Bilans płatniczy. R zeczypospolitej Polskiej za II k war tał 2007 roku

Bilans płatniczy R zeczypospolitej Polskiej za II k war tał 2007 roku Warszawa 2007

Projekt graficzny: Oliwka s. c. Skład i druk: Drukarnia NBP Wydał: Narodowy Bank Polski Departament Komunikacji Społecznej 00-919 Warszawa, ul. Świętokrzyska 11/21 Telefon 022 653 23 35 Fax 022 653 13 21 www.nbp.pl Copyright Narodowy Bank Polski, 2007

Synteza Spis treêci Spis treści Synteza...................................................... 6 1. Rachunek bieżący............................................. 9 1.1. Wyższy deficyt obrotów towarowych.......................................... 10 1.1.1. Wzrost eksportu towarów............................................. 11 1.1.2. Wzrost importu towarów............................................. 14 1.2. Poprawa salda usług....................................................... 17 1.2.1. Podróże zagraniczne................................................. 18 1.2.2. Usługi transportowe................................................. 19 1.2.3. Pozostałe usługi.................................................... 19 1.3. Pogorszenie ujemnego salda dochodów........................................ 20 1.4. Wzrost dodatniego salda transferów bieżących.................................. 22 2. Rachunek kapitałowy......................................... 24 3. Rachunek finansowy......................................... 25 3.1. Inwestycje nierezydentów w Polsce............................................ 25 3.1.1. Zwiększony napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich................... 25 3.1.2. Odpływ kapitału portfelowego......................................... 27 3.1.3. Napływ pozostałych inwestycji zagranicznych.............................. 29 3.2. Inwestycje rezydentów za granicą............................................ 30 3.3. Pochodne instrumenty finansowe............................................ 31 4. Oficjalne aktywa rezerwowe................................... 33 5. Zadłużenie zagraniczne ogółem................................. 34 5.1. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego....................... 34 5.2. Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw.................................. 35 5.3. Zadłużenie zagraniczne sektora bankowego..................................... 37 5.4. Zadłużenie zagraniczne NBP................................................. 37 5.5. Obsługa zadłużenia zagranicznego............................................ 37 5.6. Wybrane wskaźniki zadłużenia zagranicznego................................... 38 6. Aneks I Dochodowość inwestycji bezpośrednich w Polsce............ 39 7. Aneks II Podmioty specjalnego przeznaczenia...................... 43 8. Aneks III Tabele statystyczne bilansu płatniczego.................... 45 Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku

Spis tabel Spis tabel Tabela I. Składniki salda rachunku bieżącego......................................... 9 Tabela II. Eksport towarów w podziale geograficznym................................ 11 Tabela III. Eksport towarów według kierunków przeznaczenia.......................... 13 Tabela IV. Import towarów w podziale geograficznym................................ 15 Tabela V. Import towarów według kierunków przeznaczenia............................ 16 Tabela VI. Usługi............................................................ 17 Tabela VII. Dochody.......................................................... 21 Tabela VIII. Transfery bieżące................................................... 23 Tabela IX. Rachunek kapitałowy................................................. 24 Tabela X. Zagraniczne inwestycje w Polsce......................................... 26 Tabela XI. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie..................................... 26 Tabela XII. Zagraniczne inwestycje portfelowe salda................................ 27 Tabela XIII. Zagraniczne inwestycje portfelowe obroty............................... 28 Tabela XIV. Pozostałe inwestycje pasywa......................................... 29 Tabela XV. Inwestycje rezydentów za granicą....................................... 30 Tabela XVI. Saldo pochodnych instrumentów finansowych............................. 31 Tabela XVII. Oficjalne aktywa rezerwowe stany..................................... 33 Tabela XVIII Bilans płatniczy w mln EUR............................................ 46 Tabela XIX Bilans płatniczy w mln PLN............................................ 48 Tabela XX Bilans płatniczy w mln USD............................................ 50 Tabela XXI Bilans płatniczy salda............................................... 52 Tabela XXII Rachunek bieżący................................................... 52 Tabela XXIII Usługi........................................................... 54 Tabela XXIV Pozostałe usługi................................................... 54 Tabela XXV Dochody......................................................... 56 Tabela XXVI Transfery bieżące.................................................. 58 Tabela XXVII Inwestycje bezpośrednie............................................ 59 Tabela XXVIII Inwestycje portfelowe.............................................. 60 Tabela XXIX Inwestycje portfelowe aktywa........................................ 60 Tabela XXX Inwestycje portfelowe pasywa........................................ 62 Tabela XXXI Pozostałe inwestycje aktywa......................................... 62 Tabela XXXII Pozostałe inwestycje pasywa........................................ 64 Tabela XXXIII Podstawowe wskaźniki bilansu płatniczego.............................. 64 Tabela XXXIV Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na długoterminowe i krótkoterminowe....66 Tabela XXXV Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na sektory i instrumenty............ 66 Tabela XXXVI Podstawowe wskaźniki zadłużenia zagranicznego......................... 70 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Synteza Spis wykresów Spis wykresów Wykres 1. Składniki salda rachunku bieżącego........................................ 9 Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB................................. 10 Wykres 3. Obroty towarowe.................................................... 10 Wykres 4. Eksport towarów trend............................................... 11 Wykres 5. Eksport towarów wg sekcji PCN.......................................... 12 Wykres 6. Import towarów trend............................................... 14 Wykres 7. Import towarów wg sekcji PCN.......................................... 15 Wykres 8. Usługi przychody................................................... 17 Wykres 9. Usługi rozchody.................................................... 18 Wykres 10. Dochody.......................................................... 21 Wykres 11. Transfery bieżące.................................................... 23 Wykres 12. Komponenty rachunku finansowego..................................... 25 Wykres 13. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie..................................... 26 Wykres 14. Zagraniczne inwestycje portfelowe....................................... 27 Wykres 15. Różnice rentowności obligacji 10-letnich.................................. 28 Wykres 16. Pozostałe inwestycje pasywa.......................................... 29 Wykres 17. Inwestycje portfelowe aktywa......................................... 31 Wykres 18. Zmiany stanu oficjalnych aktywów rezerwowych............................ 33 Wykres 19. Zadłużenie zagraniczne Polski w podziale na sektory......................... 34 Wykres 20. Zadłużenie zagraniczne sektora rządowego i samorządowego.................. 35 Wykres 21. Zadłużenie zagraniczne sektora przedsiębiorstw............................. 36 Wykres 22. Stan zobowiązań z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich............... 39 Wykres 23. Dochody zagranicznych inwestorów bezpośrednich.......................... 39 Wykres 24. Dochodowość inwestycji bezpośrednich w Polsce w latach 1999 2006........... 40 Wykres 25. Dochodowość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w latach 1999 2006 w podziale na instrumenty............................................. 40 Wykres 26. Dochodowość inwestycji bezpośrednich według rodzaju działalności............. 41 Wykres 27. Dochodowość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w 2001 i 2006 roku....... 42 Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku

Synteza Synteza Poniższe opracowanie ma charakter statystyczno-analityczny i przedstawia relacje gospodarcze podmiotów krajowych z podmiotami zagranicznymi w II kwartale 2007 r. 1. W omawianym okresie saldo rachunku bieżącego było ujemne i wyniosło 3.610 mln EUR. Deficyt na rachunku bieżącym w głównej mierze był rezultatem wysokiego ujemnego salda dochodów. W porównaniu z II kwartałem 2006 r. deficyt rachunku bieżącego pogorszył się o 1.585 mln EUR, głównie w wyniku powiększenia się ujemnego salda towarów i dochodów. Jednocześnie w przeciwnym kierunku działał wzrost dodatniego salda obrotów usługowych. Wyższy deficyt rachunku bieżącego spowodował, że jego relacja do PKB w ujęciu rocznym wyniosła -3,7% i w porównaniu z I kwartałem 2007 r. pogorszyła się o 0,5 punktu procentowego. Wartość tego wskaźnika w II kwartale wyniosła -4,9%, co oznacza pogorszenie o 1,8 punktu procentowego w porównaniu z II kwartałem 2006 r. Główne pozycje rachunku bieżącego analizowanego kwartału, w porównaniu z II kwartałem 2006 r., przedstawiały się następująco: ujemne saldo dochodów wyniosło 3.659 mln EUR i pogorszyło się o 588 mln EUR, deficyt obrotów towarowych wyniósł 2.594 mln EUR i pogłębił się o 1.395 mln EUR, dodatnie saldo transferów bieżących wyniosło 1.736 mln EUR i zmniejszyło się o 194 mln EUR, dodatnie saldo usług wyniosło 907 mln EUR i zwiększyło się o 592 mln EUR. Drugi kwartał 2007 r. był kolejnym kwartałem, w którym odnotowano wzrost obrotów towarowych z zagranicą, zarówno po stronie eksportu (12,3%), jak i importu (17,5%). Tempo wzrostu, choć niższe niż w poprzednich kwartałach, nadal pozostaje wysokie. Od 1999 r. mieliśmy do czynienia z korzystnym, z punktu widzenia równowagi bilansu płatniczego, silniejszym wzrostem eksportu niż importu, co powodowało sukcesywne zmniejszanie się deficytu obrotów towarowych. Tendencja ta od III kwartału 2006 r. uległa odwróceniu. W II kwartale 2007 r. import rósł znacznie szybciej niż eksport, co miało istotny wpływ na pogłębienie deficytu obrotów towarowych z zagranicą i w konsekwencji także na pogłębianie się deficytu na rachunku obrotów bieżących. Znaczny wzrost popytu na towary z importu, przede wszystkim o charakterze zaopatrzeniowym, związany był z obserwowanym przyspieszeniem wzrostu gospodarczego w Polsce. Polski eksport zwiększył się przede wszystkim na skutek wzrostu wartości eksportu wyrobów takich jak: części i akcesoria samochodowe, samochody osobowe i ciężarowe, druty, kable przewody elektryczne, meble, wyroby stalowe, taśmy i dyski magnetyczne oraz odbiorniki tv. W imporcie do Polski najwyższy przyrost wartości odnotowano w grupie takich wyrobów jak: aparatura do telefonii, samochody osobowe, ciągniki i maszyny drukarskie. Poprawa salda wymiany usługowej z zagranicą wynikała ze wzrostu dodatniego salda podróży zagranicznych oraz usług transportowych, a także znacznego spadku ujemnego salda pozostałych usług. Pogorszenie ujemnego salda dochodów spowodowane było wyższymi, niż rok wcześniej, dochodami uzyskiwanymi przez zagranicznych inwestorów z tytułu inwestycji bezpośrednich. Zwiększone dochody wynikały z lepszych wyników finansowych polskich przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania niż w II kwartale 2006 r. Wysokie ujemne saldo dochodów, które obecnie najsilniej wpływa na kształtowanie się deficytu rachunku bieżącego, jest zjawiskiem obserwowanym nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach regionu. Jest ono naturalną konsekwencją dużego zaangażowania zagranicznych inwestorów w daną gospodarkę i realizowania przez nich N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Synteza dochodów z tego tytułu oraz relatywnie niższego, choć sukcesywnie rosnącego, poziomu zaangażowania rezydentów w inwestycje zagraniczne. Zmniejszenie dodatniego salda transferów bieżących w II kwartale 2007 r. wynikało z niższego niż w II kwartale 2006 r. napływu środków otrzymanych z Unii Europejskiej rejestrowanych w transferach bieżących. W drugą stronę oddziaływało zwiększenie transferów prywatnych, obejmujących między innymi przekazy zarobków osób pracujących za granicą. Saldo rachunku kapitałowego było dodatnie i wyniosło 498 mln EUR. O wysokości tego salda zadecydował w głównej mierze napływ środków z Unii Europejskiej. Łączne saldo transferów z Unią Europejską w II kwartale 2007 r. wyniosło 886 mln EUR, przy czym w transferach bieżących odnotowano dodatnie saldo w wysokości 303 mln EUR, natomiast w transferach kapitałowych nadwyżka wyniosła 583 mln EUR. Największą część funduszy otrzymano z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w ramach sekcji gwarancji na refundację działań w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Znaczne środki były również przekazywane na działania wspomagające rozwój regionalny. 2. Saldo rachunku finansowego w II kwartale 2007 r. było dodatnie i wyniosło 7.236 mln EUR. O wysokości zagranicznych inwestycji w Polsce zadecydował napływ środków w zakresie inwestycji bezpośrednich oraz pozostałych inwestycji (głównie w postaci depozytów bankowych). W II kwartale 2007 r. zwiększyło się o 2.326 mln EUR zaangażowanie podmiotów zagranicznych w inwestycje bezpośrednie w Polsce. Kwota napływu inwestycji była wyższa o 1.245 mln EUR niż w analogicznym okresie 2006 r. W zakresie inwestycji portfelowych nierezydenci wycofali kapitał z inwestycji w polskie papiery wartościowe na kwotę 537 mln EUR netto. Było to przede wszystkim wynikiem odpływu kapitału inwestowanego przez nierezydentów w polskie papiery dłużne. Największy wpływ na wartość salda miał odpływ inwestycji nierezydentów z krajowego rynku obligacji skarbowych, którego nie zrównoważyły emisje obligacji Skarbu Państwa na rynkach zagranicznych. Nierezydenci wycofywali się również z inwestycji w polskie akcje. W II kwartale 2007 r. zarejestrowano napływ netto kapitału z tytułu pozostałych inwestycji zagranicznych w wysokości 5.640 mln EUR, w tym głównie depozytów nierezydentów złożonych w polskich bankach. Napłynął także kapitał w postaci kredytów, zarówno handlowych, jak i pozostałych, do sektora przedsiębiorstw. Polskie podmioty zwiększyły swoje inwestycje za granicą o 56 mln EUR. Polscy inwestorzy, głownie fundusze inwestycyjne, w coraz większym stopniu angażowali się w inwestycje portfelowe za granicą. Kwota inwestycji w zagraniczne papiery wartościowe wyniosła 1.289 mln EUR. Jednocześnie wzrosła wartość udzielonych nierezydentom kredytów handlowych o 578 mln EUR. Natomiast polskie banki zmniejszały swoje zaangażowanie za granicą, wycofując depozyty o wartości 2.556 mln EUR. 3. Zadłużenie zagraniczne Polski na koniec II kwartału 2007 r. wyniosło 139.578 mln EUR i w porównaniu z I kwartałem 2007 r. zwiększyło się o 7.467 mln EUR, tj. o 5,7%. O zmianie stanu zadłużenia zagranicznego zadecydował głównie przyrost zadłużenia sektora bankowego (o 3.350 mln EUR) i sektora przedsiębiorstw (o 2.713 mln EUR), co wskazuje na rosnącą tendencję do finansowania przez polskie podmioty swoich potrzeb pożyczkowych za granicą. Największą część zadłużenia zagranicznego Polski stanowiło zadłużenie sektora przedsiębiorstw (44,8%). Udział sektora rządowego i samorządowego w zadłużeniu zagranicznym ogółem wyniósł 38,1%. 4. Wskaźniki ostrzegawcze służące do oceny równowagi zewnętrznej w II kwartale 2007 r. 1 utrzymały się na bezpiecznym poziomie, przy czym poszczególne wskaźniki charakteryzowały się odmiennymi tendencjami. Relacja rachunku bieżącego do PKB w II kwartale br. wyniosła 3,7%, 1 Prezentowane u ujęciu 12-miesiącznym. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku

Synteza co oznacza pogorszenie o 0,5 punktu procentowego w porównaniu z I kwartałem 2007 r. Relacja importu towarów i usług do aktywów rezerwowych, w porównaniu z I kwartałem 2007 r., poprawiła się o 0,1 punktu procentowego i w II kwartale 2007 r. wskazywała na możliwość finansowania importu rezerwami przez 4 miesiące. Stosunek obsługi zadłużenia zagranicznego do eksportu towarów i usług w II kwartale 2007 r. wyniósł 31,8% i w stosunku do I kwartału 2007 r. poprawił się o 1,8 punktu procentowego. Relacja krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego do oficjalnych aktywów rezerwowych, która służy ocenie płynności międzynarodowej Polski, na koniec czerwca 2007 r. wyniosła 83,2% i w porównaniu z I kwartałem 2007 r. pogorszyła się o 9,8 punktu procentowego. Pogorszenie się tego wskaźnika było wynikiem zdecydowanie szybszego tempa wzrostu krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego niż oficjalnych aktywów rezerwowych. N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący 1. Rachunek bieżący 1 W II kwartale 2007 r. saldo rachunku bieżącego bilansu płatniczego było ujemne i wyniosło 3.610 mln EUR. W porównaniu z analogicznym kwartałem 2006 r., saldo to pogorszyło się o 1.585 mln EUR. O wysokości deficytu na rachunku bieżącym zadecydowało przede wszystkim: ujemne saldo dochodów oraz ujemne saldo w handlu towarami. W tym samym czasie zarówno saldo transferów bieżących, jak i usług było dodatnie. Deficyt na rachunku bieżącym sukcesywnie powiększa się. Związane jest to z dużymi i stale rosnącymi dochodami inwestorów zagranicznych oraz zwiększającym się deficytem w obrotach towarami. Przeciwdziała temu rosnące, choć w mniejszym stopniu, dodatnie saldo transferów bieżących. Do końca 2003 r. saldo dochodów praktycznie nie miało wpływu na kształtowanie się rachunku bieżącego. Wraz ze znacznym wzrostem rentowności polskich przedsiębiorstw w 2004 r. istotnie zwiększyło się ujemne saldo dochodów. Od tego momentu ujemne saldo dochodów sukcesywnie pogłębia się i w istotny sposób wpływa na saldo rachunku bieżącego. Ujemne saldo obrotów towarowych wyniosło 2.594 mln EUR i w porównaniu z II kwartałem 2006 r. pogorszyło się o 1.395 mln EUR, tj. ponad dwukrotnie. Przyczyną pogorszenia salda był szybszy wzrost importu, którego wartość powiększyła się o 4.189 mln EUR, niż eksportu, który zwiększył się o 2.794 mln EUR. Dodatnie saldo usług wyniosło 907 mln EUR i w porównaniu z II kwartałem 2006 r. zwiększyło się o 592 mln EUR. Było to efektem zdecydowanie szybszego wzrostu eksportu usług (o 19,8%) niż ich importu (o 5,6%). Ujemne saldo dochodów (3.659 mln EUR), w porównaniu z II kwartałem poprzedniego roku, pogorszyło się o 588 mln EUR. Tabela I. Składniki salda rachunku bieżącego (mln EUR) Wykres 1. Składniki salda rachunku bieżącego 4.000 3.000 2.000 1.000 0-1.000-2.000-3.000-4.000-5.000-6.000-7.000 mln EUR 2005 2006 2007 I II III IV I II III IV I II Saldo rachunku bieżącego -782-681 -1.099-1.304-1.972-2.025-1.602-3.188-2.104-3.610 Saldo obrotów handlowych 46-129 -387-210 -544-884 -1.175-1.174-620 -1.687 Saldo towarów -277-612 -619-734 -845-1.199-1.599-1.893-1.440-2.594 Saldo usług 323 483 232 524 301 315 424 719 820 907 Saldo dochodów -1.872-2.317-2.230-2.343-2.131-3.071-2.632-3.659-2.904-3.659 Saldo transferów bieżących 1.044 1.765 1.518 1.249 703 1.930 2.205 1.645 1.420 1.736 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Towary Usługi Dochody Transfery Rachunek bieżący Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku

Rachunek bieżący 1 Wykres 2. Saldo rachunku bieżącego w relacji do PKB 0,0-1,0-2,0-3,0-4,0-5,0-6,0-7,0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Roczna suma ruchoma Kwartały netto Nadwyżka w zakresie transferów bieżących w II kwartale 2007 r. wyniosła 1.736 mln EUR. Wynikała ona zarówno ze wzrostu transferów rządowych otrzymywanych z Unii Europejskiej, jak i prywatnych, obejmujących między innymi przekazy zarobków osób pracujących za granicą. Przedstawione wyżej zmiany wpłynęły na poziom relacji salda rachunku bieżącego do PKB. W II kwartale 2007 r. wartość tego wskaźnika wynosiła -4,9% i pogorszyła się o 1,8 punktu procentowego w porównaniu z analogicznym okresem 2006 r. W ujęciu rocznym relacja salda obrotów bieżących do PKB w II kwartale 2007 r. wynosiła -3,7% i w stosunku do poprzedniego kwartału była gorsza o 0,5 punktu procentowego. 1.1. Wyższy deficyt obrotów towarowych Obroty towarowe 2 bilansu płatniczego w II kwartale 2007 r. ukształtowały się na poziomie: eksport 25.566 mln EUR, import 28.160 mln EUR. W porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku eksport wzrósł o 12,3%, przy wzroście importu o 17,5%. Deficyt obrotów towarowych wyniósł 2.594 mln EUR, co oznacza pogorszenie salda o 1.395 mln EUR w stosunku do II kwartału 2006 r. Wykres 3. Obroty towarowe mln EUR 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport Import 2 Obroty towarowe w bilansie płatniczym od 2000 r. są zestawiane według metodyki opartej na danych statystyki handlu zagranicznego, prezentowanej przez Główny Urząd Statystyczny oraz na doszacowaniach dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. W II kwartale 2007 r. kwoty obrotów towarowych w eksporcie zawierały 93,5% obrotów zestawionych według danych statystyki handlu zagranicznego, prezentowanej przez Główny Urząd Statystyczny oraz 6,5% obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych; zaś w imporcie 98,4% obrotów zestawionych według danych statystyki handlu zagranicznego oraz 1,6% obrotów zestawionych na podstawie szacunków dokonanych na potrzeby rachunków narodowych. Ponadto na potrzeby bilansu płatniczego import zestawiony według danych statystyki handlu zagranicznego został skorygowany o oszacowane koszty transportu, zawarte w fakturach importowych wystawionych na bazie CIIF. 10 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Ze względu na dostępność danych, strukturę rzeczową i geograficzną obrotów towarowych analizowano na podstawie danych statystyki handlu zagranicznego prezentowanych przez Główny Urząd Statystyczny 3. Analizując obroty handlu zagranicznego w dłuższej perspektywie, można zaobserwować, że import towarów rośnie szybciej niż ich eksport. Zjawisko to, choć widoczne od 2006 r., ostatnio przybiera na sile. Poprzednio, od 2000 r., wzrost eksportu był większy niż wzrost importu. 1 1.1.1. Wzrost eksportu towarów Według danych statystyki handlu zagranicznego wartość eksportu towarów w II kwartale 2007 r. wyniosła 23.861 mln EUR, co w porównaniu z II kwartałem 2006 r. oznacza wzrost o 2.182 mln EUR, tj. o 10,1%. W strukturze geograficznej polskiego eksportu w II kwartale 2007 r. największy udział (79,0 %) miały kraje Unii Europejskiej 4. Głównym partnerem handlowym Polski były Niemcy ich udział stanowił 25,7% ogółu eksportu. Kolejne kraje, do których eksportowane były polskie towary to Włochy (6,8% eksportu), Francja (6,2%), Wielka Brytania (5,9%) oraz Czechy (5,7%). Wykres 4. Eksport towarów trend 9.000 mln EUR 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Eksport Trend eksportu Tabela II. Eksport towarów w podziale geograficznym (mln EUR) 2005 2006 2007 I II III IV I II III IV I II OGÓŁEM 16.272 17.400 17.699 20.053 20.640 21.679 21.885 23.722 23.687 23.861 Unia Europejska 13.025 13.568 13.754 15.807 16.608 17.105 17.224 18.492 19.081 18.852 w tym: Niemcy 4.707 4.885 5.002 5.548 5.803 5.794 6.031 6.241 6.360 6.132 Włochy 1.058 1.084 951 1.282 1.466 1.473 1.316 1.496 1.675 1.620 Francja 1.044 1.094 1.025 1.276 1.357 1.425 1.266 1.438 1.462 1.477 Wielka Brytania 970 932 975 1.111 1.157 1.197 1.305 1.362 1.409 1.403 Republika Czeska 674 769 836 987 1.151 1.211 1.173 1.338 1.301 1.358 Niderlandy 740 691 735 804 812 809 890 870 964 893 Pozostałe kraje 3.247 3.832 3.945 4.246 4.032 4.574 4.661 5.230 4.606 5.009 w tym: Rosja 673 754 854 890 784 842 1.006 1.128 1.055 1.057 Ukraina 338 472 580 695 614 736 846 969 854 904 Stany Zjednoczone 341 383 359 392 434 409 425 414 339 371 3 Obroty handlu zagranicznego zostały zestawione przez NBP zgodnie z metodologią stosowaną przez GUS na podstawie zbiorów Ministerstwa Finansów, zawierających dane z dokumentów celnych SAD oraz z deklaracji IINTRASTAT. Do 2004 r. źródłem danych były zbiory CIIHZ. Użyte w opracowaniu nazwy grup towarowych są zgodne ze Scaloną Nomenklaturą CN stosowaną przez GUS. 4 W prezentowanym materiale bez względu na analizowany okres pojęcie Unia Europejska odnosi się do 27 krajów. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku 11

Rachunek bieżący 1 Największy wzrost wartości eksportu zarejestrowano w handlu z Niemcami (o 339 mln EUR, tj. o 5,8%) i dotyczył on głównie części i akcesoriów samochodowych oraz różnego rodzaju wyrobów z żelaza i stali. Spadł natomiast eksport samochodów osobowych do Niemiec. Istotnie zwiększył się także eksport do Wielkiej Brytanii (o 206 mln EUR, tj. o 17,2%, przede wszystkim statków 5 oraz silników spalinowych i części samochodowych), Czech (o 147 mln EUR, tj. o 12,1%, gównie części i akcesoriów samochodowych przy spadku eksportu energii elektrycznej), Włoch (o 147 mln EUR, tj. o 10,0%, w głównej mierze części i akcesoria samochodowe, miedź oraz samochody osobowe). Wśród krajów nie będących członkami UE na uwagę zasługuje silny wzrost eksportu do Rosji (o 214 mln EUR, tj. o 25,4%, głównie jachty, samochody ciężarowe, wyroby walcowane z żeliwa i stali, oraz części i akcesoria samochodowe) i na Ukrainę (o 169 mln EUR, tj. o 22,9%, przede wszystkim samochody osobowe i ich części. Analiza struktury rzeczowej polskiego eksportu w II kwartale 2007 r. wskazuje, że największy udział w polskim eksporcie ogółem miały: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny (23,4% eksportu ogółem), między innymi silniki spalinowe, druty i kable, sprzęt RTV, AGD i jego części; sprzęt transportowy (16,9% eksportu), obejmujący między innymi samochody osobowe, ciężarowe i ich części, autobusy oraz statki (uszlachetnianie); metale nieszlachetne i wyroby (14,6%), wśród których najistotniejsze były wyroby z żelaza i stali oraz miedź; żywność (9,3%); tworzywa sztuczne (6,5%); różne wyroby gotowe (6,3%), głównie meble. W porównaniu z danymi za II kwartał 2006 r. struktura polskiego eksportu zmieniła się w nieznacznym zakresie. I tak niewielki wzrost udziału dotyczył między innymi metali nieszlachetnych, produktów przemysłu chemicznego oraz tworzyw sztucznych. Natomiast niewielki spadek udziału odnotowano dla produktów mineralnych oraz sprzętu transportowego. Wykres 5. Eksport towarów wg sekcji PCN 30.000 mln EUR 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II 2004 2005 2006 2007 Tworzywa sztuczne i wyroby Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny Różne wyroby gotowe - meble, pref. budynków, zabawki Pozostałe niewymienione Metale nieszlachetne i wyroby Sprzęt transportowy Żywność 5 Eksport zarówno statków, jak i jachtów (Rosja) związany jest z tzw. uszlachetnianiem, polegającym na unowocześnianiu czy remontowaniu tych jednostek pływających. W statystyce handlu zagranicznego rejestrowany jest on jako import statku przed uszlachetnieniem oraz jako jego eksport po uszlachetnieniu, czasami w różnych okresach. Wartość tego eksportu jest wyższa niż importu, a różnica stanowi zysk stoczni dokonującej uszlachetniania. 12 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Tabela III. Eksport towarów według kierunków przeznaczenia (mln EUR) Kierunek przeznaczenia wg kategorii BEC 2005 2006 2007 I II III IV I II III IV I II 1 Dobra inwestycyjne ogółem 1.890 2.072 1.858 2.121 2.131 2.459 2.439 2.745 2.419 2.771 dobra inwestycyjne z tego: (z wyjątkiem środków transportu) środki transportu przemysłowe (inne niż samochody osobowe) Zużycie pośrednie (dobra zaopatrzeniowe) ogółem towary zaopatrzeniowe w tym: dla przemysłu przetworzone* paliwa i smary przetworzone (inne niż benzyny silnikowe) części i akcesoria do dóbr inwestycyjnych (z wyjątkiem środków transportu) części i akcesoria do środków transportu 818 1.052 1.004 1.148 1.220 1.387 1.390 1.515 1.522 1.640 1.072 1.020 854 973 911 1.072 1.049 1.230 896 1.132 8.926 9.703 9.779 10.687 11.374 12.118 12.111 12.531 13.322 13.561 4.657 5.045 5.094 5.518 5.759 6.419 6.547 6.695 6.895 7.359 595 596 558 630 713 720 635 598 670 643 1.074 1.170 1.185 1.268 1.378 1.375 1.430 1.537 1.655 1.583 1.846 1.946 1.857 2.078 2.587 2.626 2.448 2.703 3.123 3.035 Towary konsumpcyjne ogółem 5.454 5.624 6.063 7.243 7.136 7.102 7.336 8.446 7.946 7.528 z tego: żywność i napoje przetwo-rzone głównie dla gospodarstw domowych 849 1.055 1.150 1.293 1.211 1.264 1.333 1.462 1.359 1.366 samochody osobowe 1.017 1.016 936 1.338 1.373 1.482 1.302 1.473 1.433 1.346 towary konsumpcyjne trwałego użytku* towary konsumpcyjne półtrwałego użytku* towary konsumpcyjne nietrwałego użytku* 1.455 1.373 1.594 2.157 1.974 1.838 1.940 2.598 2.119 1.921 969 960 1.058 1.065 1.116 1.003 1.127 1.159 1.231 1.121 859 898 1.020 1.105 1.083 1.128 1.188 1.349 1.351 1.288 Eksport ogółem 16.27217.40017.69920.05320.64021.67921.88523.72223.68723.861 * Dotyczy towarów gdzie indziej niewymienionych. W prawie wszystkich grupach towarowych zarejestrowano wzrost eksportu. Zwiększenie wartości towarów sprzedanych za granicę w największym stopniu odnosiło się do: metali nieszlachetnych 611 mln EUR, tj. o 21,2% głównie półwyroby z żelaza i stali, kątowniki, kształtowniki oraz konstrukcje z żeliwa i stali, maszyn i urządzeń 562 mln EUR, tj. o 11,2% głównie silniki Diesla, taśmy i dyski do zapisu dźwięków i innych sygnałów (prawdopodobnie jest to reeksport, ponieważ po stronie importu także zarejestrowano bardzo silny przyrost na tej pozycji), aparatura do telefonii i telegrafii przewodowej, druty, kable i przewody elektryczne; tworzyw sztucznych -215 mln EUR, tj. o 16,1% głównie opony; żywności 199 mln EUR, tj. o 9,8% głównie pieczywo i wyroby cukiernicze; sprzętu transportowego 194 mln EUR, tj. o 5,1%, głównie części i akcesoria samochodowe (o 216 mln EUR, tj. o 22,3%), samochody ciężarowe (o 80 mln EUR, tj. o 37,3%), charakterystyczny był silny spadek eksportu samochodów osobowych (o 135 mln EUR, tj. o 9,1%); Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku 13

Rachunek bieżący 1 produktów chemicznych 169 mln EUR, tj. o 15,6%, głównie leki; różnych wyrobów gotowych 112 mln EUR, tj. o 8% głównie meble; W tym samym czasie odnotowano największy spadek eksportu produktów mineralnych o 132 mln EUR, tj. o 11,7%, i dotyczył on przede wszystkim węgla (przy jednoczesnym niewielkim spadku cen na rynkach światowych) oraz energii elektrycznej. Analizując eksport pod kątem kierunków przeznaczenia można zaobserwować, że największy udział w eksporcie miały towary zaopatrzeniowe 56,8%. Udział towarów konsumpcyjnych wyniósł 31,6%, zaś inwestycyjnych 11,6%. Porównując wyniki II kwartału 2007 r. z danymi za II kwartał 2006 r. można stwierdzić, że wzrósł eksport wszystkich głównych kategorii dóbr, i tak: zaopatrzeniowych o 1.443 mln EUR, tj. o 11,9%, konsumpcyjnych o 426 mln EUR, tj. o 6,0%, oraz inwestycyjnych o 312 mln EUR, tj. o 12,7%. 1.1.2. Wzrost importu towarów W II kwartale 2007 r. import towarów osiągnął wartość 28.260 mln EUR, co w porównaniu z II kwartałem 2006 r. oznacza wzrost o 3.655 mln EUR, tj. o 14,9%. Analiza kierunków, z których importowane są towary wskazuje, że 64,2% wartości towarów sprowadzonych do Polski pochodziło z krajów Unii Europejskiej. Udział krajów UE, w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, zmniejszył się o 0,7 punktu procentowego. Import towarów z krajów Unii rósł znacznie wolniej (o 13,7%) niż import z spoza obszaru UE (wzrost o 17,0%). Wzrost wartości importu z krajów należących do UE dotyczył przede wszystkim Niemiec (o 795 mln EUR, tj. o 13,5%, w tym głównie oleje ropy naftowej, przyczepy, samochody osobowe, aparatura telefoniczna, części urządzeń nadawczych, radarowych i RTV, wyroby walcowane z żeliwa i stali, przy czym jednocześnie spadł import części i akcesoriów samochodowych, części do urządzeń RTV), Włoch o 230 mln EUR, tj. o 13,3% (głównie: samochody osobowe, silniki benzynowe, przy spadku importu silników), Niderlandów o 203 mln EUR, tj. o 27,2% (ciągniki, aparatura do telefonii), Czech o 148 mln EUR, tj. o 16,6% (samochody osobowe, węgiel), Wielka Brytania o 142 mln EUR, tj. o 19,6% (oleje ropy naftowej, samochody osobowe, leki, taśmy i dyski magnetyczne), Belgia o 104 mln EUR, tj. o 15,9% (samochody osobowe) oraz Szwecja o 102 mln EUR, tj. o 19,3 (ciągniki, energia elektryczna). Udział krajów spoza strefy UE jest wyższy w imporcie niż w przypadku eksportu, co jest związane ze stosunkowo dużym i stale rosnącym importem z Chin. Import towarów z Chin wzrósł o 561 mln EUR, tj. o 42,8% (głównie aparaty do telefonii, maszyny drukarskie, odbiorniki TV, wyroby walcowane z żeliwa i stali). Zwiększył się również import towarów z Korei (o 116 mln EUR, tj. o 23,5% aparaty do telefonii, włókna optyczne, kable, światłowody, urządzenia ciekłokrystaliczne, przy spadku importu części urządzeń nadawczych, radarowych i RTV), oraz Ukrainy (o 105 mln EUR, tj. o 43,5%, i dotyczył w przeważającej części metali nieszlachetnych i wyrobów z nich). Wykres 6. Import towarów trend 10.000 9.000 mln EUR 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Import Trend importu 14 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Tabela IV. Import towarów w podziale geograficznym (mln EUR) 2005 2006 2007 I II III IV I II III IV I II OGÓŁEM 18.216 19.835 20.323 22.797 23.146 24.606 25.200 27.832 27.130 28.260 Unia Europejska 12.193 13.381 13.376 14.764 14.886 15.958 15.916 17.630 17.739 18.144 w tym: Niemcy 4.449 4.970 5.116 5.489 5.598 5.888 6.171 6.545 6.636 6.683 Włochy 1.279 1.438 1.396 1.625 1.601 1.723 1.647 1.877 1.846 1.953 Francja 1.181 1.230 1.157 1.291 1.334 1.477 1.280 1.440 1.457 1.508 Czechy 653 721 733 797 799 887 845 987 945 1.034 Niderlandy 541 653 611 707 720 749 787 917 953 952 Wielka Brytania 658 685 678 752 687 722 710 772 824 864 Pozostałe kraje 6.023 6.454 6.947 8.033 8.260 8.648 9.284 10.203 9.391 10.116 w tym: Rosja 1.436 1.539 1.959 2.281 2.293 2.353 2.589 2.504 2.246 2.449 Chiny 899 943 1.186 1.385 1.323 1.311 1.564 1.971 1.848 1.871 Republika Korei 278 272 326 392 528 492 571 728 534 608 Stany Zjednoczone 401 501 507 524 504 572 559 588 574 573 1 Wykres 7. Import towarów wg sekcji PCN 30.000 mln EUR 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 I II III IV I II III IV I II III IV I II 2004 2005 2006 2007 Produkty mineralne Metale nieszlachetne i wyroby Sprzęt transportowy Pozostałe niewymienione Produkty przemysłu chemicznego Maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny Żywność Analiza struktury rzeczowej polskiego importu wskazuje, że do najważniejszych grup towarowych w II kwartale 2007 r. należy zaliczyć: maszyny i urządzenia, sprzęt elektryczny i elektrotechniczny (23,5%), do których należą m.in. komputery, telefony, części do silników, maszyny drukarskie, pompy, elementy do sprzętu RTV oraz druty i kable; metale nieszlachetne i wyroby (13,6%); sprzęt transportowy (12,3%), głównie samochody osobowe, ciężarowe oraz części do nich, statki uszlachetnianie oraz ciągniki; produkty mineralne (10,8%), przede wszystkim ropa naftowa i gaz ziemny; produkty przemysłu chemicznego (9,0%), głównie leki; tworzywa sztuczne i wyroby (7,7%). W II kwartale 2007 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2006 r., wzrost importu odnotowano we wszystkich grupach towarowych z wyjątkiem paliw mineralnych. I tak najwyższy wzrost importu zaobserwowano w następujących grupach towarowych: Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku 15

Rachunek bieżący 1 Tabela V. Import towarów według kierunków przeznaczenia (mln EUR) Kierunek przeznaczenia wg kategorii BEC 2005 2006 2007 I II III IV I II III IV I II Dobra inwestycyjne ogółem 3.047 3.465 3.470 4.066 3.566 4.174 4.041 4.591 4.394 4.843 z tego: dobra inwestycyjne (z wyjątkiem środków 2.135 2.612 2.728 3.438 2.811 3.088 3.112 3.863 3.377 3.619 transportu) środki transportu przemysłowe (inne niż samochody osobowe) 912 852 741 628 755 1.087 929 728 1.017 1.225 Zużycie pośrednie (dobra zaopatrzeniowe) ogółem 11.667 12.668 13.157 14.426 15.154 16.056 16.684 18.092 17.427 18.165 w tym: towary zaopatrzeniowe dla przemysłu nieprzetworzone* 491 439 383 489 469 500 620 612 622 598 towary zaopatrzeniowe dla przemysłu przetworzone* 6.325 6.868 6.991 7.320 7.358 8.080 8.451 8.880 9.065 9.654 paliwa i smary nieprzetworzone 1.289 1.415 1.819 2.054 2.235 2.266 2.415 2.322 2.036 2.326 paliwa i smary przetworzone (inne niż 488 659 709 774 695 762 832 968 740 918 benzyny silnikowe) części i akcesoria do dóbr inwestycyjnych (z wyjąt 1.592 1.717 1.794 2.095 2.347 2.325 2.384 2.884 2.448 2.342 kiem środków transportu) części i akcesoria do środków transportu 1.274 1.324 1.210 1.351 1.760 1.853 1.664 1.726 1.832 1.788 Towary konsumpcyjne ogółem 3.502 3.703 3.696 4.304 4.425 4.375 4.475 5.149 5.309 5.251 w tym: żywność i napoje przetworzone głównie dla gospodarstw domowych 277 240 240 326 630 604 633 775 719 651 samochody osobowe 620 737 534 533 689 824 799 913 983 1.154 towary konsumpcyjne trwałego użytku* 421 459 471 619 507 520 508 716 591 600 towary konsumpcyjne półtrwałego użytku* 669 642 772 829 835 772 923 957 1.001 968 towary konsumpcyjne nietrwałego użytku* 1.027 1.085 1.069 1.265 1.399 1.285 1.278 1.411 1.568 1.424 Import ogółem 18.216 19.835 20.323 22.797 23.146 24.606 25.200 27.832 27.130 28.260 * Dotyczy towarów gdzie indziej niewymienionych. metali nieszlachetnych wzrost o 992 mln EUR, tj. o 34,9%, przede wszystkim za sprawą wyższego importu wyrobów walcowanych z żeliwa lub stali, sztab i prętów ze stali, rudy żelaza oraz miedzi nierafinowanej; maszyn i urządzeń o 523 mln EUR, tj. o 8,5%, głównie aparatur do telefonii i telegrafii przewodowej, taśmy i dyski do zapisu dźwięków i innych sygnałów (prawdopodobnie dla celów reeksportu), maszyny drukarskie, odbiorniki tv; sprzętu transportowego wzrost o 472 mln EUR, tj. o 15,7%, w głównej mierze są to samochody osobowe, ciągniki, samochody ciężarowe, przyczepy, samoloty i śmigłowce; produktów mineralnych 327 mln EUR, tj. o 11,9% główną przyczyną był wzrost wartości importu ropy naftowej i jej olejów, przy spadku cen ropy (w EUR) o 6,4% i wzroście wolumenu w porównaniu z II kwartałem 2006 r. prawie o 70%. Trzeba jednak dodać, że wolumen importu w II kwartale 2006 r. był bardzo niski, a wolumen importu ropy w II kwartale 2007 r. nie różnił się znacząco od wolumenu we wcześniejszych kwartałach. Wzrósł także import energii elektrycznej; 16 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący tworzyw sztucznych o 308 mln EUR, tj. o 16,4%, głównie opon; żywności wzrost o 250 mln EUR, tj. o 16,7%, przede wszystkim pszenica i mieszanka żyta z pszenicą; 1 produktów przemysłu chemicznego o 223 mln EUR, tj. o 9,6%, głównie leki. Analiza danych importu według kierunków przeznaczenia wskazuje, że największy udział miały towary zaopatrzeniowe 64,3%. Udział towarów konsumpcyjnych w imporcie wyniósł 18,6%, zaś inwestycyjnych 17,1%. Porównując wyniki osiągnięte w II kwartale 2007 r. z danymi za analogiczny kwartał 2006 r. możemy stwierdzić, że wzrost wartości importu dotyczył przede wszystkim towarów zaopatrzeniowych, które wzrosły o 2.109 mln EUR, tj. o 13,1%. Jednak dynamika wzrostu importu towarów konsumpcyjnych i dóbr inwestycyjnych była wyższa i wyniosła odpowiednio 120,0% i 116,0%. 1.2. Poprawa salda usług Saldo obrotów usługowych w II kwartale 2007 r. wyniosło 907 mln EUR i w porównaniu z II kwartałem 2006 r. zwiększyło się o 592 mln EUR. O jego wysokości zadecydował wyższy poziom Tabela VI. Usługi (mln EUR) 2005 2006 2007 I II III IV I II III IV I II Przychody 2.615 3.287 3.508 3.695 3.469 4.033 4.295 4.557 4.427 4.832 Usługi transportowe 913 1.101 1.132 1.248 1.243 1.404 1.406 1.504 1.424 1.588 Podróże zagraniczne 1.009 1.289 1.432 1.324 1.137 1.487 1.594 1.529 1.535 1.719 Pozostałe 693 897 944 1.123 1.089 1.142 1.295 1.524 1.468 1.525 Rozchody 2.292 2.804 3.276 3.171 3.168 3.718 3.871 3.838 3.607 3.925 Usługi transportowe 552 634 719 784 768 824 874 911 897 974 Podróże zagraniczne 583 820 1.288 814 852 1.331 1.447 945 973 1.173 Pozostałe 1.157 1.350 1.269 1.573 1.548 1.563 1.550 1.982 1.737 1.778 Saldo 323 483 232 524 301 315 424 719 820 907 Usługi transportowe 361 467 413 464 475 580 532 593 527 614 Podróże zagraniczne 426 469 144 510 285 156 147 584 562 546 Pozostałe -464-453 -325-450 -459-421 -255-458 -269-253 Wykres 8. Usługi przychody Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Podróże zagraniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Transport Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku 17

Rachunek bieżący 1 Wykres 9. Usługi rozchody Podróże zagraniczne Transport Prawne, księgowe i doradcze Architektoniczne Pomiędzy przedsiębiorstwami powiązanymi kapitałowo Pocztowe i telekomunikacyjne Budowlane Finansowe Informatyczne Pozostałe dodatniego salda usług transportowych oraz podróży zagranicznych, jak również spadek ujemnego salda pozostałych usług. Kwota przychodów z tytułu usług, w porównaniu z II kwartałem 2006 r., wzrosła o 19,8% i ukształtowała się na poziomie 4.832 mln EUR. Wielkość rozchodów natomiast zwiększyła się o 5,6% i wyniosła 3.925 mln EUR. Decydujące znaczenie w kształtowaniu wielkości obrotów odegrała wymiana handlowa z krajami Unii Europejskiej. Obroty z tymi krajami stanowiły ponad trzy czwarte zarówno wpływów, jak i wypłat. W II kwartale 2007 r. przychody z tytułu podróży zagranicznych, usług transportowych oraz pozostałych usług wyniosły odpowiednio: 1.719 mln EUR, 1.588 mln EUR i 1.525 mln EUR. Najwyższy udział w rozchodach miały wydatki z tytułu pozostałych usług (45,3%). Udział wypłat z tytułu podróży zagranicznych wynosił 29,9%, natomiast usług transportowych 24,8%. 1.2.1. Podróże zagraniczne Wielkość przychodów z tytułu podróży zagranicznych w II kwartale 2007 r. wynosiła 1.719 mln EUR, zaś kwota wydatków poniesionych przez Polaków wyjeżdżających za granicę w tym okresie wynosiła 1.173 mln EUR. Saldo obrotów z tytułu podróży zagranicznych ukształtowało się na poziomie 546 mln EUR. Poprawa salda podróży zagranicznych, w porównaniu z analogicznym kwartałem poprzedniego roku, o 390 mln EUR nastąpiła w wyniku wzrostu przychodów z tytułu wydatków cudzoziemców w Polsce o 232 mln EUR, tj. o 15,6%, przy jednoczesnym spadku kwoty wydatków Polaków na podróże zagraniczne o 158 mln EUR, tj. o 11,9%. W II kwartale 2007 r. do Polski przyjechało 17,2 mln cudzoziemców, tj o 3,9% więcej niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Dominujący udział w przyjazdach mieli obywatele krajów ościennych (92%), zwłaszcza Niemcy, których przyjazdy stanowiły 57,6% ogółu przyjazdów cudzoziemców. Wzrost liczby przyjazdów dotyczył szczególnie Niemców (o 0,3 mln, tj. o 2,9%) oraz Czechów (o 0,2 mln, tj. o 11%). Wzrosły również przyjazdy cudzoziemców z krajów pozaościennych (o 0,2 mln, tj. o 18,1%). Niewielki wzrost liczby przyjazdów dotyczył również Białorusinów (o 2,1%), Słowaków (o 0,5%) oraz Litwinów (o 0,2%). Natomiast spadła liczba przyjazdów do Polski Rosjan (o 3,8%) oraz Ukraińców (o 1,6%). W analizowanym kwartale 2007 r. zarejestrowano wzrost liczby wyjazdów Polaków za granicę o 11,3%, tj. o 1,3 mln osób. Z danych Straży Granicznej wynika, iż wyjazdy Polaków tradycyjnie realizowane były głównie poprzez przekroczenia granicy południowej (38,5% ogółu przekroczeń granicy przez Polaków wyjeżdżających z kraju) oraz zachodniej (34,4% wyjazdów). Ze wstępnych szacunków Instytutu Turystyki wynika, że w II kwartale 2007 roku 81,9% przychodów z tytułu podróży zagranicznych stanowiły wydatki w Polsce cudzoziemców z krajów 18 N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rachunek bieżący Unii Europejskiej. Po stronie rozchodów udział tej grupy krajów wynosił 86,8% wydatków Polaków na podróże zagraniczne. 1.2.2. Usługi transportowe 1 Wielkość dodatniego salda usług transportowych w II kwartale 2007 r. ukształtowała na poziomie 614 mln EUR i wzrosła, w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, o 34 mln EUR. Przychody z tytułu usług transportowych wyniosły 1.588 mln EUR i w porównaniu z II kwartałem 2006 r. zwiększyły się o 13,1%. Wartość rozchodów, przy dynamice 18,2 %, ukształtowała się na poziomie 974 mln EUR. Wzrost wielkości obrotów z tytułu usług transportowych jest konsekwencją stałego wzrostu wymiany handlowej pomiędzy Polską a innymi krajami. Najwyższy udział w przychodach z tytułu usług transportowych charakteryzował transport samochodowy. W II kwartale 2007 r., w porównaniu z analogicznym okresem 2006 r., udział transportu samochodowego wzrósł o 3,7 punktów procentowych i wyniósł 56,6% kwoty wpływów z tytułu usług transportowych. Dynamika wzrostu przychodów (21,2%), w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego roku, potwierdza rosnące znaczenie tego rodzaju transportu, szczególnie w obrotach z krajami Unii Europejskiej. Udział pozostałych środków transportu w przychodach z tytułu usług transportowych był znacznie niższy. Wpływy z tytułu transportu lotniczego stanowiły 15,1%, transportu morskiego 12,9%, natomiast przychody z tytułu transportu kolejowego 6,9%. Kwota wypłat dotycząca transportu samochodowego, która w badanym okresie zwiększyła się w porównaniu z II kwartałem 2006 r. o 17,6%, stanowiła również najbardziej istotną część (41,8%) rozchodów z tytułu usług transportowych. Udział transportu morskiego i lotniczego w rozchodach z tytułu usług transportowych był wyższy aniżeli w przychodach i wyniósł odpowiednio 24,4% i 21,1%. 1.2.3. Pozostałe usługi W II kwartale 2007 r. ujemne saldo pozostałych usług zmniejszyło się istotnie, bo o 168 mln EUR, w porównaniu z II kwartałem poprzedniego roku, i wyniosło 253 mln EUR. Przychody z tytułu pozostałych usług wzrosły o 33,5% i osiągnęły wartość 1.525 mln EUR, kwota rozchodów natomiast zwiększyła się o 13,8% i wyniosła 1.778 mln EUR. Grupę pozostałych usług charakteryzuje bardzo duże wewnętrzne zróżnicowanie. Zaliczane są do niej m.in. usługi budowlane, telekomunikacyjne i pocztowe, finansowe, opłaty z tytułu użytkowania niematerialnych aktywów oraz praw własności, takich jak patenty, prawa autorskie, czy opłaty licencyjne oraz pozostałe usługi gospodarcze 6, stanowiące istotną część tej grupy usług. Usługi te, w większości, charakteryzuje wyższy poziom rozchodów niż przychodów, co związane jest z dużym zapotrzebowaniem różnych dziedzin naszej gospodarki na nowoczesne rozwiązania i technologie. Wzrasta znaczenie usług budowlanych, usług związanych z reklamą, architektonicznych i inżynieryjnych, prawnych i doradczych oraz usług informatycznych. W badanym okresie dodatnie saldo usług budowlanych zwiększyło się o 48 mln EUR w porównaniu z II kwartałem 2006 r. i ukształtowało na poziomie 123 mln EUR. Kwota przychodów wzrosła o 22,3% i wyniosła 258 mln EUR, wielkość rozchodów natomiast nieznacznie zmniejszyła się i osiągnęła kwotę 135 mln EUR. O wielkości salda w II kwartale 2007 r. zadecydował przede wszystkim wzrost (o 29%) przychodów z tytułu usług świadczonych przez polskie firmy budowlane za granicą. Usługi budowlane należą do nielicznej grupy usług, dla których regularnie odnotowywana jest nadwyżka eksportu nad importem. W II kwartale 2007 r. kwota przychodów z tytułu usług telekomunikacyjnych i pocztowych zwiększyła się o 17,9% w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku i ukształtowała na 6 Kategoria Pozostałe usługi gospodarcze obejmuje między innymi: usługi dotyczące pośrednictwa handlowego, leasing operacyjny, usługi inżynieryjne, reklamę, usługi w zakresie doradztwa prawnego. Bilans płatniczy Rzeczypospolitej Polskiej za II kwartał 2007 roku 19

Rachunek bieżący 1 poziomie 79 mln EUR. Wielkość rozchodów natomiast wzrosła szybciej (o 26,2%) i wyniosła 106 mln EUR. W wyniku tego ujemne saldo zwiększyło się o 10 mln EUR i osiągnęło kwotę 27 mln EUR. Usługi związane z pośrednictwem finansowym charakteryzowało w II kwartale 2007 r. znacznie szybsze tempo przychodów niż rozchodów, w wyniku czego ujemne saldo tych usług uległo zmniejszeniu o 9 mln EUR w porównaniu z II kwartałem poprzedniego roku i wyniosło 21 mln EUR. Kwota przychodów w badanym okresie zwiększyła się o 66,7% i wyniosła 70 mln EUR, wielkość rozchodów natomiast wzrosła o 26,4% i wyniosła 91 mln EUR. Patenty, prawa autorskie i opłaty licencyjne to grupa usług charakteryzująca się najwyższym saldem ujemnym spośród pozostałych usług. W II kwartale 2007 r. wielkość tego salda zmniejszyła się o 33 mln EUR i wyniosła minus 241 mln EUR. Wypłaty związane z zakupem patentów i licencji uległy zwiększeniu o 9,2% w porównaniu z II kwartałem 2006 r. i ukształtowały na poziomie 249 mln EUR. Usługi informatyczne i informacyjne w II kwartale 2007 r. charakteryzował szybszy wzrost przychodów niż rozchodów, w wyniku czego ujemne saldo zmniejszyło się o 23 mln EUR i wyniosło 17 mln EUR. Kwota przychodów z tytułu tych usług wyniosła 109 mln EUR, natomiast wielkość rozchodów 126 mln EUR. Pozostałe usługi gospodarcze to znacząca pozycja w grupie pozostałych usług. Wielkość przychodów z tytułu tych usług w badanym okresie zwiększyła się, w porównaniu z analogicznym okresem 2006 r., o 257 mln EUR i wyniosła 926 mln EUR, natomiast kwota rozchodów wzrosła o 71 mln EUR i ukształtowała na poziomie 841 mln EUR. W wyniku znacznie szybszego wzrostu przychodów niż rozchodów saldo pozostałych usług gospodarczych, w porównaniu z II kwartałem 2006 r., zmieniło się z ujemnego (101 mln EUR) na dodatnie i wyniosło 85 mln EUR. W ramach tej grupy usług na szczególną uwagę zasługują usługi związane z reklamą, architektoniczne i inżynieryjne oraz usługi prawne i doradcze. W badanym okresie wpływy z tytułu reklamy wzrosły dość znacznie, bo o 33,3%, i osiągnęły kwotę 152 mln EUR. Rozchody natomiast zmniejszyły się o 7,2% i wyniosły 64 mln EUR. W wyniku tego dodatnie saldo tych usług zwiększyło się o 43 mln EUR i wyniosło 88 mln EUR. Usługi prawne i doradcze oraz architektoniczne i inżynieryjne charakteryzowały również dość wysokie obroty. W wyniku szybszego wzrostu przychodów niż rozchodów w II kwartale 2007 r. ujemne saldo usług prawnych i doradczych zwiększyło się o 21 mln EUR i osiągnęło kwotę 93 mln EUR. Saldo usług architektonicznych i inżynieryjnych natomiast w badanym okresie uległo zmniejszeniu o 31 mln EUR w porównaniu z II kwartałem 2006 r. i wyniosło -30 mln EUR. 1.3. Pogorszenie ujemnego salda dochodów W II kwartale 2007 r. saldo dochodów było ujemne i wyniosło 3.659 mln EUR. W porównaniu z II kwartałem 2006 r. saldo to pogorszyło się o 588 mln EUR, tj. o 19,2%. Wysokie ujemne saldo dochodów jest zjawiskiem obserwowanym nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach regionu. Jest ono konsekwencją dużego zaangażowania zagranicznych inwestorów w daną gospodarkę i realizowania przez nich dochodów z tego tytułu oraz relatywnie niższego, choć sukcesywnie rosnącego, poziomu zaangażowania rezydentów w inwestycje zagraniczne. Analiza dochodów w dłuższym horyzoncie czasowym wskazuje, że największą część dochodów stanowią dochody od zagranicznych inwestycji bezpośrednich. W tych dochodach nastąpiła znacząca zmiana strukturalna. Od lat 90. XX w. ich wielkość była bardzo niewielka. Dochody te znacząco wzrosły w 2004 r. wraz ze wzrostem dochodowości wszystkich polskich przedsiębiorstw. Od tego czasu poziom dochodów od zagranicznych inwestycji bezpośrednich systematycznie zwiększa się. Szczegółowe omówienie dochodowości inwestycji bezpośrednich zawiera Aneks 1. Dochodowość inwestycji bezpośrednich w Polsce. W ostatnich latach znacząco rosną także pła- 20 N a r o d o w y B a n k P o l s k i