Podstawy prawne systemu szkolenia pilotów w Polsce

Transkrypt

1 Podstawy prawne systemu szkolenia pilotów w Polsce teraźniejszość i przyszłość. Opracował: Tomasz Grzegorczyk Urząd Lotnictwa Cywilnego

2 Wprowadzenie Podstawy prawne: źródła prawa i przepisy standardy i wymagania W lotnictwie cywilnym stanowią podstawowe (tzw. krytyczne) elementy systemu bezpieczeństwa

3 Wprowadzenie Obejmują zarówno: zbiór przepisów prawa międzynarodowego i krajowego regulujących system prawny w danym państwie w odniesieniu do lotnictwa, jak i przepisy wykonawcze do ustaw i rozporządzeń, które ustanawiają (wprowadzają) wymagania i normy oraz zasady prowadzenia określonej działalności lotniczej lub regulują prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w tych procesach

4 Wprowadzenie Spełnienie właściwych dla rodzaju prowadzonej działalności lotniczej wymagań, potwierdzane jest posiadaniem: certyfikatu, np. Certyfikatu Zatwierdzonej Organizacji Szkoleniowej (ATO) wg wymagań Part ORA/FCL, lub licencji, np. licencji pilota samolotowego zawodowego (CPL) zgodnie z wymaganiami Part FCL + Part MED, lub upoważnienia, np. upoważnienie egzaminatora

5 Wprowadzenie Historia prawodawstwa z zakresu wymagań kwalifikacyjnych dla personelu lotniczego oraz próby ich ujednolicenia na jak największym obszarze kuli ziemskiej, rozpoczęła się już kilkanaście lat od pierwszego lotu samolotu braci Wright (1919 r. Konwencja Paryska, 1929 Konwencja Warszawska). W odróżnieniu od mechaników, w przypadku pilotów zaliczenie szkolenia jest warunkiem koniecznym do uzyskania licencji, a cały system szkolenia jest ściśle dostosowany do systemu licencjonowania pilotów

6 Wprowadzenie Przepisy szczegółowo określają kategorie licencji lub świadectw kwalifikacji oraz rodzaje uprawnień do nich wpisywanych, jak również zakresy wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych powiązanych z nimi, niezbędnych do opanowania przez kandydata na pilota. Wymagania te stanowią główne wytyczne do opracowywania programów szkolenia realizowanych następnie w zatwierdzonych organizacjach szkoleniowych

7 Wprowadzenie Oprócz minimów programowych, przepisy określają szereg innych wymagań dla zatwierdzonych organizacji szkoleniowych o charakterze formalno organizacyjnym. Każda organizacja szkolenia lotniczego oraz każdy rejestrowany ośrodek przed otrzymaniem certyfikatu lub wpisem do rejestru musi udowodnić, że posiada: 1.Kierownika Odpowiedzialnego 2.odpowiednie zaplecze szkoleniowe

8 Wprowadzenie 3. dostosowany do zakresu prowadzonej działalności szkoleniowej system zarządzania 4. niezbędne do prowadzenia działalności szkoleniowej statki powietrzne 5. personel kierowniczy i dydaktyczny 6. zebrane w odpowiednie instrukcje procedury szkoleniowe i operacyjne 7. materiały, podręczniki i pomoce szkoleniowe 8. programy szkolenia 9. ustaloną procedurę dokumentowania prowadzonych szkoleń i egzaminów

9 Wprowadzenie Oprócz spełnienia ww. wymagań zatwierdzone organizacje szkoleniowe (ATO) szkolące według nowych unijnych wymagań muszą udowodnić, że wdrożyły w swoim systemie zarządzania: System Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS) System Monitorowania Zgodności z wymaganiami (dawniej System Jakości)

10 Podstawy prawne W zakresie szkolenia i licencjonowania pilotów, w Polsce mają zastosowanie następujące przepisy: 1.Konwencja Chicagowska z Załącznikiem I zasięg ogólnoświatowy 2.Wspólne europejskie wymagania lotnicze w zakresie licencjonowania pilotów JAR FCL, zastępowane obecnie rozporządzeniem komisji EU nr 1178/2011 stanowiącym jedno z rozporządzeń wykonawczych do rozp. parlamentu nr 216/2008, którego zasadniczą część stanowią tzw. Part FCL Unia Europejska 3.Ustawa Prawo Lotnicze z rozporządzeniami Polska

11 Podstawy prawne Konwencja Chicagowska Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, została sporządzona w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r. Polska należała do grona pierwszych 52 państw stron Konwencji; Jako umowa międzynarodowa została ratyfikowana w Polsce w dniu 20 listopada 1958 r.; Obecnie Konwencja jest powszechnie obowiązującym źródłem prawa w Polsce i jest stosowana bezpośrednio (art. 87 i 91 Konstytucji); Obecnie stronami Konwencji jest 190 państw z całego świata

12 Podstawy prawne Konwencja Chicagowska Normy i zalecenia formułowane przez ICAO zawarte są w 18 załącznikach; Zasady szkolenia i licencjonowania personelu lotniczego określa Załącznik 1 do Konwencji, zwany potocznie Aneksem I ICAO; Po raz pierwszy został wydany w styczniu 1947r. Doczekał się 170 zmian ostatnia z 4 marca 2011, obowiązuje od r.; Normy i zalecenia ICAO stosowane są w poszczególnych państwach członkowskich ICAO pośrednio, poprzez ich implementację do krajowego systemu prawnego

13 Podstawy prawne JAR y (Joint Aviation Requirements) Po podpisaniu w 1993 roku przez Polskę umowy stowarzyszeniowej z JAA oraz po przyjęciu Polski w poczet państw członkowskich JAA w 2002 r., w 2005 roku Polska wdrożyła przepisy JAR FCL do swojego systemu prawnego. Wymagania JAR FCL oparte zostały na zaleceniach licencyjnych określonych w Aneksie I ICAO

14 Podstawy prawne JAR y (Joint Aviation Requirements) W porównaniu z pierwowzorem, w JAR ach zostały one znacząco uszczegółowione, z jednoczesnym ograniczeniem do licencji pilotów samolotów i szybowców oraz inżynierów pokładowych. W europejskim lotnictwie cywilnym, licencje JARowskie pilotów i mechaników stanowią gwarancję najwyższych kwalifikacji zawodowych i są we wszystkich krajach członkowskich JAA rozpoznawalne i uznawane bezwarunkowo

15 Podstawy prawne JAR y (Joint Aviation Requirements) Obecnie w Polsce wszystkie ośrodki szkolące do licencji PPL, CPL i ATPL scertyfikowane są na zgodność z wymaganiami JAR FCL, jak również wszystkie licencje pilotów samolotowych i śmigłowcowych to licencje wydane w oparciu o wymagania JAR FCL

16 Nowe podstawy: Rozporządzenie 216/2008 Podstawowym i najważniejszym wspólnotowym aktem prawnym w zakresie lotnictwa cywilnego jest obecnie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 z dnia 20 lutego 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego oraz uchylające dyrektywę Rady 91/670/EWG, rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 i dyrektywę 2004/36/WE

17 Nowe podstawy: Rozporządzenie 216/2008 Z zapisów art. 7 rozporządzenia bazowego 216/2008 wynika konieczność: posiadania licencji przez pilotów, spełnienia przez kandydatów i pilotów wymagań zdrowotnych, certyfikacji ośrodków szkolenia, certyfikacji centrów medycyny lotniczej, certyfikacji szkoleniowych urządzeń symulacji lotu, wydawania upoważnień instruktorom, egzaminatorom i lekarzom orzecznikom biorącym udział w procesie szkolenia i badań pilotów

18 Nowe podstawy: struktura przepisów UE BASIC REGULATION ((EC) No216/2008) Implementing Rules (1178/2011) Zał.1 Part FCL Zał.2 Konwersja Zał.3 Uznawanie Zał.4 Part MED Zał.5 Part CC Zał.6 Part ARA Zał.7 Part ORA AMC Implementing Rules (805/2011) AMC Implementing Rules (2042/2003) Zał.1 Part M Zał.2 Part 145 Zał.3 Part 66 Zał.4 Part 147 AMC GM GM GM CS 18

19 Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 Szczegółowe przepisy wykonawcze do rozporządzenia 216/2008 z zakresu szkolenia i licencjonowania pilotów zostały opublikowane w dniu 25 listopada 2011r. w postaci rozporządzenia Komisji (UE) nr 1178/2011 z dnia 03 listopada 2011r. w sprawie załóg lotniczych. Rozporządzenie 1178/2011 reguluje wszelkie zagadnienia związane ze szkoleniem, egzaminowaniem, badaniami lekarskimi oraz licencjonowaniem personelu lotniczego (pilotów oraz personelu pokładowego) oraz stanowi zbiór wymagań stawianych organizacjom szkoleniowym, centrom medycyny lotniczej oraz operatorom szkoleniowych urządzeń symulacji lotu

20 Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1178/2011 Rozporządzenie 1178/2011: ma rangę aktu prawnego obowiązującego powszechnie we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej; z założenia zawiera wszelkie zalecenia i standardy dotyczące licencjonowania członków załóg lotniczych ustanowione w Załączniku I ICAO do Konwencji Chicagowskiej; od dnia 8 kwietnia 2013 roku, z uwzględnieniem różnych dla poszczególnych wymagań okresów przejściowych, zastąpi w Polsce mające do tej pory zastosowanie wymagania JAR FCL oraz część przepisów krajowych i ma pierwszeństwo przed odmiennymi regulacjami krajowymi w swoim zakresie

21 Ustawa Prawo Lotnicze i jej rozporządzenia Wymagania krajowe m.in. odnośnie szkolenia personelu lotniczego zawarte są w ustawie Prawo Lotnicze z dnia 3 lipca 2003 r. oraz w kilku rozporządzeniach wykonawczych. Obecnie zarówno ustawa PL jak i rozporządzenia wykonawcze do niej m.in. z zakresu szkolenia i licencjonowania są poddawane szeroko zakrojonej nowelizacji m.in. w celu dostosowania ich do nowych przepisów unijnych. Zmiany te obejmują m.in. eliminację sprzeczności i powtórzeń w odniesieniu do przepisów unijnych (rozp. 216/2008, 2042/2003, 805/2011 oraz 1178/2011) oraz uszczegółowienie i uaktualnienie wymagań krajowych w obszarach pozostawionych przez UE do uregulowania przez poszczególne kraje członkowskie

22 Teraźniejszość. Zgodnie z ostatnią nowelizacją ustawy PL, polski parlament zniósł obowiązek uzyskiwania certyfikatów dla ośrodków szkolących do tzw. świadectw kwalifikacji. Obecnie w Polsce funkcjonuje: 44 JAR owskich ośrodków szkolenia lotniczego 49 mieszanych JAR owsko krajowych ośrodków szkolenia 8 krajowych ośrodków szkolenia 62 ośrodki rejestrowane krajowe, szkolące do świadectw kwalifikacji Działalność tych ośrodków nadzorowana jest przez 9 inspektorów ULC, którzy działając w 2 osobowych zespołach, wykonali w 2011r. ok. 195 kontroli planowych i doraźnych

23 Przyszłość. Poza ośrodkami rejestrowanymi, wszystkie pozostałe, które będą chciały kontynuować działalność szkoleniową, będą musiały spełnić nowe wymagania unijne, dokonać samosprawdzenia i poddać się recertyfikacji przez nadzór lotniczy. Urząd Lotnictwa Cywilnego ma czas do 8 kwietnia 2013 r. na dostosowanie swoich procedur, systemów i personelu do nowych wymagań. Ośrodki JAR owskie mają czas do 8 kwietnia 2014 roku na dostosowanie się do nowych wymagań. Ośrodki krajowe szkolące do licencji balonowych i szybowcowych, które po zmianie przepisów zostaną również objęte wymaganiami EASA, będą miały czas na dostosowanie się do nich do 8 kwietnia 2015 roku

24 Dziękuję za uwagę