Paweł Bortkiewicz UAM PODSTAWOWE ROZUMIENIA BIOETYKI DEFINICJE I PROBLEMATYKA
|
|
- Magdalena Bogna Matysiak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Paweł Bortkiewicz UAM PODSTAWOWE ROZUMIENIA BIOETYKI DEFINICJE I PROBLEMATYKA
2 PIERWSZE UJĘCIA BIOETYKI V.R. Potter bioetyka z perspektywy ochrony środowiska przyrodniczego - wysiłek wykorzystania nauk biologicznych dla poprawy jakości życia human survival and an improved quality of life etyka ziemi (land ethics), etyka przyrody (wildlife ethics), etyka populacji (population ethics) etyka wykorzystania naturalnych zasobów (consumption ethics). Hellegers bioetyka w węższym znaczeniu wychodząc od relacji między medycyną, lekarzem a pacjentem konieczność rozwoju wiedzy dotyczącej respektowania i ochrony praw pacjentów.
3 UPRAWIANIE BIOETYKI w szerszym znaczeniu Hastings Center (D. Callahan), jest etyką środowiska przyrodniczego; w tym przypadku uprawiana jest pozycji etyki ekologicznej w węższym znaczeniu Kennedy Institute (A. Hellegers) bioetyka w węższym znaczeniu nie ogarnia szerokiego obszaru moralnych aspektów wiązanych z naukami o życiu (life scienes), które obejmują medycynę, biologię, nauki o środowisku, populacji i nauki społeczne utożsamia się z etyką medyczną
4 bioetyka wciąż w trakcie określania swego przedmiotu materialnego, formalnego metod różne jej definicje
5 DEFINICJE BIOETYKI bioetyka jest systematycznym studium postępowania ludzkiego w obszarze nauk o życiu i troski o zdrowie, które to postępowanie winno być oceniane w świetle wartości i zasad moralnych W. Reich, Encyclopedia of Bioethics
6 DEFINICJE BIOETYKI bioetyka to część filozofii moralnej, która rozważa godziwość lub niegodziwość interwencji w życie ludzkie, szczególnie tych, które są związane z praktyką i rozwojem nauk medycznych i biologicznych Eglio Sgreccia
7 DEFINICJE BIOETYKI bioetyka stanowi dział filozoficznej etyki szczegółowej, która ma ustalić oceny i normy (reguły) moralne ważne w dziedzinie działań (aktów) ludzkich, polegających na ingerencji w granicznych sytuacjach powstawania życia, jego trwania i śmierci Tadeusz Ślipko
8 Bioetyka - dyscyplina filozoficzna (autonomiczna względem nauk ścisłych), nie jest filozofią nauki (nie chodzi w niej o rozwój tych nauk w powiązaniu z rozwojem myśl filozoficznej, lecz o oceny i normy moralne wskazujące właściwe wykorzystanie możliwości tych nauk) Bioetyka nie jest etyką zawodową, np. etyką medyczną, gdyż jej przedmiot - szerszy niż etyka badacza w ogóle czy etyka lekarska
9 PROBLEMATYKA BIOETYKI
10 BIOETYKA EKOLOGICZNA (ETYKA ŚRODOWISKA NATURALNEGO) zajmuje się zewnętrznymi warunkami narodzin i życia człowieka; reakcja na technokratyzm i konsumpcjonizm współczesnej cywilizacji, degradację środowiska przyrodniczego, załamanie się równowagi ekologicznej wywoływane deformacje biologiczne i genetyczne i choroby cywilizacyjne
11
12 BIOETYKA GENETYCZNA to, co dotyczy genezy człowieka w jego najwcześniejszych stadiach; refleksja moralna rozwój współczesnej genetyki zastosowanie w genetyce, embriologii i eugenice osiągnięć technicznych pozwalających wykrywać defekty i schorzenia genetyczne
13 BIOETYKA GENETYCZNA zakreśla granice ingerencji w genom człowieka, analizuje aspekty moralne ochrony płodu ludzkiego, ocenia możliwości eugeniki; ocenia eugenicznie zorientowaną sztuczną prokreację, ocenia pozaustrojowe zapłodnienie homogeniczne, heterogeniczne, ocenia klonowanie czy macierzyństwo zastępczego; b. genetyczna należy do działu związanego z biogenezą człowieka;
14
15 BIOETYKA BIOTERAPII etyczna refleksja nad eksperymentami medycznymi (np. na jeńcach, więźniach, ochotnikach), metody leczenia w psychochirugii czy psychofarmakologii, zmieniające zachowanie człowieka, transplantacja narządów, warunki dokonywania przeszczepów definicja kryterium śmierci dawcy organów, granice okaleczania (amputacja, sterylizacja i kastracja);
16
17 BIOETYKA TANATOLOGICZNA dotyczy umierania i śmierci człowieka; eutanazja (samobójcza, zabójcza legalna), ekstremalne sytuacje nieuleczalnie chorych, stosowanie aparatury reanimacyjnej, dopuszczalność kary śmierci pomoc umierającym
18
19 NAJWIĘKSZE WYZWANIA W DZISIEJSZEJ BIOETYCE
20 DEBATA NA TEMAT LUDZKIEGO EMBRIONU samo centrum debaty bioetycznej - dyskusja nad ludzkim embrionem debata - na dwóch płaszczyznach: jaki jest embrion? poziom teoretyczny - spór, co do statusu ludzkiego embrionu oraz co do tego jaką wartość moralną ma embrion poziom praktyczny - spór, co do moralnie dopuszczalnych operacji na embrionach kwestie komórek macierzystych, zapłodnienia in vitro oraz zarządzania zamrożonymi embrionami
21 DEBATA NA TEMAT LUDZKIEGO EMBRIONU ASPEKTY TEORETYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM szkoła personalistyczna embrion jest organizmem biologicznym, który należy do rodzaju ludzkiego (status genetyczny) od samego momentu poczęcia jest osobą ludzką i przysługuje mu godność osoby ludzkiej przeciwnicy kwestia bliźniąt jednojajowych - od momentu zapłodnienia komórki jajowej -konkretny jeden organizm (osoba ludzka)? kwestionowanie tradycyjne pojęcie organizmu por. klony-hybrydy (hybrid clones), partenoty (parthenotes) nieżywotne embriony, powstałych in vitro (non-viable IVF embryos)
22 TRUDNOŚCI Z POJĘCIEM ORGANIZMU por. embrio-podobne, amorficzne grupy komórek macierzystych, uzyskane przy pomocy Altered Nuclear Transfer. = modyfikacje DNA dorosłej komórki somatycznej, a następnie transfer jądra komórkowego takiej komórki do komórki jajowej pozbawionej swego jądra komórkowego nie powstaje zygota, ale amorficzny zbiór komórek macierzystych czy produkt końcowy - to uszkodzony, lecz wciąż organizm ludzki, czy inny twór? prof. Condic z Salt Lake City University: tym co odróżnia organizm od nie-organizmu jest zdolność globalnej samo organizacji i samo koordynacji, mającej na celu wzrost i rozwój organizmu jako integralnej całości, a nie tylko rozwój jakiejś jego części powstanie trofoblastu i masy komórkowej, miałoby być wystarczającym kryterium do stwierdzenia czy produkt powstały w wyniku altered nuclear transfer jest embrionem, tj. organizmem ludzkim, czy nim nie jest
23 TRUDNOŚCI Z POJĘCIEM ORGANIZMU embrion jest organizmem, a nie jedynie amorficznym zbiorem komórek, gdyż posiada cechy typowe dla organizmu biologicznego stanowi system, który jest całościowy, zintegrowany i wewnętrznie skoordynowany jest autonomiczny jest celem samy w sobie, gdyż posiada swój własny, niezależny i niepowtarzalny projekt rozwoju. rozwój embrionu jest teleologiczny, tzn. nieodwracalny, jednokierunkowy i nieuchronnie zmierzający do przewidzianego celu rozwój embrionalny jest ciągły, stopniowy i skoordynowany
24 DEBATA NA TEMAT LUDZKIEGO EMBRIONU ASPEKTY TEORETYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM nie można oddzielić elementu biologicznego od elementu typowo ludzkiego osoby embrion jest organizmem ludzkim jest osobą ludzką
25 DEBATA NA TEMAT LUDZKIEGO EMBRIONU ASPEKTY TEORETYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM nie można stać się osobą, jeżeli ją się nie było od początku embrion ludzki jest osobą od momentu poczęcia, gdyż od samego początku posiada wszystkie cechy i zdolności typowe dla rodzaju ludzkiego, nawet jeśli one się jeszcze nie manifestują (np. myślenie) stanowisko personalistyczne (ontologiczne): byt bierze pierwszeństwo przed funkcjonowaniem, tzn. o tym kim się jest decyduje natura, a nie rzeczywista ekspresja danych zdolności
26 OPINIE BIOLOGÓW, CO DO POCZĄTKU ŻYCIA OSOBOWEGO 1 podejście genetycznego, - osobowość ma swoje źródło w momencie zapłodnienia, tj. w chwili uformowania się nowego i niepowtarzalnego genomu 2 podejście embriologiczne - osoba ludzka od momentu ukształtowania się płodu 3 podejście neurologiczne - osoba od chwili pojawienia się na wykresie EEG fal mózgowych typowych dla jednostki ludzkiej 4 podejście fizjologiczne - osobowość pojawia się dopiero w okresie porodowym cztery główne opinie
27 KWESTIA UDUCHOWIENIA ZARODKA LUDZKIEGO (THE ENSOULEMENT OF THE HUMAN EMBRYO) pozycja personalistyczna: od momentu poczęcia każda osoba to integralne połączenie duszy i ciała (anima et corpo unus) człowiek posiada jedną duszę, która jest źródłem życia wegetatywnego, zmysłowego i racjonalnego człowiek jest bytem hylemorficznym, tzn. integralną splotem duszy i ciała
28 KWESTIA UDUCHOWIENIA ZARODKA LUDZKIEGO (THE ENSOULEMENT OF THE HUMAN EMBRYO) rozdźwięk w łonie personalistów niektórzy - klasyczna teoria hylemofriczna o człowieku jako ucieleśnionym duchu nie daje się pogodzić z przemianami embrionalnymizarówno fission, jak i fusion- a w szczególności z wyodrębnieniem się bliźniąt z jednego zarodka
29 KWESTIA UDUCHOWIENIA ZARODKA LUDZKIEGO (THE ENSOULEMENT OF THE HUMAN EMBRYO) Prof. David Hershenov i Rose Koch-Hershenov: trudne do przyjęcia: już w pojedynczym embrionie, który później dzieli się na dwa identyczne embriony, są obecne i przestrzenie koegzystują dwie dusze jeżeli dusza stanowi nierozerwalną i integralnie splecioną całość z ciałem, a nie jedynie mieszka w nim, to jak to możliwe, że w przypadku bliźniaków mamy dwie dusze w jednym ciele? Hershenov: karkołomna teoria: embrion przed bliźniaczym podziałem jest bytem ludzkim (human being), ale nie jest osobą (?)
30 KWESTIA UDUCHOWIENIA ZARODKA LUDZKIEGO (THE ENSOULEMENT OF THE HUMAN EMBRYO) prof. Christopher Tollefsen: temat uduchowienia w stosunku do fission (podziału embrionalnego), jak i fusion (połączenia embrionalnego) można rozwiązać przy pomocy prostej analogi do podziału ameby jak jedna ameba dzieli się na dwie, dając początek dwóm zupełnie nowym organizmem, co również oznacza kres istnienia tej pierwszej, tak również w przypadków zarodków ludzkich, embrion w momencie podziału na dwie komórki bliźniacze przestaje istnieć i daje początek dwóm nowym organizmom. po zapłodnieniu mamy do czynienia z jednym organizmem ludzkim, czyli z jedną duszą w momencie bliźniaczego podziału, pierwszy embrion umiera, a w raz z nim jego dusza, a powstają dwa nowe organizmy ludzkie ze swoimi duszami. W tym sensie, bliźniaki, które przychodzą na świat nie są dziećmi, ale wnukami swoich prawnych rodziców, bowiem ich prawdziwą mamo-tatą jest embrion, z którego wzięły początek.
31 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM KOMÓRKI MACIERZYSTE konflikt między zwolennikami pozyskiwania embrionalnych komórek macierzystych, a obrońcami uzyskiwania komórek macierzystych z komórek somatycznych por. udana konwersja komórek skóry dorosłej osoby do stanu pluripotencyjnych komórek macierzystych- induced pluripotent stem cells (ipsc)
32 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM KOMÓRKI MACIERZYSTE odkrycie metody ipsc dwa zespoły naukowców na Uniwersytecie w Kyoto prof. Shiny Yamanaka na Uniwersytecie Wisconsin prof. James Thomson wprowadzenie do komórek skóry (fibroblastów) czterech genów (Oct ¾, Sox2, Klf4 i c-myc1), które dokonują reprogramacji DNA tych komórek, powodując ich powrót do stanu komórek macierzystych o profilu pluripotencyjnym
33 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM KOMÓRKI MACIERZYSTE odkrycie ipscc jednak dyskusja pozostaje nadal otwarta. 1 sukces ipscs pozostaje nadal w fazie laboratoryjnej jaki jest rzeczywisty potencjał kliniczny nowej techniki jak przemieniać ipscs w specyficzne tkanki, komórki i organy 2 ściśle naukowo-utylitarystycznego punktu widzenia zarówno badania nad adult stem cells (ACSs), jak i embryonic stem cells (ESCs), są jednakowo potrzebne, gdyż wiedza naukowa jest kumulatywna i tak naprawdę nie wiemy, gdzie może kryć się źródło przełomu.
34 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM CO DALEJ Z ZAMROŻONYMI ZARODKAMI? każde rodzi moralne wątpliwości rozwiązanie kwestii ponad pół miliona ludzkich embrionów, które obecnie pozostają zamrożone w laboratoriach na całym świecie przynajmniej pięć alternatywnych rozwiązań
35 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM CO DALEJ Z ZAMROŻONYMI ZARODKAMI? 1 pozostawienia zamrożonych zarodków w tym stanie na okres nieokreślony niepotrzebne koszty embriony ulegną w końcu organicznej dekompozycji (już sama procedura zamrażanie jest dla wielu z nich śmiertelna)
36 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM CO DALEJ Z ZAMROŻONYMI ZARODKAMI? 2 zamrożone zarodki można by poddać rozmrożeniu, a następnie pozostawić jako laboratoryjne odpady jak powinna przebiegać taka procedura porzucenia embrionów? wielu pracowników laboratoriów - prawo obiekcji sumienia i nie brać udziału w tej procedurze pytanie dotyczące materialnego, ale niebezpośredniego uczestnictwa osób trzecich w takiej procedurze?
37 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM CO DALEJ Z ZAMROŻONYMI ZARODKAMI? 3 teoretyczna możliwość donacji komórek zarodka po jego śmierci wypracować naukowe kryterium śmierci embrionu moralnie dopuszczalne użyć taki embrion jako dawcę
38 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM CO DALEJ Z ZAMROŻONYMI ZARODKAMI? 4 przeznaczyć zamrożone embriony do dalszych badań naukowych i celów terapeutycznych StemLineLife proponuje rodzicom transformacje takich embrionów w komórki macierzyste do wykorzystanie do celów terapeutycznych jaki walor naukowy ma taka oferta (tkanki na bazie komórek macierzystych niekompatybilne/ciągła immunosupresja) kreacja tzw. savior siblings, czyli rodzeństwa na ratunek = przyzwolenie na medycynę bazującą na wykorzystaniu embrionów ludzkich (embryo-based medicine)
39 ASPEKTY PRAKTYCZNE DEBATY NAD LUDZKIM EMBRIONEM CO DALEJ Z ZAMROŻONYMI ZARODKAMI? 5 adopcja embrionów, w przypadku gdy ich prawowici rodzice nie chcą mieć więcej dzieci heroiczny akt ratowania życia innej osoby moralnie wątpliwa, gdyż implikuje pogwałcenie jedności małżeńskiej
40 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ tym, co łączy bioetykę i politykę jest obrona godności osoby ludzkiej obie dziedziny - na fundamencie dobra ludzkiego i dobrego życia osoby ludzkiej we wspólnocie z innymi (a vision of the human good and the good life of the human person in the community with others) posługują się bardzo często sformułowaniem godność osoby ludzkiej
41 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ pojęcie godności osoby ludzkiej - wydźwięk afermacyjny, emancypacyjny, autonomiczny oraz wolnościowy w bioetyce i w polityce - zazwyczaj charakter restrykcyjny = stosowane tam, gdzie ogranicza się możliwość działania, by chronić życia, antropologiczny status i moralne prawa jednostki pierwsza zasada sztuki lekarskiej: nie szkodź! w polityce Uniwersalna Deklaracja Praw Człowieka - zapora przeciwko pogwałceniom godności ludzkiej
42 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ godność osoby ludzkiej = umowna linia demarkacyjna między dobrem a złem Richard John Neuhaus: międzynarodowe deklaracje nie zawierają wyjaśnienia, co do znaczenia, zawartości czy podstaw filozoficznych pojęcia godność ludzka afirmacja godności osoby ludzkiej jest politycznym konsensusem godność osoby ludzkiej - jako «placeholder» - zwykłe omówienie, termin zastępczy, enigmatyczny i dyplomatyczny odnośnik do niezdefiniowanego tego wszystkiego, co sprawia, że osobie ludzkiej przysługują dane prawa i wolności
43 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ w bioetyce godność osoby ludzkiej używana jako odnośnik do praw i wolności albo synonim autonomii i szacunku. o ile w języku polityki sformułowanie to jest źródłem konsensusu to w bioetyce - moralnie wieloznaczne
44 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ w społeczeństwie światopoglądowo pluralistycznym różne wizje ludzkiego dobra i dobrego życia w bioetyce - użycie terminów dobro ludzkie i godność ludzka staje się problematyczne eutanazja aborcja embriony rozbieżności, co do wizji godnego życia, znajdują swojej konkretne odzwierciedlenie na płaszczyźnie klinicznej
45 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ Caritas Flandrii: propozycja nowego zarysu bioetyki klinicznej dla katolickich placówek zadaniem katolickich szpitali - stworzenie przestrzeni do dialogu otwartego dla wszystkich zbiór katolickich wartości moralnych i wykładników bioetycznych- jako punkt odniesienia (nie dyktat) i zachęta do autonomicznej refleksji zadaniem katolickich placówek zdrowia jest dialog ze wszystkim członkami pluralistycznego społeczeństwa, co jest wyrazem troski o godność każdej osoby ludzkiej.
46 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ prof. Englehardt wypracowanie pewnego minimum moralnego, tzn. stworzenie przestrzeni publicznej, w której jednostki i poszczególne wspólnoty mogą w sposób pokojowy i legalny realizować własne wizje moralności, w rzeczywistości podlegającej zasadom wolnego rynku, globalizacji i demokracji
47 BIOETYKA I POLITYKA: PROBLEM GODNOŚCI OSOBY LUDZKIEJ obie wizje mogą prowadzić do kompletnego wyjałowienia języka moralnego, rozmycia różnic między dobrem i złem moralnym, pogłębienia relatywizmu i kompletnej zapaści moralnej
48 NEUROETYKA I NANOETYKA neuroetyka zajmuje się problemami moralnymi, które są związane z rozwoju neurologii i innych nauk zajmujących się badaniem mózgu i systemu nerwowego pytania moralne w odniesieniu do naukowej ingerencji w ludzki umysł, jego modyfikacji i determinacji pytania o ochronę prywatności i tożsamości
49 NEUROETYKA I NANOETYKA wykorzystania danych osobowych, (encefalogram, tomografia mózgu (PET i SPECT) i rezonans magnetyczny różnego typu (MRI, fmri, ERP)) bezpośredni dostęp do osobowości dane na temat tego jak dana osoba: myśli, odczuwa, reaguje na bodźce może się zachowywać
50 NEUROETYKA I NANOETYKA rozwój neuro-marketingu - bada jak ludzki mózg reaguje na dane towary, hasła i spoty reklamowe organy państwa mogłyby posługiwać się neuro-technikami do identyfikacji potencjalnych terrorystów i przestępców propozycja prawa, która umożliwiałaby policji użycie tego typu testów do identyfikacji osób o skłonnościach do agresji, przemocy czy rasizmu możliwość zastąpienia standardowych odcisków palców i zdjęć, przez odciski mózgowe w postaci testów i danych komputerowych
51 NEUROETYKA I NANOETYKA możliwość polepszania zdolności poznawczych, manipulowanie stanami psychicznymi i wpływanie na pamięć danej osoby wszystkie te potencjalne zastosowania neurotechnologii rodzą moralne pytania o poszanowanie ludzkiej autonomii, tożsamości, prywatności, integralności o domniemanie niewinności niebezpieczeństwo - neuro-technika stanie się instrumentem społecznej kontroli, determinacji i selekcji
52 NEUROETYKA I NANOETYKA nanoetyką - refleksja moralna nad rozwojem i zastosowaniem nanotechnologii, czyli manipulacji materii na poziomie molekularnym nanotechnologie są dopiero w stanie inicjalnym nanoetyka jest bardziej kwestią przyszłości niż teraźniejszości
53 NEUROETYKA I NANOETYKA istnieje już problem zagrożenia zdrowia ludzi i skażenia środowiska w związku z użyciem modyfikowanych molekuł, np. nano-węgla. nano-chemikalia i nano-substancje są wysoko toksyczne i trudno rozkładają się w środowisku
54 NEUROETYKA I NANOETYKA problem sprawiedliwości społecznej pytania o dostępność, proliferację i wpływ na poziom dobrobytu ludzkości obawa, że nanotechnolgia stanie się kolejnym elementem umacniającym podział świata
55 NEUROETYKA I NANOETYKA jakim celom ma służyć nanotechnologia i jakie zasady moralne mają pilotować jej rozwój i konkretne sposoby wykorzystania nanoetyka ma przed sobą pytania o granice ingerencji technologii w nasze człowieczeństwo
STUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO
STUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO Dokumentacja związana z programem studiów program kształcenia Nazwa kierunku studiów i kod programu wg USOS Studia Podyplomowe Bioetyki i Prawa Medycznego
Bardziej szczegółowoCzym jest bioetyka? ks. Artur Aleksiejuk
Czym jest bioetyka? ks. Artur Aleksiejuk Historyczne tło powstania bioetyki 1. Naukowe i kulturowe uwarunkowania lat 60-tych XX w. 2. Postęp naukowo-techniczny w biomedycynie 3. Sukcesy w przetwarzaniu
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Wykaz aktów prawnych... Wykaz pozostałych dokumentów... XIII XVII
Przedmowa... Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wykaz orzecznictwa... Wykaz aktów prawnych... Wykaz pozostałych dokumentów... XIII XVII XXI XXXIII XXXIX Rozdział I. Rekonstrukcja koncepcji demokratycznego
Bardziej szczegółowoCzy i jak możliwe jest rozstrzygnięcie sporu etycznego o IVF? Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN
Czy i jak możliwe jest rozstrzygnięcie sporu etycznego o IVF? Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.pl 26.VI.2013 Dwa rodzaje sporów Spór teoretyczny Nauka Filozofia
Bardziej szczegółowoSpis treści VII. Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki. Rozdział 2. Zarys dziejów etyki lekarskiej. Rozdział 3. Prawa pacjenta
Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki 1.1. Podstawowe pojęcia etyki ogólnej, niezbędne do zrozumienia zasad etyki lekarskiej i bioetyki..................................... 1 1.2. Pojęcia dobra
Bardziej szczegółowoSpis treści VII. Przedmowa... Wykaz skrótów...
Przedmowa Wykaz skrótów V XIII Rozdział 1 Pojęcie i podstawy prawne szczególnych świadczeń zdrowotnych 1 11 Uwagi wstępne 2 12 Pojęcie świadczenia zdrowotnego w rozumieniu art 2 ust 1 pkt 10 DziałLeczU
Bardziej szczegółowoTRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
Bardziej szczegółowoBioetyka teologiczna cz. 10
Bioetyka teologiczna cz. 10 Transplantacje Wykład dla studentów II roku Instytutu Nauk o Rodzinie KUL Transplantacja zastąpienie chorego (zniszczonego lub wadliwie działającego) organu przez Organ lub
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO
STUDIA PODYPLOMOWE BIOETYKI I PRAWA MEDYCZNEGO Plan zajęć na rok akad. 2013/2014 ZJAZD I (12-13 października 2013) (16h) 10.00-10.45 Organizatorzy Studiów Podyplomowych 10.45-11.30 Ks. prof. dr hab. Wojciech
Bardziej szczegółowoFilozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych
Filozofia, ISE, Wykład III - Klasyfikacja dyscyplin filozoficznych 2011-10-01 Plan wykładu 1 Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych 2 Podział dyscyplin filozoficznych Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych:
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA
GENOWEFA REJMAN ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA LEKARZA Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa 11 Spis treści Wstęp 7 Rozdział I Pojęcie odpowiedzialności i różne jej formy 9 1. Analiza odpowiedzialności
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W CYKLU KSZTAŁCENIA 2014/2016. Filozofia i bioetyka
Jednostka Organizacyjna: Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku SYLABUS W CYKLU KSZTAŁCENIA 2014/2016 Katedra Nauk Społecznych Kierunek: Fizjoterapia Rodzaj studiów i profil (I stopień/ii stopień,
Bardziej szczegółowoSylabus Etyka zawodu
Sylabus Etyka zawodu 1. Metryczka Nazwa Wydziału Program kształcenia Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Farmacja, jednolite studia magisterskie, forma studiów: stacjonarne i niestacjonarne,
Bardziej szczegółowoTRANSPLANTACJA KKK 2296,
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
Bardziej szczegółowoEtyka kompromisu. Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego -PZH z.szawarski@uw.edu.
Etyka kompromisu Zbigniew Szawarski Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego -PZH z.szawarski@uw.edu.pl 20.IX.2013 Struktura problemu Ład społeczny Konflikt Kompromis Ład
Bardziej szczegółowoSENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII KADENCJA SPRAWOZDANIE KOMISJI ZDROWIA. (wraz z zestawieniem wniosków)
SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII KADENCJA Warszawa, dnia 9 lipca 2015 r. Druk nr 949 Z SPRAWOZDANIE KOMISJI ZDROWIA (wraz z zestawieniem wniosków) Komisja, na posiedzeniu w dniu 9 lipca 2015 r. rozpatrzyła
Bardziej szczegółowoTerapie przełomowe: konsekwencje etyczne
Terapie przełomowe: konsekwencje etyczne Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH Seminarium WHC, Warszawa 27.I.2016 Nowe jest lepsze! Nowe odkrycia wiemy więcej Nowe terapie ( = terapie
Bardziej szczegółowoFilozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk
Filozofia, Pedagogika, Wykład I - Miejsce filozofii wśród innych nauk 10 października 2009 Plan wykładu Czym jest filozofia 1 Czym jest filozofia 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady Znaczenie
Bardziej szczegółowoBioetyka - wprowadzenie
Bioetyka - wprowadzenie Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka
Bardziej szczegółowoSpis treści Wybór antropologii filozoficznej Antropologia przyrodnicza i antropologia kulturowa... 31
Wykaz skrótów... Bibliografia... XI XIII Część I. Prawo jako porządek budowany na antropologii Wprowadzenie... 1 Rozdział I. Prawo i antropologia... 17 1. Homo iuridicus... 17 1.1. Porządek prawny a obraz
Bardziej szczegółowoEtyczna ocena tworzenia hybryd ludzko -zwierzęcych
Etyczna ocena tworzenia hybryd ludzko -zwierzęcych Mateusz Kowalcze SJ AKADEMIA IGNATIANUM KRAKÓW 2014 Otrzymywanie hybryd ludzko -zwierzęcych Metoda SCNT - somatic-cell nuclear transfer Źródło: H. Homer,
Bardziej szczegółowoBioetyka. dr G. Bejda. 2 ECTS F-2-P-B-04 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby
Bardziej szczegółowoBIOETYKA Wykład 10 Problemy etyczne związane z klonowaniem organizmów. Krzysztof Turlejski. Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
BIOETYKA Wykład 10 Problemy etyczne związane z klonowaniem organizmów. Krzysztof Turlejski Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego Klonowanie Klonowanie celowe tworzenie osobników o takim samym kodzie
Bardziej szczegółowoFilozofia, Germanistyka, Wykład I - Wprowadzenie.
2010-10-01 Plan wykładu 1 Czym jest filozofia Klasyczna definicja filozofii Inne próby zdefiniowania filozofii 2 Filozoficzna geneza nauk szczegółowych - przykłady 3 Metafizyka Ontologia Epistemologia
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)...11
SPIS TREŚCI WSTĘP (Wiesław Stawiński)........................ 9 ROZDZIAŁ 1. WSPÓŁCZESNE WYZWANIA CYWILIZACYJNE A EDUKACJA PRZYRODNICZA (Wiesław Stawiński)..................11 1.1. Problemy globalizacji........................
Bardziej szczegółowoKlonowanie. Kidy tak, a kiedy nie? Ks. Maciej Drewniak
Klonowanie Kidy tak, a kiedy nie? Ks. Maciej Drewniak Klonowanie 2 Definicja Manipulacja mająca na celu otrzymanie genetycznej kopii pierwowzoru, którym może być fragment DNA, komórka lub cały organizm.
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Bioetyka w badaniach przyrodniczych Bioethics in science research. Biologia, studia stacjonarne I stopnia,, 2018/2019, I semestr
Biologia, studia stacjonarne I stopnia,, 2018/2019, I semestr KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Bioetyka w badaniach przyrodniczych Bioethics in science research Koordynator Dr hab. Alicja Walosik Prof.
Bardziej szczegółowoNAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA Teologia moralna szczegółowa I: Bioetyka teologiczna
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA Teologia moralna szczegółowa I: Bioetyka teologiczna NAZWA W JĘZYKU ANGIELSKIM: Detailed Moral Theology I KOD MODUŁU: 1-TS-1-TMTMSZ1, 1-TN-1-TMTMSZ1 KIERUNEK STUDIÓW: teologia
Bardziej szczegółowoBioetyka - wprowadzenie
Bioetyka - wprowadzenie Bioetyka - etymologia gr. bios Życie rozumiane w wymiarze biologicznym, materialnym. Etyka Jedna z gałęzi filozofii, która ustala oceny i zasady postępowania w określonych sytuacjach.
Bardziej szczegółowoKwestie moralne dotyczące. ce rezultatów w badań w zakresie medycyny współczesnej
Kwestie moralne dotyczące ce rezultatów w badań w zakresie medycyny współczesnej Instrukcja Kongregacji Nauki Wiary DIGNITAS PERSONAE (Godność Osoby) Dotycząca ca niektórych problemów w bioetycznych (12
Bardziej szczegółowoRamón Lucas Lucas, Bioetica per tutti, Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo 2002, ss. 184.
Studia Płockie 32 (2004) ANDRZEJ KOBYLIŃSKI Ramón Lucas Lucas, Bioetica per tutti, Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo 2002, ss. 184. Człowieka bardzo często charakteryzuje się jako homo moralis. Zgodnie
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ PEDAGOGICZNY KATEDRA NAUK O RODZINIE
WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY KATEDRA NAUK O RODZINIE Rodzina najlepsza inwestycja wspierana z EFS Rola i znaczenie edukacji kadr wspomagających rodzinę Ks. dr Wiesław Matyskiewicz STUDENCI NAUK O RODZINIE ZDOBYWAJĄ
Bardziej szczegółowoTerapia szyta na miarę pacjenta. Co na to prawnik? mgr Wojciech Maczuch Katedra Teorii i Filozofii Prawa WPiA UŚ
Terapia szyta na miarę pacjenta. Co na to prawnik? mgr Wojciech Maczuch Katedra Teorii i Filozofii Prawa WPiA UŚ Potencjał współczesnych badań genetycznych PROJEKT STRANGER VISIONS realizowany w Nowym
Bardziej szczegółowoEtyka pomiędzy teorią a praktyką. Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC
Etyka pomiędzy teorią a praktyką Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC marszyn@amu.edu.pl Normy Moralne Obyczajowe Prawne Różnice: - Źródło - Sankcja - Zakres (za: M.Ś.) Etyka (ethos) Dział
Bardziej szczegółowoRozwój ku pełni człowieczeństwa w nauczaniu Papieża Jana Pawła II
Rozwój ku pełni człowieczeństwa w nauczaniu Papieża Jana Pawła II Wojciech Kosek Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka, Bielsko-Biała, 10. kwietnia 2014 r. Konferencja Personalistyczna koncepcja wychowania
Bardziej szczegółowoBioetyka - wprowadzenie
Bioetyka - wprowadzenie Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka - etymologia gr. bios Życie rozumiane w wymiarze
Bardziej szczegółowoETYKA Poziomy refleksji i metodologia argumentacji. ks. dr Artur Aleksiejuk
ETYKA Poziomy refleksji i metodologia argumentacji ks. dr Artur Aleksiejuk ETYKA Od greckiego słowa ethos obyczaj, zwyczaj. ETYKA dyscyplina naukowa, zajmująca się moralnością, teorią moralności ETYKA
Bardziej szczegółowoDarmowy fragment www.bezkartek.pl
Wydawnictwo WAM, 2008 Recenzenci prof. dr hab. Józef Jaroń ks. prof. dr hab. Jan Orzeszyna Korekta Dariusz Godoś Projekt okładki i stron tytułowych Jadwiga Mączka ISBN 978-83-7505-191-9 WYDAWNICTWO WAM
Bardziej szczegółowoEWALUACJA JAKO DZIAŁANIE AUTONOMICZNE I ODPOWIEDZIALNE
EWALUACJA JAKO DZIAŁANIE AUTONOMICZNE I ODPOWIEDZIALNE Grzegorz Mazurkiewicz Uniwersytet Jagielloński Program wzmocnienia efektywności systemu nadzoru pedagogicznego i oceny jakości pracy szkoły Ewaluacja
Bardziej szczegółowoEtyka finansowania leczenia chorób rzadkich onkologicznych
Etyka finansowania leczenia chorób rzadkich onkologicznych Piotr Fiedor VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy Opracowano na podstawie źródeł udostępnionych w systemie informacji publicznej 11.08.2016
Bardziej szczegółowoBioetyka. dr M. Dolata. 1 ECTS F-2-P-B-04 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Osoby prowadzące:
Bardziej szczegółowoRodzina katolicka - In vitro w ustawodawstwie krajów Europy i pozaeuropejskich wtorek, 30 października :06
Metoda zapłodnienia in vitro ma swoje regulacje w prawodawstwie większości państw europejskich. Rozwiązania są różne i nie można wskazać jednego wzorcowego rozwiązania prawnego dla tego zagadnienia. Według
Bardziej szczegółowoWartość jest przedmiotem złożonym z materii i formy. Jej formą jest wartościowość, materią jest konkretna treść danej wartości.
Wartość jest przedmiotem złożonym z materii i formy. Jej formą jest wartościowość, materią jest konkretna treść danej wartości. N. Hartmann: Materia jest tylko tworem treściowym, który posiada wartościowość.
Bardziej szczegółowoMORALNY DYLEMAT KORZYSTANIA Z WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW NIEETYCZNYCH
MORALNY DYLEMAT KORZYSTANIA Z WYNIKÓW EKSPERYMENTÓW NIEETYCZNYCH rozwój wiedzy medycznej - fakt i zobowiązanie moralne istotne w tym rozwoju - próby kliniczne na ludziach wspólną cechą prób - ich eksperymentalny
Bardziej szczegółowoIndukowane pluripotencjalne komórki macierzyste
Indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste Nagroda Nogla w dziedzinie medycyny i fizjologii z roku 2012 dla Brytyjczyka John B.Gurdon oraz Japooczyka Shinya Yamanaka Wykonały: Katarzyna Białek Katarzyna
Bardziej szczegółowoNowe liceum i technikum REFORMA 2019
Nowe liceum i technikum REFORMA 2019 Przedmiot: Zakres: ETYKA PODSTAWOWY Zasadnicza zmiana w stosunku do podstawy programowej z 2012 roku Nowa podstawa programowa kładzie większy nacisk na kształcenie
Bardziej szczegółowoKierunek i poziom studiów: teologia, jednolite magisterskie Sylabus modułu: Etyka i bioetyka (11-TN-12-FEB)
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: teologia, jednolite magisterskie Sylabus modułu: Etyka i bioetyka (11-TN-12-FEB) 1. Informacje ogólne koordynator modułu Rok akademicki
Bardziej szczegółowoustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Art. 1 W ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Wstęp Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego Rozdział II. Rodzice a dziecko poczęte
Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 15 Rozdział I. Status prawny podmiotu chronionego... 23 1. Uwagi wstępne... 23 2. Sytuacja dziecka poczętego w polskim prawie... 32 3. Status prawny dziecka poczętego de lege
Bardziej szczegółowoEtyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk
Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece
Bardziej szczegółowoPrzykład rodzicielstwa
Czy prawo może funkcjonować bez oznaczenia płci? Przykład rodzicielstwa dr Małgorzata Szeroczyńska Warszawa, 5 listopada 2013 r. Mężczyzna w ciąży Kazus Thomasa Beatie Jak zarejestrować dziecko, które
Bardziej szczegółowoKarta przedmiotu: Bioetyka
Kierunek Wydział Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II rok akademicki 2012/2013 Filozofia stopień pierwszy studia stacjonarne Karta przedmiotu: Bioetyka Forma zajęć: wykład Wymiar
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe: Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych
Studia podyplomowe: Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych Głównym celem studiów podyplomowych Nauczanie biologii w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych jest przekazanie słuchaczom
Bardziej szczegółowoEfekty kształcenia dla kierunku Biologia
Efekty kształcenia dla kierunku Biologia Załącznik nr 2 do Uchwały Nr 672 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 6 marca 2015 roku zmieniającej Uchwałę Nr 916 Senatu UWM w Olsztynie z dnia 27 kwietnia 2012 roku
Bardziej szczegółowoSzanowni Państwo, 1. Aspekty filozoficzne i etyczne
Szanowni Państwo, Mamy zaszczyt zaprosić Państwa do udziału w międzynarodowej konferencji naukowej pt. Aksjologiczne i prawne problemy niepełnosprawności, która odbędzie się w dniach 11-12 kwietnia 2019
Bardziej szczegółowoPanorama etyki tomistycznej
Panorama współczesnej etyki tomistycznej w Polsce Artur Andrzejuk Ramy organizacyjne organizacyjne 1946 - Wydział Filozoficzny KUL J. Keller, W. Bednarski, K. Wojtyła, T. Styczeń, A. Szostek. J. Gałkowski,
Bardziej szczegółowoPRZESZCZEPY NARZĄDÓW
PRZESZCZEPY NARZĄDÓW TRANSPLANTACJE - zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu na inne miejsce, wykonywane w celach
Bardziej szczegółowoRóżnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek
Różnicowanie = Tworzenie wyspecjalizowanych komórek Czym są komórki macierzyste? Na zdjęciu widzimy Grudkę metalu i dużo różnych rodzajów śrub. Zastanów się Grudki metalu mogą zostać zmienione w wiele
Bardziej szczegółowoKierunek i poziom studiów: teologia, jednolite magisterskie Sylabus modułu: Etyka i bioetyka (11-TS-13-FEB)
Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: teologia, jednolite magisterskie Sylabus modułu: Etyka i bioetyka (11-TS-13-FEB) 1. Informacje ogólne koordynator modułu ks. dr Witold
Bardziej szczegółowoS YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne
Załącznik Nr 3 do Uchwały Senatu PUM 14/2012 S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Nazwa modułu INŻYNIERIA
Bardziej szczegółowoFilozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia przyrody, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2011-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Różnice w metodzie uprawiania nauki Krytyka platońskiej teorii idei Podział
Bardziej szczegółowoPRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk
PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE ks. Artur Aleksiejuk Pojęcie praw człowieka Przez prawa człowieka rozumie się te prawa, które są bezpośrednio związane z naturą człowieka jako istoty rozumnej i wolnej (osoby)
Bardziej szczegółowoArtur Andrzejuk ISTOTA EDUKACJI KATOLICKIEJ
Artur Andrzejuk ISTOTA EDUKACJI KATOLICKIEJ Edukacja Kształcenie Wychowywanie SKUTEK SKUTEK Trafianie na prawdę i dobro Trwanie przy prawdzie i dobru Odnosi się do poznawania Odnosi się do postępowania
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE - FILOZOFIA JAKO TYP POZNANIA. 1. Człowiek poznający Poznanie naukowe... 16
SPIS TREŚCI P r z e d m o w a... 5 P r z e d m o w a do d r u g i e g o w y d a n i a... 7 P r z e d m o w a do t r z e c i e g o w y d a n i a... 9 P r z e d m o w a do c z w a r t e g o w y d a n i a...
Bardziej szczegółowoWkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro.
Wkrótce polski parlament powinien zająć się rozpatrzeniem zgłoszonych projektów aktów prawnych, regulujących kwestię tzw. zapłodnienia in vitro. Dotychczas powstały dwa projekty ustaw Jarosława Gowina
Bardziej szczegółowoT. Biesaga, Bioetyka, w: Encyklopedia Bioetyki. Personalizm chrześcijański. Głos Kościoła. red. A. Muszala, POLWEN, Radom 2005, s.
BIOETYKA Bioetyka (gr. bios życie, ethos obyczaj) to wyspecjalizowana cześć filozoficznej etyki szczegółowej, która ustala oceny i normy moralne w stosunku do ingerencji w życie ludzkie w granicznych sytuacjach
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 9 WPROWADZENIE 13
SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 9 WPROWADZENIE 13 CZĘŚĆ IV ŻYCIE I DUCH I. Zycie, jego dwuznaczności i poszukiwanie życia niedwuznacznego 19 A. Wielowymiarowa jedność życia 19 1. Zycie: esencja i egzystencja
Bardziej szczegółowoElementy filozofii i metodologii INFORMATYKI
Elementy filozofii i metodologii INFORMATYKI Filozofia INFORMATYKA Metodologia Wykład 1. Wprowadzenie. Filozofia, metodologia, informatyka Czym jest FILOZOFIA? (objaśnienie ogólne) Filozofią nazywa się
Bardziej szczegółowoFilozofia, Historia, Wykład V - Filozofia Arystotelesa
Filozofia, Historia, Wykład V - Filozofia Arystotelesa 2010-10-01 Tematyka wykładu 1 Arystoteles - filozof systematyczny 2 3 4 Podział nauk Arystoteles podzielił wszystkie dyscypliny wiedzy na trzy grupy:
Bardziej szczegółowoDOPUSZCZALNOŚĆ EKPSERYMENYU MEDYCZNEGO W STANACH NAGŁYCH I ZAGROŻENIA ŻYCIA THE ADMISSIBILITY OF RESEARCH IN EMERGENCY MEDICINE
DOPUSZCZALNOŚĆ EKPSERYMENYU MEDYCZNEGO W STANACH NAGŁYCH I ZAGROŻENIA ŻYCIA THE ADMISSIBILITY OF RESEARCH IN EMERGENCY MEDICINE Agata Wnukiewicz-Kozłowska Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego
Bardziej szczegółowoProgram studiów podyplomowych
Program studiów podyplomowych Wydział prowadzący studia podyplomowe: Nazwa studiów podyplomowych: Nazwa studiów podyplomowych w j. angielskim: Ogólna charakterystyka studiów podyplomowych Wydział Teologiczny
Bardziej szczegółowoCele i zadania stawiane przed uczniem w ramach zajęć etyki.
Etyka w szkole podstawowej klasy IV VI (zajęcia międzyoddziałowe) Autor programu. Magdalena Środa, Program lekcji etyki. Szkoła podstawowa kl. IV VI. Dopuszczony do użytku przez MEN pod numerem DKW-4014-3/00
Bardziej szczegółowoMASZ DAR UZDRAWIANIA DRUGIE ŻYCIE
MASZ DAR UZDRAWIANIA DRUGIE ŻYCIE Organizm człowieka jest zbudowany z narządów i tkanek. Czasem mogą być uszkodzone od urodzenia (np. w skutek wad genetycznych), częściej w ciągu życia może dojść do poważnego
Bardziej szczegółowoCo 5 dni w Polsce umiera jedna z osób oczekujących na przeszczepienie narządu. Umiera nie z powodu. powodu braku narządów do transplantacji
Akcja informacyjno-edukacyjna Drugie życie Co 5 dni w Polsce umiera jedna z osób oczekujących na przeszczepienie narządu Umiera nie z powodu braku leczenia, ale z powodu braku narządów do transplantacji
Bardziej szczegółowoWYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO
WYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO (dla stażystów lekarzy i lekarzy dentysów, którzy rozpoczęli staż podyplomowy 01.10.2014 r. i 01.03.2015 r.) - szkolenie od 13 kwietnia
Bardziej szczegółowoFilozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna
Filozofia, Socjologia, Wykład II - Podział filozofii. Filozofia archaiczna 2011-10-01 Plan wykładu 1 Klasyczny podział dyscyplin filozoficznych Metafizyka Ontologia Epistemologia Logika Etyka Estetyka
Bardziej szczegółowoWYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO
WYKŁADY Z ZAKRESU BIOETYKI, PRAWA MEDYCZNEGO i ORZECZNICTWA LEKARSKIEGO (dla stażystów lekarzy i lekarzy dentysów, którzy rozpoczęli staż podyplomowy 01.10.2016 r. i 01.03.2017 r.) - szkolenie od 27 marca
Bardziej szczegółowoPLAN DYDAKTYCZNY ŚCIEŻKI EKOLOGICZNEJ
PLAN DYDAKTYCZNY ŚCIEŻKI EKOLOGICZNEJ EDUKACJA EKOLOGICZNA NA LEKCJACH BIOLOGII i GODZINIE WYCHOWAWCZEJ W KLASACH I i II TECHNIKUM i LICEUM ZAKRES PODSTAWOWY. 1.TREŚCI Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ: Podstawa
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Wartości w wychowaniu
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wartości w wychowaniu prof. Ewa Chmielecka Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 20 października 2009 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTETDZIECIECY.PL O czym
Bardziej szczegółowoPRAWA DZIECKA. dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności prywatności;
PRAWA DZIECKA "Nie ma dzieci - są ludzie..." - Janusz Korczak Każdy człowiek ma swoje prawa, normy, które go chronią i pozwalają funkcjonować w społeczeństwie, państwie. Prawa mamy również my - dzieci,
Bardziej szczegółowoWzorcowe efekty kształcenia dla kierunku studiów biotechnologia studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Załącznik nr 2 do Uchwały Rady Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ z dnia 19 czerwca 2018 r. w sprawie programu i planu studiów na kierunku BIOTECHNOLOGIA na poziomie studiów pierwszego stopnia
Bardziej szczegółowoEtyka problem dobra i zła
Etyka problem dobra i zła Plan wykładu Definicje i podstawowe odróżnienia Problem dobrego życia w klasycznej etyce Arystotelesowskiej Chrześcijańska interpretacja etyki Arystotelesowskiej Etyka - problem
Bardziej szczegółowoMoralne aspekty procedury zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro) str
Moralne aspekty procedury zapłodnienia pozaustrojowego (in vitro) str. 50-76 Przedstawiona w tej części pozycji Wobec in vitro krytyka metody zapłodnienia pozaustrojowego z perspektywy moralności kościoła
Bardziej szczegółowoA Marek Piechowiak FILOZOFIA PRAW CZŁOWIEKA. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony
A 345459 Marek Piechowiak V FILOZOFIA PRAW CZŁOWIEKA Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony Lublin 1999 Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego SPIS TREŚCI WSTĘP 1. Wstępna
Bardziej szczegółowoI nforma c j e ogólne. Nie dotyczy
S YL AB US MODUŁ U (PRZEDMIOTU) I nforma c j e ogólne Kod RE modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Etyka zawodu ratownika medycznego
Bardziej szczegółowoKatedra Nauk Społecznych
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017 1. NAZWA PRZEDMIOTU : FILOZOFIA MEDYCYNY 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoRodzina katolicka - Zapłodnienie in vitro środa, 28 października 2009 12:03
FIVETE - Fecundatio In Vitro et Transferatio Embrionis. Jest to technika laboratoryjna polegająca na połączeniu w naczyniu owocytów z plemnikami, w celu zajścia w środowisku hodowlanym tego, co w sposób
Bardziej szczegółowoOdpowiedzialność karna lekarza
Sławomir Turkowski Odpowiedzialność karna lekarza Zakres i skuteczne ograniczenie odpowiedzialności karnej Warszawa 2012 2 Odpowiedzialność karna lekarza Zakres i skuteczne ograniczenie odpowiedzialności
Bardziej szczegółowoModuł I. Podstawy wychowania do życia w rodzinie 24 godz. (24 wykłady) zakończony egzaminem
OPZ załącznik nr 1 Przygotowanie i przeprowadzenie wykładów oraz ćwiczeń audytoryjnych w ramach Kursu kwalifikacyjnego z zakresu zajęć edukacyjnych Wychowanie do życia w rodzinie - 4 zadania. Tematyka
Bardziej szczegółowoZgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne
Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne dr nauk prawn. Małgorzata Serwach, Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Łódzki Zgoda pacjenta jako zasada generalna Zgodnie z postanowieniami ustawy z 5 grudnia 1996
Bardziej szczegółowoAby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo".
Aby móc mówić o prawach człowieka, należy najpierw rozróżnić kilka aspektów słowa "prawo". W ujęciu przedmiotowym rozumiane jest ono jako system norm prawnych, czyli ogólnych, które powstały w związku
Bardziej szczegółowoW toku analizy przepisów prawa dotyczących autonomii pacjentów w zakresie leczenia
RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich RPO-634333-X-09/ST 00-090 Warszawa Tel. centr. 0-22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 0-22 827 64 53 Pani Ewa Kopacz Minister Zdrowia W toku analizy przepisów
Bardziej szczegółowoSpołeczeństwo późnej nowoczesności zjawiska kulturowe i społeczne. Symptomy ponowoczesności
Nazwa modułu: Społeczeństwo późnej nowoczesności zjawiska kulturowe i społeczne. Symptomy Rok akademicki: 2016/2017 Kod: HSO-1-606-s Punkty ECTS: 14 Wydział: Humanistyczny Kierunek: Socjologia Specjalność:
Bardziej szczegółowoPrzewodnik. Do egzaminu z Filozofii Człowieka. Kierunek Filozofia semestr III. opracował Artur Andrzejuk (na prawach maszynopisu)
Przewodnik Do egzaminu z Filozofii Człowieka Kierunek Filozofia semestr III opracował Artur Andrzejuk (na prawach maszynopisu) Katedra Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Warszawa 2004 Treści
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: GENETYKA SĄDOWA W ROKU 2019/2020. Nazwa modułu ECTS Semestr I Semestr II Liczba godzin z. teoretyczne
Załącznik nr 6 do uchwały nr 79/2018-2019 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie z dnia 24 maja 2019 r. Symbol modułu PLAN STUDIÓW PODYPLOMOWYCH: GENETYKA SĄDOWA W ROKU 2019/2020 Nazwa modułu ECTS
Bardziej szczegółowoANTROPOLOGII Liczba godzin 20 Forma/typ zajęć Skrócony opis przedmiotu:
KRÓTKI OPIS PRZEDMIOTÓW WRAZ Z EFEKTAMI KSZTAŁCENIA WYBRANE ZAGADNIENIA AKSJOLOGII I ANTROPOLOGII Zajęcia poświęcone są prezentacji najważniejszych kwestii z obszaru filozoficznej antropologii i teorii
Bardziej szczegółowoBiotechnologia i inżynieria genetyczna
Wersja A Test podsumowujący rozdział II i inżynieria genetyczna..................................... Imię i nazwisko.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 16 zadań. rzy każdym
Bardziej szczegółowo1 Homeopatia Katarzyna Wiącek-Bielecka
1 2 Spis treści Bibliografia......5 Wstęp......6 1. Krótka historia homeopatii......9 2. Podział homeopatii.... 10 3. Produkcja leków homeopatycznych.... 11 4. Koncepcja medycyny w homeopatii.... 14 a)
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD STANOWISK DOTYCZĄCYCH ANIMACJI
PRZEGLĄD STANOWISK DOTYCZĄCYCH ANIMACJI 1. IDEA ANIMACJI RÓWNOCZESNEJ Stosunkowo tradycyjnie - koncepcja oparta na idei animacji równoczesnej Uzasadnienie - we współczesnej biologii, a zwłaszcza genetyce
Bardziej szczegółowo