GOSPODARKA: PERSPEKTYWA GEOGRAFICZNA PRZEPŁYWY. Warunki przepływu dóbr w przestrzeni:

Transkrypt

1 GEOGRAFIA EKONOMICZNA ODDZIAŁYWANIA, SIECI, TERYTORIA dr Anna Bernaciak GOSPODARKA: PERSPEKTYWA GEOGRAFICZNA Lokalizacja Użytkowanie ziemi Miasta Regiony ekonomiczne Przepływy Oddziaływania w przestrzeni Sieci Społeczności lokalne Terytoria i granice Przedsiębiorstwa i terytoria PRZEPŁYWY Warunki przepływu dóbr w przestrzeni: 1. Regionalna komplementarność: uzupełnianie się gospodarek regionów(krajów) 2. Brak możliwości pośrednich wymiany: brak regionów położonych względem regionów komplementarnych w taki sposób, aby mogły tworzyć alternatywną podaż lub popyt 3. Istnienie sieci transportowych umożliwiających przemieszczanie dóbr między regionami 1

2 PRZEPŁYWY Rodzaje przepływów w przestrzeni: 1. Przenoszenie (konwekcja) fizyczne przemieszczanie ludzi lub dóbr, ubytek w jednym regionie wzrost w innym 2. Przewodzenie (kondukcja) niefizyczne przemieszczanie dóbr, usług (kredyty, praca zdalna), ubytek w jednym regionie wzrost w innym 3. Promieniowanie (radiacja) przepływy informacji (monitoring zanieczyszczeń), wzrost we wszystkich objętych oddziaływaniem regionach FORMY WYMIANY Handel międzynarodowy odpłatna wymiana towarów (dóbr i usług) miedzy poszczególnymi państwami, realizowana przez: eksport(sprzedaż za granicę towarów krajowych) import(zakup towarów pochodzenia zagranicznego) Współczesne formy wymiany międzynarodowej: przepływy kapitału transfer technologii migracja pracowników NAJWIĘKSI EKSPORTERZY I IMPORTERZY Lp. Eksporterzy Lp. Importerzy 1 Chiny 1 Stany Zjednoczone 2 Stany Zjednoczone 2 Chiny 3 Niemcy 3 Niemcy 4 Japonia 4 Japonia 5 Francja 5 Wielka Brytania 6 Korea Południowa 6 Francja 7 Holandia 7 Korea Południowa 8 Rosja 8 Indie 9 Włochy 9 Kanada 10 Wielka Brytania 10 Holandia 25 Polska 24 Polska 2

3 SIECI Transportowe Handlowe Informacyjne Powiązań nieformalnych SIECI TRANSPORTOWE Racjonalne ukształtowanie regionalnej sieci transportowej ujęcie modelowe: Jeśli ludność regionu rozmieszczona jest równomiernie, a koszty budowy dróg są wszędzie jednakowe, idealna sieć transportowa ma kształt sześcioboku foremnego (heksagonalny). Bliski kształtowi optymalnemu jest także kwadratowy układ sieci. HEKSAGONALNA SIEĆ TRANSPORTOWA 3

4 SIECI TRANSPORTOWE Rzeczywistość: rozwój sieci transportowych w zróżnicowanych warunkach geograficznych i gospodarczych, zróżnicowane właściwości techniczno-ekonomiczne poszczególnych rodzajów transportu Bardziej zbliżony do rzeczywistości układ teoretyczny przybiera postać układu anizotropowego (bardziej spłaszczonego niż heksagonalny i wydłużonego wzdłuż dróg głównych o ulepszonych parametrach) Domański, 2006, s. 33 JAKOŚĆ SIECI TRANSPORTOWEJ 1. Rodzaj transportu (zdolność przewozowa, koszt, częstotliwość, szybkość ruchu) 2. Zdolność przepustowa 3. Spójność (bezpośredniość połączeń między różnymi miejscami) 4. Dostępność dla nadawców i odbiorców 5. Właściwości techniczne dróg 6. Gęstośćdrógna100km 2 7. Tłok komunikacyjny na najbardziej uczęszczanych odcinkach TRANSPORT NA ŚWIECIE 4

5 TRANSPORT NA ŚWIECIE GŁÓWNE SZLAKI TRANSPORTOWE EUROPY TERYTORIA I GRANICE Terytorium: obszar, wobec którego może być egzekwowane prawo własności lub zwierzchności i którego granice mogą zostać określone gospodarstwa rolne miasta regiony administracyjne kraje 5

6 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA ZMIANY GRANIC Wpływające na granice wewnątrz krajów: zmiany w rozmieszczeniu ludności zmiany z poziomie rozwoju gospodarczego Wpływające na granice krajów: czynniki polityczne czynniki społeczne, kulturowe czynniki religijne CZYNNIK CZASU W ZMIANACH GRANIC Granice wyprzedzające wytyczane przed faktycznym zagospodarowaniem, zasiedleniem danych ziem Granice następcze wytyczane po całkowitym zasiedleniu terytorium LITERATURA Budner, W.W., 2011, Geografia ekonomiczna. Współczesne zjawiska i procesy, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań. Domański, R., 2006, Geografia ekonomiczna. Ujęcie dynamiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Fierla, I. (red.), 2011, Geografia ekonomiczna Unii Europejskiej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. Pawlak, Z., Geografia ekonomiczna dla biznesu, Inter- Inform, 2005, Poznań. 6