Rozwój Edukacji i Aktywności Osób Starszych. Prof. dr hab. Beata Tobiasz-Adamczyk

Transkrypt

1 Rozwój Edukacji i Aktywności Osób Starszych Prof. dr hab. Beata Tobiasz-Adamczyk Uniwersytet Jagielloński 20 listopada 2015

2 Populacja Polski Stan na dzień Liczba ludności: osoby Miasto: (60,3 %) Wieś: Kobiety: (51,6%) Mężczyźni: Liczba ludności w wieku 65+: osób Miasto: (64,6%) Wieś: Kobiety: (61,3%) Mężczyźni: GUS, 2015

3 Odsetek ludności w wieku 65 lat i więcej w Polsce w roku 2011 Polska odsetek 13,6 mediana 38,1 W roku 2013 ludność w wieku 65 lat i więcej stanowiła 14,7 % populacji. Mediana wieku: 38,6

4 Active ageing. A Policy Framework. 2002

5 Struktura populacji osób w wieku 65 lat i więcej prognozy do roku 2050 Dane GUS, za: Prognoza ludności na lata

6 Oczekiwana długość życia w Polsce W 2014 roku: 81,6 - kobiety 73,8 - mężczyźni Trwanie życia w 2014 r.; GUS, 2015

7 Przeciętne dalsze trwanie życia w wieku 60 lat w Polsce W 2014 roku: 24,3 - kobiety 19,2 - mężczyźni Trwanie życia w 2014 r.; GUS, 2015

8 Przeciętne dalsze trwanie życia oraz przeciętne dalsze trwanie życia w zdrowiu w wieku 65 lat mężczyźni, 2012 Źródło: EUROSTAT

9 Przeciętne dalsze trwanie życia oraz przeciętne dalsze trwanie życia w zdrowiu w wieku 65 lat kobiety, 2012 Źródło: EUROSTAT

10 Udział głównych przyczyn hospitalizacji - mężczyźni 2010 Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, NIZP-PZH, 2012

11 Udział głównych przyczyn hospitalizacji - kobiety 2010 Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania, NIZP-PZH, 2012

12 Singularyzm 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 29,7% ,8% 21,8% ,9% ,3% 40,8% >=80 Gosp. jednoosobowe samodzielne Gosp. Jednoosobowe niesamodzielne Gosp. Wieloosobowe

13 Healthy ageing, a challenge for Europe (2006) Trendy demograficzne (Europa) długość życia wzrośnie o 7 lat u mężczyzn i o 5 lat u kobiet o 44% wzrost ludności w grupie wiekowej lat o 33% wzrost ludności w wieku powyżej 80 lat Zdrowe starzenie się wyzwania dla promocji zdrowia Aktywnego starzenia się WHO: Aktywne starzenie się oznacza proces optymalizacji sposobności podnoszenia zdrowia, zwiększania partycypacji społecznej i poczucia bezpieczeństwa w celu polepszania jakości życia osób starszych.

14 Statyczne podejście do wieku starszego (homogeniczność vs heterogeniczność) Dynamiczne ujęcia wieku starszego z perspektywy przebiegu życia (life course approach - teoria konwoju społecznego, budowania zasobów psychospołecznych)

15 Perspektywa life course approach w chorobach układu krążenia Rozwój chorób układu krążenia Życie płodowe Niemowlęctwo i dzieciństwo Dojrzewanie Życie dorosłe Kumulacja ryzyka choroby przewlekłej Wiek Wiek jako marker kumulujących się czynników ryzyka, które można modyfikować

16 Active ageing. A Policy Framework. 2002

17 Pełen sukcesów wiek starszy Zdrowe starzenie się Aktywne starzenie się Poczucie satysfakcji Wysoka jakość życia

18 Rola wymiaru duchowego w starszym wieku Zaangażowanie w aktywne życie Successful ageing Zminimalizowanie ryzyka i niepełnosprawności Zmaksymalizowanie fizycznej i psychicznej zdolności Zmaksymalizowanie pozytywnych uczuć duchowych * M.R. Crowther, M.W. Parker, W.A. Achenbaum, W.L. Larimore, H.G. Koenig, Rowe and Kahn s Model of Successful Aging Revisited: Posityve Spirituality The Forgotten Factor, The Gerontological, 2002, 42, 5,

19 Zdrowe starzenie się Wymiar fizyczny - Brak chorób przewlekłych - Brak ograniczeń w sposobie funkcjonowania - Aktywność, niezależność w czynnościach dnia codziennego - Samoopieka Wymiar psychiczny - Brak ograniczeń w funkcjach poznawczych, intelektualnych - Dobre samopoczucie psychiczne - Zdobywanie nowej wiedzy, nowych umiejętności Wymiar społeczny - Pełnienie ról - Partycypacja w życiu społecznym - Sieci relacji społecznych - Silne więzi społeczne

20 Autonomia: kontrolowanie, podejmowanie decyzji. Płeć Niezależność. Jakość życia satysfakcja z życia. Determinanty ekonomiczne Zdrowie i usługi zdrowotne Determinanty behawioralne styl życia Aktywne starzenie Determinanty społeczne Determinanty indywidualne Fizyczne determinanty Kultura

21 Unikanie, zapobieganie wypadkom Zachowania prewencyjne Kapitał społeczny Przejście na emeryturę Jakość życia ludzi starszych Wzory żywieniowe Środowisko, udogodnienia architektoniczne Ogólny stan zdrowia Używanie używek Zażywanie leków

22 Społeczne determinanty zdrowego starzenia się - Przemoc i wykorzystywanie - Wykształcenie i wtórny analfabetyzm Ekonomiczne determinanty Dochód, praca Aktywne starzenie się Uczestnictwo w życiu społecznym Active ageing. A Policy Framework Zdrowie Uwarunkowania zdrowego starzenia się System zabezpieczeń społecznych dla osób starszych Bezpieczeństwo

23 Sieć relacji społecznych Rodzina Osoba starsza

24 Bezrobocie Środowisko pracy Warunki mieszkaniowe Papierosy Alkohol Ruch, komunikacyjny Środki psychoaktywne Wsparcie społeczne Wykształcenie Zwyczaje żywieniowe Relacje społeczne Produkcja żywności Aktywność fizyczna Woda i jakość powietrza Życie seksualne Wpływ znaczących innych Sen System ubezpieczeń społecznych System opieki zdrowotnej Wiek, płeć, uwarunkowania genetyczne

25 Wskaźniki pozytywnego starzenia się Samodecydowanie o sobie Wolność wyborów życiowych Niezależność Cieszenie się życiem Umiejętność pokonywania trudności, adaptacji do zmian Nowe plany na bliską i dalszą przyszłość Realizowanie własnych potrzeb, marzeń, pragnień Brak poczucia samotności i izolacji Dostrzeganie problemów osób obok nas Otwarcie na nowe doświadczenia

26 - Zmiana stylu życia Dieta Palenie papierosów Alkohol Aktywność fizyczna - Spirytualność, duchowość - wewnętrzny spokój - Podróżowanie, sport, hobby, wolontariat - Akceptacja procesu starzenia się - Budowanie pomostów pomiędzy generacjami - Wspieranie młodszych pokoleń solidarność pomiędzypokoleniowa, wymiana doświadczeń, uczuć i emocji, wiedzy

27 Jaka jest Pana(i) definicja successful ageing Wymiary % Zdrowie 30,0 Satysfakcja 28,4 Aktywność 20,5 Aktywność fizyczna 19,6 Rodzina 18,5 Niezależność 16,7 Życie społeczne 7,5 Zadania, cele życiowe 7,6 Bezpieczeństwo materialne Aktywność w czasie wolnym Bycie społecznie użytecznym, potrzebnym 7,3 6,0 5,8 Dobry humor 2,2 * Robert B. Tate, Leedine Lah, and T. Edward Cuddy, Definition of Successful Aging by Elderly Canadian Males: The Manitoba Follow-Up Study, The Gerontologist 2003, 43, 5, % Wymiary Badania polskie 93,6 Zdrowiu 81,1 Miłości, szczęściu rodzinnemu, dobrym stosunkom rodzinnym 66,7 Godnemu życiu zgodnie z przekonaniami światopoglądowymi 64,9 Niezależności, samodzielności życiowej 62,7 Życiu w wolnym kraju, szanowaniu praw człowieka 55,4 Zabezpieczeniu materialnemu na przyszłość 54,7 Zapewnieniu dzieciom jak najlepszego wykształcenia 46,0 Pomocy materialnej dzieciom 37,0 Osiągnięciu wysokich dochodów 29,2 Wygodnemu urządzeniu mieszkania 17,0 Prestiżu w środowisku 16,7 Zwiedzaniu świata, poznawaniu nowych miejsc i ludzi 16,4 Realizacji zainteresowań, uprawianiu hobby 9,2 Wyposażeniu domu i siebie w luksusowe przedmioty na poziomie światowym 13,6 Podnoszeniu posiadanych kwalifikacji 10,9 Karierze zawodowej 3,2 Zdobyciu władzy, pełnieniu funkcji politycznych * Frąckiewicz L. Ludzie starzy a problem starości 2006