ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY Wioletta Kurek
Wioletta Kurek 2
System zarządzania bhp dobrowolny do wdrożenia Wioletta Kurek 3
POCZĄTKI DZIAŁAŃ NA RZECZ BEZPIECZEŃSTWA 1987 Jednolity Akt Europejski: Redukcja wysokich kosztów społecznych i ekonomicznych, powstających z zaniedbania zdrowia i bezpieczeństwa pracowników Wytyczne Międzynarodowej Organizacji Pracy ILO-OSH w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy Wioletta Kurek 4
Wioletta Kurek 5
Dyrektywa ramowa 89/391/EEC Przyjmowanie odpowiedzialności za zdrowie i bezpieczeństwo swoich pracowników, Działanie w sposób proaktywny określenie, co może się stać, zanim nastąpi wypadek, Przeprowadzenie oceny ryzyka, Szkolenie i angażowanie swoich pracowników, Posiadanie właściwej organizacji i środków pozwalających na sprostanie tym oraz innym wymogom. Wioletta Kurek 6
Dyrektywa 96/82 w sprawie wielkich zagrożeń Wprowadzenie m.in. Wymagania związanego z obowiązkowym wdrożeniem systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy dla przedsiębiorstw, w których występują znaczne ilości substancji niebezpiecznych W dyrektywie zawarty jest wykaz substancji oraz ilości, nakładające obowiązek wdrożenia systemu. Wioletta Kurek 7
Inne ważniejsze dyrektywy związane z BHP Dyrektywa 80/1107 Ochrona pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych Dyrektywa 82/501 W sprawie zagrożenia katastrofami w wybranych dziedzinach działalności przemysłowej Wioletta Kurek 8
Inne ważniejsze dyrektywy związane z BHP Dyrektywa 89/689 W sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących środków ochrony osobistej Dyrektywa 89/656 Minimalne wymagania BHP dotyczące użytkowania przez pracowników środków ochrony osobistej Wioletta Kurek 9
Inne ważniejsze dyrektywy związane z BHP Dyrektywa 90/384 O zapobieganiu i nadzorowaniu ryzyka zawodowego wywoływanego przez substancje i czynniki rakotwórcze Dyrektywa 2000/39/UE dotycząca wartości granicznych narażenia na czynniki chemiczne Dyrektywa 89/654/EWG Minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące miejsc pracy Wioletta Kurek 10
Wymagania prawne krajowe związane z bhp Kodeks pracy Ogólne przepisy bhp Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bhp Rozp. w sprawie służby bhp Inne szczegółowe akty wykonawcze. Wioletta Kurek 11
Normy związane z systemem zarządzania BHP PN-N 18001:2004 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania OHSAS 18001:2007 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania PN-N 18004:2001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Wytyczne PN-N 18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego Zmiany w normach z zakresu BHP: norma ISO 45001 - zatwierdzony ostateczny projekt normy. Wioletta Kurek 12
Cel normy PN-N 18001 wspomaganie działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy poprzez określenie wymagań dotyczących skutecznego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy możliwość zastosowania przez każdą organizację, niezależnie od rodzaju działalności i wielkości. Wioletta Kurek 13
Cel systemu zarządzania bhp Zidentyfikowanie wymagań, jakie mają być realizowane przez firmę, Uporządkowanie realizacji wymagań, Ustalenie obowiązków i odpowiedzialności w zakresie bezpieczeństwa, Nadzorowanie realizacji wymagań, Planowanie i realizacja działań dotyczących bezpieczeństwa, Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa, Narzędzie do nadzoru i usprawniania bezpieczeństwa w firmie. Wioletta Kurek 14
Model systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Wioletta Kurek 15
SYSTEM ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM I HIGIENĄ PRACY część ogólnego systemu zarządzania organizacją, obejmująca: strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialności, zasady postępowania, procedury, procesy i zasoby Wioletta Kurek 16
Zakres normy Wymagania systemu zarządzania BHP umożliwiające prawidłowe sformułowanie polityki i celów w tym zakresie, z uwzględnieniem wymagań przepisów prawnych i innych, Dotyczy czynników BHP, które organizacja może nadzorować i na które może mieć wpływ, Nie zawiera szczegółowych kryteriów dotyczących efektów działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wioletta Kurek 17
Zakres normy -przeznaczenie Norma ma zastosowanie w organizacji, która zamierza: wdrożyć, utrzymywać i doskonalić system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, postępować zgodnie z ustalona polityką BHP, sama określić i zadeklarować zgodność z wymaganiami normy, uzyskać potwierdzenia zgodności systemu zarządzania BHP z wymaganiami normy przez organizację zewnętrzną. Wioletta Kurek 18
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy Wioletta Kurek 19
WYMAGANIE Potrzeba lub oczekiwanie, które zostało ustalone, przyjęte zwyczajowo lub jest obowiązkowe Przyjęte zwyczajowo istnieje zwyczaj lub powszechna praktyka organizacji, jej klientów i innych stron zainteresowanych, że rozpatrywana potrzeba lub oczekiwania są przyjęte Wioletta Kurek 21
NIEZGODNOŚĆ Niespełnienie wymagania Wioletta Kurek 22
CIĄGŁE DOSKONALENIE powtarzające się działanie mające na celu zwiększenie zdolności do spełnienia wymagań Wioletta Kurek 23
PLANOWANIE W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM Wioletta Kurek 24
Planowanie w systemie zarządzania bezpieczeństwem Planowanie prac wdrożeniowych Planowanie auditów Planowanie działań na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy Planowanie związane z doskonaleniem systemu zarządzania bhp Wioletta Kurek 25
Harmonogram prac wdrożeniowych Kalendarz wdrożenia Harmonogram wdrożenia Wioletta Kurek 26
Planowanie organizacja powinna określić i udokumentować plany działań umożliwiających osiągnięcie celów ogólnych i szczegółowych dotyczących BHP, przy planowaniu tych działań powinny być wykorzystane wyniki przeglądu wstępnego, Planowanie działań w ramach systemu zarządzania bhp powinny być udokumentowane, Wyniki identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego powinny być uwzględniane w procesie planowania przy ustalaniu celów ogólnych i szczegółowych Wioletta Kurek 27
Planowanie Wioletta Kurek 29
Cele ogólne i szczegółowe Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane cele ogólne i szczegółowe dot. BHP dla wszystkich odpowiednich poziomów zarządzania wewnątrz organizacji. Cele te mają uwzględniać: wymagania prawne i inne, zidentyfikowane zagrożenia oraz wyniki oceny ryzyka zawodowego, możliwości techniczne i finansowe, wymagania operacyjne i biznesowe, interes organizacji i punkt widzenia stron zainteresowanych. Wioletta Kurek 30
Planowanie działań Plany osiągania ustalonych celów ogólnych i szczegółowych powinny obejmować: wyznaczenie odpowiednich służb, szczebli organizacji, grup lub osób odpowiedzialnych za osiągnięcie celów określenie środków niezbędnych do osiągnięcia celów wyznaczenie terminów osiągnięcia celów Organizacja powinna okresowo przeglądać i korygować plany, a w szczególności każdorazowo w przypadku wprowadzania zmian, np. - w organizacji stanowisk pracy, - w procesach wytwarzania, - w produkowanych wyrobach, świadczonych usługach itp. Wioletta Kurek 31
Rola i zadania najwyższego kierownictwa Zaangażowanie najwyższego kierownictwa organizacji w działania na rzecz bezpieczeństwa kluczowa rola Zadania najwyższego kierownictwa: udostępnianie niezbędnych środków do zaprojektowania, wdrożenia i funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, ustalanie i aktualizowanie polityki bezpieczeństwa i higieny pracy w organizacji oraz wynikających z niej celów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, inicjowanie i przeprowadzanie okresowych przeglądów systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wioletta Kurek 32
POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY Deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad odnoszących się do ogólnych efektów działalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, określająca ramy do działania i ustalania celów organizacji dotyczących zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy Wioletta Kurek 34
Polityka BHP Wyraża zobowiązanie organizacji do: zapobiegania wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, dążenia do stałej poprawy stanu BHP, spełniania wymagań przepisów prawnych oraz innych wymagań dotyczących organizacji, ciągłego doskonalenia działań w zakresie BHP, zapewniania odpowiednich zasobów i środków do wdrażania polityki, podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględniania roli pracowników i ich angażowania do działań BHP. Wioletta Kurek 35
Polityka BHP Formalny dokument Powinna być odpowiednia do charakteru działań organizacji i związanych z nimi zagrożeń oraz stanowić ramy do ustalenia i przeglądów celów ogólnych i szczegółowych organizacji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy Najwyższe kierownictwo powinno ogłosić politykę bhp wszystkim pracownikom oraz zapewnić, by była przez nich rozumiana. Wioletta Kurek 36
Współudział pracowników Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić konsultacje z pracownikami i ich przedstawicielami oraz ich informowanie w zakresie wszystkich aspektów bhp związanych z ich pracą, Najwyższe kierownictwo powinno wprowadzić takie rozwiązania organizacyjne, aby pracownicy i ich przedstawiciele mieli czas i środki umożliwiające im aktywne uczestnictwo w planowaniu, wdrażaniu, utrzymywaniu, sprawdzaniu, działaniach korygujących i zapobiegawczych oraz wszelkich innych działań doskonalących, realizowanych w ramach systemu bhp Wioletta Kurek 40
Wymagania prawne i inne Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedurę zawierającą: identyfikację i dostęp do aktualnych wymagań prawnych i innych BHP dot.: jej działań, stanowisk pracy, wyrobów i usług podlegających jej nadzorowi, lub na które może wpływać, sposób wprowadzania postanowień wymienionych dokumentów. Wioletta Kurek 42
Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć swojego przedstawiciela, który niezależnie od innych obowiązków powinien mieć określony zakres zadań i uprawnień, aby: zapewnić, że system zarządzania BHP jest ustanowiony, wdrożony i utrzymywany zgodnie z ustalonymi wymaganiami; przedstawiać najwyższemu kierownictwu sprawozdania dot. funkcjonowania systemu zarządzania BHP, w celu dokonania przeglądu - podstawy jego doskonalenia. Wioletta Kurek 43
Struktura, odpowiedzialność i uprawnienia W celu skutecznego zarządzania bhp powinny być określone, udokumentowane i zakomunikowane zadania, odpowiedzialności, uprawnienia oraz wzajemne zależności i powiązania: personelu zarządzającego, wykonującego i weryfikującego prace mające wpływ na BHP pracowników na stanowiskach robotniczych, pracowników nadzoru, dostawców, podwykonawców oraz osób odwiedzających organizację personelu wyznaczonego do postępowania w sytuacjach awaryjnych. Wioletta Kurek 44
Dokumentacja systemu zarządzania BHP Dokumentacja powinna zawierać: Udokumentowaną deklarację polityki bhp, Udokumentowane cele ogólne i szczegółowe dot. bhp, Udokumentowane procedury wymagane postanowieniami niniejszej normy, Dokumenty potrzebne organizacji do skutecznego planowania, przebiegu i nadzorowania jej działań w ramach systemu bhp, Zapisy wymagane przepisami prawnymi i innymi postanowieniami niniejszej normy oraz wskazujące dokumentację związaną. Wioletta Kurek 46
Nadzór nad dokumentami ma zapewnić by dokumenty: były możliwe do zlokalizowania; były przeglądane, aktualizowane oraz zatwierdzane przez upoważniony personel, w aktualnej wersji były dostępne w miejscach, w których wykonywane są istotne operacje związane z funkcjonowaniem systemu zarządzania BHP, nieaktualne były bezzwłocznie usuwane ze wszystkich miejsc, w których były wydawane i stosowane, nieaktualne, zachowywane ze względów prawnych i/lub zabezpieczenia w nich informacji, byty odpowiednio oznaczone. Wioletta Kurek 47
Szkolenie, świadomość, kompetencje i motywacja Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury określania potrzeb dotyczących szkolenia w dziedzinie BHP oraz sposobów ich realizacji Programy szkoleniowe powinny być dostosowane do potrzeb poszczególnych grup pracowników. Wioletta Kurek 49
Szkolenie, świadomość, kompetencje i motywacja Organizacja ma uświadamiać pracownikom i/lub członkom, w każdej komórce i na każdym szczeblu: rodzaje zagrożeń występujących w całej organizacji i na poszczególnych stanowiskach pracy oraz związane z nimi ryzyko zawodowe, korzyści dla pracowników i organizacji wynikającez eliminacji zagrożeń i ograniczania ryzyka zawodowego, ich zadań i odpowiedzialności w osiąganiu zgodności działania z polityką, procedurami i wymaganiami systemu zarządzania BHP, potencjalne konsekwencje nieprzestrzegania ustalonych procedur. Wioletta Kurek 50
Komunikowanie się Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedury: wewnętrznego komunikowania się rożnych szczebli i komórek organizacji oraz pracowników, otrzymywania i przekazywania informacji dotyczących BHP, ich dokumentowania i reagowania w w komunikowaniu się z zainteresowanymi zewnętrznymi stronami, przekazywania odpowiednich informacji o zagrożeniach związanych z działaniami organizacji i wymaganiach BHP, wszystkim podwykonawcom, klientom i innym osobom, które mogą być na nie narażone. przyjmowania i analizowania uwag, pomysłów i informacji związanych z bhp pochodzących od pracowników i ich przedstawicieli oraz udzielania im odpowiedzi Wioletta Kurek 52
RYZYKO ZAWODOWE prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku: zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy Wioletta Kurek 59
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO Proces analizowania ryzyka zawodowego i wyznaczania jego dopuszczalności Wioletta Kurek 60
Zarządzanie ryzykiem zawodowym organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury: Identyfikacji zagrożeń oraz oceny związanego z nimi ryzyka zawodowego Innych zagrożeń związanych z działaniami organizacji Wytyczne dot. identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego podano w normie PN-N-18002 Wioletta Kurek 61
Zarządzanie ryzykiem zawodowym Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka zawodowego powinna być przeprowadzana okresowo z uwzględnieniem współudziału pracowników lub ich przedstawicieli. Ocena ryzyka udokumentowana wymóg prawny Na podstawie wyników oceny ryzyka organizacja ma planować i wdrażać odpowiednie rozwiązania techniczne i organizacyjne w celu zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego. Wioletta Kurek 62
Zarządzanie ryzykiem zawodowym Organizacja powinna oceniać wpływ zmian wewnętrznych na bezpieczeństwo: zmiany struktury organizacyjnej, zmiany w stanie osobowym załogi, wprowadzenie nowych technologii, procesów i procedur Oraz zmian zewnętrznych: Wynikających z nowelizacji lub uzupełnień krajowych przepisów prawnych, Rozwoju wiedzy i techniki w zakresie bhp Wprowadzenie tych zmian powinno być związane z podjęciem odpowiednich działań zapobiegawczych. Wioletta Kurek 65
Organizowanie prac i działań związanych ze znaczącymi zagrożeniami Organizacja powinna: identyfikować prace i obszary działań, związane ze znaczącymi zagrożeniami, planować prace i działania związane z zagrożeniami, aby zapewnić, że są prowadzone w ustalonych warunkach, ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury lub instrukcje ze sposobem postępowania i nadzorowania zapewniającym zgodność z wymaganiami; ustanowić i utrzymywać procedury lub instrukcje dotyczące postępowania w przypadku możliwych zagrożeń związanych z wyrobami lub usługami, na które może wpływać, a także informowania: podwykonawców lub klientów o procedurach i wymaganiach Wioletta Kurek 66
Organizowanie prac i działań związanych ze znaczącymi zagrożeniami - wskazówki instruktaż pracowników obejmujący w szczególności: 1) imienny podział pracy oraz zakresy zadań, 2) kolejność wykonywania zadań, 3) informowanie o zagrożeniach oraz związanych z nimi wymaganiach bhp obowiązujących przy poszczególnych czynnościach, 4) dopuszczanie tylko upoważnionych pracowników do wyznaczonych obszarów, stosowanie odpowiednich urządzeń lub systemów monitorujących zagrożenia występujące w obszarze wykonywania prac, sposoby sygnalizacji między pracownikami wykonującymi prace a osobami nadzorującymi, sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożenia, wypadku lub awarii łącznie Wioletta z udzieleniem Kurek pierwszej pomocy. 69
Zapobieganie, gotowość i reagowanie na wypadki przy pracy i poważne awarie Organizacja powinna wprowadzić i utrzymywać rozwiązania organizacyjne w zakresie zapobiegania, gotowości i reagowania na wypadki przy pracy i poważne awarie. Powinny obejmować: Identyfikację możliwości wystąpienia sytuacji wypadkowych i awaryjnych oraz określenia środków zapobiegających związanemu z nimi ryzyku zawodowemu. Rozwiązania te powinny być dostosowane do wielkości i charakteru działalności organizacji Wioletta Kurek 72
Badanie wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych Badanie przyczyn wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych powinny służyć identyfikowaniu wszelkich niezgodności w systemie zarządzania bhp. Badania te powinny być prowadzone przez kompetentne osoby przy odpowiednim współudziale pracowników lub ich przedstawicieli. Wyniki tych badań powinny być dokumentowane. Wioletta Kurek 77
Badanie wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych Wyniki badań powinny być przedstawiane odpowiednim osobom odpowiedzialnym zadziałania korygujące, pracownikom lub ich przedstawicielom, a także objęte przeglądem wykonywane przez kierownictwo oraz uwzględnione w działaniach na rzecz ciągłego doskonalenia. Działania korygujące, wynikające z wymienionych badań, powinny być wdrożone w celu uniknięcia powtórnego wystąpienia wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Raporty zewnętrznych organów kontroli, jak np.. Inspekcji pracy lub instytucji ubezpieczeń społecznych, powinny być brane pod uwagę w takim samym stopniu jak wyniki wewnętrznych badań, z uwzględnieniem przestrzegania zasad poufności. Wioletta Kurek 78
Zakupy Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedury zapewniające, że: Zgodność z wymaganiami bhp obowiązującymi w organizacji zostanie określona, oceniona i włączona do specyfikacji dotyczących zakupów i umów leasingowych, Wymagania krajowych przepisów prawnych oraz wewnętrzne wymagania organizacji dotyczące bhp zostaną zidentyfikowane przed zakupem towarów i usług, Przed użyciem zakupionych towarów i usług zostaną wprowadzone rozwiązania zapewniające ich zgodność z wymaganiami w zakresie bhp. Wioletta Kurek 79
Podwykonawstwo Organizacja powinna ustalić i stosować rozwiązania organizacyjne zapewniające, że jej wewnętrzne wymagania w zakresie bhp lub inne - równorzędne wymagania są stosowane w stosunku do podwykonawców i ich pracowników Rozwiązania dot. podwykonawców powinny: Uwzględniać kryteria dot. bhp podczas oceny i wyboru podwykonawców, Wprowadzać przed rozpoczęciem prac, skuteczne metody stałego komunikowania i współpracy pomiędzy poziomami organizacji i podwykonawcą, uwzględniając zasady informowania o zagrożeniach i środkach zapobiegawczych i ochronnych, Wioletta Kurek 81
Podwykonawstwo Obejmować rejestrowanie wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych wśród pracowników podwykonawcy podczas wykonywania pracy na rzecz organizacji W razie potrzeby zapewnić podnoszenie świadomości zagrożeń na stanowiskach pracy oraz szkolenia w dziedzinie bhp podwykonawcom i ich pracownikom przed rozpoczęciem pracy oraz w trakcie wykonywania, Zapewnić okresowe monitorowanie działań podwykonawcy pod kątem bhp, Zapewnić przestrzeganie przez podwykonawcę obowiązujących na terenie organizacji procedur i rozwiązań organizacyjnych w zakresie bhp. Wioletta Kurek 82
MONITOROWANIE AKTYWNE Bieżące działania mające na celu sprawdzenie, czy stosowane środki ochronne i zapobiegawcze przed zagrożeniami i związanym z nimi ryzykiem zawodowym, jak również stosowane rozwiązania organizacyjne służące wdrożeniu systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy spełniają określone wymagania Monitorowanie aktywne pozwala projektować i projektować działania korygujące i zapobiegawcze Wioletta Kurek 83
MONITOROWANIE REAKTYWNE Sprawdzanie, czy nieprawidłowości w zakresie zastosowanych środków zapobiegawczych i ochronnych przed zagrożeniami i związanym z nimi ryzykiem zawodowym oraz niezgodności w systemie zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, które ujawniły się wystąpieniem wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych są zidentyfikowane i są przedmiotem odpowiednich działań. Monitorowanie reaktywne - uczenie się na błędach. Badanie wypadku przy pracy lub okoliczności powstania choroby zawodowej pozwala znaleźć i usunąć przyczyny, niepożądanych zdarzeń. Wioletta Kurek 84
Monitorowanie Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury monitorowania BHP. W celu zapewnienia możliwości śledzenia stanu bhp oraz podejmowania działań, procedury te powinny obejmować zapisywanie i przechowywanie wyników monitorowania. Wyposażenie wykorzystywane do monitorowania powinno być wzorcowane i utrzymywane w należytym stanie, a zapisy z tym związane powinny być przechowywane zgodnie z procedurami organizacji. Wioletta Kurek 85
Monitorowanie Monitorowanie bhp powinno: być stosowane do określenia stopnia wdrożenia polityki i realizacji celów w zakresie bhp, w tym zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego, Obejmować zarówno monitorowanie aktywne, jak i reaktywne, nie opierając się wyłącznie na statystykach dotyczących wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych, Być udokumentowane poprzez prowadzenie zapisów. Wioletta Kurek 86
Monitorowanie Monitorowanie bhp powinno zapewnić: informację zwrotną na temat stanu bhp w organizacji: czy i na ile skutecznie funkcjonują rutynowe rozwiązania organizacyjne w zakresie identyfikacji zagrożeń oraz zapobiegania i ograniczania ryzyka zawodowego, podstawę do podejmowania decyzji dotyczących doskonalenia identyfikacji zagrożeń i ograniczania ryzyka zawodowego oraz funkcjonowania systemu zarządzania bhp. Wioletta Kurek 87
Monitorowanie -wskazówki Przykłady aspektów podlegających monitorowaniu aktywnemu: stopień zgodności działań organizacji z wymaganiami prawnymi, zagrożenia i ocena ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy, stopień realizacji planów i osiągnięcia celów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zrozumiałość polityki bezpieczeństwa i higieny pracy wśród załogi, skuteczność szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, liczba i skuteczność inspekcji dokonywanych osobiście przez najwyższe kierownictwo w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, terminy i skuteczność wykonywania działań korygujących i zapobiegawczych wynikających z monitorowania i auditowania, sprawność techniczna oraz zgodność maszyn i innych urządzeń technicznych i/lub ich podzespołów z wymaganiami bhp, liczba pracowników narażonych na czynniki szkodliwe i niebezpieczne, stosowanie środków ochrony indywidualnej przez pracowników. Wioletta Kurek 88
Monitorowanie -wskazówki Przykłady aspektów podlegających monitorowaniu reaktywnemu: wypadki przy pracy (liczba, rodzaje przyczyny, okoliczności itp.), zdarzenia prawie wypadkowe, choroby zawodowe stwierdzone w danych okresach oraz ich przyczyny, absencja pracowników powodowana chorobami zawodowymi i innymi przyczynami, działania podejmowane przez służby ratownicze po wystąpieniu wypadków przy pracy. decyzje, nakazy i zalecenia wydawane przez organy nadzoru nad warunkami pracy, działania podejmowane przez organizację, wynikające z decyzji, nakazów i zaleceń organów nadzoru nad warunkami pracy. Wioletta Kurek 89
Monitorowanie -wskazówki Przykładowe metody monitorowania: Inspekcja pomieszczeń i stanowisk pracy np. z wykorzystaniem list kontrolnych, Pomiary stężeń i natężeń czynników szkodliwych i niebezpiecznych, Obserwacja zachowań pracowników pod kątem wykrywania zachowań i działań powodujących zagrożenia, Badania ankietowe przeprowadzane wśród pracowników w zakresie bhp, Analizowanie dokumentacji i zapisów dot. bhp. Wioletta Kurek 90
Auditowanie Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury służące przeprowadzaniu okresowych auditów, mających na celu: ustalenie, czy system zarządzania bhp oraz jego elementy są wdrożone, właściwe i skuteczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Wioletta Kurek 92
Auditowanie Audity powinny być prowadzone przez kompetentne osoby z/lub spoza organizacji, które powinny być niezależne w stosunku do auditowanych działań. Wyniki i wnioski z auditów powinny być przedstawiane przedstawicielowi najwyższego kierownictwa ds. systemu zarządzania bhp oraz innym osobom odpowiedzialnym za działania korygujące. Program i procedury przeprowadzania auditów powinny być konsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami (jeżeli jest to właściwe). Wioletta Kurek 94
Auditowanie Procedura auditu wewnętrznego SZBHP może obejmować: Ustalenie kolejnych etapów procesu auditowania (zainicjowanie, przygotowanie, wykonanie, raportowanie, zakończenie oraz zainicjowanie ewentualnych działań korygujących lub zapobiegawczych wynikających z auditu), określenie środków zapewniających, że audit będzie dotyczył reprezentatywnej próbki działań w auditowanym obszarze, Ustalenie sposobu przedstawienia wyników auditu (forma raportu), Wskazanie osób upoważnionych do otrzymania i przechowywania kopii raportów z auditów, Ustalenie potrzeb w zakresie środków pomocniczych, np. Instrukcji, list kontrolnych itp. Wioletta Kurek 95
DZIAŁANIA KORYGUJĄCE Działanie w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji może być więcej przyczyn niezgodności podejmowane jest, żeby zapobiec jego ponownemu wystąpieniu DZIAŁANIA ZAPOBIEGAWCZE działania w celu wyeliminowania przyczyny potencjalnej niezgodności lub innej potencjalnej niepożądanej sytuacji może być więcej przyczyn niezgodności podejmowane jest, żeby zapobiec jego wystąpieniu Wioletta Kurek 96
Niezgodności oraz działania korygujące i zapobiegawcze Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać udokumentowane procedury działań korygujących i zapobiegawczych wynikających z monitorowania, auditowania i przeglądów zarządzania wykonywanych przez najwyższe kierownictwo. Procedury te powinny obejmować: Identyfikację i analizę przyczyn wszelkich niezgodności z przepisami bhp i/lub wymaganiami dotyczącymi systemu zarządzania bhp, Podejmowania działań, celem zmniejszenia skutków związanych z ujawnionymi niezgodnościami, inicjowanie, planowanie, wdrażanie, sprawdzanie skuteczności oraz dokumentowanie działań korygujących i zapobiegawczych. Wioletta Kurek 97
Przegląd zarządzania Najwyższe kierownictwo organizacji w określonych odstępach czasu, z uwzględnieniem potrzeb i warunków organizacji, przeprowadza przegląd systemu zarządzania BHP, celem: oceny i zapewnienia jego stałej przydatności i skuteczności w zakresie spełnienia wymagań normy, oceny polityki i celów BHP organizacji. Przegląd wykonywany przez kierownictwo powinien uwzględniać: wyniki auditów wewnętrznych, wyniki działań korygujących i zapobiegawczych, zmieniające się okoliczności wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na wymagania BHP, wyniki analiz wypadków przy pracy, chorób zawodowych i zdarzeń potencjalnie wypadkowych. Wioletta Kurek 98
Przegląd zarządzania Przegląd powinien zapewniać: Ocenę zdolności systemu zarządzania bhp do spełnienia ogólnych potrzeb organizacji i wszystkich stron zainteresowanych, włączając w to jej pracowników i odpowiednie władze, Ocenę potrzeb zmian w systemie zarządzania bhp, w tym zmian w polityce i celach bhp, Ocenę postępów w realizacji celów w zakresie bhp oraz w realizacji działań korygujących, Ocenę skuteczności działań przeprowadzonych w wyniku wcześniejszych przeglądów zarządzania wykonywanych przez najwyższe kierownictwo. Wioletta Kurek 99
Przegląd zarządzania Wyniki przeglądu zarządzania wykonywanego przez najwyższe kierownictwo powinny być dokumentowane oraz formalnie ogłaszane: Osobom odpowiedzialnym za poszczególne elementy systemu zarządzania bhp, aby umożliwić im podjęcie odpowiednich działań, Pracownikom lub ich przedstawicielom oraz komisji ds. bhp, jeżeli taka została powołana. Wioletta Kurek 100
Nadzór nad zapisami Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać procedury identyfikacji, utrzymywania i dysponowania zapisami dotyczącymi BHP, obejmującymi w szczególności zapisy wynikające z: przepisów prawnych oraz funkcjonowania systemu zarządzania BHP (w tym zapisy z monitorowania i dotyczące szkoleń, wyniki auditów i przeglądów oraz zapisy dotyczące działań korygujących i zapobiegawczych) Wioletta Kurek 101
Nadzór nad zapisami Zapisy dotyczące powinny być: bezpieczeństwa i higieny pracy czytelne, zrozumiale, możliwe do zidentyfikowania łatwo dostępne zabezpieczone przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub utratą, czas przechowywania powinien być ustalony Pracownicy powinni mieć prawo dostępu do zapisów związanych z ich środowiskiem pracy i stanem zdrowia, pod warunkiem przestrzegania zasad poufności i przepisów dotyczących ochrony danych osobowych. Wioletta Kurek 102
Koszty BHP Podstawowym celem analizy kosztów BHP w organizacji jest pozyskanie informacji potrzebnych do podejmowania uzasadnionych z ekonomicznego punktu widzenia decyzji w zakresie ZBHP. Analiza kosztów może być również pomocna w uświadomieniu kierownictwu korzyści ekonomicznych, jakie można osiągnąć w wyniku skutecznego ZBHP. Wioletta Kurek 105
Wymagane udokumentowane procedury w zakresie SZBHP Szkolenie, świadomość, kompetencje i motywacja Zarządzanie ryzykiem zawodowym Organizowanie prac i działań związanych ze znaczącymi zagrożeniami Monitorowanie BHP Auditowanie Niezgodności oraz działania korygujące i zapobiegawcze Wioletta Kurek 107
PRZEGLĄD WSTĘPNY Wioletta Kurek 110
ROZPOCZĘCIE PRAC WDROŻENIOWYCH -ETAPY 1. Plany związane z wdrożeniem systemu zarządzania bhp, 2. Podjęcie WSTĘPNEJ decyzji o wdrożeniu systemu bhp, 3. Analiza aktualnego stanu bhp w organizacji - przegląd wstępny, 4. Analiza wyników przeglądu wstępnego w porównaniu z wymaganiami przepisów prawnych i normy PN-N 18001:2004, Wioletta Kurek 111
ROZPOCZĘCIE PRAC WDROŻENIOWYCH -ETAPY 5. Podjęcie ostatecznej decyzji o rozpoczęciu prac, bądź rezygnacja z wdrożenia systemu bhp, 6. Decyzja w sprawie współudziału, bądź też braku współudziału osób zewnętrznych konsultantów, 7. Powołanie zespołu roboczego do wdrożenia systemu bhp, 8. Ustalenie harmonogramu prac wdrożeniowych, 9. Rozpoczęcie właściwych prac wdrożeniowych nad systemem zarządzania. Wioletta Kurek 112
REALIZACJA PRAC WDROŻENIOWYCH -ETAPY 1. Przygotowanie wstępnego wykazu dokumentacji do opracowania bądź dostosowania istniejącej do przyjętych standardów, 2. Przeprowadzenie/udział w szkoleniach podnoszących wiedzę czy umiejętności w zakresie prac wdrożeniowych, 3. Podział obowiązków pomiędzy członków zespołu i/lub inne dodatkowe osoby, 4. Sukcesywne opracowywanie/dostosowywanie dokumentacji, jej weryfikacja, zatwierdzanie i przekazywanie do użytkowania, Wioletta Kurek 113
REALIZACJA PRAC WDROŻENIOWYCH -ETAPY 5. Przeprowadzenie auditów wewnętrznych, 6. Wprowadzenie działań korygujących po auditach, 7. Przeprowadzenie przeglądu systemu zarządzania pod kątem gotowości do certyfikacji systemu 8. Poddanie się procesowi certyfikacji, 9. Realizowanie poszczególnych wymagań systemu na bieżąco, celem jego pełnego wdrożenia i późniejszego doskonalenia. Wioletta Kurek 114
Przegląd wstępny Zaleca się udokumentować proces i wyniki przeglądu wstępnego, a następnie na ich podstawie określić możliwości zaprojektowania i wdrożenia w organizacji systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy zgodnego z ustalonymi wymaganiami. Wioletta Kurek 116
Przegląd wstępny -wskazówki Pierwszym etapem przeglądu wstępnego jest opracowanie wykazu obszarów, które będą podlegać przeglądowi. Przegląd może obejmować wszystkie działania organizacji, wyznaczone jej części, określone procesy lub operacje. Wioletta Kurek 117
Przegląd wstępny może obejmować identyfikację wymagań wynikających przepisów prawnych i innych w odniesieniu do działań organizacji, ocenę efektów działalności w zakresie bezpieczeństwa w porównaniu z odpowiednimi przepisami, normami, wytycznymi itp. oraz wewnętrznymi kryteriami, analizę przypadków wystąpienia niezgodności z wymaganiami przepisów prawnych i innych, identyfikację zagrożeń występujących na stanowiskach pracy w organizacji oraz innych zagrożeń związanych z jej działaniami, wyrobami lub usługami, które może nadzorować i na które może wpływać, Wioletta Kurek 118
Przegląd wstępny może obejmować sprawdzenie wszystkich stosowanych sposobów postępowania w zakresie zarządzania bezpieczeństwem, analizę danych dot. zaistniałych w organizacji wypadków przy pracy i awarii oraz chorób zawodowych. oczekiwania i opinie zainteresowanych stron, funkcjonowanie i procedury innych systemów zarządzania w organizacji, które mogą wpływać na efekty działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wioletta Kurek 119
Przegląd wstępny -wskazówki Najważniejszymi elementami do uwzględnienia podczas przeglądu wstępnego są: - odpowiedzialność kierownictwa wszystkich szczebli za bezpieczeństwo i higienę pracy, - przeprowadzanie identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka zawodowego, - szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, - znajomość zasad bezpieczeństwa i higieny pracy wśród pracowników. Wioletta Kurek 120
Przegląd wstępny - wskazówki Źródła informacji w czasie przeglądu wstępnego: zapisy dotyczące wypadków przy pracy lub awarii zarejestrowanych w organizacji, dane dotyczące zarejestrowanych chorób zawodowych i absencji chorobowych, zapisy dotyczące narażenia na czynniki szkodliwe, niebezpieczne i uciążliwe, wyniki auditów lub przeglądów innych systemów zarządzania przeprowadzonych w organizacji, podczas których wystąpiły zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy. Wioletta Kurek 121
Przegląd wstępny -wskazówki Ogólne techniki przeprowadzenia przeglądu wstępnego obejmują: - kwestionariusze, - wywiady z pracownikami, - listy kontrolne, - kontrole i pomiary, - przegląd zapisów, - benchmarking. Wioletta Kurek 122
Planowanie przeglądu wstępnego Wioletta Kurek 124
Przygotowanie przeglądu wstępnego Branża Ilość oddziałów Liczba pracowników Skład zespołu przeprowadzającego przegląd, Wybrane obszary firmy do przeprowadzenia przeglądu Zagadnienia będące przedmiotem przeglądu Czas trwania przeglądu Wioletta Kurek 125
Przeprowadzenie przeglądu Zadania dla każdego członka zespołu przeprowadzającego przegląd Plan przeglądu wstępnego Zapisy protokół, raport Co dalej z zapisami Odpowiedzialność za nadzór nad działaniami ustalonymi do realizacji Wioletta Kurek 126
Wioletta Kurek 127