Prawo gospodarcze publiczne

STUDIA PRAWNICZE Andrzej Powałowski (red.) Prawo gospodarcze publiczne 4. wydanie

STUDIA PRAWNICZE Prawo gospodarcze publiczne

W sprzedaży: A. Cieśliński WSPÓLNOTOWE PRAWO GOSPODARCZE, t. II, wyd. 2 Studia Prawnicze J. Olszewski PRAWO GOSPODARCZE. KOMPENDIUM, wyd. 7 Skrypty Becka M. Stec, T. Mróz (red.) PRAWO GOSPODARCZE PRYWATNE, wyd. 4 Studia Prawnicze PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE Repetytoria Becka KSH, KRS, MSiGU, PrUpadNapr, wyd. 25 Edycja Sądowa KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH, wyd. 26 Twoje Prawo

Redaktor prof. UG dr hab. Andrzej Powałowski Prawo gospodarcze publiczne 4. wydanie Autorzy prof. UG dr hab. Tomasz Bąkowski, prof. UŚl dr hab. Rafał Blicharz, dr Mateusz Chołodecki, prof. UG dr hab. Anna Dobaczewska, dr Magdalena Jaś-Nowopolska, prof. UŚl dr hab. Michał Kania, dr hab. Henryk Nowicki, dr Maciej Nyka, prof. UŚl dr hab. Mirosław Pawełczyk, prof. dr hab. Stanisław Piątek, prof. UG dr hab. Andrzej Powałowski, dr hab. Ewa Przeszło, prof. dr hab. Bartosz Rakoczy, dr hab. Rafał Stankiewicz dr Hanna Wolska WYDAWNICTWO C.H.BECK WARSZAWA 2017

Propozycja cytowania: A. Powałowski, Prawo gospodarcze publiczne, wyd. 4, Nb 88, Warszawa 2017 Wydawca: Aneta Flisek Wydawnictwo C.H.Beck 2017 Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00 203 Warszawa Skład i łamanie: Marta Świerk Druk i oprawa: Totem, Inowrocław ISBN 978-83-255-9508-1 ISBN 978-83-255-9509-8

Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... XV XVII Rozdział I. Wprowadzenie... 1 Rozdział II. Prawo energetyczne... 7 1. Zagadnienia ogólne... 8 2. Uczestnicy rynku energii... 13 3. Zasada dostępu osób trzecich do sieci TPA (Third Party Access)... 19 4. Obowiązki przedsiębiorstw energetycznych... 22 5. Dostarczanie paliw i energii... 26 6. Regulacja prawna odnawialnych źródeł energii (OZE)... 32 I. Zagadnienia ogólne... 32 II. System wsparcia odnawialnych źródeł energii... 33 7. Polityka energetyczna... 38 8. Planowanie energetyczne... 39 9. Koncesje i taryfy... 42 10. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki... 47 11. Obowiązek sprzedaży energii oraz gazu ziemnego na giełdzie... 53 12. Kary pieniężne... 55 Rozdział III. Prawo pocztowe... 56 1. Rys historyczny... 56 2. Źródła prawa pocztowego... 57 I. Prawo międzynarodowe... 57 II. Prawo pocztowe UE... 57 1. Wprowadzenie... 57 2. Świadczenie usług pocztowych... 58 3. Usługa powszechna... 58 4. Reklamacje... 61 5. Organ regulacyjny... 61 6. Europejska Grupa Regulatorów do spraw Usług Pocztowych... 62

VI Spis treści III. Polskie prawo pocztowe... 63 1. Wykonywanie działalności pocztowej... 63 2. Usługa powszechna... 64 2.1. Operator wyznaczony do świadczenia usługi powszechnej... 65 2.2. Rachunkowość regulacyjna i koszt netto... 66 3. Dostęp do elementów infrastruktury pocztowej... 67 4. Prezes UKE... 68 5. Kary pieniężne... 69 6. Kontrola sądowa decyzji Prezesa UKE w sprawach z zakresu prawa pocztowego... 70 Rozdział IV. Prawo telekomunikacyjne... 72 1. Wprowadzenie... 72 2. Źródła prawa telekomunikacyjnego... 74 I. Źródła unijnego prawa o łączności elektronicznej... 74 II. Źródła krajowego prawa telekomunikacyjnego... 76 3. Przedmiotowy i podmiotowy zakres prawa telekomunikacyjnego... 77 I. Przedmiot działalności telekomunikacyjnej... 77 II. Podmiotowy zakres prawa telekomunikacyjnego... 78 III. Administracja telekomunikacyjna... 80 4. Uprawnienia do prowadzenia działalności telekomunikacyjnej... 82 I. Rejestracja działalności telekomunikacyjnej... 82 II. Uprawnienia do częstotliwości... 83 III. Uprawnienia do numeracji... 84 5. Regulacja rynków telekomunikacyjnych... 85 6. Świadczenie usług telekomunikacyjnych... 89 I. Ustawowe warunki świadczenia usług... 89 II. Usługa powszechna... 91 7. Tajemnica telekomunikacyjna i ochrona danych użytkowników... 92 8. Kontrola działalności telekomunikacyjnej i odpowiedzialność przedsiębiorców... 93 Rozdział V. Prawo transportowe... 96 1. Pojęcie transportu... 96 2. Prawo transportowe... 97 3. Umowa przewozu jako podstawa świadczenia usług transportowych... 100 4. Przewóz osób... 100 5. Przewóz towarów... 102 6. Transport drogowy... 103 7. Transport kolejowy... 104 8. Transport morski... 106 9. Transport lotniczy... 108

Spis treści VII Rozdział VI. Prawo farmaceutyczne... 110 1. Zagadnienia wstępne... 111 I. Prawo farmaceutyczne jako część prawa gospodarczego publicznego... 111 II. Źródła prawa... 113 III. Zakres regulacji... 114 IV. Pojęcie produktu leczniczego i podmiotu odpowiedzialnego... 116 2. Zasady i tryb dopuszczania do obrotu produktów leczniczych... 119 I. Uwagi wstępne wielość procedur umożliwiających wprowadzenie produktu leczniczego do obrotu... 119 II. Procedury dopuszczenia do obrotu produktu leczniczego... 120 1. Procedura scentralizowana... 120 2. Procedura stosowana przez krajowy organ wydający pozwolenia... 122 3. Procedury międzynarodowe... 123 3.1. Procedura zdecentralizowana... 123 3.2. Procedura wzajemnego uznania... 125 4. Procedury krajowe uproszczone... 126 5. Dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków... 127 6. Krajowe uznanie pozwolenia zagranicznego... 127 III. Dopuszczalność obrotu w sytuacjach kryzysowych... 128 IV. Import równoległy... 129 3. Warunki prowadzenia badań klinicznych produktów leczniczych... 133 4. Warunki wytwarzania i importu produktów leczniczych... 137 5. Warunki obrotu produktami leczniczymi... 138 I. Pojęcie obrotu produktem leczniczym oraz przesłanki jego dopuszczalności... 138 II. Rodzaje obrotu produktami leczniczymi... 139 1. Obrót detaliczny... 139 2. Obrót hurtowy... 142 3. Ograniczenia w obrocie produktami leczniczymi (po nowelizacji PrFarm w 2015 r.)... 142 6. Warunki nadzoru nad bezpieczeństwem produktu leczniczego oraz monitorowania bezpieczeństwa ich stosowania... 144 7. Zadania Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej i uprawnienia jej organów... 145 Rozdział VII. Publiczne prawo gospodarki rolnej i przetwórczej... 148 1. Zagadnienia wprowadzające... 148 2. Działalność rolnicza a ochrona środowiska... 151 3. Grupy producentów rolnych i ich związki, pojęcie producenta rolnego. Spółdzielnie rolnicze... 157 4. Rolnictwo ekologiczne... 161 5. Obrót gruntami rolnymi... 162

VIII Spis treści 6. Regulacja rynków rolnych... 167 I. Rynek mięsa... 169 II. Rynek wina... 169 III. Rynek cukru... 169 7. Organizacja rolnictwa Agencja Rynku Rolnego i Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa... 171 Rozdział VIII. Publicznoprawna regulacja bankowości i ubezpieczeń... 176 1. Publicznoprawna regulacja bankowości... 177 I. Zagadnienia ogólne... 177 II. Reglamentacja działalności bankowej... 177 1. Pojęcie działalności bankowej i czynności bankowych... 177 2. Formy prawne wykonywania czynności bankowych... 179 2.1. Banki państwowe... 179 2.2. Banki spółdzielcze... 180 2.3. Banki w formie spółek akcyjnych... 181 3. Zezwolenia... 182 3.1. Zezwolenie na utworzenie banku... 182 3.2. Zezwolenia na rozpoczęcie działalności bankowej... 185 4. Reglamentacja łączenia się banków... 186 5. Tajemnica bankowa... 186 5.1. Podmiotowy aspekt ochrony tajemnicy bankowej... 186 5.2. Przedmiotowy aspekt ochrony tajemnicy bankowej... 187 5.3. Wyłączenia spod zasady zachowania tajemnicy bankowej... 188 III. Nadzór bankowy... 188 1. Podmiotowy zakres nadzoru bankowego... 188 2. Cel nadzoru... 189 3. Skład, organizacja i zadania KNF jako organu nadzoru bankowego... 190 2. Publicznoprawna regulacja ubezpieczeń... 191 I. Zagadnienia ogólne... 191 II. Reglamentacja sfery ubezpieczeń... 193 1. Pojęcie działalności ubezpieczeniowej... 193 2. Ograniczenia działalności zakładu ubezpieczeń... 194 3. Formy prawne wykonywania działalności ubezpieczeniowej... 195 3.1. Zakład ubezpieczeń działający w formie spółki akcyjnej... 196 3.2. Zakład ubezpieczeń działający w formie towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych... 196 3.3. Zakład ubezpieczeń działający w formie spółki europejskiej... 197 4. Zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej... 198 4.1. Krajowy zakład ubezpieczeń... 198 4.2. Zagraniczny zakład ubezpieczeń... 201

Spis treści IX III. Nadzór nad wykonywaniem działalności ubezpieczeniowej... 202 1. Zadania organu nadzoru... 203 2. Kontrola krajowego zakładu ubezpieczeń... 203 Rozdział IX. Prawo i ochrona konkurencji... 206 1. Istota konkurencji... 208 2. Podstawy prawne, zakres i cel ochrony konkurencji... 210 I. Źródła prawa i ochrony konkurencji... 210 II. Zakres ochrony konkurencji... 211 III. Cel ochrony konkurencji... 212 3. Przedsiębiorca jako podmiot konkurencji... 213 4. Rynek właściwy a zakres konkurencji... 215 5. Monopolizacja... 217 I. Uwagi ogólne... 217 II. Pojęcie i rodzaje monopoli... 217 III. Przedsiębiorca dominujący... 219 IV. Przedsiębiorca zajmujący pozycję dominującą... 220 6. Organizacja ochrony konkurencji... 220 I. Instytucje ochrony konkurencji Unii Europejskiej... 220 1. Komisja Europejska... 220 2. Europejska Sieć Konkurencji... 221 3. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej... 221 II. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów... 222 III. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki... 224 IV. Sąd ochrony konkurencji i konsumentów... 225 7. Zakazy praktyk ograniczających konkurencję jako przejaw ochrony konkurencji... 226 I. Pojęcie i rodzaje praktyk ograniczających konkurencję... 226 II. Zakaz porozumień ograniczających konkurencję... 228 III. Zakaz nadużywania pozycji dominującej... 231 8. Zapobieganie nadmiernej koncentracji w gospodarce jako przejaw ochrony konkurencji... 233 9. Ochrona konkurencji poprzez zwalczanie zachowań nieuczciwych... 236 10. Ochrona konkurencji w drodze ustanawiania tzw. zakazów konkurencji... 239 I. Istota zakazu konkurencji... 239 II. Zakres stosowania zakazów konkurencji... 241 11. Postępowanie antymonopolowe przed Prezesem UOKiK... 242 I. Uwagi ogólne dotyczące postępowania antymonopolowego... 242 II. Postępowanie wyjaśniające... 243 III. Postępowanie w sprawach praktyk ograniczających konkurencję... 244 IV. Postępowanie w sprawach koncentracji... 246 V. Działania kontrolne w toku postępowania przed Prezesem UOKiK... 248 VI. Postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej... 250

X Spis treści Rozdział X. Nadzór państwa nad rynkiem kapitałowym... 254 1. Wprowadzenie... 255 2. Komisja Nadzoru Finansowego jako organ administracji publicznej... 258 I. Podstawy prawne oraz rola Komisji... 258 II. Zadania i funkcje Komisji Nadzoru Finansowego... 260 III. Zakres podmiotowy nadzoru KNF... 265 IV. Zakres przedmiotowy nadzoru KNF... 266 V. Kryteria nadzoru... 267 3. Postępowania sprawdzające Komisji Nadzoru Finansowego... 270 I. Postępowanie wyjaśniające... 270 II. Postępowanie kontrolne... 271 III. Wizyta nadzorcza... 274 4. Środki nadzorcze KNF... 274 I. Zasady stosowania środków nadzorczych... 275 II. Klasyfikacja środków nadzorczych... 277 5. Środki ochrony prawnej podmiotów nadzorowanych przez KNF... 280 Rozdział XI. Kształtowanie ładu przestrzennego na potrzeby gospodarki... 284 1. Uwagi ogólne... 285 2. Źródła prawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym... 286 3. Zasady prawne planowania i zagospodarowania przestrzennego... 290 I. Zasada ładu przestrzennego... 291 II. Zasada zrównoważonego rozwoju... 293 III. Zasada ochrony wartości wysoko cenionych... 295 IV. Zasada spójności działań planistycznych... 302 V. Zasada samodzielności planistycznej gminy oraz władztwa planistycznego gminy... 304 VI. Zasada czynnego udziału podmiotów spoza systemu administracji publicznej w procesie planowania przestrzennego... 306 4. Prawne urządzenia planowania i zagospodarowania przestrzennego... 309 I. Prawne urządzenia planowania i zagospodarowania przestrzennego na szczeblu krajowym... 309 II. Prawne urządzenia planowania i zagospodarowania przestrzennego na szczeblu wojewódzkim (regionalnym)... 310 III. Planowanie przestrzenne na obszarze metropolitalnym... 312 IV. Prawne urządzenia planowania i zagospodarowania przestrzennego na szczeblu gminnym (lokalnym)... 314 1. Uwagi ogólne... 314 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy... 314 3. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego... 317 4. Miejscowy plan rewitalizacji... 324

Spis treści XI 5. Uchwała w sprawie zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń... 326 6. Decyzja o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzja o warunkach zabudowy... 327 V. Szczególne formy lokalizacji inwestycji... 329 Rozdział XII. Pomoc publiczna... 331 1. Definicja pojęcia i zakres regulacji prawnej... 331 I. Geneza i przesłanki regulacji pomocy publicznej... 331 II. Definicja (niedozwolonej) pomocy publicznej... 332 2. Przesłanki dopuszczalności pomocy publicznej... 337 3. Zasady i klauzule udzielania pomocy publicznej... 339 I. Zasada przejrzystości... 339 II. Zasada proporcjonalności... 340 III. Zasada subsydiarności... 341 IV. Zasada spójności... 341 V. Klauzule... 341 4. Rodzaje pomocy publicznej... 342 I. Pomoc regionalna... 343 II. Pomoc horyzontalna... 345 III. Pomoc sektorowa... 346 IV. Pomoc de minimis... 347 V. Programy pomocowe i pomoc indywidualna... 347 5. Formy pomocy publicznej... 348 6. Notyfikacja pomocy publicznej... 350 I. Postępowanie krajowe... 350 II. Procedura przed Komisją Europejską... 352 7. Procedury nadzwyczajne... 354 8. Monitorowanie udzielonej pomocy... 355 9. Obowiązek zwrotu pomocy... 356 Rozdział XIII. Prawo zamówień publicznych... 359 1. Wprowadzenie. Źródła prawa zamówień publicznych... 360 2. Międzynarodowe prawo zamówień publicznych... 366 3. Ogólna charakterystyka prawa zamówień publicznych... 369 4. Zamawiający i wykonawca... 372 5. Przedmiot zamówień publicznych... 383 6. Tryby udzielania zamówień publicznych... 388 I. Przetarg nieograniczony... 388 II. Przetarg ograniczony... 392 III. Negocjacje z ogłoszeniem... 393 IV. Dialog konkurencyjny... 395 V. Negocjacje bez ogłoszenia... 396 VI. Zamówienie z wolnej ręki... 397 VII. Zapytanie o cenę... 398

XII Spis treści VIII. Partnerstwo innowacyjne... 399 IX. Licytacja elektroniczna... 400 7. Procedury uzupełniające i szczególne udzielania zamówień publicznych... 401 8. Umowa w sprawie zamówień publicznych... 403 9. Prezes Urzędu Zamówień Publicznych... 407 10. Środki ochrony prawnej... 409 I. Odwołanie... 410 II. Skarga... 414 Rozdział XIV. Umowa koncesji na roboty budowlane lub usługi... 415 1. Wprowadzenie... 416 2. Umowa koncesji w systemie zamówień publicznych... 417 3. Koncesje w prawie Unii Europejskiej... 419 4. Zakres regulacji ustawy... 422 5. Zasady zawierania umowy koncesji... 425 6. Postępowanie o zawarcie umowy koncesji... 426 7. Umowa koncesji... 428 8. Organy właściwe w sprawach umów koncesji... 431 9. Środki ochrony prawnej... 432 10. Wnioski końcowe... 432 Rozdział XV. Partnerstwo publiczno-prywatne... 434 1. Partnerstwo publiczno-prywatne. Zagadnienia ogólne... 435 I. Definicje partnerstwa publiczno-prywatnego... 435 II. Partnerstwo publiczno-prywatne jako forma prawna działania administracji publicznej... 437 III. Rodzaje partnerstwa publiczno-prywatnego... 438 IV. Cechy partnerstwa publiczno-prywatnego... 440 2. Normatywna regulacja partnerstwa publiczno-prywatnego... 445 I. Uwagi ogólne... 445 II. Strony współpracy... 447 III. Wybór partnera prywatnego... 448 IV. Przedmiot współpracy... 452 V. Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym... 456 VI. Zakończenie współpracy... 459 3. Partnerstwo publiczno-prywatne w praktyce... 459 I. Uwagi ogólne... 459 II. Obszary wykorzystania instytucji partnerstwa publiczno-prywatnego w praktyce... 460 Rozdział XVI. Specjalne strefy i obszary gospodarcze... 462 1. Uwaga wstępna... 462 2. Wolne obszary celne (WOC) i składy wolnocłowe (SWC)... 463 I. Geneza i podstawy prawne funkcjonowania WOC... 463 II. Definicja i rodzaje wolnych obszarów celnych... 464 III. Prowadzenie działalności i wprowadzanie towaru na WOC... 465

Spis treści XIII 3. Specjalne strefy ekonomiczne (SSE)... 466 I. Rodzaje specjalnych stref ekonomicznych... 466 II. Istota Specjalnych Stref Ekonomicznych... 467 III. Tworzenie i zarządzanie specjalnymi strefami ekonomicznymi... 469 IV. Rozpoczęcie i prowadzenie działalności na terenie SSE... 470 4. Parki naukowo-technologiczne i inkubatory przedsiębiorczości... 473 I. Inkubatory przedsiębiorczości... 473 II. Parki naukowo-technologiczne... 474 Rozdział XVII. Przekształcenia własnościowe w gospodarce... 476 1. Istota przekształceń własnościowych... 478 2. Nacjonalizacja... 478 3. Reprywatyzacja... 481 I. Koncepcje reprywatyzacji... 481 II. Przeszkody na drodze do reprywatyzacji... 484 III. Postępowania reprywatyzacyjne... 485 4. Uwłaszczenie i komunalizacja... 487 I. Uwłaszczenie państwowych osób prawnych... 487 II. Komunalizacja... 488 5. Prywatyzacja i komercjalizacja... 489 I. Istota i cele prywatyzacji... 489 II. Podstawy prawne i zakres prywatyzacji... 491 III. Prywatyzacja przy wykorzystaniu narodowych funduszy inwestycyjnych... 492 IV. Prywatyzacja podmiotów mających szczególne znaczenie dla gospodarki... 494 V. Prywatyzacja w rolnictwie... 496 VI. Komercjalizacja... 500 6. Wywłaszczanie nieruchomości... 502 Rozdział XVIII. Organizacja i funkcjonowanie gospodarki komunalnej... 506 1. Pojęcie i podstawy prawne gospodarki komunalnej... 507 2. Zakres podmiotowy gospodarki komunalnej... 509 3. Zakres przedmiotowy gospodarki komunalnej... 513 I. Zadania własne jednostek samorządu terytorialnego... 513 II. Zadania własne gmin... 513 III. Zadania własne powiatu... 514 IV. Zadania własne województwa... 515 V. Sfera użyteczności publicznej... 517 4. Formy wykonywania działalności komunalnej... 520 I. Problem wyboru formy działalności komunalnej... 520 II. Zakład budżetowy... 521 III. Jednostka budżetowa... 523 IV. Spółka prawa handlowego... 524 V. Inne formy wykonywania działalności komunalnej... 526

XIV Spis treści 5. Powierzanie zadań samorządu terytorialnego podmiotom zewnętrznym... 527 I. Umowa w sprawie powierzenia zadań... 527 II. Tryb zawierania umów... 529 Rozdział XIX. Reglamentacja obrotu towarowego z zagranicą... 533 1. Geneza i definicja prawa handlu zagranicznego... 534 I. Geneza handlu zagranicznego... 534 II. Definicja handlu zagranicznego... 534 2. Regulacja i reglamentacja w obrocie towarowym z zagranicą... 536 I. Pojęcia regulacji i reglamentacji w obrocie towarowym z zagranicą... 536 II. Cele działań państwa w reglamentacji obrotu towarowego z zagranicą... 537 III. Międzynarodowa integracja gospodarcza i jej wpływ na reglamentację obrotu towarowego z zagranicą... 540 1. Standard najwyższego uprzywilejowania... 540 2. Standard traktowania narodowego... 542 3. Instrumenty taryfowe i parataryfowe i ich wpływ na obrót towarowy z zagranicą... 543 I. Cła... 543 II. Kontyngenty... 546 III. Plafony... 547 IV. Środki o skutku równoważnym do ceł... 548 1. Podatki... 548 2. Opłaty... 549 4. Pozataryfowe instrumenty reglamentacji obrotu towarowego z zagranicą... 550 I. Ograniczenia ilościowe i środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych... 550 II. Środki wynikające z postępowań antydumpingowych i antysubsydiowych... 553 III. Sankcje gospodarcze... 556 5. Instrumenty liberalizacji handlu międzynarodowego... 557 Indeks rzeczowy... 559

Przedmowa Prawo gospodarcze publiczne to część systemu prawa obejmująca normy, których przedmiotem jest oddziaływanie państwa na gospodarkę, w tym regulacja zachowań państwa wobec podmiotów działalności gospodarczej. Przedmiotem prawa gospodarczego publicznego jest regulacja zachowań państwa wobec przedsiębiorców, jest to prawo interwencji państwa i jego organów oraz aparatu w sferze gospodarczej. Prawo gospodarcze publiczne to forma normatywnie uregulowanej dopuszczalności ingerencji państwa w sferę stosunków gospodarczych. Jest wyrazem władztwa państwa w gospodarce, odzwierciedla powinności państwa, a tym samym odnosi się do reguł zachowań (praw i obowiązków) przedsiębiorców ustalanych ze względu na funkcje państwa. Prawo gospodarcze publiczne reguluje w szczególności: ustrój gospodarczy i zasady jego funkcjonowania i ochrony, stosunki własnościowe będące podstawą gospodarowania i przedmiotem ochrony ze strony państwa, zasady gospodarowania typowe dla danego układu stosunków własnościowych i podlegające państwowej ochronie, formy prawne organizowania i wykonywania działalności gospodarczej, zakres i formy państwowej ochrony prawnej mechanizmów gospodarczych i praw ekonomicznych, a także organizację i formy prawne ingerencji państwa w stosunki gospodarcze w skali makro- i mikrogospodarczej. Jak zaznacza się w doktrynie, podstawą wyodrębnienia problematyki prawa gospodarczego publicznego jest teza, według której przedmiotem prawa gospodarczego są funkcje i zadania państwa w sferze gospodarki i wszelkie konsekwencje prawne ich wykonywania. Prawo to obejmuje stosunki prawne, które kształtują się w relacji między organami państwa a podmiotami działalności gospodarczej. Podmioty te są zarówno adresatami działań państwa, a także ich inicjatorami, oczekującymi podjęcia stosownych działań przez organy państwa. W obszarze owych stosunków prawnych mieszczą się kompetencje organów państwa, mechanizm (procedury) podejmowania przez nie decyzji i wyrażania określonego stanowiska (np. poprzez stanowienie norm) oraz prawa i obowiązki podmiotów działalności gospodarczej wraz z warunkami i formami ich realizacji oraz gwarancjami ochrony. Kształtowanie wskazanych stosunków prawnych dokonuje się zazwyczaj przy wykorzystaniu metod i instrumentów o charakterze administracyjnoprawnym stosunków prawnych, choć coraz częściej korzysta się także z rozwiązań właściwych prawu cywilnemu. Celem prawa gospodarczego publicznego jest ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie dopuszczalnych granic ich ograniczenia w interesie publicznym. Uznaje się przy tym, że oddziaływanie państwa na

XVI Przedmowa gospodarkę jest domeną działania administracji państwowej. Zgodnie z tym stanowiskiem, prawo gospodarcze publiczne obejmuje przepisy prawa administracyjnego, które regulują warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej i określają odpowiednie funkcje oraz kompetencje organów administracji publicznej. Stanowi zatem warstwę jurydyczną interwencjonizmu państwowego, interwencji w sferę życia gospodarczego społeczeństwa, a jego przedmiotem jest określenie obszarów tej ingerencji, jej treści i jej form prawnych. Do tych obszarów zaliczyć należy policję i reglamentację gospodarczą, a także organizowanie określonych przedsięwzięć makroekonomicznych lub aktywne wspieranie pewnych dziedzin gospodarki. Jest to zatem całość państwowego oddziaływania na gospodarkę w takim zakresie, w jakim legitymowany przez zasadę państwa prawnego interes publiczny uzasadnia wkroczenie państwa w sferę konstytucyjnie chronionych wolności i praw obywatela wykonywanych na rynku. Przyjmuje się zarazem również, że publicznym prawem gospodarczym objęte są działania państwa w sferze swobodnej działalności gospodarczej, polegające nie tylko na jej ograniczaniu i ochronie, lecz także na kształtowaniu określonego, pożądanego i zamierzonego ładu w gospodarce, w tym w sferze konkurencji, stosunkach własnościowych i różnorodnych obszarach działalności gospodarczej. Niniejsze opracowanie służyć ma prezentacji poszczególnych przejawów i form oddziaływania państwa na gospodarkę przy wykorzystaniu różnych instrumentów prawnych. Oddziaływanie to postrzegać można najpierw w płaszczyźnie przedmiotowej i łączyć z określonymi sferami działalności gospodarczej, a następnie z procedurami i środkami działania, przy wykorzystaniu których możliwe staje się celowe kształtowanie ładu i pożądanego stanu prawnego i faktycznego w gospodarce, stosownie do potrzeb gospodarki oraz zgodnie z interesem publicznym. W opracowaniu pominięto natomiast wiele kwestii o znaczeniu zarówno teoretycznym, jak i dogmatycznym, odnoszących się w szczególności do podstawowych zasad prawa gospodarczego publicznego, konstrukcji prawnej podmiotów działalności gospodarczej oraz do problematyki podejmowania (inicjowania) działalności gospodarczej. Kwestie te ze względu na swą wagę i znaczenie są przedmiotem wielu opracowań: podręczników, monografii i innych publikacji z zakresu prawa gospodarczego publicznego i z tego (tylko) powodu nie stały się one przedmiotem rozważań zawartych w niniejszym opracowaniu, stawiającym sobie za cel głównie prezentację dogmatyki i jej wykładni. kwiecień 2017 Autorzy

Wykaz skrótów 1. Źródła prawa BankSpółdzU... ustawa z 7.12.2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1826) DyscyplFinPublU.. ustawa z 17.12.2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 168 ze zm.) DziałUbezpReasU.. ustawa z 11.9.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. z 2015 r. poz. 1844 ze zm.) FinPublU... ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.) FundInwZarz- AltFundInwestU... ustawa z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1896 ze zm.) GospKomU... ustawa z 20.12.1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 573 ze zm.) GrProdRolnU... ustawa z 15.9.2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. Nr 88, poz. 983 ze zm.) KC... Kodeks cywilny KM... Kodeks morski KomUprawn- PracU... ustawa z 30.8.1996 r. o komercjalizacji i niektórych uprawnieniach pracowników (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 981 ze zm.) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej KPA... Kodeks postępowania administracyjnego KRSU... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 687 ze zm.) NadRFinU... ustawa z 21.7.2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 196 ze zm.) NFIU... ustawa z 30.4.1993 r. o narodowych funduszach inwestycyjnych i ich prywatyzacji (Dz.U. Nr 44, poz. 202 ze zm.) ObrInFinU... ustawa z 29.7.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1636 ze zm.)

XVIII Wykaz skrótów OdpadyU... ustawa z 14.12.2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2016 r. poz. 1987 ze zm.) OfertaPublU... ustawa z 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1639 ze zm.) OKiKU... ustawa z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 229) OZEU... ustawa z 20.2.2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2015 r. poz. 478 ze zm.) PartPublPrywU... ustawa z 19.12.2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 696 ze zm.) PrBank... ustawa z 29.8.1997 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1988 ze zm.) PrBud... ustawa z 7.7.1994 r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.) PrEnerg... ustawa z 10.4.1997 r. Prawo energetyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 220 ze zm.) PrFarm... ustawa z 6.9.2001 r. Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 2142 ze zm.) PrLot... ustawa z 3.7.2002 r. Prawo lotnicze (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 605 ze zm.) PrOchrŚrod... ustawa z 27.4.2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.) PrPoczt... ustawa z 23.11.2012 r. Prawo pocztowe (Dz.U. z 2016 r. poz. 1113 ze zm.) PrPrzew... ustawa z 15.11.1984 r. Prawo przewozowe (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 915 ze zm.) PrSpółdz... ustawa z 16.9.1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 21 ze zm.) PrTelekom... ustawa z 16.7.2004 r. Prawo telekomunikacyjne (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1489 ze zm.) PrWod... ustawa z 18.7.2001 r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) PrZamPubl... ustawa z 29.1.2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 2164 ze zm.) PrzedsPańU... ustawa z 25.9.1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 1384 ze zm.) SamGmU... ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.) SamPowU... ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 814 ze zm.) SamWojU... ustawa z 15.6.1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 486 ze zm.) SDziałGospU... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.)

Wykaz skrótów XIX SzkodyŚrodU... ustawa z 13.4.2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 1789 ze zm.) TFUE... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE C 2010 r., Nr 83, s. 1) TrDrogU... ustawa z 6.9.2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1907 ze zm.) TrKolU... ustawa z 28.3.2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1727 ze zm.) UmKoncesjiU... ustawa z 21.10.2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U. z 2016 r. poz. 1920) ZagospPrzestrzU.. ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 778 ze zm.) ZNKU... ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) 2. Organy i instytucje ETS... Europejski Trybunał Sprawiedliwości KNF... Komisja Nadzoru Finansowego KRS... Krajowy Rejestr Sądowy PiF... Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna SAmop... Sąd Antymonopolowy SO... Sąd Okręgowy SOKiK... Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów TK... Trybunał Konstytucyjny TSUE... Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej UOKiK... Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów URE... Urząd Regulacji Energetyki UZP... Urząd Zamówień Publicznych WSA... Wojewódzki Sąd Administracyjny ZA... Zespół Arbitrów 3. Publikatory i czasopisma Biul. Skarb.... Biuletyn Skarbowy Biul. SN... Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U.... Dziennik Ustaw Dz.Urz.... Dziennik Urzędowy Dz.Urz. UOKiK.. Dziennik Urzędowy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów EP... Edukacja Prawnicza EPS... Europejski Przegląd Sądowy Fin. Kom.... Finanse Komunalne GSP... Gdańskie Studia Prawnicze KP... Kontrola Państwowa KPPubl.... Kwartalnik Prawa Publicznego M.P.... Monitor Polski