WPROWADZENIE Od 1stycznia 2014 roku w Polsce oraz innych krajach Unii Europejskiej stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin stało się obowiązkiem wszystkich profesjonalnych użytkowników ochrony roślin (Dyrektywa 2009/128/WE, Rozporządzenie WE/1107/2009, Ustawa z dnia 8 marca 2013r. o środkach ochrony roślin, Dz.U.poz.455). Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin z 18 kwietnia 2013r.(Dz.U.poz.505). Integrowana ochrona roślin obejmuje wszystkie dostępne działania i metody ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, w tym stosowanie przede wszystkim działań lub metod niechemicznych, a w szczególności: stosowanie płodozmianu, terminu siewu lub sadzenia, lub obsady roślin, w sposób ograniczający występowanie organizmów szkodliwych, stosowanie agrotechniki w sposób ograniczający występowanie organizmów szkodliwych, w tym stosowanie mechanicznej ochrony roślin oraz wykorzystywanie odmian odpornych lub tolerancyjnych na organizmy szkodliwe. Odmiana jest efektem ciężkiej pracy hodowców ale dopiero w połączeniu z badaniami PDOiR, które eliminują odmiany słabsze i w pewnym stopniu weryfikują ocenę hodowców staje się w pełni przydatna do uprawy w określonych warunkach. W celu ułatwienia Państwu trafnego wyboru odpowiedniej odmiany do siewu przekazujemy kolejną publikację wyników porejestrowych doświadczeń odmianowych i rolniczych prowadzonych na terenie województwa mazowieckiego. Program PDOiR jest prawnym systemem doświadczalnym nadzorowanym przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) w Słupi Wielkiej. Wykorzystanie przez szeroką praktykę rolniczą postępu hodowlanego zawartego w nowych odmianach jest w naszym kraju wciąż niewystarczające. Warto tu podkreślić, że wyniki wartości gospodarczej odmian ciągle charakteryzują się dużą zmiennością związaną z warunkami siedliskowymi. W celu badania tych zależności opracowany został system PDO zajmujący się sprawdzaniem wartości odmian w określonych warunkach przyrodniczo-glebowych. Na bazie tego doświadczalnictwa powstało Porejestrowe Doświadczalnictwo Odmianowe i Rolnicze (PDOiR) obejmującego swym zakresem nie tylko doświadczenia odmianowe, ale również odmianowo-agrotechniczne i inne niezbędne dla potrzeb praktyki rolniczej. PDOiR jest realizowane w formie badań prowadzonych w postaci różnych serii doświadczeń zaplanowanych i wykonywanych w poszczególnych województwach, jednolitych w skali całego kraju, koordynowanych merytorycznie przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU). System doświadczalnictwa PDOiR opiera się na współpracy COBORU z samorządami województw i izbami rolniczymi. System PDOiR pozwala na pełniejsze wykorzystanie postępu biologicznego i naukowego w rolnictwie w tym zwłaszcza odmianowego. Systematyczny dopływ rzetelnej informacji o przydatności odmian dla różnych rejonów kraju przy zastosowaniu różnych poziomów agrotechniki ułatwia rolnikom dokonanie trafnego wyboru najwartościowszych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania oraz zastosowanej technologii uprawy. Reguluje też dopływ do rolnictwa odmian, zarówno z Krajowego Rejestru jak i ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA). Za realizację doświadczeń w naszym regionie odpowiada Zespół Wojewódzki Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego województwa mazowieckiego. Wyniki wieloletnich badań w zróżnicowanych warunkach glebowych i na różnych poziomach agrotechniki pozwalają na tworzenie Listy Odmian Zalecanych (LOZ) na terenie województwa. Zawiera ona najwartościowsze odmiany i jest corocznie aktualizowana. Wybierając odmianę z LOZ możecie Państwo mieć gwarancję, że jest ona przystosowana do warunków Mazowsza. Mamy nadzieję, że przedstawione w tej publikacji dane umożliwią dokonanie właściwego wyboru najwartościowszych odmian do uprawy w konkretnych gospodarstwach i przyczynią się do uzyskania jak najlepszych wyników produkcyjnych i ekonomicznych. Pamiętać należy, że dobór odpowiedniej odmiany jest najtańszym czynnikiem agrotechnicznym. Wszystkim czytelnikom niniejszego wydawnictwa w sezonie 2015 życzymy pomyślnych zbiorów i zachęcamy do korzystania z wyników badań PDOiR, jak również do odwiedzania punktów w których prowadzone są doświadczenia odmianowe i agrotechniczne. 1
Podstawową bazą doświadczalną do prowadzenia PDOiR w Polsce są stacje i zakłady doświadczalne oceny odmian należące organizacyjnie do COBORU, jednostki hodowli roślin, ośrodki doradztwa rolniczego, zakłady doświadczalne instytutów naukowo-badawczych i wyższych uczelni rolniczych. W województwie mazowieckim doświadczenia porejestrowe prowadzone były przez następujące jednostki: Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-Państwowy Instytut Badawczy w Radzikowie Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin- Państwowy Instytut Badawczy Radzików O/Jadwisin DANKO Hodowla Roślin Zakład Hodowli Roślin O/Laski Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie O/Płońsk Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie O/Radom Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Doświadczenia zlokalizowane w CDR w Brwinowie O/Radom prowadzone były metodą ekologiczną, dlatego wyniki przedstawione zostały w oddzielnych zestawieniach. Przedstawione w niniejszej publikacji dane pochodzą z ostatnich trzech lat, punktem odniesienia dla porównań między odmianami jest średnia ogólna ze wszystkich badanych odmian w danym doświadczeniu. Doświadczenia z rzepakiem ozimym w województwie mazowieckim prowadzone są od dwóch lat w związku z tym wyniki plonowania przedstawiono jedynie za lata 2013 i 2014. W doświadczeniach ocenia się nie tylko potencjał plonowania odmian przy uprawie na różnych poziomach agrotechniki, ale także podatność na choroby i inne cechy morfologiczne istotne dla danego gatunku. W ocenie zdrowotności uwzględniono tylko niektóre choroby najczęściej występujące w poszczególnych gatunkach roślin. Porażenie chorobami przedstawiono tylko na poziomie a1 w celu zaprezentowania naturalnej odporności poszczególnych odmian. Pamiętać przy tym należy, że wybranie najlepszych i najplenniejszych odmian do uprawy, oraz znajomość wpływu czynników agrotechnicznych, potrafiących łagodzić niekorzystny wpływ siedliska i warunków pogodowych, to nieodzowne elementy sprzyjające otrzymaniu godziwego plonu o dobrej jakości. Zakres doświadczeń prowadzonych w systemie Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego na terenie województwa mazowieckiego w latach 2012,2013,2014 Gatunek razem 2012 2013 2014 Liczba doświadczeń Liczba doświadczeń pozabu dżetowe razem pozabu dżetowe Liczba doświadczeń razem pozabu dżetowe ZBOŻA 34 24 34 24 34 24 Pszenica ozima 5 4 5 4 5 4 Jęczmień ozimy 3 2 3 2 3 2 Pszenżyto ozime 4 3 4 3 4 3 Żyto ozime 4 2 4 2 4 2 Pszenica jara 5 4 5 4 5 4 Jęczmień jary 6 5 6 5 6 5 Owies 4 2 4 2 4 2 Pszenżyto jare 3 2 3 2 3 2 BOBOWATE 2-2 - 2 - KUKURYDZA 3-3 - 3 - ZIEMNIAKI 12 10 10 8 12 8 BURAKI CUKROWE 2 2 2 2 2 2 RZEPAK OZIMY - - 1-1 - Razem 53 36 52 34 54 34 2
Zespół Wojewódzki Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego województwa mazowieckiego wyraża podziękowanie Wojewódzkim Władzom Samorządowym, Mazowieckiemu Ośrodkowi Doradztwa Rolniczego oraz jednostkom hodowlanym i innym instytucjom współpracującym z Zespołem za okazaną pomoc w realizacji systemu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. Dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego możliwe jest prowadzenie badań oraz opracowanie i edycja publikacji zawierających wyniki doświadczeń prowadzonych na terenie województwa. Szczególne podziękowania i słowa uznania kieruje Zespół do osób prowadzących doświadczenia we wszystkich jednostkach terenowych. Przebieg warunków pogodowych w sezonie wegetacyjnym 2013/2014 w województwie mazowieckim Warunki pogodowe jakie panowały w okresie siewów zbóż ozimych, były korzystne z uwagi na dobre uwilgotnienie gleby. W okres spoczynku zimowego rośliny weszły dobrze wyrośnięte i rozkrzewione. Korzystne warunki zimowania spowodowały tylko niewielkie straty w oziminach (w Seroczynie). Stan roślin po zimie oceniamy na ogół jako bardzo dobry. Bardzo wczesna wiosna i obeschnięcie pól umożliwiło wjazd sprzętu na pola w celu nawożenia ozimin i rozpoczęcia przygotowania gleby pod zasiewy wiosenne. Prace polowe rozpoczęły się w pierwszych dniach marca. Siewy zbóż jarych rozpoczęto na początku drugiej dekady marca, a zakończono w pierwszych dniach kwietnia. Po zasiewach warunki pogodowe były dość sprzyjające. Wschody roślin były dobre i wyrównane. Optymalne uwilgotnienie gleby sprzyjało rozwojowi roślin. Stan roślin wiosną i w okresie wegetacji dobry do bardzo dobrego. Opady deszczu w drugiej połowie lipca i w sierpniu utrudniały nieco zbiory roślin. We wszystkich gatunkach uzyskano bardzo wysokie plony, często przekraczające 10t\ha. Zestawienie warunków meteorologicznych 2013/2014 Seroczyn Kawęczyn Miesiąc Temperatura ( 0 C) Temperatura ( Opady C) Opady Średnia ekstremalne Średnia ekstremalne (mm) (mm) dobowa max. min. dobowa max. min. Rok 2013 Wrzesień 11,4 24,7-2,6 79,6 11,9 24,5-1,4 79,4 Październik 9,9 20,9-3,8 23,3 9,7 21,7-3,0 38,3 Listopad 5,2 15,3-7,4 42,3 5,3 15,0-4,5 28,7 Grudzień 1,6 10,3-6,2 20,8 2,3 11,4-5,2 20,3 Rok 2014 Styczeń -3,7 9,0-19,9 50,1-2,7 9,6-18,3 49,2 Luty 1,1 10,3-14,2 14,9 1,4 10,3-13,5 16,7 Marzec 5,6 18,8-5,8 43,6 6,3 21,5-4,1 33,8 Kwiecień 9,5 22,3-2,4 50,6 10,0 25,2-3,0 37,4 Maj 13,4 27,8-2,9 123,5 13,2 27,5-1,0 86,4 Czerwiec 15,0 28,3 3,4 75,2 15,3 28,9 4,5 76,2 Lipiec 20,5 30,3 9,8 53,2 20,9 31,4 8,8 53,2 Sierpień 18,0 33,8 5,8 99,7 18,0 32,4 6,2 78,7 Razem 676,8 598,3 3
ZBOŻA Uwagi ogólne do doświadczeń Zboża zajmują niemal 74% areału roślin uprawnych. Długotrwała uprawa po sobie roślin kłosowych objawia się zmęczeniem gleby, spowodowanym co najmniej kilkoma przyczynami - jednostronnym wyczerpaniem składników pokarmowych z gleby, nagromadzeniem w niej substancji hamujących wzrost zbóż, zaburzeniem równowagi pomiędzy grupami mikroorganizmów. Następstwem tego jest nasilenie występowania patogenów, szczególnie groźnych, wywołujących choroby podstawy źdźbła i systemu korzeniowego. Gatunkiem najbardziej wrażliwym na uprawę po sobie jest pszenica, natomiast najmniej wrażliwymi są owies i żyto. Plonowanie zbóż uwarunkowane jest kilkoma czynnikami, należą do nich m.in.: racjonalne nawożenie, polepszenie mechanicznej uprawy roli, stosowanie odpowiedniej ochrony przed chwastami, szkodnikami i chorobami, a także zależy od postępu biologicznego czyli hodowli i wprowadzania do uprawy nowych odmian. Znaczenie poszczególnych czynników plonotwórczych było oczywiście na przestrzeni lat zmienne. Na początku XX w. o wzroście wydajności decydowały nawożenie i mechaniczna uprawa roli. W latach 70-tych i 80-tych XX wieku pierwszoplanową rolę odgrywała ochrona roślin. Jednak pod koniec ubiegłego wieku na czoło wysunął się postęp biologiczny. Znaczenie tego postępu wciąż wzrasta. Zużycie środków ochrony roślin i technika ich stosowania w ostatnich latach utrzymuje się na zbliżonym poziomie. Nie nastąpiły też istotne zmiany w mechanicznej uprawie gleby. Plony roślin mają jednak tendencję wzrostową. Efektem prac hodowlanych w zbożach jest wzrost plenności nowych odmian, lepsze wykorzystanie nawożenia mineralnego i wzrost odporności na wyleganie. We wzroście plonów zbóż bardzo ważną rolę spełnia nasiennictwo. Jego zadaniem jest wyprodukowanie materiału siewnego odmian o wysokiej wartości gospodarczej, poprzez rozmnażanie nowo wprowadzonych do uprawy odmian. Pamiętać należy, że każda odmiana z upływem lat wyradza się, czyli traci na plenności. Dlatego aby w pełni korzystać z potencjału plonotwórczego odmian należy odnawiać materiał siewny zbóż. Mamy nadzieję, że kolejne już wydanie naszej publikacji przedstawiające wyniki badań z ostatniego okresu ułatwi nieco Państwu wybór odpowiedniej odmiany do uprawy w gospodarstwie. Dobór odmian do doświadczeń zbożowych był ustalany w każdym roku przez Zespół Wojewódzki Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego województwa mazowieckiego. Badania prowadzone były według metodyki opracowanej przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej. Były to doświadczenia ścisłe, prowadzone na dwóch poziomach agrotechniki: przeciętnym (a1) i wysokim (a2), w dwóch powtórzeniach. Wyjątek stanowiły doświadczenia z owsem zakładane w trzech powtórzeniach, na jednym poziomie agrotechniki. Na przeciętnym poziomie (a1) chemiczna ochrona roślin ograniczona jest do zaprawiania nasion, stosowania herbicydów oraz interwencyjnie insektycydów, niekiedy rodentycydów, nawożenie mineralne jest uzależnione w dużym stopniu od zasobności gleby w dostępne składniki pokarmowe. W celu określenia potrzeb pokarmowych pobierane są corocznie próby glebowe i wysyłane do stacji chemiczno- rolniczej. Przy wysokim poziomie agrotechniki (a2) stosowano wyższe o 40 kg/ha nawożenie azotowe, regulatory wzrostu roślin, zabiegi fungicydowe i zasilanie dolistnymi preparatami wieloskładnikowymi. Wyjątek stanowią doświadczenia z pszenżytem jarym, gdzie na poziomie a2 nie zastosowano wyższego nawożenia azotowego, ze względu na brak zarejestrowanych regulatorów wzrostu. Wyboru preparatów do wykonywanych zabiegów w poszczególnych doświadczeniach dokonywali specjaliści prowadzący doświadczenia. Powierzchnia pojedynczego poletka wynosiła 15 m 2 za wyjątkiem doświadczeń zlokalizowanych w jednostkach hodowlanych, gdzie powierzchnia poletka wynosiła 10 m 2. O powierzchni decyduje wyposażenie techniczne poszczególnych podmiotów prowadzących doświadczenia odmianowe. Przy ustalaniu ilości wysiewu uwzględniano masę 1000 ziaren, zdolność kiełkowania nasion i obsadę roślin na m 2 w zależności od kompleksu glebowego. Plon ziarna przeliczono na 14% wilgotności. 4
PSZENICA OZIMA WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uwagi ogólne i omówienie wyników. Według danych GUS średnia łączna powierzchnia uprawy pszenicy ozimej w Polsce w ostatnich latach wynosiła około 1,9 mln ha, jedynie w roku 2012 niecałe 1,4mlin ha. Tak duży spadek areału spowodowany był koniecznością zaorania wymarzniętych plantacji po mroźnej zimie. Udział pszenicy ozimej w kraju wynosi około 24% ogólnej powierzchni uprawy zbóż. Od wielu już lat pszenica ozima należy do zbóż o największym znaczeniu gospodarczym, ze względu na wszechstronność wykorzystania ziarna, jak i najwyższy potencjał plonowania. Na Mazowszu udział w strukturze zasiewów nie przekracza 11%. Pszenica ozima wyróżnia się dużymi właściwościami adaptacyjnymi do zróżnicowanych warunków środowiskowych. Wartość gospodarcza tego gatunku wyznaczana jest przez wiele cech, jednak najważniejszymi są wielkość i jakość plonu. Podstawowym kryterium wyboru odmiany do uprawy jest cel na jaki ma być przeznaczone wyprodukowane ziarno. Obecnie w krajowym rejestrze znajduje się 83 odmiany pszenicy ozimej. W tej liczbie 1 odmiana zaliczona została do grupy technologicznej elitarnej (E), 43 stanowią odmiany z grupy jakościowej (A), 30 to odmiany chlebowe (B), 1 odmiana na ciastka (K) i 8 należących do grupy pozostałych (C). W ostatniej dekadzie nastąpił wyraźny wzrost udziału odmian zagranicznych w krajowym rejestrze. Od wielu już lat zwiększa się udział odmian jakościowych i chlebowych, maleje natomiast znaczenie odmian pastewnych. Wynika to ze znacznego postępu w plenności, jaki wnoszą najnowsze odmiany jakościowe i chlebowe. Postęp dotyczy zarówno plenności jak i jakości technologicznej. Obecnie najlepsze odmiany jakościowe plennością dorównują, a często przewyższają odmiany pastewne. Zarejestrowana w 2012 roku krajowa odmiana Astoria jest pierwszą odmianą elitarną w pszenicy ozimej. Bardzo dobre parametry jakościowe mają też Akteur i Arktis. Jak duży jest postęp hodowlany w pszenicy ozimej świadczy także liczba odmian wpisywanych corocznie do krajowego rejestru. Zima sezonu 2011/2012 pokazała niewystarczający postęp hodowlany jeśli chodzi mrozoodporność. W krajowym rejestrze pszenicy ozimej tylko dziewięć odmian ma ocenę mrozoodporności powyżej średniej. Ponieważ jednak wyższa mrozoodporność wiąże się z gorszą plennością to po wielu sezonach z łagodniejszą zimą, mrozoodporność nie była należycie doceniana. W sezonie 2013/2014 na terenie województwa mazowieckiego badanych było 25 odmian pszenicy ozimej zaproponowane przez Zespół Wojewódzki PDOiR; jedna odmiana z grupy elitarnej, 14 odmian z grupy A, 9 z grupy B oraz jedna odmiana należąca do grupy pozostałych C. Doświadczenia z pszenicą ozimą zlokalizowane były w następujących jednostkach: - Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie - Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie - Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie O/Poświętne - Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin-PIB w Radzikowie - DANKO Hodowla Roślin Zakład Hodowli Roślin O/Laski Zakładanie doświadczeń i jesienna wegetacja przebiegały w dobrych warunkach pogodowych. Wschody roślin były dobre i wyrównane. Zima nie spowodowała uszkodzeń roślin. Stan roślin wiosną dobry do bardzo dobrego. Przebieg pogody wiosną sprzyjał intensywnemu wzrostowi i rozwojowi roślin. Plonowanie zbóż w miniony okresie wegetacyjnym było ogólnie bardzo wysokie. Najkorzystniejsze warunki dla pszenicy były w Kawęczynie i Laskach gdzie uzyskano najwyższe plony, które przy wysokim poziomie agrotechniki przekroczyły 11 t z hektara. Porażenie przez ważniejsze choroby było nieco większe niż w latach poprzednich. W największym stopniu rośliny były porażone przez septoriozę liści, choroba ta wystąpiła we wszystkich punktach doświadczalnych w dużym nasileniu. 5
Tabela 1. PSZENICA OZIMA. Odmiany badane. Rok zbioru 2014 Rok wpisania do Grupa wartości Lp. Odmiana KRO w Polsce technolo- - 6 - Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce gicznej 1 2 3 4 5 1 ASTORIA* 2012 E Poznańska Hodowla Roślin sp. z o. o. ul. Kasztanowa 5, PL 63-004 Tulce 2 LEGENDA 2005 A Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, PL 63-004 Tulce 3 FIGURA * 2007 A DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan 4 KOHELIA* 2008 A Hodowla Roślin Rolniczych Nasiona Kobierzyc sp z o.o. ul. Sportowa 21, PL-55-040 Kobierzyce 5 BAMBERKA* 2009 A Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. ul Główna 20, PL-99-307 Strzelce 6 OSTROGA* o 2008 A DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan 7 ARKADIA* 2011 A DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan 8 LINUS 2011 A RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A PL 87-148 Łysomice 9 SAILOR 2011 A DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan 10 ESTIVUS 2012 A Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec 11 PATRAS 2012 A DSV Polska sp.zo.o. Ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec 12 PRAKTIK 2012 A RAGT Semences Polska sp. z o.o. ul. Sadowa 10A PL 87-148 Łysomice 13 TULECKA* b 2012 A Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, PL 63-004 Tulce 14 ARKTIS 2013 A DSV Polska sp.zo.o. Ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec 15 LAVANTUS 2013 A Saaten-Union Polska sp. z o. o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec 16 MULAN 2008 B Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec 17 KWS OZON 2010 B KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL-57-150 Prusy 18 FORUM 2012 B Saaten-Union Polska sp. z o.o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec 19 PLATIN 2012 B Saaten-Union Polska sp. z o. o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec 20 JANTARKA* 2010 B DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan 21 ARTIST 2013 B DSV Polska sp.zo.o. Ul. Straszewska 70, PL-62-100 Wągrowiec 22 FAKIR 2013 B Lantmӓnnen SW Seeds sp. z o.o. ul Głowackiego 1A PL 05-822 Milanówek 23 KWS LIVIUS 2013 B KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL-57-150 Prusy 24 PENGAR 2013 B Saaten-Union Polska sp. z o. o. ul. Staszewska 70, Pl-62-100 Wągrowiec 25 FORKIDA* 2010 C DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27, PL- 64-000 Kościan * odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy, o- odmiana oścista, b- odmiana białoziarnista
Tabela 2 PSZENICA OZIMA. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014 brak danych DANKO HR ZHR O/ Laski MODR Warszawa o/poświętne Miejscowość SDOO Seroczyn ZDOO Kawęczyn IHAR Radzików Powiat Siedlce Sochaczew Grójec W-wa Zachód Płońsk Kompleks rolniczej przydatności gleby 4 4 3 3 2 Klasa bonitacyjna gleby IIIb III a IIIb IIIa IIIa PH gleby w KCI 5,8 5,83 6,44-6,77 Przedplon Gorczyca biała Rzepak ozimy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu 25.09 30.09 27.09 02.10 07.09 Obsada nasion (szt./m 2 ) 450 450 450 450 450 Data zbioru 01.08 28.07 08.08 28.07 30.07 Nawożenie mineralne N na poziomie a 1 (kg/ha) 110 100 107 72 120 N na poziomie a 2 150 140 147 109 160 (kg/ha) P 2O 5 (kg/ha) 30 45 50 70 55 K 2O (kg/ha) 80 90 75 105 100 Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus Vitavax 2000FS Maxim 025FS Vitavax 2000FS Brytan Uniwersal 094 Herbicyd Insektycyd (nazwa, dawka) (nazwa, dawka) Legato Plus 600 SC 1,3l Legato Plus600SC- 1,5l/ha Alister Grande 190OD 1,0l Fastac 100EC 0,1l Bi 58 Nowy 0,5l - Glean 75WG-25g/ha Karate Zeon 050 CS 0,2l Komplet 560SC 0,5l/ha Decis Mega 05EW 0,125l/ha Fungicyd pierwszy zabieg Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka) (nazwa, dawka) Regulator wzrostu (nazwa, dawka) Tylko poziom a 2 Bumper Super 490 1,0l Duet Star 334SE 1,0l Aviator Xpro 225EC1,0l Bumper250EC 0,5l InputEC 1,0l Falcon 460EC Osiris 656 EC 2,0l Fandango 200EC-1,0l Artea 330EC 0,5l Fandango 200EC-1L/ha Cerone 480 SL-1,0 l Cerone 480 SL-1,0 l Modus 250EC0,2l/ha Antywylegacz pł. 1l/ha Cerone 480SL 0,75l Cerone 480 SL-0,75l - 7 -
Tabela 3. PSZENICA OZIMA.Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014 Lp. Cecha SDOO Seroczyn ZDOO Kawęczyn DANKO HR ZHR O/ Laski IHAR Radzików MODR Warszawa o/poświętne a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 a1 a2 1 Stan roślin przed zimą (skala 9 0 ) 9,0 8,8 9,0 9,0 9,0 2 Stan roślin po zimie (skala 9 0 ) 8,8 9,0 9,0 9,0 8,3 3 Martwe rośliny ( % ) 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 4 Termin kłoszenia (dzień, m-c) 26.05 28.05 27.05 28.05 27.05 28.05 * * 21.05 21.05 5 Termin dojrzałości woskowej dzień, m-c) 14.07 15.07 15.07 16.07 27.07 28.07 * * 03.07 03.07 6 Wysokość roślin (cm) 102,1 99,6 108,7 104,2 106,9 104,8 106,8 107,5 106,7 107,7 7 8 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9 o ) Porażenie przez choroby (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 8,0 8,1 8,0 8,6 8,8 7,8 7,8 5,6 4,3 4,8 9 Pleśń śniegowa 9,0 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Mączniak 6,6 8,1 7,7 8,2 6,7 7,2 9,0 9,0 9,0 9,0 11 Rdza brunatna 9,0 9,0 8,3 9,0 9,0 9,0 8,7 8,8 7,9 8,4 12 Septorioza liści 5,2 7,1 6,6 7,8 4,2 6,2 6,2 6,5 7,0 7,6 13 Septorioza plew 6,1 7,3 7,7 8,3 7,2 7,8 9,0 9,0 9,0 9,0 14 Masa tysiąca ziaren (g) 48,7 50,1 45,8 46,8 44,2 44,0 40,4 42,1 42,2 45,2 15 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,2 12,9 13,6 14,5 11,9 11,9 10,1 10,6 10,1 10,3 16 Plon ziarna (dt/ha) 86,8 100,3 97,4 111,3 81,5 98,4 93,1 99,5 98,9 110,9 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian * brak danych a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny - 8 -
Tabela 4 PSZENICA OZIMA. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru 2014 Poziom a1 Poziom a2 Lp Odmiana Seroczyn Kawęczyn Poświętne Radzików Laski Seroczyn Kawęczyn Poświętne Radzików Laski Wzorzec(dt/ha) 86,6 97,4 81,5 93,1 98,9 100,3 111,3 98,4 99,5 110,9 1 Astoria 102 98 98 100 94 93 93 100 103 99 2 Legenda 101 102 99 95 104 98 99 96 93 111 3 Figura 100 97 92 87 90 97 99 90 89 89 4 Kohelia 103 96 70 72 99 99 101 75 69 100 5 Bamberka 94 98 114 98 105 94 96 92 93 108 6 Ostroga 98 89 84 85 102 96 93 81 90 103 7 Arkadia 88 94 91 97 108 96 102 92 102 111 8 Linus 103 107 115 110 96 105 106 104 109 93 9 Sailor 104 99 107 111 108 104 103 106 114 111 10 Estivus 94 100 76 107 99 95 97 108 100 95 11 Patras 110 104 114 115 106 106 104 94 112 105 12 Praktik 96 102 111 103 100 99 100 108 97 95 13 Tulecka 100 97 76 77 104 100 104 105 83 102 14 Arktis 91 87 88 99 101 92 91 96 94 102 15 Lavantus 101 94 107 87 104 101 96 123 94 104 16 Mulan 104 107 111 111 100 107 105 110 106 104 17 KWS Ozon 93 103 130 103 95 94 99 104 100 90 18 Forum 109 110 102 109 99 105 106 96 107 97 19 Platin 91 102 112 110 92 96 97 114 112 90 20 Jantarka 96 99 80 91 95 100 97 86 100 94 21 Artist 103 105 108 110 92 103 103 110 115 88 22 Fakir 105 103 118 106 104 105 100 105 102 102 23 KWS Livius 114 105 111 120 108 108 103 98 117 113 24 Pengar 97 99 98 99 99 103 103 109 103 96 25 Forkida 103 105 88 97 96 102 102 94 96 98-9 -
Tabela 5. PSZENICA OZIMA. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2012,2013,2014 a1 Odmiany Mrozo odpor ność 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 2014 2013 2012 2013-2014 2012-2014 Wzorzec(dt/ha) skala 9 0 91,5 73,8 60,5 82,7 75,3 104,1 88,9 70,7 96,5 87,9 1 Astoria 3 98 98-98 - 98 94-96 - 2 Legenda 6 100 96 130 99 107 100 101 140 100 111 3 Figura 5 93 90 132 92 103 93 91 131 92 103 4 Kohelia 5,5 89 89 134 89 101 89 88 132 89 100 5 Bamberka 3 101 101 41 101 85 97 100 65 98 90 6 Ostroga 6 92 96 151 94 109 93 92 144 92 106 7 Arkadia 6 96 102 149 99 112 101 101 148 101 114 8 Linus 3,5 106 101 105 104 104 103 104 102 103 103 9 Sailor 5,5 105 101 143 103 114 108 99 140 104 113 10 Estivus 2,5 96 106-100 - 99 101-100 - 11 Patras 4 110 104-107 - 104 102-103 - 12 Praktik 4 102 99-101 - 100 102-101 - 13 Tulecka 2,5 91 104-97 - 99 100-99 - 14 Arktis 4,5 94 - - - - 95 - - - - 15 Lavantus 3,5 98 - - - - 103 - - - - 16 Mulan 3 106 107 101 106 105 106 107 103 107 106 17 KWS Ozon 4 104 99 137 102 111 97 107 136 102 111 18 Forum 2 105 101-103 - 102 106-104 - 19 Platin 4 101 108-104 - 101 105-103 - 20 Jantarka 5 93 - - - - 96 - - - 21 Artist 4 103 - - - - 104 - - - 22 Fakir 4,5 107 - - - - 103 - - -- 23 KWS Livius 3,5 111 - - - - 108 - - - 24 Pengar 3 98 - - - - 103 - - - 25 Forkida 4,5 98-116 - - 99-122 - - Liczba doświadczeń 5 5 3 3 3 5 3 5 8 13 wzorzec stanowią wszystkie badane odmiany - 10 - a2
Tabela 6 PSZENICA OZIMA. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 Rok zbioru 2014, 2012-2014 Liczba Rdza brunatna Mączniak Septorioza plew Septorioza liści Lp. Odmiana lat badań 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2013,2014 2014 2012-2014 Wzorzec (skala 9 0 ) 8,3 7,3 7,0 6,8 7,0 7,2 5,8 6,2 1 Astoria 2 0,0 - -0,3-0,0-0,2 0,6-2 Legenda 3 0,5-0,8 0,5 0,2 0,5 0,6 0,2-0,4 3 Figura 3-2,0-2,1 0,0 0,1-0,2-0,4-0,4-0,8 4 Kohelia 3-0,3-1,0 0,3-0,2-0,2 0,1-0,1-0,8 5 Bamberka 3-0,5 0,6 0,5 0,9-0,3-0,1 0,3 0,6 6 Ostroga 3 0,7 1,4-0,7-0,9 1,2 0,7 1,0 0,7 7 Arkadia 3 0,7 0,0-0,13-1,8-0,5-0,5-1,5-0,8 8 Linus 3 0,2-0,1-0,2-0,1-0,7-0,3-0,1 0,2 9 Sailor 3-1,0-1,0 0,3 0,5-0,2 0,0 0,2-0,6 10 Estivus 2 0,2-0,7-0,0 0,1 0,2-11 Patras 2 0,0-0,3 - -0,3-0,3 0,0-12 Praktik 2 0,5-0,3-0,3 0,4-0,2-13 Tulecka 2 0,0 - -0,7 - -0,2-0,3-0,9-14 Arktis 1-0,1-0,2 - -0,3 - -0,7-15 Lavantus 1 0,5 - -1,3-0,0 - -0,2-16 Mulan 3-0,1-0,2-0,5-0,4-0,2 0,0-0,1 0,1 17 KWS Ozon 3-0,5-0,1 1,2 0,9-0,2 0,0 0,2 0,1 18 Forum 2 0,0-0,3-0,2 0,1 1,1-19 Platin 2 0,2 - -1,2-0,3 0,3 0,5-20 Jantarka 2-0,1-0,3-0,2 - -0,6-21 Artist 1 0,0-0,2 - -0,3 - -0,6-22 Fakir 1 0,4-0,8-0,3-0,0-23 KWS Livius 1-0,3 - -0,5-0,5-1,4-24 Pengar 1 0,2-1,0-0,5-1,0-25 Forkida 2 0,2 - -0,3 - -0,3 - -0,5 - Liczba doświadczeń 3 10 3 11 3 6 5 12 Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza cechę korzystniejszą.wzorzec stanowią wszystkie badane odmiany - 11 -
Tabela 7 PSZENICA OZIMA. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenie od wzorca). Lata zbioru 2014, 2012-2014 Wyleganie (skala 9 Liczba 0 ) Wysokość roślin w fazie dojrzałości Lp. Odmiana lat przed zbiorem (cm) mlecznej badań - 12 - Masa 1000 ziarn (g) 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a1 Wzorzec 7,4 7,8 106,3 97,5 44,3 44,1 1 Astoria 2 0,5-4,7-6,3-2 Legenda 3-0,4-0,6 22,6 20,3-1,1-0,4 3 Figura 3-0,2-0,7 6,3 9,5 1,7 0,7 4 Kohelia 3-1,8-2,2 12,5 10,8 5,7 2,9 5 Bamberka 3-0,1-0,2-0,4-1,1 0,8 3,9 6 Ostroga 3-0,7-0,2 4,2 5,5 3,8 5,3 7 Arkadia 3 0,4-0,2 8,4 8,9 1,2 2,2 8 Linus 3-0,2 0,1-11,1-7,7-2,6-2,6 9 Sailor 3-0,2-0,6 5,6 9,6 3,5 2,2 10 Estivus 2 0,1 - -6,1 - -0,8-11 Patras 2-0,5 - -8,2-5,1-12 Praktik 2 0,7 - -16,0 - -4,1-13 Tulecka 2-0,1-7,1 - -1,4-14 Arktis 1 0,3-0,2 - -4,0-15 Lavantus 1-0,1 - -3,8 - -2,8-16 Mulan 3-0,1 0,4 1,6 0,9-0,5-0,7 17 KWS Ozon 3 0,6 0,6-18,9-13,3-0,4-0,2 18 Forum 2 0,2 - -11,2 - -1,2-19 Platin 2 0,8-3,3 - -5,0-20 Jantarka 2-1,1-2,4-0,9-21 Artist 1 0,7 - -8,8 - -0,4-22 Fakir 1 0,2 - -3,7 - -2,4-23 KWS Livius 1 0,2 - -6,4-3,4-24 Pengar 1-0,1 - -6,4 - -6,1-25 Forkida 2 0,2-5,0-0,2 - Nie wystąpiło Nie wystąpiło
Ciąg dalszy tabeli 7 Lp. Odmiana Wyleganie (skala 9 0 ) Liczba Wysokość roślin Masa 1000 ziarn w fazie dojrzałości lat przed zbiorem (cm) (g) mlecznej badań 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 2014 2012-2014 Poziom agrotechniki a2 Wzorzec 7,0 7,6 104,8 93,8 45,7 45,8 1 Astoria 2 0,3-4,5-6,6-2 Legenda 3-0,6-1,2 23,4 19,1-0,4-0,8 3 Figura 3 0,3-0,5 5,6 9,2 3,0 1,6 4 Kohelia 3-1,8-2,3 12,1 10,0 6,4 4,4 5 Bamberka 3-1,1-0,8-0,2 0,2 0,7 3,8 6 Ostroga 3-1,3-0,6 3,4 3,4 3,2 3,7 7 Arkadia 3 0,5-0,1 7,2 6,6 3,5 3,4 8 Linus 3-0,2 0,0-10,3-7,6 2,9-2,4 9 Sailor 3 0,3-0,1 4,3 7,7 4,3 2,7 10 Estivus 2 0,8 - -4,6 - -0,8-11 Patras 2-0,6 - -7,9-1,8-12 Praktik 2 1,5 - -13,3 - -5,3-13 Tulecka 2-0,9-7,1 - -0,3-14 Arktis 1-0,1-1,0 - -3,1-15 Lavantus 1-0,2 - -4,4 - -3,5-16 Mulan 3 0,1 0,6-1,3-1,0-0,8-0,7 17 KWS Ozon 3 1,1 1,0-17,8-11,4 0,9 1,8 18 Forum 2-0,3 - -11,1 - -1,4-19 Platin 2 1,0-1,7 - -5,5-20 Jantarka 2-1,1-2,6-0,8-21 Artist 1 0,7 - -7,5 - -2,1-22 Fakir 1 0,5 - -2,9 - -2,0-23 KWS Livius 1-0,3-10,4-3,0-24 Pengar 1 0,7 - -6,5 - -6,2-25 Forkida 2-0,1-3,3 - -0,1 - Liczba doświadczeń 5 11 5 12 5 12 Nie wystąpiło - 13 - Nie wystąpiło
PSZENICA OZIMA CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH W ROKU 2014 ZAREJESTROWANYCH W 2013 sporządzona na podstawie listy opisowej odmian) 1. ARKTIS - Odmiana jakościowa (grupa A), o wyróżniających się parametrach wypiekowych. Plenność średnia. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Zimotrwałość prawie średnia (4,5 o ). Odporność na mączniaka prawdziwego duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów dość duża, na brunatną plamistość liści, septoriozę liści i septoriozę plew średnia, na rdzę brunatną dość mała. Rośliny dość wysokie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża. Zawartość białka duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. 2. LAVANTUS - Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dość dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Zimotrwałość mała do średniej (3,5 o ). Odporność na rdzę brunatną i brunatną plamistość liści dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów średnia, na mączniaka prawdziwego dość mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren mała do bardzo małej, wyrównanie słabe do bardzo słabego, gęstość w stanie zsypnym przeciętna. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. 3. ARTIST- odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość mała do średniej. Odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę plew - dość duża, na choroby podstawy źdźbła i fuzariozę kłosów - średnia, na brunatną plamistość liści i septoriozę liści - mała. Rośliny niskie, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie słabe, gęstość w stanie zsypowym dość mała. Odporność na porastanie w kłosie duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Tolerancja na zakwaszenie przeciętna. Plenność bardzo dobra. 4. FAKIR- odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną, septoriozę plew i fuzariozę kłosów - dość duża, na brunatną plamistość liści i septoriozę liści - średnia. Rośliny o średniej wysokości. Odporności na wyleganie - średnie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie dość dobre, gęstość w stanie zsypowym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża do dość dużej. Zawartość białka - duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Tolerancyjna na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność dość dobra. 5. KWS LIVIUS - odmiana chlebowa (grupa B). Zimotrwałość dość mała. Odporność na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i septoriozę plew - dość duża. Rośliny wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin 14
kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży. Tolerancja na zakwaszenie gleby - mała. Plenność dobra do bardzo dobrej. 6. PENGAR - odmiana chlebowa (grupa B).Zimotrwałość mała. Odporność na rdzę brunatną - duża, na mączniaka prawdziwego i septoriozę plew, na choroby podstawy źdźbła, septoriozy liści i fuzariozę kłosów - średnia. Rośliny o przeciętnej wysokości i odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania dość późny. Masa 1000 ziaren mała, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypowym dość mała. Odporność na porastanie kłosa średnia. Wskaźnik sedymentacyjny SDS dość duży. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność dobra. 15