WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Szkole Podstawowej nr 8 w Tomaszowie Mazowieckim rok 2017/2018
Podstawa prawna Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół, Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych i ponadpodstawowych oraz placówkach. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym. Założenia Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego Wewnątrz System Doradztwa Zawodowego obejmuje ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu prawidłowego przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System ten określa rolę i zadania nauczycieli w ramach rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, metody pracy. Dobrze przygotowany uczeń do podjęcia decyzji edukacyjnej i zawodowej to taki, który wie, jakie ma zainteresowania i predyspozycje, potrafi dokonać samooceny, zna swoją wartość, ma plany na przyszłość. Wewnątrz System Doradztwa Zawodowego zakłada, że: wybór zawodu nie jest pojedynczym aktem to długotrwały proces stanowiący sekwencje decyzji podejmowanych przez wiele lat. na wybór zawodu składają się: wiedza na temat własnych predyspozycji i umiejętności, wiedza na temat zawodów, ścieżek edukacyjnych i rynku pracy. preferencje edukacyjne i zawodowe są zależne od uwarunkowań wewnętrznych (cechy osobowości, temperament, zdolności) i zewnętrznych człowieka (doświadczenia, otoczenie społeczne). szkoła obok rodziny stanowi środowisko mające istotny wpływ na podejmowanie decyzji edukacyjnych uczniów. Wewnątrz System Doradztwa Zawodowego obejmuje pracę indywidualną i grupową z uczniami, rodzicami-opiekunami, nauczycielami i ma charakter działań planowanych i obejmuje: wspieranie uczniów w wyborze dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej, wyboru szkoły ponadpodstawowej, planowania kariery edukacyjno-zawodowej oraz udzielanie wszelkich informacji na ten temat, wspieranie nauczycieli w planowaniu i realizacji WSDZ oraz w planowaniu lekcji przedmiotowych i zajęć związanych z wyborem ścieżki edukacyjno-zawodowej przez uczniów, wspieranie rodziców-opiekunów podczas wyboru przez ich dziecko ścieżki kariery edukacyjnozawodowej. W odniesieniu do uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, po rozpoznaniu indywidualnych potrzeb edukacyjno-rozwojowych oraz możliwości psychofizycznych, istnieje możliwość realizowania zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu dla uczniów szkół podstawowych jako formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej. 2
Cele Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego Cel ogólny Przygotowanie uczniów do dokonania świadomego i trafnego wyboru dalszej drogi edukacyjnej a w przyszłości wyboru zawodu. Cele szczegółowe Uczniowie: - znają swój potencjał edukacyjny, psychologiczny (predyspozycje, mocne strony i ograniczenia, zainteresowania, uzdolnienia), - posiadają informacje na temat różnych grup zawodowych (charakterystyka wykonywanej pracy, wymagania do wykonywania konkretnego zawodu, przeciwwskazania zdrowotne), - rozwijają swoje umiejętności i zainteresowania, wiedzą jak się uczyć, - planują, zarządzają swoim czasem i stawiają cele. - rozwijają umiejętności pracy w zespole (komunikatywność, zaangażowanie, właściwe relacje społeczne), - prezentują postawę szacunku do pracy, - znają czynniki trafnego wyboru szkoły i zawodu, - rozwijają umiejętność podejmowania decyzji, - posiadają informacje o zawodach, zawodach przyszłości i czym jest rynek pracy, - znają źródła informacji edukacyjnych i zawodoznawczych, mają dostęp do tych informacji, - są otwarci i przygotowani na wyzwania współczesnego świata (gotowość do zmian). Ponadto uczniowie klasy siódmej i później ósmej: - znają strukturę systemu kształcenia w Polsce oraz ofertę edukacyjną szkół ponadpodstawowych, - znają zasady rekrutacji do szkół ponadpodstawowych i terminarz rekrutacyjny. Nauczyciele: - potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów, - rozwijają i wspierają talenty i zainteresowania uczniów, - przekazują informacje rodzicom na temat dziecka w kwestii jego predyspozycji zawodowych, osobowościowych I edukacyjnych, - wykorzystują wiedzę o uczniu, pomagają mu określać jego ścieżkę edukacyjną i zawodową, - umożliwiają rozwój zainteresowań i zdolności uczniów, - wspierają rodziców i uczniów w procesie wyboru przez dziecko przyszłej ścieżki edukacyjnozawodowej, - uświadamiają rodziców, jak wielkie znaczenie odgrywają w procesie przygotowania dziecka do wyboru jego przyszłej ścieżki edukacyjno-zawodowej, - włączają przedstawicieli instytucji, firm i zakładów pracy w realizowanie doradztwa zawodowego w szkole. Rodzice-opiekunowie: - są zaangażowani i przygotowani do pełnienia roli domowych doradców, - znają czynniki ważne przy wyborze szkoły i zawodu, - wspierają dzieci w wyborze przyszłej ścieżki edukacyjno-zawodowej, - znają ofertę szkół ponadpodstawowych i zasady oraz terminarz rekrutacji (dotyczy rodziców uczniów klas ósmych), - angażują się w pracę doradczą szkoły (np. prezentują swoje zawody, firmy i zakłady pracy), - wiedzą gdzie szukać pomocy dla swoich dzieci w sytuacjach trudnych. 3
Adresaci Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego Uczniowie,, rodzice-opiekunowie, środowisko lokalne, instytucje wspierające WSDZ. Osoby odpowiedzialne za realizację WSDZ Dyrektor szkoły, wychowawca klasy VII, pedagog, nauczyciel bibliotekarz, nauczyciel informatyki, pozostali przedmiotowi, Zakres zadań poszczególnych osób zaangażowanych w proces doradczy wynika z kompetencji, profilu wykształcenia, wykładanych treści oraz podstawy programowej w szkole podstawowej. Metody i formy realizacji Formy adresowane do uczniów: - elementy orientacji zawodowej w klasach 1-3 oraz 4-6 szkoły podstawowej, - zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego w wymiarze 10 godzin w klasie 7 i 8, - diagnoza i analiza potrzeb na podstawie obserwacji, wywiadów, ankiet, - indywidualne konsultacje i porady związane z dalszą edukacją (również dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi), - warsztaty grupowe - pozwalające na odkrywanie swoich zainteresowań, umiejętności i predyspozycji zawodowych, ukazujące potrzebę planowania własnej przyszłości zawodowej - zajęcia grupowe - nakierowane na rozwój umiejętności społecznych i interpersonalnych: komunikacji, współpracy, przezwyciężania stresu, - koła zainteresowań, - zajęcia grupowe umożliwiające poznanie różnych zawodów i związanych z nimi wymagań, filmy zawodoznawcze, - realizowanie treści zawodoznawczych na lekcjach poszczególnych przedmiotów, - wsparcie dla uczniów objętych pomocą psychologiczno pedagogiczną, w tym szczególnie uczniów: ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, z niepowodzeniami mi, z problemami zdrowotnymi, zaniedbanych wychowawczo, - spotkania z przedstawicielami różnych zawodów, - wyjścia i wycieczki szkolne do zakładów pracy, firm oraz instytucji, - tablica z informacjami na temat rekrutacji do szkół ponadpodstawowych i ofercie edukacyjnej, - zakładka na temat doradztwa zawodowego na stronie internetowej szkoły, - udział w konkursach z zakresu doradztwa zawodowego, - współpraca z samorządem m i innymi podmiotami życia szkoły. Formy adresowane do rodziców-opiekunów uczniów: - indywidualne konsultacje i porady udzielane przez nauczycieli/specjalistów na terenie szkoły, - dyżur doradczy podczas zebrań z rodzicami, - kierowanie uczniów do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej i innych instytucji, - pomoc w sytuacjach trudnych, - zachęcanie i włączanie rodziców w proces doradczy szkoły np. poprzez przedstawianie 4
wykonywanych przez siebie zawodów, - udostępnianie informacji edukacyjnych (prezentacja założeń pracy edukacyjnej na terenie szkoły na rzecz uczniów, informacji na temat zasad i terminów rekrutacji) i zawodowych (o zawodach przyszłości). Formy adresowane do nauczycieli: - poruszanie tematyki planowania ścieżki edukacyjno-zawodowej na lekcjach przedmiotowych, - rozwój zainteresowań i talentów poprzez różnorodne formy pracy z uczniem; zajęcia pozalekcyjne, wyjścia, itp., - udział w szkoleniach z zakresu doradztwa zawodowego, - tworzenie warunków do wymiany doświadczeń i dzielenia się wiedzą, - śledzenie losów absolwentów. Formy adresowane do środowiska lokalnego: - spotkania z przedstawicielami szkół ponadpodstawowych, - spotkania z przedstawicielami lokalnych firm i zakładów pracy, - współpraca z instytucjami wspierającymi pracę szkoły. Metody pracy doradczej: - metody aktywizujące (burza mózgów, dyskusja, giełda pomysłów, mapy myślowe) - wspólne pracowanie nad rozwiązaniem problemu, - drama krótkie scenki i inscenizacje, odgrywanie ról; metody plastyczne komiksy, plakaty - metody audiowizualne wykorzystanie Internetu jako narzędzi zdobywania informacji, programy i prezentacje multimedialne, filmy edukacyjne, - gry i zabawy rozwijające myślenie strategiczne, - trening komunikacji i zachowań społecznych, mini-wykłady, pogadanki, debaty. Sojusznicy i zasoby Sojusznikami szkoły w realizacji programu są: - Kuratorium Oświaty w Łodzi, - Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczna w Tomaszowie Maz. oraz Piotrkowie Tryb., - Powiatowy Urzędu Pracy w Tomaszowie Maz., Wojewódzki Urząd Pracy w Łodzi, - Ochotnicze Hufce Pracy, - placówki kształcenia praktycznego, centra doskonalenia zawodowego, organizacje pozarządowe, instytucje szkoleniowe, placówki doskonalenia zawodowego, - szkoły ponadpodstawowe z terenu powiatu tomaszowskiego i ościennych, - organizatorzy targów, giełd edukacyjno-zawodowych szkół ponadpodstawowych, - przedstawiciele szkół z terenu powiatu tomaszowskiego i ościennych, - rodzice, opiekunowie, rodziny uczniów, - osoby wspierające organizację szkolnego doradztwa zawodowego (np. pracownicy zakładów pracy, firm, instytucji (również będących rodzicami uczniów), przedstawiciele zawodów itd., - przedstawiciele organu prowadzącego oraz lokalnego samorządu terytorialnego, - przedsiębiorcy, szkoły wyższe, - absolwenci szkoły. Zasoby: - opracowany Wewnątrz System Doradztwa Zawodowego oraz zatwierdzony Program zajęć z zakresu doradztwa zawodowego w klasie VII szkoły podstawowej, - sale wyposażone w rzutniki multimedialne, - szafa z dostępnymi teczkami zawodowymi, teczka-segregator Doradztwo Zawodowe ze scenariuszami i materiałami edukacyjnymi i informacjami z zakresu doradztwa, - odpowiedni kącik w bibliotece szkolnej, 5
- zakładka doradztwo zawodowe na stronie internetowej szkoły, - zasoby internetowe: filmy, scenariusze, plakaty, broszury, publikacje, e-gazetki - np. Ośrodka Rozwoju Edukacji, Urzędów Pracy, OHP i innych, - programy komputerowe, niewerbalny test predyspozycji zawodowych i zasób informacji zawodowych dla uczniów, - gry edukacyjno-terapeutyczne, - narzędzie do oceny predyspozycji zawodowych, - zasoby intelektualne nauczycieli szkoły, - kampanie społeczne i lokalne. Treści i czas realizacji Treści z zakresu doradztwa zawodowego będą realizowane w ciągu roku szkolnego 2017/2018 na lekcjach: doradztwa zawodowego, wychowawczych, przedmiotowych, zastępstwach, zajęciach pozalekcyjnych oraz poza szkołą poprzez udział uczniów w wyjściach i wycieczkach, w spotkaniach i imprezach edukacyjnych związanych z wyborem szkoły ponadpodstawowej i poznawaniem zawodów. Moduły działań doradczych Poznanie siebie (zasoby) m.in.: zainteresowania, zdolności i uzdolnienia, mocne strony i obszary do rozwoju, ograniczenia, kompetencje - wiedza, umiejętności, postawy, wartości, predyspozycje zawodowe, stan zdrowia, samoocena. Świat zawodów i rynek pracy m.in.: znajomość zawodów i rynku pracy, umiejętność poruszania się po nim, wyszukiwanie i przetwarzanie informacji o zawodach i rynku pracy, poszukiwanie i utrzymanie pracy Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie m.in.: uczenie się, znajomość systemu edukacji (formalnej, pozaformalnej), wyszukiwanie i przetwarzanie informacji o formach i placówkach kształcenia, uczenie się przez cale życie Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych m.in.: planowanie ścieżki edukacyjnej i zawodowej z przygotowaniem do zdobywania doświadczenia zawodowego, i refleksji nad nim, podejmowanie i zmiany decyzji dotyczących edukacji i pracy, udział w całożyciowym poradnictwie kariery. Doradztwo zawodowe dla uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego Nadrzędnym celem kształcenia uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych jest przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym. Na nauczycielach pracujących z uczniem niepełnosprawnym, niedostosowanym lub zagrożonym niedostosowanym społecznie, spoczywa ogromna odpowiedzialność za jak najpełniejsze przygotowanie ich do podjęcia właściwej decyzji dotyczącej wyboru ścieżki kształcenia lub drogi zawodowej. W ramach wewnątrzszkolnego wsparcia w wyborze kierunku kształcenia i kariery zawodowej będzie położony nacisk na rozpoznanie indywidualnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych oraz możliwości ucznia niepełnosprawnego, zwłaszcza w kontekście ograniczeń zdrowotnych, a co się z tym dalej wiąże ograniczeń zawodowych. Realizacja zadań związanych z doradztwem zawodowym dla ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność w naszej szkole, będzie odbywać się dwutorowo: zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu - jako forma pomocy psychologiczno-pedagogicznej, 6
zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego (realizowane również podczas zajęć rewalidacyjnych i innych, dokumentowane w Indywidualnym Programie Edukacyjno- Terapeutyczny - IPET-cie). Przewidywane rezultaty i korzyści z realizacji WSDZ Dla uczniów i rodziców-opiekunów: - dostęp do informacji edukacyjnej i zawodowej dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców, - świadome, trafniejsze decyzje edukacyjne i zawodowe. - kształtowanie odpowiednich postaw, nawyków, umiejętności i wiedzy oraz aktywności zawodowej uczniów, - mniej niepowodzeń ch, zniechęcenia do nauki i pracy, - pomoc rodzinie w kształtowaniu określonych postaw i zachowań związanych z planowaniem kariery zawodowej ich dzieci, - przygotowanie uczniów do pełnienia różnych ról społecznych. Dla szkoły: - utworzenie na terenie szkoły bazy informacji edukacyjnej i zawodowej oraz zapewnienie jej systematycznej aktualizacji, - lepsze wyniki edukacyjne uczniów, - zwiększenie konkurencyjności szkoły, - realizowanie przepisów prawa oświatowego w zakresie doradztwa zawodowego. Dla środowiska lokalnego: - zwiększenie trafności decyzji edukacyjnych uczniów wybierających szkołę ponadpodstawową. - promocja lokalnych instytucji, firm oraz zakładów pracy. Ocena i ewaluacja Realizacja Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego opiera się na stałym monitorowaniu, ewaluacji i kontroli podjętych działań. Ewaluacja będzie dokonywana w celu usprawnienia i ulepszania realizowanych zadań lub wytyczenia nowych form pracy. Wykorzystana zostanie do tego technika: ankiety, wywiadu, obserwacji a także indywidualnych rozmów. Ewaluacja pozwali także zaobserwować dynamikę procesu i rodzące się nowe potrzeby czy niezaplanowane elementy. Dzięki ewaluacji można będzie dokonywać aktualizacji działań doradczych, odkrywać aktualne potrzeby i oczekiwania - co pozwoli na długoterminowe planowanie działań. 7
Harmonogram realizacji doradztwa zawodowego w roku m 2017/2018 L.p. ZADANIE Realizator Termin Uwagi 1 Stworzenie oraz dyrektor, IX-XI 2017 dokument - zatwierdzenie Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego Rada Pedagogiczna Wewnątrz System Doradztwa Zawodowego 2 Aktualizacja statutu szkoły o informacje dotyczące organizacji wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego 3 Diagnoza zapotrzebowania na informacje doradcze uczniowie i rodzice klasy VII 4 Aktualizowanie informacji zawodoznawczych 5 Stworzenie i aktualizacja szkolnej tablicy zawodoznawczej 6 Utworzenie i aktualizacja zakładki doradztwo zawodowe na stronie internetowej szkoły 7 Przeprowadzenie 10 godz. zajęć z doradztwa zawodowego w klasie VII 8 Elementy orientacji zawodowej w klasach 1-3 oraz 4-6 szkoły podstawowej 9 Przeprowadzenie lekcji przedmiotowych z elementami zawodoznawstwa 10 Organizacja oraz przygotowywanie uczniów do konkursów zawodoznawczych 11 Wycieczki do szkół z terenu powiatu tomaszowskiego oraz do zakładów pracy, firm, instytucji dyrektor, Rada Pedagogiczna wychowawca klasy, pedagog pedagog, bibliotekarz pedagog, bibliotekarz nauczyciel informatyki, pedagog doradca zawodowy przedmiotów, pedagog przedmiotów przedmiotów, pedagog przedmiotów, pedagog IX-XI 2017 Dokument - statut szkoły IX-XII 2017 XII 2017 XII 2017 II półrocze roku szkolnego zgodnie podstawową programową z 8
12 Współpraca nauczycieli, wychowawców ze mi specjalistami ds. doradztwa zawodowego pedagog, bibliotekarz, przedmiotów 13 Spotkania z przedstawicielami ciekawych zawodów, pracodawcami, firmami, instytucjami 14 Współpraca z instytucjami wspierającymi doradztwo zawodowe 15 Monitoring i ewaluacja WSDZ 16 Sprawozdanie z realizacji działań z zakresu doradztwa zawodowego w szkole podstawowej w roku m przedmiotów, pedagog pedagog, wychowawcy klas dyrektor szkoły, pedagog, wychowawca klasy VII, V-VI 2018 VI 2018 pozyskiwanie materiałów metodycznych, wymiana doświadczeń ankiety, wywiady, obserwacje, indywidualne rozmowy sprawozdanie 9