawisk fizjologii człowieka. 4.Wyjaśnienie związków pomiędzy funkcjonowaniem poszczególnych układów a całością organizmu. 5.Zapoznanie z zasadami prawidłowego funkcjonowania tkanek i narządów człowieka. Wskazanie dróg rozwoju oraz perspektyw korzystania z literatury fachowej Kształtowanie postawy studenta do: aktywnego pogłębiania wiedzy z zakresu fizjologii Wiedza W wyniku przeprowadzonych zajęć student: 1 Posługuje się mianownictwem anatomicznym Efekty kształcenia 2 Określa budowę ciała ludzkiego w ujęciu topograficznym (kończyna górna i dolna, klatka piersiowa, brzuch, miednica, grzbiet, szyja, głowa) oraz czynnościowym (układ kostno-stawowy, układ mięśniowy, układ krążenia, układ oddechowy, układ pokarmowy, układ moczowy, układy płciowe, układ nerwowy i narządy zmysłów, powłoka wspólna) 3 Rozumie neurohormonalną regulację procesów fizjologicznych oraz procesów elektrofizjologicznych Odniesienie do Kierunkowych Efektów Kształcenia A.W1. A.W2. A.W3.
4 Charakteryzuje specyfikację i znaczenie gospodarki wodnoelektrolitowej i kwasowo-zasadowej w utrzymaniu homeostazy ustroju 5 Różnicuje budowę aminokwasów, nukleozydów, monosacharydów, kwasów karboksylowych i ich pochodnych, wchodzących w skład makrocząsteczek obecnych w komórkach, macierzy zewnątrzkomórkowej i płynach ustrojowych, różnicuje witaminy 6 Opisuje budowę chromosomów oraz molekularne podłoże mutagenezy 7 Wylicza enzymy biorące udział w trawieniu i objaśnia podstawowe defekty enzymów trawiennych oraz określa skutki tych zaburzeń A.W4. A.W9. A.W11. A.W13. Umiejętności W wyniku przeprowadzonych zajęć student: 1 Posługuje się w praktyce mianownictwem anatomicznym oraz wykorzystuje znajomość topografii narządów ciała ludzkiego; 2 Wykazuje różnice w budowie i charakteryzuje funkcje życiowe człowieka dorosłego i dziecka; 3 Konstruuje wzór wykorzystania podstaw wiedzy anatomicznej w badaniu przedmiotowym Odniesienie do Kierunkowych Efektów Kształcenia A.U1. A.U2. A.U4. Kompetencje W wyniku przeprowadzonych zajęć student: Odniesienie do Kierunkowych Efektów Kształcenia ABCD.K2 1 Systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i kształtuje umiejętności, dążąc do profesjonalizmu 2 Rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe ABCD.K6 3 Przestrzega tajemnicy zawodowej ABCD.K7 Przyjęte kryteria oceny Ocena lokalna Definicja lokalna Ocena ECTS Definicja ECTS 5 Bardzo dobry znakomita wiedza, umiejętności, kompetencje 4,5 Dobry plus bardzo dobra wiedza, umiejętności, kompetencje A B Celujący wybitne osiągnięcia Bardzo dobry powyżej średniego standardu, z pewnymi błędami 4 Dobry dobra wiedza, umiejętności, kompetencje C Dobry generalnie solidna praca z szeregiem zauważalnych błędów 3,5 Dostateczny plus zadowalająca wiedza, umiejętności, kompetencje, ale ze znacznymi niedociągnięciami 3 Dostateczny zadowalająca wiedza, umiejętności, kompetencje, z licznymi błędami (próg 60% opanowania W,U,KS) 2 Niedostateczny niezadowalająca wiedza, umiejętności, kompetencje (poniżej 60% opanowania W,U,KS) D E FX, F Zadowalający zadowalający, ale ze znaczącymi błędami Dostateczny wyniki spełniają minimalne kryteria Niedostateczny podstawowe braki w opanowaniu materiału
Przyjęte metody oceny Ocenianie diagnozujące: 1. Sprawdzian wiedzy, np. z wykładów lub z zakresu wymagań wstępnych Ocenianie formujące: 1. Kolokwia zaliczeniowe obejmujące daną tematykę zajęć. 2. Obserwacja studenta podczas wykonywanych zajęć. 3. Ocena dyskusji na zajęciach. 4. Zaliczenie zestawów zagadnień niezbędnych do zaliczenia praktycznego (prowadzenie badania podmiotowego, ocena sprawności manualnej, przeprowadzenia badania fizykalnego) 5. Ocena przygotowanego projektu. 6. Ocena prezentacji. 7. Ocena innych zadań wykonywanych przez studenta zgodnie z efektami założonymi w sylabusie. Ocenianie podsumowujące: 1. Egzaminy i zaliczenia ustne - wykaz zagadnień przyporządkowanych do określonych efektów kształcenia. 2. Egzaminy i zaliczenia pisemne z przyporządkowaniem do określonych efektów kształcenia. 3. Na zajęciach praktycznych, praktykach zawodowych - ocena realizacji efektów kształcenia na podstawie zaliczenia efektów kształcenia zajęć praktycznych, umiejętności praktycznych wykazanych w dzienniczku zaliczenia efektów kształcenia 4. Egzaminu dyplomowego, który składa się z części teoretycznej i praktycznej - obejmuje sprawdzenie wiedzy, umiejętności praktycznych i kompetencji społecznych zdobytych w całym okresie studiów (Zał. Regulamin przebiegu egzaminu dyplomowego).
TREŚCI PROGRAMOWE ANATOMIA 1. Wprowadzenie do zajęć z anatomii, podstawowe pojęcia anatomiczne. Ogólna budowa ciała, narządy i układy. 2. Budowa ogólna i rodzaje kości, podział szkieletu. 3. Ogólne wiadomości o połączeniach kości. Rodzaje połączeń. 4. Układ mięśniowy: budowa i zasady czynności mięśni. Podział topograficzny i czynnościowy mięśni. 5. Mięśnie działające na stawy kończy górnej. 6. Mięśnie działające na stawy kończyny dolnej. 7. Mięśnie oddechowe. 8. Mięśnie stawów kręgosłupa i głowy. 9. Układ nerwowy, ogólne wiadomości, podział. Budowa neuronu, receptory i efektory, glej, synapsy. 10. Budowa rdzenia kręgowego. 11. Podział topograficzny i kliniczny mózgowia. 12. Podział układu nerwowego obwodowego i rola poszczególnych części, nerwy czaszkowe, nerwy rdzeniowe, podział, budowa, gałęzie, sploty nerwowe. 13. Podział i rola układu autonomicznego. 14.Układ sercowo naczyniowy, części składowe i funkcja. Krążenie duże i małe. Krążenie płodowe, główne pnie żylne, żyły kończyn. 15. Podział układu chłonnego. Narządy układu chłonnego. 16. Układ wewnątrzwydzielniczy, części składowe i funkcje. 17. Układ pokarmowy: ogólna budowa i podział układu pokarmowego. 18. Ogólna budowa i rola gruczołów przewodu pokarmowego. 19. Układ oddechowy: budowa i funkcja poszczególnych części układu oddechowego (dolne drogi oddechowe, drzewo oskrzelowe, opłucna). 20. Części składowe układu moczowego i ich funkcje. Drogi wyprowadzające mocz. 21. Podział i funkcje narządów płciowych męskich i żeńskich. 22.Ogólna budowa narządów zmysłów. Narząd wzroku, narząd słuchu i równowagi. 23. Powłoka wspólna: ogólna budowa i funkcje skóry. Zakończenia nerwowe w skórze.
TREŚCI PROGRAMOWE FIZJOLOGIA WYKŁADY Fizjologia - jako nauka zajmujaca się procesami życiowymi organizmu człowieka Homeostaza. Gospodarka wodna ustroju. Przedziały wodne w organizmie. Gospodarka kwasowo zasadowa. Typy sprzężeń wodnych Izotonia, izojonia, izohydria. Termoregulacja, Normotermia, hipotermia, hipertermia, gorączka.. Funkcja poszczególnych układów w zachowaniu homeostazy Podstawy fizjologii komórki: Struktura komórki. Rola organelli komórkowych. Rola błony komórkowej, Struktura błony komórkowej, Transport przez błonę komórkową, Jądro komórkowe, Ekspresja informacji genetycznej, Transkrypcja, Translacja, Reticulum Endoplazmatyczne, Aparat Goldiego, Mitochondria uzyskiwanie energii w komórce. Fizjologia układu nerwowego. Czynność komórek nerwowych, Potencjał spoczynkowy, Pompa sodowo-potasowa, Potencjał czynnościowy, Rola synaps w przewodzeniu sygnałów w układzie nerwowym, Budowa i fizjologia synaps, Przeniesienie informacji do wnętrza komórki, Neurotransmitery i Modulatory Podstawy czynnościowe układu nerwowego, Łuk odruchowy, odruchy bezwarunkowe i warunkowe Fizjologia układu wegetatywnego część współczulna; część przywspółczulna; część jelitowa; włókna trzewno czuciowe. Kotransmisja w wegetatywnym układzie nerwowym. Czynność zwojów autonomicznych.. Receptory układu autonomicznego podział ze względu na: rodzaj transmitera; układ drugiego przekaźnika; efekty wywołane w komórce. Regulacja liczby receptorów. Antagonizm pomiędzy układem współczulnym i przywspółczulnym. Odruchy autonomicznego układu nerwowego. Wyższe funkcje nerwowe. Ośrodki motywacyjne w podwzgórzu, pamięć świeża i trwała. Uczenie się. Sen i czuwanie. Neurofizjologiczne podstawy zachowania się człowieka. Budowa i rola układu limbicznego. Fizjologia mięśni. Podział mięśni. Mięśnie szkieletowe. Płytka motoryczna Czynność bioelektryczna mięśni szkieletowych. Budowa mięśni szkieletowych układ białek kurczliwych; sarkom er; Błonowy system kontrolny; Mechanizm skurczu mięśnia szkieletowego; Typy włókien mięśniowych; Jednostka motoryczna. Podział czynnościowy mięśni szkieletowych. Rodzaje skurczów mięśni szkieletowych. Źródła energii pracujących mięśni, sprawność energetyczna. Utrzymanie i regulacja napięcia mięśniowego. Mięśnie gładkie. Budowa mięśni gładkich. Podział. Mechanizm skurczu mięśnia gładkiego. Plastyczność mięśni gładkich. Fizjologia narządów zmysłów. Receptory czuciowe. Podział receptorów. Potencjał generujący. Adaptacja receptorów. Rekrutacja receptorów. Czucie bólu. Receptory bólowe. Hamowanie czucia bólu. Zmysł słuchu. Budowa narządu słuchu. Metody badania słuchu metody subiektywne; metody obiektywne. Zmysły równowagi. Budowa narządu równowagi. Oczopląs Zmysł smaku. Receptory smaku. Rodzaje smaków. Zmysł węchu. Receptory węchowe. Pobudzanie receptorów węchowych. Narząd wzroku. Budowa narządu wzroku. Właściwości optyczne oka. Wady refrakcji. Siatkówka. Tworzenie obrazu na siatkówce. Widzenie dwuoczne i przestrzenne. Uszkodzenia drogi wzrokowej. Zaburzenia rozpoznawania barw.
Neurohormonalna regulacja procesów fizjologicznych. Ogólne zasady organizacji układu hormonalnego. Definicja hormonu. Molekularne mechanizmy działania hormonów. Kontrola wydzielania dokrewnego. Fizjologia podwzgórza. Hormony podwzgórza. Fizjologia przysadki. Hormony płata przedniego przysadki, hormony części pośredniej przysadki. Hormony tylnego płata przysadki mózgowej. Fizjologia szyszynki. Hormony wydzielania przez szyszynkę. Fizjologia Tarczycy, Fizjologia Trzustki, Fizjologia rdzenia i kory nadnerczy, Fizjologia Przytarczyc Fizjologia układu krążenia. Automatyzm serca. Układ bodźcoprzewodzący serca. Hemodynamika serca. Cykl serca. Rola aparatu zastawkowego. Autoregulacja serca. Charakterystyka układu krążenia. Podział układu krążenia podział anatomiczny; podział czynnościowy; zbiornik wysokociśnieniowy, zbiornik odżywczy, zbiornik niskociśnieniowy, Powrót żylny. Ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych. Krążenie obwodowe. Budowa naczyń krwionośnych. Rola naczyń sprężystych w zachowaniu przepływu krwi. Rola tętnic mięśniowych w dystrybucji krwi. Regulacja przepływu krwi miejscowa i humoralna. Tętno. Nerwowe i humoralne czynniki rozszerzające i zwężające naczynia krwionośne. Wybrane reakcje odruchowe układu krążenia. Elektrokardiografia. Fizjologia układu oddechowego. Funkcje układu oddechowego. Mechanika oddychania, rola mięśni oddechowych oraz opłucnej. Podział strukturalny i czynnościowy dróg oddechowych, Wentylacja płuc, Opory oddechowe. Rola surfaktantu. Podatność płuc. Pojemność i objętość oddechowe. Spirometria. Wymiana gazowa w płucach, skład powietrze w drogach oddechowych. Krążenie krwi w płucach. Nerwowa i chemiczna regulacja oddychania. Mięśnie oddechowe. Fizjologia układu moczowego. Czynność nerek. Budowa nerki. Nefron. Unerwienie nerek. Nerkowy przepływ krwi ( RBF). Regulacja przepływu krwi przez nerki. Mechanizm powstania moczu pierwotnego filtracja kłębuszkowa. Powstawanie moczu ostatecznego cewka proksymalna, pętla Henlego, cewka dystralna, cewka zbiorcza, układ RAA, diureza wodna i osmotyczna. Czynność wewnątrzwydzielnicza nerek. Udział nerek w gospodarce kwasowo zasadowej. Klirens nerkowy. Fizjologia przewodu pokarmowego. Regulacja przyjmowania pokarmu. Budowa układu pokarmowego. Obróbka pokarmu w przewodzie pokarmowym.podstawowy rytm elektryczny mięśniówki przewodu pokarmowego. Motoryka żołądka i jelit. Czynność zewnątrzwydzielnicza układu pokarmowego, Trawienie i wchłanianie węglowodanów, tłuszczów i białek. Czynność wewnątrzwydzielnicza przewodu pokarmowego. Fizjologia rozrodu. Determinacja i różnicowanie płci. Funkcja układu podwzgórze przysadka w regulacji rozrodu. Fizjologia jajnika, czynność rozrodcza i hormonalna jajnika. Przełomy hormonalne w życiu kobiety dojrzewanie; endokrynologia Ciąży i porodu.; Przekwitanie. Regulacja rozrodu u mężczyzn mechanizm działania gonadotropin u mężczyzn. Przełomy hormonalne u mężczyzn dojrzewanie; przekwitanie. Fizjologia krwi. Krew jako tkanka płynna, Rola krwi, Skład krwi. Elementy morfotyczne i niemorfotyczne, Hematopoeza, Szereg rozwojowy krwinek. Fizjologia krwinek czerwonych. Regulacja erytropoezy. Układ odpornościow. Antygeny i przeciwciała. Krwinki Białe. Czynność leukocytów granulocyty obojętno-chłonne; granulocyty kwasochłonne; granulocyty zasadochłonne; monocyty; makrofagi. Regulacja leukopoezy. Czynność limfocytów Limfocyty B i T Limfocyty cytotoksyczne, pomocnicze, supresorowe, NK i K. Hemostaza. Hemostaza naczyniowa, płytkowa i osoczowa. Fibrynoliza. Zaburzenia hemostazy.
Układy grupowe krwi. Charakterystyka krwi. Charakterystyka antygenów i przeciwciał. Układ grupowy ABO. Układ grupowy Rh. Inne układy grupowe krwinek czerwonych. Przetaczanie krwi i jej pochodnych. Diagnostyka konfliktu serologicznego konflikt w układzie ABO; konflikt w układzie Rh. Oznaczenie grup krwi w układzie ABO. Oznaczenie grup w układzie Rh. Fizjologia żywienia. Wartość energetyczna pożywienia. Podstawowa przemiana materii. Całkowita przemiana materii. Rola składników odżywczych białka; tłuszcze; węglowodany; witaminy; składniki mineralne. SAMOKSZTAŁCENIE Reakcja stresowa organizmu. Czynności układu nerwowego, udział hormonów. Spirometria, prężności gazów oddechowych. Rola witamin rozpuszczalnych w tłuszczach w żywieniu człowieka. Rola białych krwinek w procesach obronnych i odpornościowych organizmu. Energetyka, substraty energetyczne mięśni szkieletowych i mięśnia serca. Fizjologia wysiłku fizycznego Literatura podstawowa: Woźniak W., 2006r., Anatomia człowieka, Wyd. Med. Urban&Partner Sobotta, 2006r., Atlas anatomii człowieka, Wyd. Med. Urban&Partner, tom I i II Marecki B., 2001r., Anatomia człowieka, Wyd. AWF Poznań O. Narkiewicz, J. Moryś Anatomia człowieka, Wyd. Lekarskie PZWL, tom I, II, III, IV Krauss H., Sosnowski P. (red) Podstawy fizjologii człowieka. Wydawnictwo UM im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, 2009. Michajlik A., Ramotowski W. Anatomia i Fizjologia Człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2009 Literatura uzupełniająca: Jakubowicz M., 2008r. Anatomia człowieka, Wyd. WSzPZiU, tom I i II Czerwiński F., 2008r., Anatomia człowieka. 1500 pytań testowych, Wyd. Lekarskie PZWL Gray, 2010r., Anatomia. Pytania Testowe. Do tomu 1,2 i 3. Red. R.Maciejewski, A. Torres, Wyd. Elsevier Urban&Partner Traczyk W.Z., Trzebski A. (red.), Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej. PZWL, 2007. Ganong W.F. Fizjologia. PZWL, 2007. Traczyk W.Z. Fizjologia człowieka w zarysie. PZWL, 2006. Obciążenie pracą studenta Łączny nakład pracy Forma aktywności Zajęcia wymagające bezpośredniego kontaktu z nauczycielem godzin AB-20 AB-20