Wykład II Zagadnienia prawne systemu finansów JST

Transkrypt

1 Podstawy prawne finansów lokalnych Wykład II Zagadnienia prawne systemu finansów JST Dr Izabella Ewa Cech Materiały wewnętrzne PWSZ Głogów

2 Wstęp - zakres wykładu - Pojęcie i kształt systemu finansowoprawnego samorządu lokalnego -Konstytucyjne zasady źródeł dochodu j.s.t - Europejska Karta Samorządu Terytorialnego i jej znaczenie -Władztwo a samodzielność finansowa j.s.t - działalność gospodarcza j.s.t I banki samorządowe

3 Gospodarka samodzielana? - Czy samorząd, którego głównym źródeł dochodów są dotacje z budŝetu państwa jest samorządem? - Jakie źródła dochodów są optymalne w celu zachowania samodzielności samorządów a zarazem realizowania interesów ogólnopaństwowych? -Czy samorządy mogą same określać konstrukcje swoich dochodów?

4 Podstawa prawna finansów Konstytucja RP z 1997 roku -Ustawa z 27 sierpnia 2009 o finansach publicznych -Ustawy podatkowe -Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 o wprowadzeniu ustawy o finansach publicznych -Ustawa z 13 listopada 2003 o dochodach jednostek samorządu terytorialnego -Ustawa z 29 czerwca 1995 o obligacjach -Ustawa z 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi -Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku prawo zamówień publicznych -Akty prawa miejscowego Umowy międzynarodowe

5 Pojęcie systemu finansowego Cechy systemu finansowego -ogół norm prawnych - powiązane organicznie ze sobą instytucje -Formy gromadzenia zasobów finansowych -Urządzenia finansowe -Rozdzielanie ich zasobów - stanowi kategorię prawną

6 Regulacje prawne systemu finansowego -Konstytucja RP -Ustawy prawa powszechnego i miejscowego - ustanowienie poszczególnych elementów i form finansowania j.s.t - zbiór urządzeń (norm prawnych) sobie podporządkowanych

7 Częsci składowe systemu -Instytucje prawne dotyczące stosunków państwo- samorząd -Instytucje budŝetowe j.s.t - system dochodów j.s.t - reuglacje prawne w zakresie wydatków j.s.t - rozwiązania dotyczące długu publicznego (zarządzanie długiem) -Kontrola i nadzór nad finansami j.s.t.

8 Konstytucyjne zasady źródła dochodów art. 167 Konstytucji 3 główne źródła dochodów -Dochody własne sensu largo -Subwencje ogólne -Dotacje celowe Dochody własne sensu stricto tylko te w których występuje władztwo podatkowe lub posiadanie własności

9 Niejasności prawne -Źródło dochodów a dochód publiczny - dochody a przychody -Subwencje -Dotacje -Zasady współpracy i wspólnych przedsięwzięć na linii gmina powiat. Brak dokładnych zasad prawnych w zakresie współpracy. -Gminy i powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia a te nie prowadzą działalności

10 Zasady konstytucyjne - zasada adekwatności (art. 167 ust. 1 i 2) - samodzielność kształtowania przydzielonych j.s.t źródeł dochodów (art. 168) - źródła dochodów okeślone ustawą (art. 167 ust. 3) - dochody dla j.s.t pochodzą z budŝetu państwa - prawo do osiągania prywatnoprawnych dochodów (art. 165) - zmiany w zakresie zadań i kompetencji wraz ze zmianami w podziale dochodów publicznych (art. 167 ust. 4) - organami nadzoru j.s.t w zakresie spraw finansowych są regionalne izby obrachunkowe (art. 171 ust. 2)

11 Europejska Karta Samorządu Terytorialnego Strasburg przyjęta 1993 Opublikowana Dz.U. z 1994 nr 124, poz. 607 Prawo obowiązujące Bezpośrednie zastosowanie wymaga wprowadzenia dodatkowych aktów prawnych do ustawodastwa krajowego Polska przyjęła Kartę w całości

12 Zasady ustalone w Karcie Art. 9 Karty określa następujące obowiązujące zasady -Subsydiarności -Samodzielności -Adekwatności -Autonomii podatkowej -ZróŜnicowania i elastyczności systemów finansowych -Solidarności -Konsultacji j.s.t -Ograniczonego stosowania dotacji celowych -Dostępu j.s.t do narodowego rynku kapitałowego

13 Układ Karty Karta liczy 18 artykułów WaŜna Preambuła i część I Karty art podzielonych na 30 ustępów Państwo przystępujące musiało uznać co najmniej 20 ustępów części I karty Sprawy finansowe art. 9 ust. 1,2,3 EKSL

14 Karta jako źródło -Ratyfikacja karty wraz z oświadczeniem prezydenta uznanie za słuszną w całości -MoŜliwość występowania do Trybunału Konstytucyjnego - przestrzegnianie zasad art. 9 Karty w sprawie finansów -Zbyt duŝo dotacji celowych niezgodnych z kartą -Spór województw z EKSL, -projekt EKSR, większa autonomia dla województw

15 Władztwo finansowe Element władztwa publicznego Gromadzenie dochodów i wydatkowanie ich Stosowanie procedur finansowych Stosowanie prawa w sferze gospodarki finansowej

16 Władztwo finansowe samorządu Istony składnik samorządności Władztwo w zakresie Dochodów, Wydatków BudŜetu Na terytorium ich działania MoŜliwość gromadzenia dochodów Odpowiednia polityka regionalna Regulowane i wykonywane w ramach ustawowych kompetencji

17 Metody władztwa Uchwały prawa miejscowego i regionalnego w zakresie Uchwał budŝetu Uchwał podatkowych i finansowych Uchwał gospodarczych Zawieranie umów Wydawanie decyzji w sprawie podatków i opłat Podlega kontroli i nadzorowi

18 Samodzielność finansowa - Wykonywanie zadań publicznych na własny rachunek i samodzielnie -Prawo do samodzielnego prowadzenia własnej gospodarki finansowej - samodzielność stanowienia prawa z zakresu podatków, opłat budŝetu i innych spraw finansowych

19 Płaszczyzny samodzielności Dochody i wydatki BudŜet Zaciąganie kredytów i poŝyczek Emisja obligacji

20 Działalność gospodarcza Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 1997 r. nr 9 poz. 43 ze zmian) Zadania o charakterze uŝyteczności publicznej Zaspokajanie na bieŝąco i nieprzerwalnie zbiorowych potrzeb ludności Usługi mają charakter powszechnie dostępny Ponad 3 tys spółek komunalnych w Polsce

21 Gospodarka komunalna -Wykonywanie zadań własnych - działalność usługowa lub produkcyjna - osiąganie wyniku finansowego opartego na ryzyku -Ustalanie cen -Dostosowanie sie do wymogów rynkowych - jako uŝyteczności publicznej lub poza jej sferą

22 Działalność poza sferą -Forma prawna spółki prawa handlowego (sp. z o.o. lub SA) -Niezaspokojone potrzeby na rynku - wysokie bezrobocie w rejonie - gmina moŝe przystąpić do takiej spółki, załoŝyć, kupić udziały -Zakładanie spółek socjanych -Powiat nie moŝe prowadzić działalności wykraczającej poza zadania uŝyteczności publicznej

23 Działalność województwa Sfera uŝyteczności publicznej -Tworzenie spółek z o.o lub SA -Przystępowanie do takich spółek Poza sferą Poza sferą W spółkach które prowadzą Czynności promocyjne, edukacyjne, wydawnicze słuŝące rozwojowi województwa

24 Tworzenie banków W Polsce nie ma banków samorządowych Zgodnie z prawem bankowym ustawa z 29 sierpnia 1997 roku (Dz. U. z 2002 nr 72, poz. 665 ze zmian) Na zachodzie banki tworzone przez związki gmin, kraje związkowe (województwa), miasta, okręgi waŝna rola dla regionu

25 Wniosek gminy o bank Wniosek do Komisji Nadzoru Bankowego Zapewnione wyposaŝenie, Wystarczające fundusze własne Odpowiednie pomieszczenia Osoby przewidziane do zarządu banku Kapitał 5 mln Euro wniosek -Określenie nazwy i siedziby, -Określenie czynności bankowych i działalności, -dane załoŝycieli i członków zarządu, dane dotyczące kapitału

26 Formy banków Banki państwowe Banki spółdzielcze Banki komunalne (samorządowe) Banki w formie SA (obecnie 60 komercyjnych banków SA) na podstawie zezwolenia KNB

27 Polityka finansowa, wspieranie j.s.t Polityka finansowa element polityki władz publicznych Dokonywanie wyborów celów i środków w sferze działalności finansowej Środki polityki finansowej sposoby za pomocą których cel ma zostać zrealizowany i osiągnięty

28 Wpływy i rodzaje polityki finansowej Wpływ polityki na Poziom dochodów, Rozwój gospodarczy, Tworzenie miejsc pracy Rodzaje Stanowienie prawa Ustalanie planów Praktyczna ich realizacja

29 Rodzaje polityk finansowych Polityka podatkowa Polityka budŝetowa Polityka długu publicznego

30 Instrumenty rozwoju gospodarczego Inwestycje komunalne Inwestycyjne dotacje celowe państwa Finansowanie inwestycji z kredytów bankowych Finansowanie inwestycji z dotacji i środków UE Przyciąganie inwestorów Prowadzenie odpowiedniej polityki samorządowej w zakresie gruntów komunalnych

31 Samorządy a przedsiębiorcy Własne plany inwestycyjne i wydatki infrastrukturalne niezbędne dla rozwoju gminy Samorząd + przedsiębiorca = partnerstwo Dobrze rozwinięty system informacji Wsparcie lokalnej przedsiębiorczości i lokalnych przedsiębiorców przez odpowiednią politykę samorządu.

32 Dziękuję za uwagę