Nowe liceum i technikum REFORMA 2019

Transkrypt

1 Nowe liceum i technikum REFORMA 2019 Przedmiot: Zakres: ETYKA PODSTAWOWY Zasadnicza zmiana w stosunku do podstawy programowej z 2012 roku Nowa podstawa programowa kładzie większy nacisk na kształcenie umiejętności niezbędnych do podejmowania wyborów moralnych i kształtowania świadomości moralnej (np. tworzenie wypowiedzi, dyskusja i analiza tekstów kultury). Treści nowej podstawy programowej podzielone zostały na dwie części: teoretyczno-ogólną oraz praktyczno-szczegółową. Celom wychowawczym towarzyszy prezentacja filozoficznych podstaw rozważań etycznych (pojęć i stanowisk etycznych). Nowa podstawa programowa zawiera sugestie bibliograficzne przyporządkowane poszczególnym zagadnieniom z zakresu wiedzy etycznej. Poszerzony został zakres praktycznych zagadnień, do których odnoszą się ogólne rozważania etyczne (m.in. bioetyka, technologia, nauka, społeczeństwo, środowisko naturalne).

2 SZCZEGÓŁOWE PORÓWNANIE PODSTAW PROGRAMOWYCH: Z 2012 R. I 2018 R. Dane podstawowe wynikające z siatki godzin Liczba godzin na realizację przedmiotu w cyklu nauczania Liczba godzin zależna od ustalonego wymiaru tygodniowego. Liczba godzin zależna od ustalonego wymiaru tygodniowego. Tygodniowy wymiar godzin na realizację przedmiotu Klasa, w której należy realizować przedmiot Wymiar godzin ustalany przez dyrektora szkoły (na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty). 1 3 Realizacja przedmiotu na podstawie deklaracji opiekunów lub pełnoletnich uczniów. Zajęcia mogą się odbywać w grupach klasowych, międzyoddziałowych, międzyklasowych lub międzyszkolnych (w zależności od minimalnej liczby chętnych). Zalecana jest modułowa forma realizacji zajęć w celu umożliwienia łączenia grup uczniów w różnym wieku. Wymiar godzin ustalany przez dyrektora szkoły (na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o systemie oświaty). 1 4 Realizacja przedmiotu na podstawie deklaracji opiekunów lub pełnoletnich uczniów. Zajęcia mogą odbywać się w grupach klasowych, międzyoddziałowych, międzyklasowych lub międzyszkolnych (w zależności od minimalnej liczby chętnych). Cele edukacyjne 1. Rozwijanie wrażliwości moralnej, umiejętności lepszego poznania siebie i rozwijanie własnej tożsamości. 2. Kształtowanie rozpoznawania wartości moralnych oraz zdolności odróżniania dobra od zła; dokonywanie trafnej oceny moralnej podejmowanych działań w życiu osobistym, w grupie, szkole, społeczności lokalnej; umiejętność dokonywania etycznej analizy i oceny działań i decyzji własnych oraz innych ludzi w świetle wartości moralnych i tworzenia hierarchii wartości. 3. Podjęcie samokontroli i pracy nad sobą; przyjmowanie odpowiedzialności za słowa i czyny. 4. Znajomość podstawowych pojęć i koncepcji etycznych. I. Tożsamość, podmiotowość i rozwój moralny: 1. Rozwijanie wrażliwości moralnej. 2. Identyfikowanie i rozumienie wartości, norm i postaw moralnych (wymiar indywidualny i społeczny). 3. Rozwijanie postawy szacunku wobec innych. 4. Rozwijanie postawy odpowiedzialności za siebie oraz swoje społeczne i przyrodnicze otoczenie. 5. Rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia. 6. Identyfikowanie i analizowanie problemów oraz dylematów moralnych. 7. Tworzenie moralnych i aksjologicznych podstaw własnego światopoglądu. 8. Rozwijanie postaw społecznych, obywatelskich i patriotycznych.

3 Cele edukacyjne Nauczyciel a realizacja podstawy programowej 1. Podstawa programowa sformułowana jest w porządku problemowym. Obejmuje dwanaście zagadnień, które można uporządkować w układzie modułowym w zależności od składu grupy (klasowa, międzyoddziałowa czy międzyklasowa). 2. Nacisk położony jest na kształcenie postaw moralnych. Uczeń ma przede wszystkim osiągnąć świadomość moralną zidentyfikować i określić hierarchę wartości w odniesieniu do otoczenia społecznego, świata przyrody i tradycji kulturowej. 3. W zakresie celów podstawa programowa zakłada znajomość podstawowych pojęć i stanowisk etycznych, jednak nie precyzuje szczegółowych wytycznych w tym zakresie. Jedyne bezpośrednie odniesienia do konkretnych stanowisk etycznych obejmują klasyczne koncepcje etyczne. Dobór pozostałych stanowisk należy do nauczyciela. 4. Etyka pojmowana jest jako przedmiot interdyscyplinarny, odnoszący się do życia osobistego, społecznego, kulturalnego, zawodowego oraz do środowiska naturalnego. II. Wiedza o etyce: 9. Rozumienie specyfiki refleksji etycznej. 10. Znajomość głównych pojęć, problemów, sporów, stanowisk i wybranych koncepcji w etyce. III. Tworzenie wypowiedzi: 11. Formułowanie pytań dotyczących sfery aksjologiczno-moralnej. 12. Formułowanie i uzasadnianie sądów wartościujących. 13. Doskonalenie umiejętności uczestniczenia w dialogu i umiejętności dyskutowania o zagadnieniach moralnych. IV. Samokształcenie: 14. Rozwijanie umiejętności samodzielnego poszukiwania i wartościowania informacji oraz odpowiedzialnego korzystania z wiedzy. 15. Kształcenie umiejętności uczenia się. 16. Rozwijanie samoświadomości moralnej. 1. Podstawa programowa jest podzielona na dwie części: (1) teoretyczną i ogólną, (2) praktyczną i szczegółową. Znajomość treści zawartych w pierwszej części pozwala wykorzystać nabytą wiedzę do podjęcia analizy nad praktycznymi kwestiami ujętymi w części drugiej. 2. Nacisk położony jest zarówno na cele wychowawcze (aspekty praktyczne), jak i cele poznawcze (aspekty teoretyczne). Uczeń ma osiągnąć świadomość moralną na podstawie wiedzy teoretycznej z zakresu etyki (pojmowanej jako dziedzina filozofii) oraz umiejętności analizy i tworzenia wypowiedzi. 3. W podstawie programowej znajdują się sugerowane odniesienia filozoficzne w odniesieniu do wymienionych problemów i zagadnień (np. etyka Arystotelesa, deontologia Kanta, utylitaryzm). Podstawa programowa uwzględnia listę lektur etycznych zalecanych do wykorzystania przez nauczyciela. 4. Etyka pojmowana jest jako praktyczna dziedzina filozofii, znajdująca zastosowania w życiu osobistym, społecznym, zawodowym, a także w nauce i technologii oraz w odniesieniu do środowiska naturalnego.

4 Nauczyciel a realizacja podstawy programowej Informacje dodatkowe 5. Treści programowe zostały sformułowane jako ogólne hasła, do których nauczyciel może odnieść się ze znaczącą dowolnością. Podstawa wprowadza niektóre ważne pojęcia metaetyczne, takie jak norma czy prawo moralne, oraz niektóre stanowiska etyczne, takie jak np. relatywizm. 6. Podstawa programowa nie precyzuje sposobów, które służą nabywaniu umiejętności związanych z kształtowaniem postaw moralnych. Pozostawia znaczącą dowolność w stosowaniu metod dydaktycznych oraz doboru środków służących realizacji celów. 7. Podstawa programowa precyzuje kilka przykładowych współczesnych dylematów, do których warto odnieść się podczas rozważań (np. korupcja, etyka środowiskowa, etyka życia szkolnego). 8. Akcent położony jest na aspekt wychowawczy kształcenia etycznego. Często podkreślanym wzorcem etycznym jest europejski, ufundowany m.in. na chrześcijaństwie kanon wartości (np. uniwersalna wartość Dekalogu, chrześcijańskie rozstrzygnięcie problemu relatywizmu itp.). 9. Podstawa programowa uwzględnia takie treści, jak samowychowanie i sprawności moralne, jednak nie precyzje sposobu, w jaki cele te miałyby zostać zrealizowane. 10. Podstawa programowa nie precyzuje celów szczegółowych ani metod przydatnych do realizacji celów i ogólnych treści. 11. Podstawa programowa akcentuje kształtowanie postawy krytycznego dystansu wobec zagrożeń związanych z funkcjonowaniem jednostki we współczesnej cywilizacji (kultura masowa, relatywizm, kryzys wartości itp.). 1. Realizacja przedmiotu wymaga znajomości kontekstu kulturowego i historycznego. Od nauczyciela oraz uczniów nie jest wymagana szczegółowa znajomość filozoficznego aparatu pojęciowego. Realizacja przedmiotu jest możliwa poprzez bazo- 5. Podstawa uwzględnia szczegółowy przegląd wybranych pojęć i stanowisk etycznych. Obejmuje między innymi kategorie wartościowania moralnego czy rodzaje norm i cnót. Odniesienie się do wymienionych pojęć wymaga od nauczyciela posługiwania się filozoficznym aparatem pojęciowym. 6. Podstawa programowa uwzględnia opis sposobów służących nabywaniu umiejętności, związanych z kształtowaniem postaw moralnych. Kładzie nacisk na umiejętność porównywania stanowisk etycznych, odniesienia do literatury, filmu, codziennych sytuacji, zagadnień naukowych oraz aktualnych wydarzeń. 7. Istotnym aspektem jest podkreślenie roli młodego człowieka w społeczeństwie. Znaczący nacisk położony jest na rozważanie i analizę problemów społecznych. Postawa programowa obejmuje także liczne odniesienia do szczegółowych problemów etycznych z innych obszarów (np. bioetyka, etyka środowiskowa, technologia). 8. Akcent położony jest na rozwijanie samodzielnego i krytycznego myślenia oraz integrowanie procesu edukacyjnego na innych przedmiotach szkolnych. Odniesienia teoretyczne obejmują szerokie spektrum różnych koncepcji (od utylitaryzmu, przez etykę cnót, po personalizm chrześcijański). 9. Podstawa programowa uwzględnia i operacjonalizuje treści związane z samokształceniem, takie jak np. wyszukiwanie informacji, uzasadnianie sądów wartościujących, kształcenie umiejętności uczenia się. 10. Podstawa programowa operacjonalizuje cele ogólne oraz uwzględnia metody przydatne w ich realizacji (dyskusja, analiza tekstu, rozmowa, analiza tekstów kultury, wykorzystanie nowoczesnych technologii informacyjnych). 11. Podstawa programowa kładzie nacisk na kształcenie kompetencji kluczowych i przystosowanie młodych ludzi do wymogów współczesnej cywilizacji. 1. Realizacja przedmiotu wymaga szczegółowej znajomości aparatu pojęciowego specyficznego dla analizy filozoficznej. Etyka jest pojmowana jako dziedzina filozofii. Wyzwaniem dla nauczycieli i młodzieży jest świadomość metodologiczna znajomość

5 Informacje dodatkowe wanie na ogólnej wiedzy etycznej i humanistycznych podstawach kształcenia. 2. Treści ujęte w podstawie programowej są opisane w sposób ogólny. Realizacja przedmiotu wymaga szczegółowego zaplanowania zajęć oraz rozłożenia dwunastu zagadnień na odpowiednią liczbę godzin (przy dwóch godzinach tygodniowo na około 180 godzin). Dużym wyzwaniem dla nauczyciela jest fakt, że podstawa programowa zakłada dużą dowolność i elastyczność w zakresie realizacji treści. terminologii i problematyki specyficznej dla etyki oraz umiejętność ukazania interdyscyplinarnych odniesień (naukowych, kulturowych, społecznych). Nauczyciel powinien dysponować szczegółową wiedzą na temat stanowisk etycznych. 2. Treści ujęte w podstawie programowej są opisane w sposób szczegółowy. Nauczyciel uzyskuje niemal gotowe narzędzie do pracy z młodzieżą, zarówno w odniesieniu do treści, jak i metod pracy. Wykaz treści obejmuje sześćdziesiąt dwa tematy uporządkowane w formie działów wchodzących w zakres dwóch zasadniczych części podstawy programowej. Umożliwia to racjonalne zaplanowanie realizacji zajęć w ciągu trzech lat kształcenia, zarówno w sytuacji, gdy przeznaczono na ten cel jedną, jak i dwie godziny w tygodniu.