PROGRAM SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR - DZIEŃ

PROGRAM SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR - DZIEŃ EGZEMPLARZ NR WYDANIE 1 WARSZAWA 2009

ZATWIERDZENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR - DZIEŃ POŚWIADCZENIE ZATWIERDZENIA PROGRAMU ZATWIERDZAM... WARSZAWA, dnia... 2009 r. POŚWIADCZENIE WPROWADZENIA PROGRAMU DO UŻYTKU SŁUŻBOWEGO Niniejsza PROGRAM został wprowadzony do użytku Zarządzeniem Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. ZARZĄDZENIE Nr... z dnia... 2009 r.... (data i podpis) VFR / ST - 2 ZATWIERDZENIA Wydanie 1 /2009

-, o ~ PROGRAM SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO r W LOTACH VFR - DZIEN EGZEMPLARZ NR. WYDANIE 1 WARSZAWA 2009

ZATWIERDZENIA POŚWIADCZENIE ZATWIERDZENIA PROGRAMU ZATWIERDZAM. O~. oc; WARSZAWA, dnia : 2009 r. POŚWIADCZENIE WPROWADZENIA PROGRAMU DO UŻYTKU SŁUŻBOWEGO Niniejsza PROGRAM został wprowadzony do użytku Zarządzeniem Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. ZARZĄDZENIE Nr?/.????..... z dnia 9..~:..9..?...~ 2009 r. VFR/ ST - 2 ZATWIERDZENIA Wydanie l /2009 Zmiana Nr O

KARTA ZMIAN SAMOLOTOWEGO - VFR w DZIEŃ ZMIANA NR 1 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p)... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) ZMIANA NR 2 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p)... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) ZMIANA NR 3 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p)... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) ZMIANA NR 4 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p)... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) KATRA ZMIAN VFR / KZ - 1

KARTA ZMIAN SAMOLOTOWEGO - VFR w DZIEŃ ZMIANA NR 5 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p.)p... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) ZMIANA NR 6 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p)... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) ZMIANA NR 3 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p)... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) ZMIANA NR 8 do PROGRAMU SZKOLENIA SAMOLOTOWEGO W LOTACH VFR w DZIEŃ została zatwierdzona przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Pismo... z dnia... (m.p)... (pieczęć i podpis osoby uprawnionej) VFR / KZ - 2 KARTA ZMIAN

ROZDZIAŁ 0 ROZDZIAŁ 0 ADMINISTROWANIE PROGRAMEM 0.1 ZAKRES STOSOWANIA PROGRAMU 0.1.1 Program Szkolenia Samolotowego w lotach VFR DZIEŃ, zwany dalej w skrócie Programem VFR DZIEŃ obejmuje szkolenie i trening samolotowy w Aeroklubie Polskim, w zakresie wykonywania lotów zgodnie z przepisami lotów VFR w dzień. 0.1.2 Intencją Aeroklubu Polskiego przy opracowaniu niniejszego Programu VFR było: - podwyższenie bezpieczeństwa wykonywania lotów VFR przez pilotów posiadających licencję PPL(A) z niewielkim jeszcze doświadczeniem lotniczym, poprzez szkolenie ich w wykonywaniu lotów w pogorszonych warunkach atmosferycznych, określonych przepisami lotniczymi w przestrzeni powietrznej klasy G nie gorszymi jednak niż: minimalna podstawa chmur 150 m. AGL, widzialność w locie nie gorsza niż 1500 m oraz lotów VFR w przestrzeni powietrznej kontrolowanej w warunkach gorszych niż wymagane do lotów VFR w tych przestrzeniach (loty VFR Spec); - doskonalenie i trening oraz wznawianie umiejętności przez innych pilotów samolotowych w wykonywaniu lotów VFR w dzień; - nabywanie i doskonalenie umiejętności wykonywania lotów w ramach nawigacyjnych zawodów sportowych. 0.1.3 Określanie (nadawanie) minimalnych warunków meteorologicznych w lotach VFR w dzień, zwana w skrócie MWA, w jakich może wykonywać loty pilot samolotowy lub szkolony pilot jest stosowane w odniesieniu do pilotów i szkolonych pilotów wykonujących loty szkolne, doskonalące lub treningowe w Aeroklubie Polskim. Rodzaj minimalnych warunków atmosferycznych jest określana przez Szefa Szkolenia (HT) na podstawie wniosku Instruktora-szkolącego lub kontrolującego dla każdej osoby indywidualnie. 0.2 ZGODNOŚĆ PROGRAMU Z PRZEPISAMI 0.2.1 Oświadczenie o zgodności Programu z wszystkimi przepisami mającymi zastosowanie oraz zobowiązanie do utrzymania tej zgodności wraz ze zmianami przepisów. Dyrektor ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego oświadcza, że niniejszy Program Szkolenia Samolotowego w lotach VFR w Dzień, stosowany w Ośrodkach Szkolenia i Aeroklubach Regionalnych Aeroklubu Polskiego jest zgodny ze wszystkimi obowiązującymi przepisami mającymi zastosowanie w szkoleniu i lotniczej działalności statutowej i zobowiązuje się utrzymać tę zgodność wraz ze zmianami przepisów. Dyrektor ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego Warszawa, dnia 4 czerwca 2009 r.... ADMINISTROWANIE VFR / 0-1

ROZDZIAŁ 0 0.2.2 Wszyscy użytkownicy Programu Szkolenia Samolotowego w lotach VFR Dzień, zobowiązani są w trakcie wykonywania lotów szkolnych i doskonalących do ścisłego przestrzegania wymogów Programu oraz postępowania zgodnego z obowiązującymi przepisami lotniczymi. 0.2.3 Znajomość treści Programu Szkolenia Samolotowego w lotach VFR Dzień jest obowiązkiem wszystkich osób prowadzących szkolenie oraz osób szkolonych zgodnie z jego wymogami. 0.3 ADMINISTROWANIE PROGRAMEM 0.3.1 Osoby funkcyjne odpowiedzialne za wydanie Programu i administrowanie nim. 1. Sekretarz Generalny Aeroklubu Polskiego wyznaczył do administrowania Programem Dyrektora ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego, powierzając mu odpowiedzialność za: a) dystrybucję egzemplarzy Programu i zmian do niego oraz monitorowanie stanu i aktualizowania egzemplarzy Programu użytkowanych w Ośrodku, b) monitorowane aktualności zapisów Programu w odniesieniu do mających zastosowanie przepisów, c) opracowywanie i wprowadzenia koniecznych zmian do Programu. 2. Dyrektor ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego odpowiedzialny jest za: a) wydanie i zatwierdzenie Programu przez Sekretarza Generalnego AP, b) zapewnienie właściwego administrowania Programem, c) wprowadzenie Programu do użytku w Ośrodkach (Aeroklubach Regionalnych). 3. Dyrektor ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego uprawniony jest do: a) wprowadzenia Programu do użytku w Ośrodkach (Aeroklubach Regionalnych), b) opracowywania i wprowadzenia koniecznych zmian do Programu. 0.3.2 Nakład Programu. 1. Program składa się z egzemplarza wzorcowego i egzemplarzy użytkowych. 2. Wszystkie oficjalne egzemplarze wydane przez Aeroklub Polski są numerowane. Dostarczenie poprawek do oficjalnych egzemplarzy należy do obowiązków Aeroklubu Polskiego. 3. Przewiduje się także wydanie roboczych egzemplarzy nienumerowanych dla zainteresowanych osób w liczbie wynikającej z potrzeb. Utrzymanie egzemplarzy roboczych w stanie aktualności jest obowiązkiem zainteresowanego, który użytkuje egzemplarz nienumerowany. 0.3.3 Zmiany i aktualizacja Programu 1. Utrzymanie stałej zgodności Programu z bieżącymi przepisami (wprowadzanie poprawek związanych ze zmianami przepisów lotniczych) należy do obowiązków Dyrektora ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego. 2. Wszelkie uwagi i wnioski dotyczące Programu należy kierować do Dyrektora ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego. VFR / 0-2 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 0 3. Za opracowywanie i publikowanie poprawek i zmian do Programu odpowiedzialny jest Dyrektor ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego. 4. Wszelkie poprawki i zmiany wprowadzane przez Dyrektora ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego podlegają zatwierdzeniu przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego. Dokumenty potwierdzające uzgodnienia zmian lub uzupełnień do Programu przechowywane są w Dziale Szkolenia Aeroklubu Polskiego. 5. Wydanie poprawki lub zmiany równoznaczne jest z wydaniem nowej strony zawierającej w jej dolnej części kolejny nr zmiany i datę jej wydania. 6. W Programie zabronione jest dokonywanie zmian i poprawek ręcznych. 7. Rozdzielnik Programu dołączony jest do Egzemplarza Nr "1" - "Wzorzec" (przechowywany u Dyrektora ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego). 8. Terminowa aktualizacja Programu należy do obowiązków użytkownika. W przypadku aeroklubów regionalnych i szkół Aeroklubu Polskiego za aktualizację Programu odpowiadają ich Szefowie Szkolenia (HT). 9. Osoba której powierzono wprowadzanie do Programu zmiany stron, zobowiązana jest do wykonania tej czynności bezzwłocznie po otrzymaniu zmiany. Do jej obowiązków należy także dokonanie wpisu w arkuszu zmian i uzupełnień. Taki wpis musi zawierać. 10. Karta zmiany zawiera: a) Numer zmiany. b) Informację o zatwierdzeniu zmiany przez SG AP, w tym: - sygnaturę decyzji SG AP - datę decyzji SG AP, 11. Po dokonaniu zmiany polegającej na wymianie stron, tabelaryczny wykaz zmian zostaje włączony do egzemplarza PROGRAMU, znajduje się on za stroną tytułową. Zmianę należy wprowadzić w takim czasie, aby umożliwiało to używanie aktualnego egzemplarza, od dnia obowiązywania zmiany. 0.3.4 Wykaz użytkowników oficjalnych egzemplarzy Programu L.p. Nr egz. Użytkownik Uwagi 1. 1 Aeroklub Polski - Dyrektor ds. Szkolenia "Wzorzec" 2. 2 Aeroklub Polski Specjalista ds. BL format A - 4 3. 3 5 ULC i PKBWL format A - 4 4. 5 10 Dział Szkolenia Aeroklubu Polskiego format A - 4 4. 11. Ośrodek Szkolenia Aeroklubu Polskiego format A - 4 5. 16 Ośrodki Szkolenia Aeroklubów Regionalnych format A - 4 ADMINISTROWANIE VFR / 0-3

ROZDZIAŁ 0 0.4 WYKAZ WPROWADZONYCH ZMIAN Użytkownik egzemplarza PROGRAMU zobowiązany jest do bezzwłocznej wymiany wskazanych w otrzymanej zmianie kart na nowo obowiązujące i odnotowania wprowadzenia tej zmiany w poniższym wykazie. Numer zmiany Sygnatura Data Poświadczenie wprowadzenia obowiązywania Data Podpis VFR / 0-4 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 0 0.5 WYKAZ OBOWIĄZUJĄCYCH STRON Strona Zmiana Nr Data Strona Zmiana Nr Data VFR / ST - 1 0 05.06.2009 r. VFR / 4-7 0 05.06.2009 r. VFR / ST - 2 0 05.06.2009 r. VFR / 4-8 0 05.06.2009 r. VFR / KZ-1 0 05.06.2009 r. VFR / 4-9 0 05.06.2009 r. VFR / KZ-2 0 05.06.2009 r. VFR / 4-10 0 05.06.2009 r. VFR / 0-1 0 05.06.2009 r. VFR / 4-11 0 05.06.2009 r. VFR / 0-2 0 05.06.2009 r. VFR / 4-12 0 05.06.2009 r. VFR / 0-1 0 05.06.2009 r. VFR / 5-1 0 05.06.2009 r. VFR / 0-2 0 05.06.2009 r. VFR / 5-2 0 05.06.2009 r. VFR / 0-3 0 05.06.2009 r. VFR / 5-3 0 05.06.2009 r. VFR / 0-4 0 05.06.2009 r. VFR / 5-4 0 05.06.2009 r. VFR / 0-5 0 05.06.2009 r. VFR / 5-5 0 05.06.2009 r. VFR / 0-6 0 05.06.2009 r. VFR / 5-6 0 05.06.2009 r. VFR / 0-7 0 05.06.2009 r. VFR / 5-7 0 05.06.2009 r. VFR / 0-8 0 05.06.2009 r. VFR / 5-8 0 05.06.2009 r. VFR / 0-9 0 05.06.2009 r. VFR / 5-9 0 05.06.2009 r. VFR / 0-10 0 05.06.2009 r. VFR / 5-10 0 05.06.2009 r. VFR / 0-11 0 05.06.2009 r. VFR / 5-11 0 05.06.2009 r. VFR / 0-12 0 05.06.2009 r. VFR / 5-12 0 05.06.2009 r. VFR / 0-13 0 05.06.2009 r. VFR / 5-13 0 05.06.2009 r. VFR / 0-14 0 05.06.2009 r. VFR / 5-14 0 05.06.2009 r. VFR / 0-15 0 05.06.2009 r. VFR / 0-16 0 05.06.2009 r. VFR / 1-1 0 05.06.2009 r. VFR / 1-2 0 05.06.2009 r. VFR /1-3 0 05.06.2009 r. VFR /1-4 0 05.06.2009 r. VFR /2-1 0 05.06.2009 r. VFR /2-2 0 05.06.2009 r. VFR /2-3 0 05.06.2009 r. VFR /2-4 0 05.06.2009 r. VFR / 2-5 0 05.06.2009 r. VFR / 2-6 0 05.06.2009 r. VFR / 3-1 0 05.06.2009 r. VFR / 3-2 0 05.06.2009 r. VFR / 3-3 0 05.06.2009 r. VFR / 3-4 0 05.06.2009 r. VFR / 3-5 0 05.06.2009 r. VFR / 3-6 0 05.06.2009 r. VFR / 3-7 0 05.06.2009 r. VFR / 3-8 0 05.06.2009 r. VFR / 4-1 0 05.06.2009 r. VFR / 4-2 0 05.06.2009 r. VFR / 4-3 0 05.06.2009 r. VFR / 4-4 0 05.06.2009 r. VFR / 4-5 0 05.06.2009 r. VFR / 4-6 0 05.06.2009 r. ADMINISTROWANIE VFR / 0-5

ROZDZIAŁ 0 STRONA POZOSTAWIONA NIEZAPISANE VFR / 0-6 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 0 0.6 SPIS TREŚCI Oznaczenie NAZWA STRONA - STRONA TYTUŁOWA VFR / ST-1 - STRONA ZATWIERDZEŃ VFR / SZ-1 - KARTY ZMIAN VFR / KZ-1 Rozdział 0 ADMINISTROWANIE PROGRAMEM VFR /0-1 0.1 Zakres szkolenia lotniczego, którego program dotyczy. VFR /0-1 0.2 Oświadczenie Dyrektora ds. Szkolenia Aeroklubu Polskiego VFR /0-1 0.3 Administrowanie Programem VFR /0-2 0.4 Wykaz wprowadzonych zmian VFR /0-4 0.5 Wykaz obowiązujących stron VFR /0-5 0.6 Spis treści VFR /0-7 0.7 Stosowana terminologia i znaczenie skrótów VFR /0-9 0.8 Określenia formalne VFR /0-15 0.9 Wykaz aktów prawnych VFR /0-16 Rozdział 1 ZASADY OGÓLNE VFR /1-1 1.1 Zakres szkolenia wg programu VFR /1-1 1.2 Wymagania stawiane kandydatom do szkolenia wg niniejszego programu VFR /1-1 1.2.1 Wstępne (progowe) wymagania wobec kandydatów VFR /1-1 1.2.2 1.3 1.2.4 Dokumenty jakie musi przedłożyć kandydat dla potwierdzenia warunków progowych VFR /1-1 Zasady i procedury stosowania dopuszczalnych skrótów w szkoleniu. VFR /1-1 Dokumenty jakie musi przedłożyć kandydat dla potwierdzenia warunków progowych VFR /1-1 1.4 Stosowanie języka angielskiego w szkoleniu VFR /1-1 1.5 1.6 Zasada równoległości szkolenia praktycznego na samolocie lub kabinie FNPT VFR /1-2 Zasady określania, nadawania i zmian w minimalnych warunków pilotom samolotowym w lotach VFR. VFR /1-2 1.6.1 Rodzaje warunków atmosferycznych VFR /1-2 1.6.2 1.6.3 Zasada nadawania(obniżania) minimalnych warunków atmosferycznych (MWA) w lotach VFR w dzień VFR /1-2 Zasada cofania (podwyższania) minimalnych warunków atmosferycznych (MWA) w lotach VFR w dzień VFR /1-3 ADMINISTROWANIE VFR / 0-7

ROZDZIAŁ 0 Rozdział 2 SZKOLENIE TEORETYCZNE VFR /2-1 2.1 Stosowane normy VFR /2-1 2.1.1 Tryb szkolenia VFR /2-1 2.1.2 Ilości i rodzaje jednostek lekcyjnych dla każdego z dopuszczalnych trybów szkolenia VFR /2-1 2.1.3 Liczebność grup szkolenia VFR /2-1 2.1.4 Normy obciążenia szkolącego się zajęciami szkolenia teoretycznego i normy wypoczynku VFR /2-1 2.1.5 Rodzaje zajęć szkoleniowych VFR /2-1 2.1.6 Kontrola postępów i wyników szkolenia VFR /2-1 2.1.7 Skala ocen i kryteria ich wystawiania VFR /2-1 Zakres szkolenia teoretycznego (uzupełniającego) 2.1.8 wymaganego do rozpoczęcia szkolenia praktycznego w zakresie lotów VFR dzień VFR /2-2 2.2 Zakres tematyczny przygotowania naziemnego do lotów wg ZADANIA VFR-I VFR /2-3 2.3 Zakres tematyczny przygotowania naziemnego do lotów wg ZADANIA VFR-II VFR /2-5 Rozdział 3 SZKOLENIE PRAKTYCZNE VFR /3-1 3.1 Zakres szkolenia praktycznego i podstawowe zalecenia metodyczne VFR /3-1 3.2 Warunki dopuszczenia do szkolenia praktycznego VFR /3-2 3.3 Szczegółowe zasady i normy obciążenia uczestnika szkolenia zajęciami szkolenia praktycznego VFR /3-3 3.4 Ilość i czasy lotów w poszczególnych ćwiczeniach VFR /3-2 3.5 Samoloty i urządzenia treningowe VFR /3-4 3.6 Szkolenia w procedurach awaryjnych i kontrola ich opanowania VFR /3-5 3.7 Kontrola wyników i zaliczanie etapów szkolenia VFR /3-6 3.8 Kontrole po przerwach w lotach samodzielnych VFR /3-7 3.9 Skala ocen i szczegółowe kryteria ich wystawiania VFR /3-7 3.10 Szczegółowy zakres szkolenia VFR /3-8 Rozdział 4 LOTY VFR W DZIEŃ W DOBRYCH VMC VFR /4-1 4.1 Loty VFR w dzień w DOBRYCH VMC VFR /4-1 4.2 Wykaz ĆWICZEŃ VFR /4-4 Rozdział 5 LOTY VFR W DZIEŃ W TRUDNYCH VMC VFR /5-1 5.1 Loty VFR w dzień w TRUDNYCH VMC VFR /5-1 5.2 Wykaz ĆWICZEŃ VFR /4-4 VFR / 0-8 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 0 0.7 STOSOWANA TERMINOLOGIA I ZNACZENIE SKRÓTÓW 0.7.1 Zamieszczone poniżej określenia, wyrazy, terminy oraz odpowiadające im skróty i definicje, są powszechne stosowanie w lotnictwie oraz w dokumentach Ośrodka. Czas lotu (tzw. NALOT) na samolocie (plane flight time) oznacza całkowity czas od momentu kiedy samolot rozpocznie poruszanie się za pomocą własnego napędu w celu wykonania startu do lotu do momentu zatrzymania się na miejscu postoju po zakończonym locie. Czas lotu jako uczeń-pilot dowódca (SPIC) (Student pilot-in-command) - oznacza czas lotu, w którym instruktor lotniczy jedynie obserwuje (nadzoruje) ucznia-pilota pełniącego obowiązki dowódcy i nie ma wpływu na lot, ani nie steruje samolotem. Metody sprawowania tego nadzoru podlegają zatwierdzeniu przez ULC. Czas lotu samodzielnego (PIC) (Pilot-in-command) - oznacza czas lotu kiedy uczeń-pilot albo pilot szkolony jest jedyną osobą na pokładzie statku powietrznego. Czas lotu szkolnego - czas lotu samolotu liczony od chwili rozpoczęcia rozbiegu do momentu zatrzymania po zakończonym dobiegu. Czas lotu szkolnego z instruktorem (DUAL) (Dual instruction time) - oznacza czas lotu, podczas którego prowadzone jest szkolenie w zakresie pilotażu i innych czynności pilota w locie przez odpowiednio upoważnionego instruktora, który w tym locie jest dowódcą statku powietrznego. Czas lotu symulatorowego (ćwiczeń na syntetycznym urządzeniu treningowym w lotach wg przyrządów) (Instrument ground time) - oznacza czas, w ciągu którego uczeń-pilot wykonuje symulowany lot szkoleniowy wg wskazań przyrządów na syntetycznym urządzeniu treningowym. Czas lotu wg wskazań przyrządów (Instrument flight time) - oznacza czas lotu, w którym pilotowanie albo pilotowanie i nawigowanie statku powietrznego w powietrzu odbywa się wyłącznie wg wskazań przyrządów, bez wykorzystania zewnętrznych punktów odniesienia. Czas lotu z widocznością - oznacza czas lotu, w którym co najmniej pilotowanie statku powietrznego odbywa się wg zewnętrznych punktów odniesienia. Czas lotu po kręgu lub do strefy określony w Programie na średnio 3 6 minut po kręgu i 20 30 minut do strefy pilotażowej należy rozumieć jako czas od startu do lądowania. Całkowity czas lotu (zgodny z aktualnymi przepisami) będzie czasem powiększonym o czas kołowania do startu i kołowania po lądowaniu do miejsca wyłączenia silnika. Ćwiczenie oznacza działanie lub fragment działania ucznia pilota, albo szkolonego pilota na ziemi, albo w locie, w celu nabycia lub doskonalenia umiejętności lotniczych. Ćwiczeniem nazywa się również formę zajęć szkolenia teoretycznego, której celem jest utrwalenie wiadomości i uczenie się wykorzystywania ich w praktyce. ĆWICZENIE (wyraz pisany dużymi literami - w skrócie: ĆW) - element systematyczny ZADANIA, obejmujący całość zaleceń dotyczących szkolenia w szczegółowym rodzaju lotów (np. w podejściach instrumentalnych w lotach wg IFR, w przelotach w nocy wg VFR itp.). ADMINISTROWANIE VFR / 0-9

ROZDZIAŁ 0 Egzamin praktyczny (Skill test) - oznacza egzaminy praktyczny polegający na wykazaniu umiejętności wymaganych dla wydania licencji, uprawnień lub upoważnień, łącznie z takim egzaminem ustnym, jaki egzaminator uzna za stosowny. Inne urządzenia szkoleniowe (other training devices - OTD) pomoce szkoleniowe, inne niż symulatory lotu pomocne do nauki procedur lotu i nawigacji. Instrukcja Użytkowania w Locie (w skrócie: Instrukcja AFM) - oznacza instrukcję, związaną ze świadectwem zdatności do lotu, zawierającą ograniczenia w ramach których statek powietrzny jest uznawany za zdatny do lotu, oraz instrukcje i informacje niezbędne członkom załogi lotniczej dla bezpiecznego użytkowania statku powietrznego. Instrukcja Szkolenia (w skrócie: ISz) - oznacza podstawowy dokument regulaminowy, dydaktyczny, nadrzędny w stosunku do Programów Szkolenia i Instrukcji Operacyjnej, zawierający zakresy szkolenia prowadzonego w Ośrodku FTO, zasady i procedury organizacji szkolenia oraz kontroli postępów i wyników szkolenia, podstawowe zasady dydaktyczne-metodyczne, stosowane w FTO, zakresy obowiązków i uprawnień organizacyjnych i dydaktycznych personelu kierowniczego i wykonawczego a także zasady i procedury dyscyplinarne. Instrukcja Operacyjna (w skrócie: IO) - oznacza dokument regulaminowy - operacyjny, zawierający zasady i procedury operacyjne mające zastosowanie przy organizowaniu i wykonywaniu lotów szkoleniowych, określa obowiązki operacyjne osób funkcyjnych Ośrodka Szkolenia FTO, pełniących funkcje kierownicze i wykonawcze oraz obowiązki dowódcy statku powietrznego i członków załogi w lotach szkoleniowych. Instruktor Szkolenia Teoretycznego (GI) (Ground Instruktor) osoba prowadząca szkolenie teoretyczne w Ośrodku. Instruktor Szkolenia Praktycznego - osoba prowadząca szkolenie praktyczne na statkach powietrznych, która może występować jako: - Instruktor Pilotażu - FI(A) (Flight Instructor), - Instruktor Szkolenia Symulatorowego (SFI Synthetic Flight Instructor) - osoba prowadząca szkolenie praktyczne w urządzeniach treningowych (FTD Flight Training Device). Instruktor-egzaminujący Instruktor przeprowadzający egzamin praktyczny pilota, wyznaczony przez Szefa Szkolenia (HT). Instruktor-nadzorujący Instruktor nadzorujący lot(y) samodzielny(e) ucznia-pilota. Instruktor-szkolący (prowadzący) Instruktor odpowiedzialny za szkolenie praktyczne ucznia-pilota, wyznaczony przez Szefa Szkolenia (HT). Instruktor-współpracujący - Instruktor wyznaczony przez Szefa Szkolenia (HT) do współpracy z Instruktorem-szkolącym w szkoleniu praktycznym ucznia-pilota. Instruktor-sprawdzający (kontrolujący) - Instruktor przeprowadzający sprawdzenie lub kontrolę umiejętności praktycznych pilota, wyznaczony przez Szefa Szkolenia (HT). LPL ULC Departament Personelu Lotniczego w ULC Kandydat do szkolenia - osoba ubiegająca się o dopuszczenie do szkolenia lotniczego. Kierownik startu (lotów) - osoba sprawująca nadzór nad ruchem lotniczym na lotnisku niekontrolowanym albo na lądowisku oraz w jego rejonie. VFR / 0-10 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 0 Lądowisko wydzielony obszar na lądzie, wodzie lub innej powierzchni w całości lub w części przeznaczony do wykonywania startów, lądowań i naziemnego ruchu statków powietrznych, ujęty w ewidencji lądowisk. Lotnisko - wydzielony obszar na lądzie, wodzie lub innej powierzchni w całości lub w części przeznaczony do wykonywania startów, lądowań i naziemnego lub nawodnego ruchu statków powietrznych wraz ze znajdującymi się w jego granicach obiektami i urządzeniami budowlanymi o charakterze trwałym, wpisany do rejestru lotnisk Loty szkoleniowe wspólne określenie, obejmujące loty związane ze szkoleniem: - loty szkolne których celem jest opanowanie umiejętności lotniczych pilota; - loty egzaminacyjne których celem jest sprawdzenie opanowania wymaganych umiejętności i zaliczenie etapu (fazy szkolenia) lub całego szkolenia, lub dopuszczenie do samodzielnych lotów szkolnych; - loty doskonalące (treningowe) których celem jest doskonalenie, utrwalenie lub utrzymanie nabytych umiejętności w wyniku szkolenia zaliczonego (ĆWICZENIA albo ZADANIA w całości). Lot szkolny lot szkoleniowy, którego celem jest nauczanie umiejętności lotniczych. Lot VFR lot wykonywany według przepisów dla lotów z widzialnością. Lot ze zdławioną mocą silnika lot szybowy ze zdławiona do minimum mocą silnika. Nadzór instruktorski nad samodzielnymi lotami szkoleniowymi zespół czynności dydaktycznych i czynności w zakresie sprawowania bieżącego nadzoru operacyjnego w odniesieniu do samodzielnych lotów szkoleniowych, w fazie ich przygotowywania, wykonywania i wykonywania czynności po tych lotach. Nawigowanie - zespół czynności pilota albo ucznia-pilota lub nawigatora, których celem jest zapewnienie lotu statku powietrznego po określonej trasie albo w rejonie określonym granicami geograficznymi i poziomymi. Noc (Night) - czas między zachodem a wschodem słońca (wg przepisów obowiązujących w Polsce); w innych krajach czas między końcem oficjalnego zmierzchu i początkiem oficjalnego świtu lub taki okres pomiędzy wschodem, a zachodem słońca, jaki może zostać określony przez uprawnioną do tego władzę danego kraju. Osoby funkcyjne Aeroklubu określenie obejmujące osoby pełniące w Aeroklubie funkcje kierownicze lub wykonawcze instruktorskie w szkoleniu lotniczym albo funkcje operacyjne (członek personelu operacyjnego). Ośrodek Szkolenia Lotniczego -(w skrócie: Ośrodek) lub (FTO) (Fligft Training Organization) - oznacza certyfikowany ośrodek szkolenia lotniczego oferujący i prowadzący szkolenie lotnicze do uzyskania odpowiednich licencji lub dodatkowych uprawnień. Personel operacyjny osoby pełniące czynności służbowe związane z organizowaniem, przygotowaniem i wykonywaniem operacji lotniczych polegających na kierowaniu i wykonawstwie oraz kontroli lub nadzorze. Pilot-dowódca - (PIC) (Pilot-in-command) - oznacza pilota wyznaczonego do pełnienia czynności dowódcy statku powietrznego i odpowiedzialnego za bezpieczeństwo i użytkowanie statku powietrznego w czasie lotu. ADMINISTROWANIE VFR / 0-11

ROZDZIAŁ 0 Pilot samolotowy turystyczny (private pilot) pilot posiadający licencję PPL(A), uprawniającą do pełnienia czynności dowódcy samolotu nie używanego za opłatą, drugiego pilota na wszystkich samolotach, które nie są używane za opłatą. Pilot samolotowy zawodowy (professional pilot) - pilot posiadający licencję, która zezwala mu na pilotowanie statku powietrznego użytkowanego w lotach, za które pobierane jest wynagrodzenie (licencja pilota zawodowego CPL; licencja pilota liniowego ATPL. Pilot-szkolony osoba posiadająca ważną licencję pilota, odbywający szkolenie praktyczne wg programu szkolenia Ośrodka. Program Szkolenia - (PSz) - oznacza dokument regulaminowy - dydaktyczny, określający zakres szkolenia teoretycznego lub praktycznego (na ziemi i w locie), zawierający w odniesieniu do szkolenia teoretycznego wykaz przedmiotów, grup tematycznych, tematów i haseł tematycznych oraz minimalne liczby godzin zajęć i kryteria zaliczeniowe a w odniesieniu do szkolenia praktycznego szczegółowe zakresy szkolenia na ziemi (przygotowania naziemnego do lotów) i szkolenia w locie ujęte w ZADANIACH i ĆWICZENIACH, wraz z określeniem ilości i czasu lotów szkoleniowych, wymaganych warunków szkolenia (statki powietrzne, urządzenia treningowe, wyposażenie pomocnicze, lotniska (lądowiska), przestrzenie powietrzne, warunki pogodowe a także wskazówki metodyczne i kryteriami zaliczeniowe. Przelot (cross country flight) - lot, który przebiega w części poza przestrzeniami, w których odbywa się ruch nadlotniskowy (CTR, TMA, ATZ i inne) lub jest związany z lądowaniem w innym miejscu (lotnisku, lądowisku), niż wykonano start do tego lotu. Przelot może być również wykonany z lądowaniem w miejscu, w którym odbył się start. Może być również nazywany jako lot po trasie lub lot nawigacyjny. Przygotowanie naziemne do lotów (alternatywne określenie - Szkolenie naziemne) szkolenie na ziemi, obejmujące różnego rodzaju zajęcia dydaktyczne, których celem jest nauczanie czynności lotniczych pilota, wykonywanych na ziemi, a także czynności wykonywanych w locie, w takim stopniu, w jakim jest to możliwe na ziemi (przez opanowanie przez ucznia-pilota szkolenia wiedzy stosowanej, dotyczącej wykonywania czynności lotniczych w locie). Radionawigacja - prowadzenie nawigacji z wykorzystaniem sygnałów radiowych. Rejon kontrolowany lotnisk(a) (TMA) (Terminal control area) - obszar kontrolowany, ustanowiony zwykle u zbiegu tras ATS w pobliżu jednego lotniska lub kilku ważniejszych lotnisk. Ruch lotniczy kontrolowany - ruch lotniczy, wobec którego zapewniona jest służba kontroli ruchu lotniczego. Ruch lotniczy niekontrolowany - ruch lotniczy, wobec którego nie jest zapewniona służba kontroli ruchu lotniczego. Samolot szkolno-treningowy - wyposażony w podwójną sterownicę dla ucznia i instruktora i/lub samolot przystosowany do demonstracji techniki unikania przeciągnięcia i korkociągu oraz wykonywania lotów wg przyrządów. Samolot wyposażony w sterownice typu swingover nie jest dopuszczony do szkolenia. Samolot z załogą jednoosobową (Single-pilot aircraft) - oznacza statek powietrzny dopuszczony do użytkowania z minimalną załogą składającą się z jednego pilota. VFR / 0-12 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 0 Sprawdzian umiejętności (skill test) (Proficiency check) - wykazanie umiejętności teoretycznych (KWT) oraz praktycznych (KTP) wymaganych dla przedłużenia lub wznowienia ważności uprawnień łącznie z egzaminem ustnym jaki egzaminator uzna za stosowne. Szef Instruktorów Szkolenia Praktycznego (CFI) (Chief Flying Instructor) osoba kierująca całokształtem szkolenia praktycznego w Ośrodku i działalnością instruktorów szkolenia praktycznego i symulatorowego. Szef Instruktorów Szkolenia Teoretycznego (CGI) (Chief Ground Instructor) osoba kierująca całokształtem szkolenia teoretycznego w Ośrodku i działalnością instruktorów szkolenia teoretycznego. Szef Szkolenia (HT) ( Head of Training) osoba kierująca całokształtem szkolenia lotniczego w Ośrodku, zarówno teoretycznego i praktycznego. Szkolenie modułowe określenie odnoszące się do cyklu szkolenia, w którym całość szkolenia praktycznego do licencji lub uprawnienia musi być poprzedzone zaliczeniem szkolenia teoretycznego przez kandydata do szkolenia praktycznego. Szkolenie praktyczne szkolenie, obejmujące szkolenie naziemne i szkolenie w locie, którego celem jest opanowanie przez jego uczestnika umiejętności wykonywania czynności lotniczych pilota, (zarówno wykonywanych na ziemi, jak i wykonywanych w powietrzu), wymaganych na uzyskanie licencji pilota lub uprawnienia wpisywanego do niej lub potwierdzanego w inny sposób. Szkolenie teoretyczne - szkolenie, którego celem jest opanowanie przez jego uczestnika wiadomości wymaganych na uzyskanie licencji pilota lub uprawnienia wpisywanego do niej lub potwierdzanego w inny sposób. Szkolenie symulatorowe szkolenie w locie w kabinie treningowej, w symulatorze lotu albo na innym urządzeniu treningowym, aprobowanym przez ULC. Szkolenie trybem równoległym określenie odnoszące się do cyklu szkolenia, w którym szkolenie teoretyczne jest prowadzone w zasadzie równolegle ze szkoleniem praktycznym a poszczególne jego etapy muszą być poprzedzane zaliczeniem odpowiednich przedmiotów lub tematów szkolenia teoretycznego przez uczestnika szkolenia. Szkolenie w locie szkolenie podczas lotu lub kołowania statku powietrznego a także w kabinie treningowej, w symulatorze lotu lub innym uznawanym urządzeniu treningowym. Szkolony uczeń-pilot lub pilot odbywający szkolenie teoretyczne i praktyczne wg jednego z programów szkolenia Ośrodka. Trening pilotów są to loty mające na celu doskonalenie umiejętności pilotów posiadających ważną licencję pilota, prowadzone w zakresie sportu lotniczego oraz praktyki lotniczej pilota, zaliczane jako loty doskonalące. Typ statku powietrznego (Type (of aircraft) - oznacza wszystkie statki powietrzne o takiej samej podstawowej konstrukcji i jej wszystkich modyfikacji, z wyjątkiem takich modyfikacji które skutkują zmianami w obsłudze, charakterystykach lotu lub w składzie załogi lotniczej. Uczeń pilot (student pilot) uczestnik szkolenia praktycznego do licencji pilota turystycznego albo klasy wyższej, nie posiadający ważnej licencji, dotyczącej kategorii statku powietrznego, której dotyczy szkolenie. ADMINISTROWANIE VFR / 0-13

ROZDZIAŁ 0 Ukończenie szkolenia (teoretycznego lub praktycznego) - zaliczenie z wynikiem pozytywnym przez uczestnika szkolenia wszystkich wymaganych przez program lub instrukcję szkolenia egzaminów etapowych i końcowych, przy ewentualnym uwzględnieniu udzielonych mu zwolnień z tych egzaminów z tytułu uznania posiadania przez niego wiadomości lub umiejętności. ULC Urząd Lotnictwa Cywilnego Uprawnienie wpisywane do licencji (rating) - oznacza wpis w licencji potwierdzający uprawnienia jej posiadacza do wykonywania określonych czynności lotniczych, niewynikających z samej licencji bez tego wpisu. Uprawnienie wynikające z licencji całokształt i zakres uprawnień członka personelu lotniczego do wykonywania czynności lotniczych, do których uprawnia go licencja i wpisane do niej ważne uprawnienia lotnicze, przy uwzględnieniu wpisanych do niej ograniczeń. Upoważnienie wpis do osobistej dokumentacji pilota potwierdzający posiadane kwalifikacje do wykonywania określonych rodzajów lotów. VFR przepisy dla lotów z widzialnością Visual Flight Rules VMC warunki meteorologiczne dla lotów z widzialnością Visual Meteorological Flight Conditions. Wznowienie ważności (np. uprawnienia lub upoważnienia) - (Renewal (of e.g. a rating or approval) - działanie administracyjne podjęte po upływie ważności uprawnienia wpisanego do licencji lub zezwolenia, które po spełnieniu określonych wymagań, wznawia uprawnienia wynikające z tego uprawnienia wpisanego do licencji lub zezwolenia na dalszy, określony okres czasu. ZADANIE (wyraz pisany dużymi literami) element systematyczny części programu szkolenia dotyczącej szkolenia praktycznego, obejmujący całość zaleceń dotyczących szkolenia w ogólnym rodzaju lotów (np. w lotach wg IFR, w lotach nocnych VFR itp.) Zadanie (wyraz pisany małymi literami) to zadanie w rozumieniu tego wyrazu w szkolnictwie Zadanie lotu (wyrazy pisane małymi literami) planowany przebieg lotu, ustalony albo zadany przez instruktora do wykonania uczestnikowi szkolenia. -------------------------------- MIEJSCE POZOSTAWIONE NIEZAPISANE VFR / 0-14 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 0 0.7.2 KODY i SKRÓTY. Wykaz aktualnych kodów i skrótów znajduje się podręczniku KODY i SKRÓTY ICAO DOC 8400. 0.8 OKREŚLENIA FORMALNE MOŻE oznacza zgodę na postępowanie określone w danym przepisie albo też dopuszczalność postępowania innego niż określone w tym przepisie. MUSI oznacza nakaz postępowania zgodny z danym przepisem i niedopuszczalność postępowania innego niż określone w tym przepisie. NAKAZ informacja o sposobie bezwarunkowo obowiązującego postępowania. NALEŻY oznacza obowiązek postępowania zgodnego z nakazem zamieszczonym w danym przepisie (określenia tego używa się przy formułowaniu przepisów stanowiących nakaz). NIE MOŻE oznacza brak zgody na postępowanie określone w przepisie lub zakaz określonego postępowania. NIE MUSI oznacza dopuszczalność postępowania innego niż określone w przepisie. NIE NALEŻY oznacza niedopuszczalność postępowania określonego w przepisie. NIE POWINIEN oznacza, że postępowanie określone w danym przepisie jest wysoce niepożądane, jednakże ostateczny wybór odpowiedniego sposobu postępowania pozostawia się adresatowi tego przepisu. NIE WOLNO oznacza zakaz postępowania w sposób określony w danym przepisie. NIE WYMAGA oznacza dopuszczalność niedopełnienia obowiązku(ów) albo niespełnienia warunku(ów) określonych w danym przepisie. NIEZWŁOCZNIE oznacza nakaz podjęcia postępowania określonego w danym przepisie, tak szybko jak to jest możliwe w danej sytuacji bez zbędnej zwłoki. POWINIEN - oznacza, że postępowanie określone w danym przepisie jest wysoce pożądane, jednakże ostateczny wybór sposobu postępowania pozostawia się adresatowi danego przepisu (określenia tego używa się przy formułowaniu przepisu zawierającego zalecenie). POSTĘPOWANIE oznacza zarówno działanie jak i powstrzymanie się od działania (zaniechanie). WOLNO oznacza dopuszczalność postępowania określonego w danym przepisie. WYMAGA oznacza nakaz dopełnienia obowiązku(ów) albo spełnienia warunku(ów) określonych w danym przepisie (określenia tego używa się przy formułowaniu przepisów stanowiących nakaz). ZALECENIE oznacza informację o sposobie wysoce pożądanego działania, jednak nie stanowiącą nakazu albo zakazu, dopuszczającą działanie odmienne. ZOBOWIĄZANY(A) JEST oznacza to samo co MUSI. ADMINISTROWANIE VFR / 0-15

ROZDZIAŁ 0 0.9 WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH Wykaz aktów prawnych znajduje się na stronie internetowe Urzędu Lotnictwa Cywilnego -------------------------------- MIEJSCE POZOSTAWIONE NIEZAPISANE VFR / 0-16 ADMINISTROWANIE

ROZDZIAŁ 1 ROZDZIAŁ 1 ZASADY OGÓLNE. 1.1 ZAKRES SZKOLENIA WG PROGRAMU. Zakres szkolenia i treningu wg Program Szkolenia Samolotowego - VFR DZIEŃ, obejmuje: 1. Trening i doskonalenie uzyskanych podczas szkolenia do licencji PPL(A) lub Świadectwa Kwalifikacji UAP umiejętności w wykonywaniu lotów, zgodnie z przepisami VFR w dzień - nadlotniskowych (kręgi, strefy) i po trasach nawigacyjnych (przelotach). 2. Szkolenie pilotów samolotowych (teoretyczne praktyczne) w celu uzyskania kwalifikacji sprawnego i bezpiecznego wykonywania lotów z widocznością, w warunkach meteorologicznych gorszych niż: pułap chmur 450 m AGL, widzialność w locie 5 km, zbliżonych do minimalnych zgodnie z przepisami lotów VFR w dzień oraz lotów specjalnych VFR. 3. Wykonywanie lotów treningowych, doskonalących i zawodniczych przez pilotów samolotowych w tym w trakcie przygotowania i udziału pilotów w samolotowych zawodach sportowych. 4. Uzyskiwanie, doskonalenie i trening w umiejętnościach wykonania operacji startu i lądowaniu na pasach o ograniczonych wymiarach, o różnych nawierzchniach (trawa, beton, inne) oraz przy warunkach występowanie bocznego wiatru. 5. Doskonalenie umiejętności poprawnego zachowania się w przypadku zaistnienia sytuacji nienormalnej i awaryjnej w lotach VFR. 1.2 WYMAGANIA WOBEC KANDYDATOM DO SZKOLENIA WG PROGRAMU SZKOLENIA W LOTACH VFR 1.2.1 Wstępne (progowe) wymagania wobec kandydatów Kandydat do szkolenia praktycznego powinien spełnić następujące wymagania: a) posiadać co najmniej licencję pilota turystycznego samolotowego PPL(A) wydaną zgodnie z Aneksem 1 ICAO lub wg przepisów JAR-FCL lub w przypadku pilota samolotu ultralekkiego Świadectwo Kwalifikacji UAP, b) posiada kwalifikacje do wykonywania lotów na typie samolotu, na którym ma być szkolony w lotach VFR w dzień. 1.2.2 Dokumenty jakie musi przedłożyć kandydat dla potwierdzenia spełnienia wymaganych warunków: a) ważną, licencję pilota samolotowego (co najmniej PPL(A), lub ważne świadectwo kwalifikacji UAP, b) Książkę Pilota Samolotowego, z wpisanymi i potwierdzonymi kwalifikacjami, c) właściwe ważne orzeczenie lotniczo-lekarskie, d) inne dodatkowe, wymagane przez Ośrodek lub Aeroklub. ZASADY OGÓLNE VFR / 1-1

ROZDZIAŁ 1 1.3. ZASADY I PROCEDURY STOSOWANIA DOPUSZCZALNYCH SKRÓCEŃ W SZKOLENIU 1. W trakcie szkolenia w ZADANIU VFR-II nie przewiduje się stosowania skróceń w szkoleniu. 2. W przypadku wystąpienia koniecznych i uzasadnionych przypadków, decyzję o zastosowaniu skróceń w szkoleniu i ich wielkości podejmuje Szef Szkolenia (HT). 1.4 STOSOWANIE JĘZYKA ANGIELSKIEGO W SZKOLENIU Ze względu na powszechność stosowania języka angielskiego w lotnictwie na świecie i jego obligatoryjną znajomość w realizacji szkolenia zaleca się naukę języka angielskiego i angielskiej frazeologii proceduralnej nawet w trakcie szkolenia podstawowego oraz dalsze doskonalenie w trakcie następnych etapów szkolenia. 1.5 ZASADA RÓWNOLEGŁOŚCI SZKOLENIA PRAKTYCZNEGO NA SAMOLOCIE LUB W FNPT NIE MA ZASTOSOWANIA 1.6 ZASADY OKREŚLANIA I NADAWANIA MINIMÓW OPERACYJNYCH PILOTOM SAMOLOTOWYM W LOTACH VFR W IE M UWAGA! 1. Podane poniżej zasady obowiązują w trakcie wykonywania lotów w ramach działalności Aeroklubu Polskiego i pod jego nadzorem operacyjnym lub szkoleniowym. Zasady te oraz określone minimalne warunki pilota samolotowego w lotach VFR być również wykorzystywane w trakcie działalności lotniczej tego pilota w innych organizacjach. 2. Określone poniżej minimalne warunki atmosferyczne (MWA) wykonywania lotów VFR dotyczą przede wszystkim operacji startu i lądowania oraz lotów lub części lotów wykonywanych w przestrzeni powietrznej klasy G do wysokości 3000 ft (900 m) AMSL lub 1000 ft (300 m) AGL, w zależności co jest wyższe oraz lotów specjalnych VFR w przestrzeni powietrznej kontrolowanej. W innych klasach przestrzeni powietrznej lub powyżej podanych wysokości należy wykonywać loty zgodnie z obowiązującymi w tych przestrzeniach minimami widzialności i odległości od chmur, zgodnie z przepisami Aneksu 2 ICAO rozdz. 3 i 4. 1.6.1 Rodzaje minimalnych warunków atmosferycznych (MWA). 1. W IE M, podczas wykonywania lotów na samolotach (trening, sport i inne loty operacyjne, itp.) rozróżnia się następujące rodzaje warunków atmosferycznych i związane z nimi ograniczenia meteorologiczne: a) DOBRE VMC, w skrócie 450/5 gdy pułap chmur jest równy lub wyższy niż 450 m AGL, widzialność w locie jest równa lub większa niż 5 km. b) TRUDNE VMC, w skrócie 300/3 lub 200/2 gdy pułap chmur jest niższy niż 450 m AGL lecz nie gorszy niż 200 m. AGL a widzialność w locie zawiera się przedziale od 5 do 2 km. VFR / 1-2 ZASADY OGÓLNE

ROZDZIAŁ 1 2. Piloci samolotowi posiadający kwalifikacje do lotów w TRUDNYCH VMC, w zależności od posiadanych aktualnych upoważnień MWA mogą wykonywać loty VFR w dzień w następujących minimalnych warunkach meteorologicznych: a) MWA 300/3 do lotów w warunkach meteorologicznych nie gorszych niż: pułap chmur 300 m AGL, widzialność w locie 3 km. lub b) MWA 200/2 do lotów w warunkach meteorologicznych nie gorszych niż: pułap chmur 200 m AGL, widzialność przy ziemi 2 km. oraz zgodnie z przepisami Aneksu 2 ICAO rozdz. 3 i 4. 1.6.2 Zasady nadawania (obniżania) minimalnych warunków atmosferycznych (MWA) w lotach VFR w dzień. 1. Piloci, którzy uzyskali kwalifikacje i upoważnienia do lotów w ŚREDNICH lub TRUDNYCH warunkach atmosferycznych wg dotychczas obowiązujących zasad, zachowują te upoważnienia z uwzględnieniem postanowień ust. 1.6.3. 2. Pilot samolotowy z licencją PPL(A) bez szkoleń dodatkowych uprawniających do obniżenia jego minimów operacyjnych, podczas wykonywania lotów samolotowych w ramach działalności Aeroklubu, posiada upoważnienie do wykonywania lotów w DOBRYCH VMC nie gorszych niż: pułap chmur 450 m AGL, widzialność w locie 5 km. 3. Pilot samolotowy z licencją ATPL(A) lub CPL(A) oraz pilot z licencją PPL(A) po zaliczeniu szkolenia wg ZADANIA VFR-II, uzyskuje kwalifikacje i upoważnienie do wykonywania lotów w TRUDNYCH VMC nie gorszych niż: pułap chmur 300 m AGL, widzialność w locie 3 km. 4. Pilot samolotowy z doświadczeniem w lotach VFR w TRUDNYCH VMC (minimum 25 godzin lotów w rzeczywistych warunkach atmosferycznych, nie gorszych niż: pułap chmur 300 m AGL, widzialność w locie 3 km.) i po ukończeniu szkolenia w lotach wg wskazań przyrządów (ZADANIE B II Programu Szkolenia Samolotowego AP wyd. 2004 z późniejszymi zmianami lub posiadający wpisane do licencji pilota uprawnienie do lotów wg wskazań przyrządów - IR) oraz po odbyciu lotów egzaminacyjnych wg treści ĆWICZENIA VFR-II/7 w rzeczywistych, trudnych warunkach atmosferycznych, tj. widzialność przy ziemi 2 km. i pułapie chmur 200 m. AGL, może uzyskać upoważnienie do wykonywania lotów w MWA 200/2 tj. w warunkach atmosferycznych nie gorszych niż: pułap chmur 200 m AGL, widzialność przy ziemi 5 km. 5. Piloci samolotowi z licencją ATPL(A), CPL(A) lub PPL(A) bez ograniczeń dotyczących lotów tylko w przestrzeni powietrznej niekontrolowanej, którzy posiadają upoważnienie do wykonywania lotów w MWA 300/3 i MWA 200/2 nabywają jednocześnie uprawnienie do lotów specjalnych VFR w dzień w przestrzeni powietrznej kontrolowanej, w warunkach VMC obowiązujących w tej przestrzeni i zgodnie z posiadanymi własnymi kwalifikacjami i upoważnieniami w zakresie MWA. 6. W innych przypadkach nie opisanych powyżej decyzję o ewentualnym szkoleniu lub określeniu dla pilota MWA w lotach VFR podejmuje Szef Szkolenia (HT) z uwzględnieniem doświadczenia i jego aktualnych kwalifikacji. ZASADY OGÓLNE VFR / 1-3

ROZDZIAŁ 1 1.6.3 Zasady zmian (podwyższania) minimalnych warunków atmosferycznych (MWA) w lotach VFR w dzień. 1. Pilot posiadający upoważnienie do wykonywania lotów VFR w MWA 300/3, który w czasie ostatnich 12 m-cy nie wykonał co najmniej 5 godz. lotu, w rzeczywistych trudnych VMC, (nie gorszych niż: pułap chmur 300 m AGL, widzialność w locie 3 km.), chcąc dalej korzystać z tego upoważnienia powinien odbyć loty kontrolne wg treści ĆWICZENIA VFR II/7 w rzeczywistych trudnych warunkach atmosferycznych, tj. pułapie chmur 300 m. AGL i widzialności w locie 3 km. 2. Pilot posiadający upoważnienie do wykonywania lotów VFR w MWA 200/2, który w czasie ostatnich 12 m-cy nie wykonał co najmniej 5 godz. lotu w rzeczywistych trudnych VMC, (nie gorszych niż: pułap chmur 200 m AGL, widzialność przy ziemi 2 km.) chcąc dalej korzystać z tego upoważnienia powinien odbyć loty kontrolne wg treści ĆWICZENIA VFR II/7 w rzeczywistych trudnych warunkach atmosferycznych, tj. pułap chmur 200 m. AGL i widzialność przy ziemi 2 km. 3. W przypadku nie odbycia lotów kontrolnych o których mowa powyżej lub nie zaliczeniu ich przez instruktora-kontrolującego, danemu pilotowi zawiesza się upoważnienie do wykonywania lotów VFR przy obniżonych minimach i określa nowe, podwyższone minimalne warunki atmosferyczne. Decyzje w tej sprawie podejmuje Szef Szkolenia (HT). -------------------------------- MIEJSCE POZOSTAWIONE NIEZAPISANE VFR / 1-4 ZASADY OGÓLNE

ROZDZIAŁ 2 ROZDZIAŁ 2 SZKOLENIE TEORETYCZNE 2.1 STOSOWANE NORMY 2.1.1 Tryb szkolenia 1. Szkolenie teoretyczne przy realizacji Programu VFR DZIEŃ może odbywać się w trybie STACJONARNYM, ZAOCZNYM lub MIESZANYM, zgodnie z postanowieniami Instrukcji Szkolenia AP - ust. 2.1.3. 2. O ilości zajęć szkolenia teoretycznego decyduje Szef Szkolenia (HT). 3. Szkolenie teoretyczne może być rozszerzane lub wznawiane w dowolnym momencie szkolenia praktycznego na wniosek Instruktora-szkolącego. 4. Celem szkolenia jest przekazanie szkolonym pilotom, wiedzy oraz umiejętności sprawnego i bezpiecznego latania w lotach z widocznością (VFR) w warunkach zbliżonych do minimalnych zgodnie z obowiązującymi przepisami opisanymi w Aneksie 2 ICAO oraz w AIP VFR ENR 1.2; ENR 1.3 i AIP ENR 1.2. 2.1.2 Ilości i rodzaju jednostek lekcyjnych dla każdego z dopuszczonych trybów szkolenia Zgodnie z Instrukcją Szkolenia AP - Część 1, Rozdział 2, ust. 1.2.1.3.1. pkt. 1 2.1.3 Liczebność grup szkolenia 1. Szkolnie teoretyczne w zależności od potrzeb prowadzone jest zwykle z jednym lub z grupą maksymalnie kilku pilotów. 2. Szkolnie praktyczne prowadzone jest wg indywidualnego trybu szkolenia.. 3. W przypadku szkoleń grupowych należy je przeprowadzać zgodnie z Instrukcją Szkolenia AP - Część 2, Rozdział 1, ust. 2.1.4. 2.1.4 Normy obciążenia szkolącego się zajęciami szkolenia teoretycznego i normy wypoczynku Zgodnie z Instrukcją Szkolenia AP - Część 2, Rozdział 2, ust. 1.2.1.3.1. pkt. 5 i 6 2.1.5 Rodzaje zajęć szkoleniowych Zgodnie z Instrukcją Szkolenia AP - Część 2, Rozdział 1, ust. 2.1.6. 2.1.6 Kontrola postępów i wyników szkolenia Zgodnie z Instrukcją Szkolenia AP - Część 2, Rozdział 2, ust. 2.2.1. 2.1.7 Skala ocen i kryteria ich wystawiania Zgodnie z Instrukcją Szkolenia AP - Część 2, Rozdział 2, ust. 2.2.3. SZKOLENIE TEORETYCZNE VFR / 2-1

ROZDZIAŁ 2 2.1.8 Zakres szkolenia teoretycznego (uzupełniającego) wymaganego do rozpoczęcia szkolenia praktycznego w zakresie lotów VFR dzień Zakres szkolenia teoretycznego powinien być ustalany zgodnie niniejszym programem L.P. PRZEDMIOT Liczba godzin i forma zajęć teoretycznych 1 Prawo i przepisy ruchu lotniczego wg. decyzji Szefa Szkolenia 2 Ogólna wiedza o samolocie wg. decyzji Szefa Szkolenia 3 Osiągi i planowanie lotu wg. decyzji Szefa Szkolenia 4 Możliwości i ograniczenia człowieka wg. decyzji Szefa Szkolenia 5 Meteorologia wg. decyzji Szefa Szkolenia 6 Nawigacja i radionawigacja wg. decyzji Szefa Szkolenia 7 Procedury operacyjne wg. decyzji Szefa Szkolenia 8 Zasady lotu wg. decyzji Szefa Szkolenia 9 Łączność wg. decyzji Szefa Szkolenia 10 Bezpieczeństwo lotów wg. decyzji Szefa Szkolenia 11 Inne wg. decyzji Szefa Szkolenia UWAGA! Przy ustalaniu zakresu uzupełniającego szkolenia teoretycznego należy brać pod uwagę poziom aktualnych wiadomości i umiejętności kandydata na szkolenie i dokonać wyboru zagadnień do omówienia tak aby obejmowały one swoim zakresem również tematykę związaną z przygotowaniem naziemnym podanym dalej. -------------------------------- MIEJSCE POZOSTAWIONE NIEZAPISANE VFR / 2-2 SZKOLENIE TEORETYCZNE

ROZDZIAŁ 2 2.2 ZAKRES TEMATYCZNY PRZYGOTOWANIA NAZIEMNEGO DO LOTÓW wg ZADANIA VFR-I 2.2.1 Przypomnienie i utrwalenie wiadomości z: 1. Przepisów lotniczych dotyczących zasad, ograniczeń i procedur ruchu lotniczego, współdziałanie między pilotem a organami ruchu lotniczego nadlotniskowego (w strefach i rejonach kontrolowanych lotnisk), lotów w drogach lotniczych i w przestrzeniach powietrznych niekontrolowanych. 2. Zasad korzystania z publikowanych informacji lotniczych (rodzaje, zakres i aktualność) oraz informacji meteorologicznych (dostępność, rodzaje i niezbędny zakres w przelotach VFR oraz ich interpretacja). 3. Procedur operacyjnych (wysokość bezpieczna, lotniska zapasowe, zapas paliwa i oleju na czas lotu do lotniska docelowego i zapasowego oraz rezerwa, obliczenie masy do startu i wyważenia samolotu, wymagane dokumenty na pokładzie), procedury i frazeologia (normalna, nagląca w niebezpieczeństwie i podczas przechwytywania samolotu), stosowane podczas przelotu (odlot, trasa, przylot, ruch kontrolowany i niekontrolowany, odbiór informacji, potwierdzanie i notowanie z użyciem umownych skrótów zezwoleń i instrukcji służb ruchu lotniczego). 4. Nawigacji (wybór, przygotowanie i czytanie mapy, wykreślanie trasy i linii pozycyjnych, obliczenie nawigacyjnego trójkąta prędkości, czasu lotów odcinkowych, korzystanie z radionawigacji do przechwytywania linii drogi i utrzymywania się na niej, określenia pozycji i prędkości podróżnej, teczka trasowa przygotowanie i aktualizacja). 5. Sporządzania operacyjno-nawigacyjnego planu lotu (dziennik pokładowy) i zasady wypełniania go przed lotem, w trakcie lotu i po locie. 6. Sporządzania planu lotu i przekazywania go organom ruchu lotniczego oraz wprowadzania zmian. 2.2.2 Omówienie sposobów wykonania ZADANIA VFR-I oraz sprawdzenie wiedzy stosowanej z: 1. Planowania, przygotowania i wykonania przelotów (wysokość bezpieczna na trasach, minima pogodowe w lotach dwusterowych i samodzielnych ucznia-pilota, stosowane prędkości przelotowe oraz ilości paliwa nieściągalnego i minimalne stany oleju dla poszczególnych typów samolotów). 2. Wypełniania i zatwierdzania dokumentów (zlecenie na lot, plan lotu ATC ). 3. Przygotowania samolotu do przelotu (paliwo, olej, wyposażenie do kotwiczenia, dokumenty samolotu i inne wymagane na pokładzie samolotu). 4. Czasy pełnienia czynności lotniczych i odpoczynku podczas wykonywania przelotów (również postanowień niniejszego Programu w tym zakresie). 5. Lądowania zapobiegawczego (okoliczności, decyzje, wybór miejsca, procedury, korespondencja R/T oraz postępowanie po lądowaniu). 6. Wykonywania lotów VFR w przestrzeni kontrolowanej. 7. Przelotu VFR oraz procedury przylotniskowej na małej wysokości (min. 150m AGL) stosowane w razie napotkania na trasie przelotu niskiej podstawy chmur. SZKOLENIE TEORETYCZNE VFR / 2-3

ROZDZIAŁ 2 2.2.3 Ćwiczenia w: a) umiejętności korzystania z systemu informacji meteorologicznych dla potrzeb ruchu kontrolowanego, łącznie z rozszyfrowaniem depesz METAR, TAF, AIRMET, GAMET, SIGNIFICANT, czytanie map pogody oraz analiza informacji meteorologicznej, b) wykorzystaniu AIP, AIP VFR, NOTAM i innych wydawnictw np. JEPPESEN, jako źródła wiarygodnych informacji lotniczych, niezbędnych w planowaniu i wykonywaniu przelotów, c) wykonywaniu obliczeń nawigacyjnych odcinków trasy w warunkach bezwietrznych i z uwzględnieniem wiatru (nawigacyjny trójkąt prędkości i rzeczywisty czas lotu) przy użyciu urządzeń nawigacyjnych oraz w pamięci (prędkość, czas, droga). d) obliczania masy startowej i wyważenia samolotu przy użyciu arkusza wyważenia. UWAGA! Każdy ze szkolonych pilotów musi mieć dostęp do kompletu niezbędnej dokumentacji operacyjno-nawigacyjnej. -------------------------------- MIEJSCE POZOSTAWIONE NIEZAPISANE VFR / 2-4 SZKOLENIE TEORETYCZNE