Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW
Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i 2004 r) Wnioski: Stosowanie diet wysokobiałkowych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zgonu: będącego skutkiem różnych schorzeń na skutek chorób serca i układu krążenia
Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Grecja, 22944 osoby (1993 i 2003 r.) Wnioski: Stosowanie diet wysokobiałkowych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zgonu: będącego skutkiem różnych schorzeń
Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: USA, 85168 kobiet i 44548 mężczyzn (1986 i 2006 r.) Wnioski: Stosowanie diet wysokobiałkowych wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zgonu: będącego skutkiem różnych schorzeń
Diety wysokobiakowe a: postęp przewlekłej choroby nerek stężenie kwasu moczowego we krwi wydalanie wapnia z moczem
Występowanie przewlekłych chorób nerek w różnych krajach Kraj Nazwa badania Procentowy dział PChN w populacji Australia AUSDIAB 11% Holandia PREVEND 7% Japonia OKINAWA 5,3% Norwegia HUNT 4,98% USA NHANES III 11% Polska POLNEF 6,9 16%
U pacjentów z PChN ograniczenie podaży białka w diecie powoduje: zmniejszenie akumulacji toksyn mocznicowych redukcję lub opóźnienie wystąpienia symptomów i pełnych objawów mocznicy Kidney Int., 1985, 27, 58-65 Poprawa jakości życia chorych z PChN leczonych zachowawczo N. Engl. J. Med., 1994, 330, 877-884
Grupa 2 Redukcja masy ciała 0,0% -5,0% -4,1% -10,0% -15,0% -20,0% -25,0% -30,0% -35,0% Ubytek masy ciała -31,2% Białkomocz Dwie grupy pacjentów z nefropatią: 1 dieta zwyczajowa, 2 dieta z podażą białka 0,8 g/kg, niskokaloryczna. Czas obserwacji 5 miesięcy. W grupie 1 wzrost masy ciała i tendencja wzrostowa białkomoczu. Am J Kidney Dis. 2003;41(2):319-27
Redukcja masy ciała 0,0% -20,0% -12,0% -40,0% -60,0% -80,0% -100,0% Ubytek masy ciała -80,0% Białkomocz Otyli pacjenci z białkomoczem. Dieta z podażą białka 0,8 g/kg, niskokaloryczna. Terapia 1 rok. Nephron. 1995;70(1):35-41
40000 Dietoterapia jest ważnym elementem w hamowaniu postępu przewlekłej choroby nerek 30000 20000 10000 0 27500 20000 13657 7898 3648 1990 1996 2001 2005 2010 Rys. 1. Leczenie nerkozastępcze w Polsce oraz przewidywania dotyczące dalszego jego rozwoju w następnych latach Prob Lek, 2003, 1, 23-28 Wyniki z badania Modification of Diet in Renal Disease (MDRD) wskazują, że diety niskobiałkowe opóźniają progresję PChN Am. J. Kidney Dis., 1996, 27, 652 J. Am. Soc. Nephrol., 1999, 10, 2426 W innych badaniach stwierdzono również, że diety niskobiałkowe spowalniają progresję PChN i oddalają terapię zastępczą nerek Ann. Intern. Med., 1996, 124, 627 BMJ, 1992, 304, 216 Am. J. Kidney Dis., 1998, 31, 954
Hiperurykemia Podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi: dla kobiet powyżej 6,0 mg/dl dla mężczyzn powyżej 6,8 mg/dl występuje u około 30% osób dorosłych w społeczeństwach wysoko rozwiniętych u mężczyzn występuje nawet 4-5 razy częściej niż u kobiet
Kwas moczowy U człowieka jest końcowym produktem metabolizmu zasad purynowych (adeniny i guaniny) pochodzących z: pokarmu syntezy w organizmie rozpadu kwasów nukleinowych (DNA, RNA) W środowisku kwaśnym kwas moczowy może odkładać się w stawach powodując dnę moczanową w nerkach tworząc kamienie moczanowe.
Tab. 1. Zaburzenia występujące u chorych z dną moczanową Nadciśnienie tętnicze 69,1% Otyłość 69,0% Otyłość brzuszna 62,8% Hipertriglicerydemia 62,9% Hiperglikemia i cukrzyca 53,4% Kamica moczanowa 50,0% Niskie stężenie HDL-cholesterolu 47,4% Choroba wieńcowa 18,0% Kamica nerkowa 14,0% Niewydolność nerek 5,0%
Dieta bogata w związki purynowe zwiększa stężenie kwasu moczowego we krwi o 1.0 2.0 mg/dl Dieta ubogopurynowa stosowana przez 7 dni powoduje spadek stężenia kwasu moczowego we krwi o takie same wartości stwierdzono dodatnią zależność między stężeniem kwasu moczowego we krwi i zawartością w diecie mięsa i owoców morza W diecie należy zmniejszyć produktów bogatych w związki purynowe: Podroby Mięso Drób Wędliny Owoce morza Ryby
Tab. 2. Zawartość puryn w wybranych produktach ponad 400 mg k. moczowego/100 g Produkty Całkowita zawartość puryn w mg kwasu moczowego/100g śledzie, sardynki w oleju 480 drożdże piekarnicze 680 drożdże browarnicze 1810 wątroba wołowa 554 wątroba wieprzowa 515 wędzone szproty 804 śledziona wołowa 444 śledziona wieprzowa 516
Kamica układu moczowego Przewlekła choroba, która charakteryzuje się powstawaniem w układzie moczowym złogów: o różnej twardości i wielkości zawierających różne składniki moczu
Epidemiologia Częstość występowania kamicy moczowej wynosi 2-3% W ostatnich 25 latach częstość występowania kamicy zwiększyła się o 60-75%, przez co stała się 3-cią chorobą układu moczowego pod względem częstości występowania po zakażeniach dróg moczowych i gruczolaku stercza.
Wzrost liczby zachorowań w krajach ekonomicznie rozwiniętych zwiększone spożycie białka zwierzęcego niewystarczająca ilość przyjmowanych płynów
Występowanie poszczególnych typów kamic układu moczowego Składniki kamieni Występowanie (%) Szczawiany wapnia 70-80 Kwas moczowy 5-10
Pacjenci z kamicą wapniową Przez 2 tygodnie dieta z: podażą białka 0,8 g/kg/dzień wapnia 955 mg/dzień Wyniki 1. Istotne obniżenie wydalania z moczem: wapnia szczawianów kwasu moczowego 2. Istotny wzrost stężenia cytrynianów w moczu
Diety wysokobiałkowe a masa ciała
Zależność między stężeniem cysteiny we krwi a wskaźnikiem BMI, masą tkanki tłuszczowej i beztłuszczowej masy ciała. Badania przeprowadzone w grupie 5179 pacjentach z Norwegii.