UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w

Transkrypt

1

2

3 UWAGA: Załączone materiały przeznaczone są wyłącznie do indywidualnego użytku edukacyjnego. Nie wolno ich rozpowszechniać ani też wykorzystywać w innych celach.

4 Karwat J. D. (red.), Niepełnosprawność i rehabilitacja osób dorosłych jako problem medyczny i społeczny w Polsce, tom I i II, Wyd. Liber, Lublin 2002 Kinalski R., Kompendium rehabilitacji i fizjoterapii, Urban & Partner, Wrocław 2002 Rutkowska, E. (red.), Rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Czelej, Lublin, 2002 Rejzner, C., Szczygielska-Majewska, M., Wybrane zagadnienia z rehabilitacji, Centrum Metodyczne Doskonalenia Nauczycieli Średniego Szkolnictwa Medycznego, Warszawa, 1992 Węgrowska-Koski E. (red.), Kryteria kwalifikujące do niepełnosprawności oraz procedury postępowania. Materiały szkoleniowe dla lekarzy, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 2006

5 Kryteria definiowania niepełnosprawności: biologiczne - czyli uszkodzenie narządów i ich czynności społeczne - wskazujące na konsekwencje tego uszkodzenia i obniżenia sprawności w różnych sferach życia oraz relacje danej osoby ze środowiskiem, w którym żyje i działa

6 PRZEGLĄD DEFINICJI

7 Niepełnosprawne są osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi.

8 USTAWA O POMOCY SPOŁECZNEJ (1998) Niepełnosprawność oznacza stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy, powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie egzystencji.

9 UNIA EUROPEJSKA (1981) Osoba niepełnosprawna, jest to osoba, która na skutek urazu, choroby lub wady wrodzonej ma poważne trudności, albo nie jest zdolna wykonywać czynności, które osoba w tym wieku zazwyczaj zdolna jest wykonywać.

10 EUROPEJSKIE FORUM NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (1994) osobą niepełnosprawną jest jednostka w pełni swych praw, znajdująca się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących u niej uszkodzeń nie może przezwyciężyć w taki sposób, jak inni ludzie. Bariery te zbyt często są zwiększane przez depresjonujące postawy ze strony społeczeństwa.

11 WHO (1980) osoba niepełnosprawna to ta, u której istotne uszkodzenie i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powoduje utrudnienie, ograniczenie, czy uniemożliwienie wykonywania zadań życiowych i wypełniania ról społecznych, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki społeczne, środowiskowe i kulturowe.

12 MIĘDZYNARODOWA KLASYFIKACJA FUNKCJONOWANIA, NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I ZDROWA IFC (2001) Niepełnosprawność nie jest tu rozumiana jako zjawisko kategoryzujące ludzi, ale jako uniwersalne, ludzkie doświadczenie. Niepełnosprawność nie jest rozumiana jako rezultat uszkodzenia zdrowia, lecz jako wynik barier, na jakie napotyka osoba w środowisku. Wg definicji IFC, niepełnosprawność to szeroki termin obejmujący uszkodzenia, ograniczenia aktywności i ograniczenia uczestnictwa.

13 KALECTWO Kalectwo to trwałe anatomiczne uszkodzenie (ubytek, wada, brak) całego lub części narządu. Kalectwo jest stratą bezpowrotną, nieodwracalną Kalectwo jest też kategorią psychiczną i społeczną

14 UPOŚLEDZENIE upośledzenie jest odczuwane subiektywnie przez osobę lub jej otoczenie. niekorzystna dla określonej jednostki sytuacja spowodowana niemożnością wykonywania czynności, co ogranicza lub uniemożliwia pełnienie roli, jaka jest normalna dla danej jednostki (WHO)

15 INWALIDZTWO stan częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, wynikający z trwałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu

16

17 NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ W POLSCE

18 SKALA ZJAWISKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE (I) Wg danych z 2002 r. w Polsce było prawie 5,5 miliona osób niepełnosprawnych, w tym 2,8 miliona niepełnosprawnych prawnie i biologicznie.

19 SKALA ZJAWISKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE (II) 18% 82% Rys.1 Udział niepełnosprawnych w populacji

20 SKALA ZJAWISKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE (III) 53% 47% Mężczyźni Kobiety Rys.2 Niepełnosprawni wg płci

21 SKALA ZJAWISKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE (IV) 41% ` 59% Miasto Wieś Rys.3 Niepełnosprawni wg miejsca zamieszkania

22 SKALA ZJAWISKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE (V) 40% 20% 40% Znaczny stopień niepełnosprawności Umiarkowany stopień niepełnosprawności Lekki stopień niepełnosprawności Rys.4 Niepełnosprawni wg stopnia niepełnosprawności

23 SKALA ZJAWISKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE (VI) PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE Uszkodzenia i choroby narządu ruchu 46,1% Uszkodzenia i choroby narządu wzroku 29,5% Uszkodzenia i choroby narządu słuchu 13,9% Schorzenia układu krążenia 48,5% Schorzenia neurologiczne 29,0% Schorzenia psychiczne 7,9% Upośledzenie umysłowe 2,5% Inne schorzenia 26,2%

24 SKALA ZJAWISKA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI W POLSCE (VII) 6% 18% 7% 29% 40% Podstawowe Zasadnicze zawodowe Średni ogólnokształcące Policealne/średnie zawodowe Wyższe Rys.5 Niepełnosprawni wg wykształcenia

25 PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (I) chemizacja życia i rozwój techniki, wraz z którymi nie następuje odpowiednio szybko wzrost świadomości zagrożeń z nich płynących, brak nawyków prozdrowotnych - złe wzorce żywieniowe, unikanie aktywnego wypoczynku i badań profilaktycznych, nikotynizm, alkoholizm i narkomania, coraz bardziej statyczny charakter pracy człowieka wynikający z rozwoju nowoczesnych technologii eliminujących wysiłek fizyczny niezbędny do harmonijnego rozwoju jednostki ludzkiej, wypadki

26 PRZYCZYNY NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (II) Przyczyny niepełnej sprawności można podzielić na trzy kategorie: Wady wrodzone; Przewlekłe choroby; Nagłe wydarzenia wypadki, urazy, zatrucia.

27 FIZYCZNE SKUTKI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI zmniejszenie sprawności i wydolności fizycznej organizmu ograniczenie możliwości zaspokajania potrzeb osób niepełnosprawnych dostrzegalne zmiany budowy, kształtu i funkcji ciała

28 PSYCHICZNE SKUTKI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI zmiana obrazu własnego ciała wady wrodzone dzieci w związku z niedojrzałością emocjonalną mają mniejszy wpływ na ich psychikę niekorzystne reakcje psychiczne (depresja, niepokój, agresja itp.) osoby, które mają silną osobowość, łatwiej opanowują swoje reakcje emocjonalne i szybciej przystosowują się do nowej sytuacji w porównaniu do osób z chwiejną osobowością

29 SPOŁECZNE SKUTKI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI niemożność pełnienia określonych ról w życiu społecznym utrudnione kontakty społeczne mniejsze możliwości zawarcia związku małżeńskiego i założenia rodziny nie uczestniczenie w życiu środowiska i popadanie w stan izolacji społecznej ograniczone możliwości zatrudnienia zależność ekonomiczna od innych

30

31 STOPNIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI lekki umiarkowany znaczny

32 KLASYFIKACJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI KRYTERIUM STOPNIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (I) Możemy wyróżnić osoby niepełnosprawne w stopniu: znacznym, u których stwierdzono: naruszoną sprawność organizmu, niezdolność do podjęcia zatrudnienia, zdolność do wykonywania zatrudnienia w zakładzie pracy chronionej lub zakładzie aktywności zawodowej, konieczność niezbędnej (w celu pełnienia ról społecznych) stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

33 KLASYFIKACJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI KRYTERIUM STOPNIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (II) Możemy wyróżnić osoby niepełnosprawne w stopniu: umiarkowanym, u których stwierdzono: naruszoną sprawność organizmu, zdolność do wykonywania zatrudnienia na stanowisku pracy przystosowanym odpowiednio do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności, konieczność częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;

34 KLASYFIKACJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI KRYTERIUM STOPNIA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (III) Możemy wyróżnić osoby niepełnosprawne w stopniu: lekkim, u których stwierdzono: naruszoną sprawność organizmu, zdolność do wykonywania zatrudnienia, brak konieczności pomocy innej osoby w celu pełnienia ról społecznych.

35 KLSYFIKACJA NIEPEŁNOSRAWNYCH ZE WZGLĘDU NA RODZAJ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI osoby z niepełnosprawnością fizyczną - u których występuje uszkodzenie, zaburzenie, choroba narządu ruchu lub niektóre zaburzenia mowy; osoby z niepełnosprawnością zmysłową (sensoryczną) - niewidomi, niedowidzący, niesłyszący, niedosłyszący; osoby z niepełnosprawnością psychiczną lub umysłową - osoby z zaburzeniami i chorobami psychicznymi, z upośledzeniem umysłowym, z autyzmem.

36 Dość często w praktyce rehabilitacyjnej można spotkać osoby niepełnosprawne, które trudno byłoby przyporządkować do jednej z wymienionych kategorii, gdyż współwystępują u nich różne zaburzenia i defekty. Należy zatem pamiętać, że różnorodność grupy osób niepełnosprawnych może wynikać również z faktu pojawiania się niepełnosprawności sprzężonych. Sprzężenie dwóch lub więcej różnych zaburzeń i defektów może wystąpić w obrębie jednej z kategorii (np. osoba niewidoma i niedosłysząca) lub między kategoriami (np. osoba z mózgowym porażeniem dziecięcym i upośledzona umysłowo).

37 KLASYFIKACJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI (WHO) niepełnosprawność zachowania, niepełnosprawność porozumiewania się, niepełnosprawność samoobsługi, niepełnosprawności lokomocyjne, niepełnosprawność dowolnych ruchów ciała, niepełnosprawność zręczności, niepełnosprawność sytuacyjna, niepełnosprawność umiejętności wybiórczych, inne niepełnosprawności

38 DEFINICJE STOPNI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI DLA CELÓW ZATRUDNIENIA Znaczny stopień niepełnosprawności - Z Znaczne lub całkowite ograniczenie możliwości wykonywania pracy zarobkowej spowodowane zaburzeniem funkcji organizmu, gdzie przywrócenie zdolności do zatrudnienia wymaga zapewnienia co najmniej trzech poziomów wsparcia. Umiarkowany stopień niepełnosprawności - U Umiarkowane ograniczenie możliwości wykonywania pracy zarobkowej spowodowane zaburzeniem funkcji organizmu, gdzie przywrócenie zdolności do zatrudnienia wymaga zapewnienia, co najmniej dwóch poziomów wsparcia. Lekki stopień niepełnosprawności - L Utrudnienie w wykonywaniu pracy zarobkowej spowodowane zaburzeniem funkcji organizmu dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, środki techniczne oraz dzięki okresowym zabiegom rehabilitacyjnym.

39 Poziomy wsparcia warunkujące odzyskanie zdolności do zatrudnienia (podejmowania pracy zarobkowej, podejmowania aktywności zawodowej): przystosowanie stanowiska pracy lub/i modyfikacja sposobu organizacji pracy (otwarty rynek pracy, zakład pracy chronionej); zapewnienie właściwego otoczenia w miejscu pracy, w tym usprawnienie możliwości komunikowania się (otwarty rynek pracy, zakład pracy chronionej); zapewnienie właściwego środowiska w miejscu pracy, wolnego od czynników szkodliwych lub uciążliwych (otwarty rynek pracy, zakład pracy chronionej); zapewnienie pomocy opiekuna lub asystenta (otwarty rynek pracy, zakład pracy chronionej); zapewnienie opieki medycznej i pielęgniarskiej (zakład pracy chronionej); umożliwienie korzystania z okresowych zabiegów rehabilitacyjnych (otwarty rynek pracy, zakład pracy chronionej).

40 Wyróżniono cztery kategorie uporządkowane od najniższego do najwyższego wskaźnika procentowego, odzwierciedlające wagę uszkodzenia i stopień wynikającego z niego ograniczenia sprawności: brak lub lekkie, nieistotne uszkodzenia/upośledzenia: 0-24%, lekkie uszkodzenie/upośledzenie: 25-49%, umiarkowane uszkodzenie/upośledzenie: 50-74%, znaczne uszkodzenie/upośledzenie: %.