UWAGA UWAGA Poniższy artykuł jest jedynie polskim tłumaczeniem artykułu M. Grabowskiej pt. Basic areas of management of finance flow In supply chains, opublikowanego w jęz. angielskim w wydaniu nr 4/2014 Logistyki, który jako wersja pierwotna tylko i wyłącznie może być wykorzystywany do celów naukowych zgodnie z obowiązującym prawem. Redakcja Marlena Grabowska 1 Politechnika Częstochowska Zasadnicze obszary zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw Zarządzanie łańcuchem dostaw jest pojęciem kompleksowym i dotyczy każdego ze znajdujących się w łańcuchu podmiotów oraz wszystkich przepływających przez niego strumieni. Teza ta ma swoje potwierdzenie w ujęciu definicyjnym omawianego zagadnienia. Publikacje z obszaru logistyki w wyczerpujący i szczegółowy sposób rozpatrują problematykę zarządzania łańcuchem dostaw głównie w oparciu o analizę przepływu dóbr i informacji między podmiotami stanowiącymi ogniwa łańcucha dostaw 2. Mimo, że w literaturze przedmiotu mocno zakorzenione są dysputy naukowe odnoszące się do integracji strumieni materiałowych i strumieni informacji, to można wskazać na swoistą lukę dotyczącą optymalizacji przepływów finansowych wewnątrz i poza ogniwem łańcucha dostaw. Problematyka odnosząca się do zarządzania przepływem środków finansowych w łańcuchu dostaw stanowi uwypuklenie zagadnień finansowych w tym obszarze i jest jednocześnie uzupełnieniem swego rodzaju luki w kompleksowym zarządzaniu łańcuchem dostaw. Dotychczasowe, konwencjonalne znaczenie zarządzania łańcuchem dostaw, u podstaw którego leżała idea integracji przede wszystkim strumieni rzeczonych i strumieni informacji, wymaga dalszego rozwinięcia i rozszerzenia. Dyskusja o zarządzaniu środkami finansowymi w łańcuch dostaw jest jednak relatywnie prekursorska. Należy upatrywać w tym obszarze istotną, nie do końca rozpoznaną i wykorzystywaną szansę optymalizacji procesów zachodzących w łańcuchu dostaw. Nie bez znaczenia jest jednakże prezentowany w literaturze przedmiotu pogląd wskazujący, iż procesy finansowe są dla przedsiębiorstwa jedynie procesami pomocniczymi 3. Rdzenne kompetencje podmiotów niezajmujących się usługami finansowymi nie znajdują się w sferze finansowej. Tym samym procesy finansowe mogą wspomagać i umożliwiać osiągnięcie założonego celu przedsiębiorstwa, a ich dopasowanie do statutowych kompetencji przedsiębiorstwa może stać się znaczącym czynnikiem sukcesu. Zakresy zadań w zarządzaniu przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw Współzależności zachodzące między światem finansów, a światem logistyki w łańcuchu dostaw można zobrazować poprzez obszary zadań, których łączne oddziaływanie determinuje zarządzanie przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw. H.-Chr. Pfohl, E. Hoffmann, R. Elbert usystematyzowali w zarządzaniu przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw wzajemnie na siebie oddziałujące zasadnicze zakresy zadań 4. Wyróżnieni autorzy wskazali w szczególności na następujące zakresy odnoszące się zarówno do całego łańcucha dostaw, jak też do pojedynczych jego ogniw: 1 Dr M. Grabowska, Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania, Instytut Logistyki i Zarządzania Międzynarodowego. 2 Por. m.in.: A. Szymonik, Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw. Część 1, Difin 2010, s. 32 i nast.; Instrumenty zarządzania łańcuchami dostaw, red. M. Ciesielski, PWE, Warszawa 2009, s. 181 i nast. oraz Logistyka. Teoria i praktyka, (red.) S. Krawczyk, 1 Dr Difin, M. Grabowska, Warszawa Politechnika 2011, s. 161 Częstochowska, i nast. Wydział Zarządzania, Instytut Logistyki i Zarządzania 3 T. Schlimme, Międzynarodowego. Financial Supply Chain Management, GRIN Verlag, Kassel 2007, s. 10. 4 H.-Chr. Pfohl, E. Hoffmann, R. Elbert, Management der finanziellen Supply Chain, [w:] Finanzierung eine neue Dimension der Logistik, pr.zbior., Wyd. Erich Schmidt, Berlin 2003, s. 21.
zarządzanie wzrostem wartości zarządzanie kapitałem pracującym zarządzanie zapotrzebowaniem na kapitał i wykorzystaniem kapitału (por. Schemat 1). Zarządzanie wzrostem wartości Zarządzanie przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw Zarządzanie kapitałem Pracującym Zarządzanie zapotrzebowaniem na kapitał i wykorzystaniem kapitału Schemat 1. Zasadnicze zakresy zadań w zarządzaniu przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw. Źródło: opracowanie własne na podstawie: H.-Chr. Pfohl, E. Hoffmann, R. Elbert, Management der finanziellen Supply Chain, [w:] Finanzierung eine neue Dimension der Logistik, pr.zbior., Wyd. Erich Schmidt, Berlin 2003, s. 21. Analizując powyższe ujęcie można wskazać, iż zarządzanie wzrostem wartości zostało przedstawione jako nadrzędne nad pozostałymi obszarami zadań w zakresie zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw. Jest to uzasadnione tym, iż zarządzanie wzrostem wartości odnosi się do generalnego celu prowadzonej działalności, a tym samym jest skupione na wszystkich, a nie jedynie na wybranych funkcjach przedsiębiorstwa tj. finanse, czy logistyka 5. B. Skowron-Grabowska podkreśla, iż rolą łańcucha dostaw jest generowanie wewnętrznej wartości przez poszczególne jego ogniwa będące charakterystycznymi punktami łańcucha 6. Tym samym zarządzanie wzrostem wartości powinno prowadzić do zidentyfikowania potencjalnych wielkości wpływających na wartość przedsiębiorstwa, a tym samym na wartość całego łańcucha dostaw 7. Przez to można powiedzieć, iż w ramach zarządzania wzrostem wartości bada się oddziaływanie zarządzania kapitałem pracującym oraz zarządzania zapotrzebowaniem na kapitał i jego wykorzystaniem na wartość przedsiębiorstwa. Wymienione obszary zadań w zarządzaniu przypływami finansowymi w łańcuchu dostaw bezpośrednio dotyczą zarówno płaszczyzny finansowej, jak i logistycznej (por. Schemat 2). W generalnym ujęciu można wskazać, iż w aspekcie finansowym zarządzanie kapitałem pracującym wiąże się z zarządzaniem płynnością finansową (zarządzaniem należnościami i zobowiązaniami oraz wpływami i wypływami środków pieniężnych). Natomiast w ujęciu logistycznym odnosi się ono do zarządzania zasobami, głównie zapasami w każdej postaci (od surowców, po wyroby gotowe). Analizując w ujęciu logistycznym obszar zadań związany z zarządzaniem zapotrzebowaniem na kapitał i jego wykorzystaniem należy wyróżnić różnego rodzaju inwestycje służące realizacji celów logistycznych, których osiągnięcie może przyczynić się m.in. do poprawy efektywności wyniku finansowego, a tym samym do poprawy samofinansowania prowadzonej działalności. Natomiast w aspekcie finansowym należy w tym przypadku rozpatrywać źródła finansowania wymienionych działań inwestycyjnych oraz ich efektywność ekonomiczną (rentowność) przeprowadzonych inwestycji, za pomocą różnorodnych rachunków zwrotu z inwestycji. 5 A. Brzozowska, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich w procesie zarządzania gospodarstwami rolnymi, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2013, ss. 44-55. 6 B. Skowron-Grabowska, Centra logistyczne w łańcuchach dostaw, PWE, Warszawa 2010, s. 37. 7 J. Nowakowska-Grunt, Strategie wzrostu wartości w łańcuchach dostaw przedsiębiorstw międzynarodowych, Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości T.16 (2), 2011, s. 271.
dostawcy usługodawcy usługodawcy klienci Logistyka tłumaczenia polskie płaszczyzny rozważań zakresy zadań zarządzanie przedsiębiorstwem dziedziny zarządzania zarządzanie wzrostem wartości inwestorzy zarządzanie finansami instytucje finansowe zarządzanie zarządzanie zapotrzebowaniem na kapitał na kapitał i wykorzystaniem i wykorzystaniem kapitału kapitału zarządzanie logistyczne zarządzanie kapitałem pracującym Schemat 2. Zasadnicze zakresy zadań w zarządzaniu finansowym łańcuchem dostaw. Źródło: opracowanie własne na podstawie: E. Hofmann, R. Elbert, Collaborative Cash Flow Management Financial Supply Chain Management als Herausforderung der Netzkompetenz, [w:] H.-Chr. Pfohl, Netzkompetenz in Supply Chains Grundlagen und Umsetzung, Gabler Verlag, Wiesbaden 2004, s. 102. Aspekty zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw Istotę zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw analizowali H.-Chr. Pfohl, E. Hoffmann, R. Elbert stwierdzając, iż można wyróżnić dwa obszary zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw tj.: Financial Chain Management i Supply Chain Finance 8. W zasadniczym ujęciu pierwszy z wyróżnionych odnosi się do technicznej optymalizacji przepływów finansowych (np. poprzez system elektronicznego przesyłania faktur między kontrahentami). Natomiast drugi obszar dotyczy optymalizacji finansowania przedsiębiorstw oraz podejmowania działań w kierunku obniżania kosztów kapitału w łańcuchu dostaw. Ponadto istotnym kryterium różnicującym te dwa obszary jest odpowiednio w pierwszym przewaga aspektów mających charakter logistyczny (zmierzających w kierunku zarządzania logistycznego), a w drugim mających charakter finansowy zmierzających w kierunku zarządzania finansowego (por. Schemat 3). LOGISTYKA Financial Chain Management Financial Supply Chain Management Supply Chain Finance Schemat 3. Aspekty zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw. Źródło: opracowanie własne na podstawie: H.-Chr. Pfohl, H. Köhler, C. Röth, Wert- und innovationsorientierte Logistik Beitrag des Logistikmanagements zum Unternehmenserfolg, [w:] Das Beste der Logistik, red. H. Baumgarten, Springer Berlin 2008, s. 95. 8 H.-Chr. Pfohl, H. Köhler, C. Röth, Wert- und innovationsorientierte Logistik Beitrag des Logistikmanagements zum Unternehmenserfolg, [w:] Das Beste der Logistik, red. H. Baumgarten, Springer Berlin 2008, s. 95.
Zarządzanie logistyczne Supply Chain Finance Financial Chain Management Logistyka tłumaczenia polskie Zbliżone do powyższego ujęcie finansowych aspektów zarządzania łańcuchem dostaw przedstawia M. Gomm, wskazując jednocześnie na trzy kierunki rozważań 9. Według cytowanego powyżej autora pierwszy z nich określany w literaturze przedmiotu jako Supply Chain Finance, koncentruje się na zarządzaniu przepływem środków finansowych, przeciwnym do przepływu dóbr, towarów i materiałów. Ten kierunek rozważań dotyczy w szczególności kapitału związanego w łańcuchu dostaw. Drugi z wyróżnionych, określany jako Financial Chain Management, odnosi się do przepływu informacji o danych mających charakter finansowy. Istotą zarządzania jest w tym przypadku optymalizacja polegająca na automatyzacji przesyłu danych, wprowadzeniu systemów komunikacji w technologii informatycznej przyśpieszających czas trwania danego procesu. W konsekwencji tego może nastąpić szybszy przepływ środków pieniężnych przez łańcuch dostaw oraz może zostać zwiększona jego efektywność finansowa. W trzecim przypadku punktem wyjścia i punktem odniesienia dla kierunku rozważań jest zarządzanie wartością rynkową łańcucha dostaw, skupiające i integrujące zarówno aspekty finansowe, jak i niefinansowe. Por. Schemat 4. Supply Chain Finance skupia się wokół finansowania aktywów przedsiębiorstwa, kapitału pracującego, a także wokół skrócenia cyklu środków pieniężnych oraz optymalizacji struktury kapitałowej ogniw łańcucha dostaw. M. Gomm definiuje to zagadnienie jako optymalizację oraz integrację procesów finansowych zachodzących między klientami, dostawcami i usługodawcami, mających na celu podniesienie wartości rynkowej przedsiębiorstw uczestniczących w tych procesach 10. W ramach finansowania łańcucha dostaw szczególnego znaczenia nabiera zatem optymalizacja struktury finansowej i przepływów finansowych skutkująca maksymalizacją wartości rynkowej podmiotów skupionych w łańcuchu dostaw. Z A R Z Ą D Z A N I E Ł A Ń C U C H E M D O S T A W Z A R Z Ą D Z A N I E Ł A Ń C U C H E M D O S T A W system komunikacji informatycznej system komunikacji informatycznej przepływ danych finansowych przepływ danych finansowych przepływ informacji inwestycje inwestycje logistyczne logistyczne, cykl środków pieniężnych zobowiązania zasoby - należności cykl środków pieniężnych przepływ środków finansowych zaopatrzenie zaopatrzenie produkcja produkcja dystrybucja dystrybucja logistyka zwrotna logistyka zwrotna przepływ dóbr Schemat 4. Aspekty kompleksowego zarządzania przepływami w łańcuchu dostaw. Źródło: opracowanie własne na podstawie: M. Gomm, Supply Chain Finanzierung. Optimierung der Finanzflüsse in Wertschöpfungsketten, op. cit., s. 78. 9 M. Gomm, Supply Chain Finanzierung. Optimierung der Finanzflüsse in Wertschöpfungsketten, Erich Schmidt Verlag, Darmstadt 2008, s. 77. 10 Ibidem, s. 82.
Istotą omawianej problematyki jest wykazanie sposobu zarządzania łańcuchem dostaw przyczyniającego się do wyznaczenia metody finansowania tego łańcucha i zarazem wzajemnego dopasowania struktury źródeł finansowych korzystnej pod względem minimalizacji kosztu kapitału. T. Metze twierdzi ponadto, iż działania w ramach Supply Chain Finance powinny przyczyniać się do redukcji ryzyka finansowego osiąganej w wyniku poprawy planowania przepływów finansowych, przyspieszenia przepływu środków pieniężnych oraz skrócenia czasu związania kapitału w łańcuchu dostaw. Tym samym działania te mogą zmierzać do podniesienia wzrostu wartości rynkowej danego ogniwa i w konsekwencji całego łańcucha dostaw 11. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, iż zarządzanie procesami finansowania łańcucha dostaw (Supply Chain Finance) ma odmienne priorytety w porównaniu z klasycznym ujęciem tej problematyki (Supply Chain Management) 12. W powszechnie przyjętym ujęciu prezentowanym w literaturze przedmiotu optymalizacja procesów w łańcuchu dostaw przebiega pod względem trzech zasadniczych parametrów: czasu, kosztów i jakości. E. Gołembska wyróżnia istotne cele strategiczne tworzenia łańcuchów dostaw m.in. w postaci zwiększenia zjawiska kompresji czasu wszystkich operacji składowania i transportu wewnątrz łańcucha dostaw, a także zmniejszania kosztów transakcyjnych oraz koncentrowania się na działaniach tworzących wartość dla klientów 13. J. Twaróg w definicji procesu logistycznego przyjmuje, iż czas, koszty i ocena jakości wykonania integrują działania będące serią czynności z mierzalnym wejściem, mierzalnym tworzeniem wartości mierzalnym wyjściem, które łącząc wspólny cel, tworzą wartość dla klienta 14. Zbliżone podejście prezentuje M. Christopher wskazując, iż zasadniczym celem zarządzania logistyką w łańcuchu podaży, polegającym na osiągnięciu przewagi konkurencyjnej, jest takie prowadzenie działań, aby usługa jaką otrzymują nabywcy była zarówno na najwyższym poziomie pod względem jakości, jak też na najniższym poziomie pod względem kosztów oraz zapewniała odbiorcom dodatkowe wartości w jak najkrótszym czasie 15. W podobnym wymiarze J. Witkowski podkreśla, iż najczęściej formułowanymi celami zarządzania łańcuchami dostaw w aspekcie logistycznym są takie parametry jak: 16 minimalizacja całkowitych kosztów przepływu produktów i informacji przy zachowaniu wymaganego przez klientów poziomu jakości obsługi dostaw; zapewnienie najkrótszego czasu realizacji zamówień, a także możliwie wysokiej niezawodności, częstotliwości i elastyczności dostaw przy założonym poziomie kosztów przepływu; optymalizacja poziomu zapasów w skali łańcucha dostaw wraz z elastycznym dostosowywaniem się do preferencji w zakresie obsługi dostaw poszczególnych segmentów rynku. Natomiast optymalizacja źródeł finansowania łańcucha dostaw ma na uwadze osiągnięcie w przyszłości z zaangażowanego kapitału zwrotu adekwatnego do ponoszonego ryzyka. Tym samym zasadniczymi atrybutami w tym przypadku są takie parametry jak: rynek, przyszłość i ryzyko. Klasyczne czynniki tworzenia wartości w łańcuchu dostaw nastawione na satysfakcję potrzeb końcowego klienta zostają uzupełnione i wzbogacone poprzez punkt widzenia rynku kapitałowego. Drugi z wyróżnionych aspektów przepływów finansowych w łańcuchu dostaw Finacial Chain Management odnosi się w głównej mierze do identyfikacji i analizy procesów zachodzących w finansowym łańcuchu dostaw. W generalnym ujęciu wiąże się z rozwiązywaniem problemów technicznego przetwarzania danych, a także z system informatyzacji i wzajemnej komunikacji między podmiotami w łańcuchu dostaw w celu przyspieszenia realizacji i redukcji kosztów transakcji 17. W ramach tych procesów dochodzi głównie do zbierania, przetwarzania, udostępniania oraz wymiany informacji finansowych. Kolejnym aspektem tych procesów jest integracja strumieni informacji finansowych płynących w ramach struktur przedsiębiorstwa i poza jego strukturami 18. Jej celem jest m.in. prawidłowy przepływ środków finansowych niezwłocznie po przekazaniu danych i dokumentów finansowych. M. Romanowska podkreśla, iż idealny system informacyjny powinien wyróżnić się takimi cechami jak: prostota obsługi, dozowanie informacji dla każdego z użytkowników, ochrona zbioru danych, a także zdolność do pozyskiwania nowych danych oraz szybka aktualizacja bieżących danych 19. 11 T. Metze, Supply Chain Finance. Die wertorientierte Analyse und Optimierung des Working Capital in Supply Chains, JOSEF EUL Verlag, Lohmar Köln 2010, s. 32. 12 H.-Chr. Pfohl, H. Köhler, C. Röth, Wert- und innovationsorientierte Logistik Beitrag des Logistikmanagements zum Unternehmenserfolg, [w:] Das Beste der Logistik, op.cit., s. 96. 13 E. Gołembska, Podstawy logistyki, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Kupieckiej, Łódź 2006, s. 65 14 J. Twaróg, Procesowe zarządzanie łańcuchem dostaw w warunkach kryzysu, Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 8/2010, s. 8. 15 M. Christopher, Logistyka i zarządzanie łańcuchem podaży, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1998, ss. 33-37. 16 Por. m.in.: J. Witkowski, Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje. Procedury. Doświadczenia, PWE, Warszawa 2010, s. 30. 17 T. Metze, Supply Chain Finance. Die wertorientierte Analyse und Optimierung des Working Capital in Supply Chains, op.cit., s. 31. 18 M. Gomm, Supply Chain Finanzierung. Optimierung der Finanzflüsse in Wertschöpfungsketten, op.cit., s. 67 i 68. 19 M. Romanowska, Kształtowanie wartości firmy w oparciu o kapitał intelektualny, [w:] System informacji strategicznej. Wywiad gospodarczy a konkurencyjność przedsiębiorstwa, red. R. Borowiecki, M. Romanowska, Difin, Warszawa 2001, s. 32.
Działania w ramach Financial Chain Management są nakierowane na takie same parametry optymalizacyjne jak w przypadku klasycznego Supply Chain Management. Poprawę efektywności procesów finansowych należy rozpatrywać w trzech kategoriach, którymi obok jakości procesów są zarówno czas ich trwania, jak i ich koszty realizacji 20. T. Schlimme zauważa, że między wymienionymi powyżej kategoriami dochodzi do wzajemnych relacji i współzależności, polegających między innymi na tym, iż poprawa jakości lub/i przyśpieszenie przebiegu procesów wiąże się zazwyczaj pierwotnie z podwyższeniem bezpośrednich kosztów realizacji procesów 21. Z drugiej jednak strony poprawa jakości procesów polegająca na ich zwiększonej integracji i automatyzacji prowadzi do oszczędności czasu i kosztu realizacji danego przepływu. Wymiar jakości łączy się w tym przypadku ze standaryzacją, automatyzacją i integracją przepływów finansowych w łańcuchu dostaw 22. Informacje finansowe mogą wówczas podlegać jednolitej wymianie umożliwiającej im szybszy przepływ i dotarcie we właściwym czasie do odbiorcy. W szczególności standaryzacja procesów finansowych wychodzących poza struktury danego ogniwa w łańcuchu dostaw może przyczyniać się do redukcji złożoności tych procesów. Poprzez wprowadzenie międzynarodowych standardów i norm ułatwiony zostaje m.in. przebieg transakcji w łańcuchu dostaw. Jak również wymiana danych i informacji (w tym o charakterze finansowym) może przebiegać bez problemów transferu 23. Automatyzacja procesów finansowych przebiegająca przy pomocy systemów informatycznych umożliwia nie tylko szybszą realizację procesu zapłaty, ale także skrócenie czasu przygotowania danych finansowych i ewidencji przeprowadzonej transakcji. Jednocześnie M. Romanowska podkreśla, iż każdy system informacyjny należy dostosować do modelu działania przedsiębiorstwa i uwzględnić jego strategiczne cele oraz przestrzeń działania 24. Wymienione powyżej istotne cechy poprawy jakości procesów finansowych w łańcuchu dostaw umożliwiają zwiększenie integracji ogniw tego łańcucha, zapewniającej transparentność przebiegu procesów finansowych. Następny z wyróżnionych parametrów optymalizacyjnych procesów finansowych w łańcuchu dostaw, związany z czasem i kosztami ich realizacji, integralnie łączy się z poprawą jakości procesów finansowych. Dzięki działaniom w tym obszarze może nastąpić skrócenie cyklu środków pieniężnych w łańcuchu dostaw poprzez redukcję czasu zamrożenia kapitału pracującego w przedsiębiorstwie. Wywiera to pozytywny wpływ na płynność finansową podmiotu i powoduje przyspieszenie możliwości zainwestowania kapitału w kolejne przedsięwzięcia. Zakończenie Zarządzanie przepływami finansowymi należy traktować jako specjalne zadanie w istniejącej koncepcji zarządzania łańcuchem dostaw, które w głównej mierze polega na doprowadzeniu do wzrostu wartości rynkowej pojedynczego ogniwa, a w konsekwencji całego łańcucha dostaw. Tym samym można wskazać, iż rolą Financial Supply Chain Management jest uwypuklenie ekonomicznej istoty funkcjonowania łańcucha dostaw w oparciu o optymalizację przepływów finansowych, co pozwala jednocześnie na wyróżnienie kluczowych elementów kształtujących procesy w łańcuchu dostaw 25. Zarządzanie łańcuchem dostaw w aspekcie finansowym powinno zmierzać do zwiększenia transparentności przepływających strumieni pieniężnych, poprawy ich planowania oraz analizy, a także powinno doprowadzić do redukcji i obniżenia związanych aktywów obrotowych i finansowych kosztów transakcji 26. 20 Killen & Associates, Inc. Optimizing The Financial Supply Chain How CFO of Global Enterprises Are Succeding by Substituting Information of Working Capital, Report, Palo Alto, Californien 2002 s. 5ff oraz D. Pfaff, B. Skiera, J. Weiss, Financial Supply Chain Management, Galileo Press, Bonn 2004, s. 71. 21 T. Schlimme, Financial Supply Chain Management, op.cit., s. 56. 22 D. Pfaff, B. Skiera, J. Weiss, Financial Supply Chain Management, op.cit., s. 72. 23 Przykładem standaryzacji wymiany danych w łańcuchu dostaw jest system Elektronicznego Obiegu Dokumentów (EDI Electronic Data Interchange) dzięki któremu użytkownicy tego systemu mogą wymieniać między sobą dane w tych samych formatach. Systemy EDI zostały stworzone na potrzeby elektronicznej wymiany danych między systemami informatycznymi partnerów handlowych, jednocześnie przy zminimalizowanej interwencji człowieka w ten proces wymiany. Dokumenty EDI są odpowiednikami papierowych dokumentów handlowych, przystosowanych do transmisji elektronicznych. Jednym z ważnych aspektów tych systemów jest fakt, że formaty dokumentów są ustandaryzowane i nie są ograniczone różnicami w oprogramowaniu posiadanym przez różne firmy. Źródło: www.systemedi.eu 24 M. Romanowska, Kształtowanie wartości firmy w oparciu o kapitał intelektualny, [w:] System informacji strategicznej. Wywiad gospodarczy a konkurencyjność przedsiębiorstwa, op. cit., s. 32. 25 J. Weiss, Financial Supply Chain Management mit SAP ERP, Galileo Press, Bonn 2009, ss. 18 i 24. 26 P. Sarbach, Basel II als Sprungbrett des Financial Supply Chain Managements, [w:] HMD Praxis der Wirtschaftsinformatik 242, 2005, ss. 103-110.
Podobną do powyższej rolę zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw przedstawia W. Brandt, który stwierdza, iż należy optymalizować wszystkie procesy finansowe przebiegające między klientami, dostawcami, instytucjami finansowymi, a danym przedsiębiorstwem na przykład poprzez zautomatyzowanie transakcji 27. Takie działalnie pozwoli na synchronizację przepływów pieniężnych między podmiotami w łańcuchu dostaw, doprowadzi do redukcji kapitału pracującego, obniżki kosztów procesów finansowych, a także poprawy planowania przepływów pieniężnych. Streszczenie Zasadniczym celem opracowania jest teoretyczna analiza obszarów zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw. Problematyka odnosząca się do zarządzania przepływem środków finansowych w łańcuchu dostaw, stanowi uwypuklenie zagadnień finansowych w tym obszarze i jest jednocześnie uzupełnieniem swego rodzaju luki w kompleksowym zarządzaniu łańcuchem dostaw. W opracowaniu wyróżniono zasadnicze zakresy zadań, których łączne oddziaływanie determinuje zarządzanie przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw. Ponadto wyróżniono dwa obszary zarządzania przepływami finansowymi w łańcuchu dostaw tj.: Financial Chain Management i Supply Chain Finance. Pierwszy z wyróżnionych odnosi się do technicznej optymalizacji przepływów finansowych. Natomiast drugi obszar dotyczy optymalizacji finansowania przedsiębiorstw oraz podejmowania działań w kierunku obniżania kosztów kapitału w łańcuchu dostaw. Literatura 1. Brandt W., Financial Supply Chain Management, [w:] W. Gerke, T. Siegert (red.), Aktuelle Herausforderungen des Finanzmanagements, Schäffer-Poeschel, Stuttgart 2003. 2. Brzozowska A., Program Rozwoju Obszarów Wiejskich w procesie zarządzania gospodarstwami rolnymi, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2013. 3. Christopher M., Logistyka i zarządzanie łańcuchem podaży, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1998. 4. Gołembska E., Podstawy logistyki, Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Kupieckiej, Łódź 2006. 5. Gomm M., Supply Chain Finanzierung. Optimierung der Finanzflüsse in Wertschöpfungsketten, Erich Schmidt Verlag, Darmstadt 2008. 6. Hofmann E., Elbert R., Collaborative Cash Flow Management Financial Supply Chain Management als Herausforderung der Netzkompetenz, [w:] H.-Chr. Pfohl, Netzkompetenz in Supply Chains Grundlagen und Umsetzung, Gabler Verlag, Wiesbaden 2004. 7. Instrumenty zarządzania łańcuchami dostaw, red. M. Ciesielski, PWE, Warszawa 2009. 8. Killen & Associates, Inc. Optimizing The Financial Supply Chain How CFO of Global Enterprises Are Succeding by Substituting Information of Working Capital, Report, Palo Alto, Californien 2002 9. Logistyka. Teoria i praktyka, red. S. Krawczyk, Difin, Warszawa 2011. 10. Metze T., Supply Chain Finance. Die wertorientierte Analyse und Optimierung des Working Capital in Supply Chains, JOSEF EUL Verlag, Lohmar Köln 2010. 11. Nowakowska-Grunt J., Strategie wzrostu wartości w łańcuchach dostaw przedsiębiorstw międzynarodowych, Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości T.16 (2), 2011. 12. Pfaff D., Skiera B., Weiss J., Financial Supply Chain Management, Galileo Press, Bonn 2004. 13. Pfohl H.-Chr., Hoffmann E., Elbert R., Management der finanziellen Supply Chain, [w:] Finanzierung eine neue Dimension der Logistik, pr.zbior., Wyd. Erich Schmidt, Berlin 2003. 14. Pfohl H.-Chr., Köhler H., Röth C., Wert- und innovationsorientierte Logistik Beitrag des Logistikmanagements zum Unternehmenserfolg, [w:] Das Beste der Logistik, red. H. Baumgarten, Springer Berlin 2008. 15. Romanowska M., Kształtowanie wartości firmy w oparciu o kapitał intelektualny, [w:] System informacji strategicznej. Wywiad gospodarczy a konkurencyjność przedsiębiorstwa, red. R. Borowiecki, M. Romanowska, Difin, Warszawa 2001. 27 W. Brandt, Financial Supply Chain Management, [w:] W. Gerke, T. Siegert (red.), Aktuelle Herausforderungen des Finanzmanagements, Schäffer-Poeschel, Stuttgart 2003, s. 118.
16. Sarbach P., Basel II als Sprungbrett des Financial Supply Chain Managements, [w:] HMD Praxis der Wirtschaftsinformatik 242, 2005. 17. Schlimme T., Financial Supply Chain Management, GRIN Verlag, Kassel 2007. 18. Skowron-Grabowska B., Centra logistyczne w łańcuchach dostaw, PWE, Warszawa 2010. 19. Szymonik A., Logistyka i zarządzanie łańcuchem dostaw. Część 1, Difin 2010. 20. Twaróg J., Procesowe zarządzanie łańcuchem dostaw w warunkach kryzysu, Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 8/2010. 21. Weiss J., Financial Supply Chain Management mit SAP ERP, Galileo Press, Bonn 2009 22. Witkowski J., Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje. Procedury. Doświadczenia, PWE, Warszawa 2010. 23.www.systemedi.eu UWAGA Streszczenie w jęz. angielskim jest dołączone do wersji pierwotnej artykułu M. Grabowskiej pt. Basic areas of management of finance flow In supply chains opublikowanego w jęz. angielskim w wydaniu nr 4/2014 Logistyki, który jako wersja pierwotna tylko i wyłącznie może być wykorzystywany do celów naukowych zgodnie z obowiązującym prawem. Redakcja