1 Teoria Wymiany Międzynarodowej ĆWICZENIA, SEMESTR ZIMOWY 2016/17
Informacje kontaktowe 2 Leszek Wincenciak, Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Materiały: www.wne.uw.edu.pl/lwincenciak E-mail: lwincenciak@wne.uw.edu.pl Dyżur: środa, godz. 9.45 11.15, sala 216
Zasady zaliczenia ćwiczeń 3 Obecność na ćwiczeniach (możliwe dwie nieusprawiedliwione nieobecności) Kartkówki (2 pytania z tematu zapowiedzianego na poprzednich zajęciach, trzeba zaliczyć N - 2) Praca empiryczna 40% Analiza problemu z użyciem danych (tekst, 5-8 str.) Grupy 2 osobowe Wymagania i lista tematów na stronie do końca miesiąca Prezentacja (10 minut) Kolokwium końcowe (test + pytania otwarte) 60% Poprawka dopiero po I terminie egzaminu Punkty do egzaminu
Plan zajęć 4 1. Wprowadzenie, model grawitacyjny 2. Model Ricardo 3. Model czynników specyficznych 4. Model Heckschera-Ohlina 5. Nowa Teoria Handlu 6. Analiza empiryczna handlu 7. Polityka handlowa 8. Prezentacje studentów 9. Kolokwium
Podręczniki 5 [KO]: Krugman P., M. Obsteld, Ekonomia międzynarodowa. Teoria i polityka, wydanie trzecie zmienione, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007 - podręcznik podstawowy [CFJ]: Caves R., J. Frankel i R. Jones, Handel i finanse międzynarodowe, PWE, Warszawa 1998 - uzupełniający do KO [JJM]: Michałek J. J., Instrumenty polityki handlowej, mechanizmy ekonomiczne i regulacje międzynarodowe, PWN 2002 - niezbędny do części o polityce handlowej [M]: Marrewijk Ch. Van, International Trade and the World Economy, Oxford University Press 2002 - głównie Nowa Teoria Handlu, ale nie tylko
Czym zajmuje się TWM? 6
Pytania, na które szukamy 7 odpowiedzi Dlaczego kraje ze sobą handlują? Czym się wymieniają? Dobrami (jakimi)? Usługami? A może czynnościami (trade in tasks)? Czynnikami produkcji? Czy handel przynosi społeczeństwom korzyści? Kto traci, a kto zyskuje? Podział dochodu. Jak wpływają na siebie gospodarki różnych krajów? Jak państwo ingeruje w wymianę i jakie ma to skutki?
Dlaczego kraje handlują? 8 Kraje różnią się od siebie. Technologią. wyposażeniem w czynniki produkcji W związku z tym ceny tych samych dóbr w różnych krajach są różne (przewaga komparatywna) motyw dla handlu Handel wynika z innych przyczyn, takich jak rosnący korzyści skali produkcji, zamiłowanie konsumentów do różnorodności, a cena nie jest czynnikiem decydującym Model Ricardo Model Heckschera- Ohlina Nowa teoria handlu Im bardziej kraje się różnią, tym większe możliwości wymiany i korzyści z handlu Im bardziej kraje są do siebie podobne, tym większe możliwości wymiany i korzyści z handlu
Jakie skutki przynosi 9 handel? Korzyści z wymiany Korzyści ze specjalizacji Korzyści skali Postęp technologiczny Koszty dostosowawcze Efekty redystrybucyjne
Kto zyskuje, a kto traci na 10 handlu?
Światowe przepływy 11 handlowe, 2008
Załamanie handlu 12 w wyniku kryzysu
Struktura światowego 13 eksportu według krajów 10.4 8.1 Chiny USA Niemcy Japonia 50.6 8.1 4.5 Holandia Francja Korea Włochy 2.6 3 2.9 2.9 3.6 3.3 Rosja Belgia Reszta świata Całkowita wartość eksportu wszystkich krajów świata (2011): 18 215 mld USD
Struktura światowego 14 importu według krajów 12.3 USA Chiny 9.5 Niemcy Japonia 45 6.8 Francja Wielka Brytania Holandia Włochy 4.6 Korea 2.5 2.8 2.9 3 3.5 3.2 3.9 Hong Kong Kanada Reszta świata Całkowita wartość eksportu wszystkich krajów świata (2011): 18 380 mld USD
Handel dobrami 15 pośrednimi i GVC
Polska: mała gospodarka 16 otwarta 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 8 6 4 2 0-2 -4-6 -8 Eksport Import Saldo (prawa oś) Udział 1% w światowym eksporcie i 1,1% w imporcie Znaczące otwarcie w ostatnich dwóch dekadach Raczej deficyt niż nadwyżka w handlu
Czym się wymieniamy? 17 (2009) Produkty mineralne Prod. przem. chemicznego Maszyny i urządzenia Tworzywa sztuczne Prod. opt. i fotograf. Materiały włókiennicze Skóry i wyroby Tłuszcze i oleje Obuwie, nakrycia głowy, itp. Prod. poch. roślinnego Broń i amunicja Papier, tektura i wyroby Kamienie i metale szlachetne Wyroby ceramiczne, szkło Metale nieszlachetne Przetwory spożywcze Drewno i wyroby z drewna Zwierzęta i art. poch. zwierzęcego Meble Sprzęt transportowy CRCA -8-6 -4-2 0 2 4 6 8 Sekcja CN
Struktura geograficzna handlu zagranicznego Polski 18 Struktura geograficzna eksportu Polski, 2010 Struktura geograficzna importu Polski, 2010 Pozostałe kraje 32% Niemcy 26% Pozostałe 33% Niemcy 22% Francja 7% Rosja 10% Słowacja 3% Węgry 3% Szwecja 3% Holandia 4% Rosja 4% Czechy 6% Wielka Brytania 6% Włochy 6% Wielka Brytania 3% USA 3% Korea 3% Holandia 4% Czechy 3% Francja 4% Chiny 9% Włochy 6%
Źródła deficytu 19 Grupa partnerów handlowych (2009 rok) Udział w imporcie (%) Udział w eksporcie (%) Kraje OECD 70,95 81,89 0,87 Kraje wysokorozwinięte 68,81 85,36 0,81 Kraje UE 61,45 79,28 0,78 Kraje Europy Środkowo- Wschodniej Relacja importu do eksportu 10,15 7,59 1,34 Kraje rozwijające się 21,04 7,05 2,98 Kraje rozwijające sie Azji Południowo-Wschodniej 14,02 1,71 8,20
20 Model grawitacyjny handlu ROZMIAR MA ZNACZENIE?
Rozmiar ma znaczenie: 21 model grawitacyjny Lista największych partnerów handlowych USA: 3 największe gospodarki europejskie w pierwszej dziesiątce (Niemcy, Wielka Brytania i Francja) Dlaczego USA handlują najwięcej z tymi gospodarkami, a nie innymi krajami Europy?
Rozmiar ma znaczenie: 22 model grawitacyjny
Model grawitacyjny 23 Początkowo rozważania ateoretyczne Model grawitacyjny w podstawowej formie: T ij = A Y i Y j /D ij Gdzie: T ij to wartość handlu między krajem i a krajem j A jest stałą Y i to PKB kraju i Y j to PKB kraju j D ij to odległość między krajem i a j W skrócie: handel T między krajami i oraz j jest wprost proporcjonalny do iloczynu dochodu obu krajów (Y ) oraz odwrotnie proporcjonalny do odległości między nimi (D). A to stała.
Model grawitacyjny 24 W bardziej ogólnej formie, model grawitacyjny jest estymowany w następującej postaci: T ij = A Y ia Y jb /D ij c gdzie a, b oraz c mogą różnić się od 1. Co może być nieco zaskakujące, model grawitacyjny dość dobrze wyjaśnia faktyczne przepływy dóbr między krajami (np. USA - EU) Oszacowania efektu odległości wskazują, iż 1% zmiany odległości miedzy krajami wiąże się, ze spadkiem wymiany handlowej o około 0,7% - 1%.
Odległość i granice 25
Model grawitacyjny handlu międzynarodowego 26 Inne czynniki mające wpływ na wielkość handlu (poza PKB i odległością): 1. Bliskość kulturowa: kraje powiązane kulturowo zwykle mają także silne więzi ekonomiczne 2. Geografia: rzeki, morza, zatoki oraz brak gór ułatwiają transport i handel 3. Korporacje transnarodowe: firmy rozlokowane w różnych krajach importują i eksportują dobra w handlu między swoimi oddziałami 4. Granice: konieczność przekraczania granic wiąże się z koniecznością załatwiania formalności i ponoszenia kosztów (jak cła) Istnienie granicy może oznaczać również problem używania różnych języków i walut, co dodatkowo może utrudniać handel
Odległości i granice 27 Porozumienia handlowe między krajami mają na celu zmniejszenie formalności i opłat celnych, których konieczne jest ponoszenie przy przekraczaniu granic, a tym samym mają prowadzić do wzrostu wymiany Model grawitacyjny może zatem służyć do oceny skutków tworzenia porozumień handlowych: czy porozumienie faktycznie prowadzi do większej wymiany (niż ta która miałaby miejsce bez jego podpisania biorąc pod uwagę PKB obu krajów i odległość między nimi)?
Odległości i granice 28 Nawet w warunkach istnienia NAFTA i w sytuacji, gdy w USA i Kanadzie mówi się tym samym językiem, granica między krajami powoduje negatywne skutki dla handlu Efekt granicy szacowany jest na odpowiadający 2500 4000 km odległości
Odległości i granice 29
Odległości i granice 30
Przykład z literatury 31
Przykład z literatury 32