9.Reakcje chemiczne. Kinetyka chemiczna. Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "9.Reakcje chemiczne. Kinetyka chemiczna. Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu)"

Transkrypt

1 9.Reakcje chemiczne. Kinetyka chemiczna Irena Zubel Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska (na prawach rękopisu)

2 Klasyfikacja związków nieorganicznych Związki nieorganiczne to związki nie zawierające węgla w cząsteczce (za wyjątkiem tlenków węgla, węglanów i węglików). Związki nieorganiczne Tlenki Wodorki Wodorotlenki Kwasy Sole Inne

3 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Tlenki. TLENKI E n O m TLENKI METALI TLENKI NIEMETALI ZASADOWE K 2 O, MnO KWASOWE CO 2, N 2 O 5, CrO 3, Mn 2 O 7 AMFOTERYCZNE ZnO, MnO 2, As 2 O 3 OBOJĘTNE CO, NO

4 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Tlenki. Właściwości tlenków wynikają z charakteru wiązań, zaleŝą od połoŝenia w układzie okresowym. metal półmetal 1 H niemetal zasadowe kwasowe amfoteryczne obojętne Li Be B C N O F Li 2 O 3 Na Mg Al Si P S Cl Na 2 O 4 K Ca Ga Ge As Se Br K 2 O 5 Rb Sr In SnO 2 Sn Sb 2 O 3 Sb Te I Rb 2 O 6 Cs Ba Tl PbO 2 Pb Bi 2 O 5 Bi Po At Cs 2 O BeO MgO CaO SrO BaO B 2 O 3 Al 2 O 3 Ga 2 O 3 In 2 O 3 CO 2 CO SiO 2 SiO GeO GeO 2 SnO N 2 O 3 NO N 2 O 5 P 2 O 3 P 2 O 5 As 2 O 3 Sb 2 O 5 Tl 2 O 3 Tl 2 O PbO Bi 2 O 3 N 2 O NO SO 3 SO 3 SeO 3 SeO 2 OF 2 Cl 2 O 7 Cl 2 O 5 Cl 2 O BrO 2 Br 2 O TeO 3 TeO 2 I 2 O 5

5 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Tlenki. Otrzymywanie przez utlenianie pierwiastków: - 2Mg + O 2 = 2MgO przez utlenianie tlenku: - 2CO +O 2 +2CO 2 przez redukcję tlenku: - CO 2 + Mg = MgO + CO przez spalanie związków org.: - C 2 H 5 OH + O 2 = 2CO 2 +3H 2 O przez rozkład termiczny soli: - MgCO 3 = MgO + CO 2 - tlenków: - 4MnO 2 = 2Mn 2 O 3 + O 2 - wodorotlenków: - Cu(OH) 2 = CuO + H 2 O Właściwości Tlenki zasadowe (bezwodniki zasadowe): tlenki metali, głównie litowców i berylowców, ciała stałe, wiązania jonowe. reagują z wodą: - MgO + H 2 O = Mg(OH) 2 reagują z kwasami: - CaO +H 2 SO 4 = CaSO 4 + H 2 O reagują z tlenkami kwasowymi: - MgO +CO 2 = MgCO 3

6 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Tlenki. Tlenki kwasowe (bezwodniki kwasowe): głównie tlenki niemetali (najczęściej gazy), lub tlenki metali na wyŝszym stopniu utlenienia (ciała stałe), wiązania kowalencyjne. reagują z wodą: - CO 2 + H 2 O = H 2 CO 3 reagują z wodorotlenkami: - SO 2 + Mg(OH) 2 = MgSO 4 + H 2 O reagują z tlenkami zasadowymi: - CO 2 + CaO = CaCO 3 Tlenki amfoteryczne: tlenki metali i niemetali, reagują zarówno z kwasami jak i z zasadami dając sole. - ZnO + H 2 SO 4 = ZnSO 4 + H 2 O - ZnO + 2NaOH = Na 2 ZnO 2 + H 2 O Nazewnictwo P 2 O 3 - tlenek fosforu(iii), trójtlenek fosforu P 2 O 5 - tlenek fosforu(v), pięciotlenek fosforu do tlenków niemetali FeO - tlenek Ŝelaza(II), tlenek Ŝelazawy Fe 2 O 3 - tlenek Ŝelaza(III), tlenek Ŝelazowy do tlenków metali

7 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Wodorki. Wodorek związek dowolnego pierwiastka (E) z wodorem. EH n - E z grupy 1-15 (NaH,CaH 2, AlH 3 ) - wodorki metali, ciała stałe; H n E - E - z grupy 16, 17 (HCl, HF, H 2 S) - wodorki niemetali, gazy; Otrzymywanie: przez bezpośrednią syntezę pierwiastka z wodorem, często z wykorzystaniem katalizatora, wysokiego ciśnienia i temperatury. H 2 + Ca = CaH 2 H 2 + S = H 2 S Właściwości wodorki metali reagują z wodą: NaH + H 2 O = NaOH + H 2 wodorki niemetali rozpuszczają się w wodzie tworząc kwasy beztlenowe (HF, HCl) Nazewnictwo NaH, CaH2 wodorek sodu, wodorek wapnia (metali) HF, HJ, HCl fluorowodór, jodowodór, chlorowodór (niemetali)

8 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Wodorotlenki. Wodorotlenki związki składające się z metalu i grupy OH - M(OH) n WODOROTLENKI Zasadowe Amfoteryczne Otrzymywanie w reakcji metali (lekkich) z wodą: 2Na + 2H 2 O = 2NaOH +H 2 w reakcji tlenków metali z wodą: CaO + H 2 O = Ca(OH) 2 w reakcji strącania osadu: FeCl 3 + 3NaOH = Fe(OH) 3 + 3NaCl Właściwości W większości są ciałami stałymi, w wodzie ulegają dysocjacji elektrolitycznej, tworzą elektrolity. Moc elektrolitu zaleŝy od elektroujemności metalu (siły wiązania między metalu z tlenem w grupie OH). Wodorotlenki zasadowe: reagują z kwasami, nie reagują z zasadami Wodorotlenki amfoteryczne: reagują z kwasami i mocnymi zasadami Zn(OH) 2 + 2HCl = ZnCl 2 + 2H 2 O Sn(OH) 2 nazewnictwo jak Zn(OH) 2 + 2NaOH = Na 2 ZnO 2 +2H 2 O Sn(OH) 4 w tlenkach

9 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Kwasy. Kwasy to związki składające się z wodoru i reszty kwasowej H n R. Reszta kwasowa kwasów beztlenowych: S 2-, Br Reszta kwasowa kwasów tlenowych: PO 4 3-, SO 4 2- Otrzymywanie w reakcji bezwodnika kwasowego z wodą: CO 2 + H 2 O = H 2 CO 3 w reakcji strącania osadu: Na 2 SiO 3 + H 2 SO 4 = H 2 SiO 3 + Na 2 SO 4 w reakcji soli z mocnym kwasem: Ca(CH 3 COO) 2 + H 2 SO 4 = 2CH 3 COOH + CaSO 4 przez rozpuszczane w wodzie wodorków (kwasy beztlenowe): HF, HCl Właściwości w wodzie ulegają dysocjacji ( moc elektrolitów zaleŝy od stopnia dysocjacji) reagują z wodorotlenkami (reakcja zobojętnienia): HCl + NaOH = NaCl + H 2 O reagują z metalami nieszlachetnymi: H 2 SO 4 + Zn = ZnSO 4 + H 2 z metalami szlachetnymi zachodzą reakcje redox, reagują z tlenkami metali: CaO + H 2 CO 3 = CaCO 3 Nazewnictwo HNO2 - kwas azotowy(iii), kwas azotawy HNO3 - kwas azotowy(v), kwas azotowy

10 Klasyfikacja związków nieorganicznych. Sole. Sole to substancje składające się z kationów metalu i anionów reszty kwasowej Sole proste jeden rodzaj kationu i jeden rodzaj anionu. Dysocjują zgodnie z reakcją: Ca(NO 3 ) 2 Ca 2+ +2NO - 3 M n R m Sole kwaśne (wodorosole) wywodzą się z kwasów wielowodorowych. Zawierają wodór kowalencyjnie związany z anionem; jeden rodzaj kationu i jeden rodzaj anionu: NaHSO 4 Na + +HSO - 4 M n [H k R] m Sole zasadowe (hydroksosole) powstają z wodorotlenków wielohydroksylowych, są na ogół ciałami stałymi, krystalicznymi, dysocjują na trzy rodzaje jonów: Mg(OH)Cl Mg 2+ + OH - + Cl - M n (OH) k R m Otrzymywanie w reakcji zobojętnienia: Cu(OH) 2 + HCl = CuCl H 2 O w reakcji kwasu z metalem: Fe +2HCl = FeCl2 +2H2O w reakcji tlenku zasadowego z kwasem: CaO + 2HNO 3 = Ca(NO 3 ) 2 + H2O w reakcji wodorotlenku z tlenkiem kwasowym: 2KOH + SO 3 = K 2 SO w reakcji tlenku zasadowego z kwasowym: MgO +CO 2 + MgCO 3 w reakcji metalu z niemetalem: Zn + S = ZnS

11 Reakcje chemiczne. Podstawowe prawa i definicje. Reakcją chemiczną nazywamy proces, w którym z cząsteczek, atomów lub jonów substancji wyjściowych (substratów) powstają cząsteczki, atomy lub jony produktów. Właściwości produktów róŝnią się od właściwości substratów. Stopień przereagowania wskazuje, jaka część substratu została przeniesiona w produkt w wyniku reakcji chemicznej. Prawo zachowania masy: suma mas substratów jest równa sumie mas produktów. A + B = C + D m A + m B = m C + m D CH 4 + 2O 2 =CO 2 + 2H 2 O - substancje = masy Prawo stosunków stałych: pierwiastki chemiczne reagują ze sobą w stałych, ściśle określonych stosunkach: - ilościowych (stechiometrycznych), np. C + O 2 = CO 2 ( 1:2) - molowo -wagowych: 12 : 32 ( 3: 8) - wagowo Jest to prawo stałości składu: związki chemiczne mają stały skład ilościowy

12 Reakcje chemiczne. Podstawowe prawa i definicje. JeŜeli dwa pierwiastki tworzą ze sobą kilka związków, to obowiązuje Prawo stosunków wielokrotnych: liczności (w molach) i masy (w kg) jednego z pierwiastków przypadające w róŝnych związkach na stałą liczność lub masę drugiego pierwiastka, pozostają do siebie w stosunku niewielkich liczb całkowitych. Np. związki azotu z tlenem: molowo wagowo szereg licz całkowitych N 2 O 2 :1 28 :16 1 NO 2 : 2 28 : 32 2 N 2 O 3 2 : 3 28 : 48 3 NO 2 2 : 4 28 : 64 4 N 2 O 5 2 : 5 28 : 80 5

13 Reakcje chemiczne. Podstawowe prawa i definicje. Reakcje w fazie gazowej spełniają dodatkowo: Prawo stosunków objętościowych: objętości gazowych substratów i produktów reakcji, mierzone w jednakowych warunkach, mają się do siebie jak niewielkie liczby całkowite (odpowiednik prawa stosunków stałych) N 2 + 3H 2 = 2NH 3 V(N 2 ) : V(H 2 ) : V(NH 3 ) =1 : 3 : 2 Prawo Avogadra: w jednakowej objętości gazów doskonałych w takich samych warunkach ciśnienia i temperatury znajduje się jednakowa liczba cząsteczek. Warunki normalne: p=1 Atm= Pa, T=0 C = 273 K 1mol dowolnego gazu w warunkach normalnych zajmuje objętość 22,4 litra(dcm 3 ) 1mol dowolnego gazu w warunkach normalnych zawiera 6, cząsteczek Przykład: Jaka masa i liczność wody powstanie ze spalania 1g metanu CH 4? CH 4 +2O 2 =CO 2 +2H 2 O Liczność (ilość moli )metanu:n=m/m, M CH4 =16g/mol, m=1g n=1/16=0,0625mola. Liczność (ilość moli )wody: n =2n (z równania), n =2 0,0625mola=0,125 mola H 2 O M H2O =18g/mol m H2O =18g 0,125mola=2,25g H 2 O

14 Typy reakcji chemicznych. I. Reakcje syntezy, analizy, wymiany. 1. Reakcje syntezy substraty łącza się tworząc produkty: A + B AB S + O 2 SO 2 - spalanie siarki w tlenie MgO + H 2 O Mg(OH) 2 - rozpuszczanie tlenku metalu w wodzie 2NO 2 N 2 O 4 - łączenie się dwóch cz. w dimer (dimeryzacja) nc 2 =CHCl (-CH 2 CHCl0-) n - łączenie się duŝej liczby cz. (polimeryzacja) 2. Reakcje analizy reakcje rozkładu substratów na składniki prostsze pod wpływem róŝnych czynników zewnętrznych, AB A+B CaCO 3 CaO + CO 2 - dysocjacja termiczna (piroliza) hν 2AgCl 2 Ag + Cl 2 - fotoliza γ, χ O + O + + e - radioliza lub jonizacja O C 3. Reakcje wymiany - substraty wymienią się atomami: Zn + H 2 SO 4 ZnSO 4 + H 2 CaCl 2 +H 2 SO 4 CaSO 4 +2HCl wymiana pojedyncza: AB + C AC + B wymiana podwójna: AB + CD AC + BD

15 Typy reakcji chemicznych. II. Reakcje egzotermiczne i endotermiczne Reakcje termiczne 1. Reakcje egzotermiczne - powstają produkty o energii wewnętrznej mniejszej niŝ suma energii substratów. C + O 2 CO kj energia jest oddawana do otoczenia 2. Reakcje endotermiczne - powstają produkty o energii wewnętrznej większej niŝ suma energii substratów Ag 2 O 2Ag + ½ O 2 30 kj - energia jest pobierana z otoczenia Inne rodzaje doprowadzonej energii: Reakcje elektrochemiczne zachodzą pod wpływem prądu elektrycznego lub powodują powstawanie prądu (ogniwa, akumulatory) Reakcje fotochemiczne pod wpływem światła (fali elektromagnetycznej) Reakcje fonochemiczne (sonochemiczne), pod wpływem ultradźwięków Reakcje radiacyjno-chemiczne pod wpływem promieniowania jonizującego

16 Typy reakcji chemicznych. III. Reakcje homogeniczne i heterogeniczne 1. Reakcje homogeniczne jednorodne, substraty i produkty znajdują się w tej samej fazie: 3H 2 (g) + N 2 (g ) 2NH 3 ( g) KOH (c) + HCl(c) KCl (c) + H 2 O(c) 2. Reakcje heterogeniczne niejednorodne, przebiegają zawsze na granicy rozdziału faz. Szybkość reakcji heterogenicznych zaleŝy m.in. od dyfuzji: - substratów do powierzchni, na której zachodzi reakcja, - produktów od powierzchni w głąb fazy. - Substraty znajdują się w róŝnych fazach: C(s) + O 2 (g) CO 2 (g) - Produkt jest w innej fazie niŝ substraty: AgNO 3 (c) + HCl(c) AgCl (s) + HNO 3 (c) - Reagenty są w stanie stałym w odrębnych fazach: Fe 2 O 3 + ZnO ZnFe 2 O

17 Typy reakcji chemicznych. IV. Reakcje odwracalne i nieodwracalne Teoretycznie wszystkie reakcje są odwracalne (jeŝeli zapewnimy odp. warunki). AB + CD AC + BD 1. Reakcje odwracalne przebiegają w dwóch przeciwnych kierunkach, - nigdy nie przebiegają do końca - istnieją w równowadze substraty i produkty - zachodzą w jednej fazie H 2 (g) + Cl 2 (g) HCl (g) 2. Reakcje nieodwracalne przebiegają w jednym kierunku - przebiegają do końca - zwykle są heterogeniczne a) Si + O 2 = SiO 2 - reakcja odwrotna wymaga bardzo wysokiej temperatury b) S (c) + O 2 (g) = SO 2 (g) - produkt ulatuje c) Fe +3 + OH + = Fe(O) 3 - osad

18 Typy reakcji chemicznych. V. Reakcje z przeniesieniem i bez przeniesienia elektronów. Stopień utlenienia liczba elektronów, jaką atom lub jon przyjąłby lub oddał, gdyby utworzone wiązanie miało charakter czysto jonowy. Stopień utlenienia atomu w związku chemicznym jest ujemny dla pierwiastka bardziej elektroujemnego, a dodatni dla pierwiastka mniej elektroujemnego. Reduktor pierwiastek, który oddaje elektrony (ulega utlenieniu) Utleniacz pierwiastek, który przyjmuje elektrony (ulega redukcji) - Stopień utlenienia pierwiastków w stanie wolnym wynosi 0. - Suma stopni utlenienia wszystkich atomów tworzących cząsteczkę jest równa 0. - Suma stopni utlenienia atomów tworzących jon jest równa ładunkowi tego jonu. - Najczęściej stopień utlenienia tlenu wynosi -2, wodoru +1, fluoru Reakcje przebiegające bez zmiany stopnia utlenienia CaCO 3 + H 2 SO 4 = CaSO 4 + H 2 O + CO 2 (+2)(+4)(-2) (+1)(+6)(-2) (+2)(+6)(-2) (+1)(-2) (+4)(-2)

19 Typy reakcji chemicznych. V. Reakcje z przeniesieniem i bez przeniesienia elektronów. 2. Reakcje przebiegające ze zmianą stopnia utlenienia - reakcje red-oks utlenianie (0) (+1)(+5)(-2) (+2) (+5)(-2) (+2)(-2 ) (+1)(-2) Cu + HNO 3 Cu(NO 3 ) 2 + NO + 4H 2 O redukcja Bilans elektronowy: Cu(0) -2e Cu(+2) /x3 3Cu(0) -6e 3Cu(+2) dodajemy N(+5) +3e N(+2) /x2 2N(+5) +6e 2N(+2) stronami 3Cu(0)+2 N(+5) +6e -6e 3Cu(+2) + 2N(+2) 3Cu +8 HNO 3 3Cu(NO 3 ) NO +4H 2 0 Iiczba elektronów oddanych = liczbie elektronów pobranych (w procesie utleniania ) (w procesie redukcji)

20 Typy reakcji chemicznych VI. Reakcje jonowe, cząsteczkowe i rodnikowe 1. Reakcje jonowe przebiegają szybko, zwykle w roztworach: Ba 2+ +2Cl - + 2H + + SO 4 2- = BaSO 4 + 2H + + 2Cl - 2. Reakcje cząsteczkowe przebiegają powoli, najczęściej w fazie gazowej: 2 SO 2 + O 2 = 2 SO 3 3. Reakcje rodnikowe Rodniki - bardzo aktywne atomy lub grupy atomów, które mają niesparowane elektrony. Powstają pod wpływem wysokiej temperatury lub absorpcji kwantu promieniowania elektromagnetycznego. Reakcje tworzenia rodników: Cl 2 + hν 2 Cl rodnik wody: OH H 2 + hν 2H Reakcje rodnikowe: Cl 2 + H HCl + Cl O: H 2 + Cl HCl + 2H Rekombinacja rodników: H + Cl HCl H: H + H H 2, Cl + Cl Cl 2 Bardzo duŝa szybkość, reakcje łańcuchowe (duŝa wydajność kwantowa)

21 Kinetyka chemiczna. Szybkość reakcji. Kinetyka chemiczna dział chemii zajmujący się szybkością przebiegu reakcji. 1.Reakcje homogeniczne jednorodne, zachodzą całkowicie w jednej fazie. 2.Reakcje heterogeniczne - niejednorodne, przebiegają na granicy rozdziału faz. Przebieg reakcji (dla przypadku 1): γ A + γ B γ C + γ A B C D D A, B substraty (S); C, D produkty (P); γ, γ, γ, γ - współczynniki stechiometryczne Szybkość reakcji zmiana stęŝenia substratów i produktów w czasie: V A B 1 = γ A C D dc dt A 1 = γ B dc dt B = 1 γ C dc dt C = 1 γ D dc dt D - zaleŝy od współczynników stechiometrycznych Gdy współczynniki stechiometryczne substratu S i produktu P są równe: V dc = dt S = + dc dt P c S, c P - stęŝenia substratów i produktów

22 Kinetyka chemiczna. Szybkość reakcji. Zmiana stęŝenia substratów S i produktów P w czasie: Największa szybkość reakcji na początku α 2 α 3 α dla reakcji homogenicznych 2. - dla reakcji heterogenicznych Szybkość chwilowa nachylenie stycznej do krzywej c=f(t) w punkcie (c, t) Gdy tgα maleje do 0 stan równowagi, (1) dc dt V( c, t ) = = tgα Reakcja przebiega do wyczerpania substratów, tgα 0 (2)

23 Kinetyka chemiczna. Szybkość reakcji. Reakcje szybkie - ułamki sekund (reakcje wybuchowe, jonowe, fotochemiczne) Reakcje wolne kilka lat (korozja) Szybkość reakcji zaleŝy od: stęŝenia reagentów temperatury obecności katalizatora Ponadto od: ciśnienia (reakcje w fazie gazowej promieniowania elektromagnetycznego (reakcje fotochemiczne) stopnia rozdrobnienia faz (układ wielofazowy) ZaleŜność szybkości reakcji od stęŝenia reagentów wyznacza się eksperymentalnie. Na ogół jest to zaleŝność wykładnicza. V= dc/dt = k c a

24 Kinetyka chemiczna. Równanie kinetyczne Równanie kinetyczne zaleŝność między szybkością reakcji a stęŝeniem reagentów γ A + γ B γ C + γ A B V = k [A] a [B] b [A], [B] stęŝenie molowe substratów - reakcja nieodwracalna (przypadek 2) k- stała szybkości reakcji (wyznaczona doświadczalnie dla danej reakcji, k = f(t) a, b rząd reakcji ze względu na poszczególne substraty a+b ogólny rząd reakcji, rzędowość reakcji C D D W najprostszym przypadku, dla jednoetapowej, nieodwracalnej reakcji: γ A BB A B A + γ V k A γ A γ = [ ] B - wykładnikami są współczynniki stechiometryczne reakcji γ A [ B ] γ B

25 Kinetyka chemiczna. Równanie kinetyczne (cd.) W ogólnym przypadku: szybkość reakcji nie musi zaleŝeć od stęŝenia wszystkich substratów, szybkość reakcji moŝe zaleŝeć od stęŝenia produktów, wykładniki a, b, c mogą być dodatnie, ujemne, ułamkowe, duŝa wartość rzędu reakcji wskazuje na duŝy wpływ substratu na szybkość reakcji Przykłady: 2 HI +H 2 O 2 = I 2 + 2H 2 0 V = k 1 [HI] [H 2 O 2 ] - rzędowość II, (1+1), dc/dt=k 1 c 2 Cl 2 +CO = CCl 2 O V =k 2 [Cl] 2 [CO] - rzędowość III, (2+1), dc/dt=k 2 c 3 2 NO + 2 H 2 = N 2 +H 2 O V = k 3 [NO] 2 [H 2 ] - rzędowość III, (2+1), dc/dt=k 3 c 3 Równania kinetyczne, ich rozwiązaniami są tzw. funkcje kinetyczne, opisujące zaleŝność stęŝenia reagentów od czasu.

26 Kinetyka chemiczna. Wpływ temperatury. Szybkość reakcji: V = k [A] a [B] b k-stała szybkości reakcji Szybkość reakcji zaleŝy od stęŝenia substratów i od stałej k =f(t). Stała szybkości reakcji zaleŝy wykładniczo od temperatury. k = A s e Ea RT A s stała wyznaczana empirycznie Ea molowa energia aktywacji procesu Ea RT a b V = As e [ A] [ B] Równanie Arrheniusa: szybkość reakcji rośnie wykładniczo ze wzrostem temperatury Współczynnik temperaturowy γ : wskazuje, ile razy wzrośnie szybkość reakcji przy wzroście temperatury o 10 (wartość empiryczna, przybliŝona), γ = 2-4 γ = kt + 10 K k T k T stała szybkości reakcji w temperaturze T k T+10K stała szybkości reakcji w temperaturze T+10K

27 Kinetyka chemiczna. Wpływ temperatury. Logarytmiczna postać równania Arrheniusa: ln k = ln A s Ea log k = log A RT s Ea 2,3 RT lnv a = ln A [ A] [ B] E lnv = a + C RT s b Ea RT E lnv a Ea 1 = + C, lnv2 = + C RT RT 1 2 lnv lnv 1 lnv 2 α tgα = E a / R V ln V 2 = E R 1 T2 T 1 a 1 1 1/T 1 1/T 2 1/T

28 Kinetyka chemiczna. Teoria zderzeń aktywnych. Teoria zderzeń oparta jest na teorii kinetycznej gazów. Reakcje zachodzą w wyniku zderzania się cząsteczek (w gazie /s). Nie kaŝde zderzenie prowadzi do reakcji chemicznej. Reakcja zachodzi między cząsteczkami, które maja odpowiednio wysoką energię kinetyczną (E k = 3/2 kb T ). Liczba zderzeń rośnie ze wzrostem temperatury. Zderzenia aktywne gdy energia cząsteczek jest większa od wartości energii, zwanej energią aktywacji E a (istotna jest tez orientacja cz. podczas zderzenia) Liczba zderzeń aktywnych zaleŝy wykładniczo od temperatury. Z a Ea k T Z = Z e 0 całkowita liczba zderzeń B 0 Z a liczba zderzeń aktywnych k = A s e Ea RT

29 Teoria zderzeń aktywnych. Mechanizm reakcji Mechanizm reakcji sposób przebiegu reakcji 1.Teoria zderzeń aktywnych (1918) 2.Teoria kompleksu aktywnego (1935) Reakcja przebiega przez ciąg aktów elementarnych (etapów reakcji). Akt elementarny przekształcenie chemiczne, jakie następuje w wyniku efektywnego zderzenia dwóch (lub więcej) cząsteczek. Reakcje jednoetapowe: H 2 + I 2 2HI - reakcje proste Reakcja wieloetapowa: 4HBr +O 2 = 2H 2 O +2Br 2 - reakcje złoŝone I. Zgodnie z teorią zderzeń powinno się zderzyć jednocześnie 5 cząsteczek (!) II. V = k [HBr] [O 2 ] - szybkość nie zaleŝy w 4 potędze od koncentracji HBr HBr + O 2 HOOBr - proces powolny HOOBr + HBr 2HOBr - proces szybki HOBr + HBr H2O + Br 2 - proces szybki Szybkość procesu zaleŝy od szybkości etapu najwolniejszego.

30 Teoria kompleksu aktywnego Kompleks aktywny stan przejściowy, nietrwały, stadium pośrednie, czas Ŝycia s, powstaje podczas efektywnego zderzenia cząsteczek o duŝej E k. kompleks aktywny X Y Z Reakcja: X + YZ XY + Z Stan przejściowy: X + YZ X Y Z X + YZ X Y Z XY + Z E k X YZ E k cząsteczek: E k -pokonanie sił odpychania między cząsteczkami, X+YZ -osłabienie wiązania Y-Z, XY+Z -wzrost energii potencjalnej układu - gdy odległości (X Y) i (Y Z) są substraty produkty porównywalne, atomy tworzą kompleks aktywny X Y Z, E = E a, V = f(e a ) U=E a -E a - ciepło reakcji, r. egzotermiczna

31 Kataliza k Ea RT = A s e - równanie Arrheniusa, V gdy E a Katalizatory substancje, które zmniejszają energię aktywacji i zwiększają V. Inhibitory zwiększają energie aktywacji, zmniejszają V (ochrona przed korozją). Katalizatory biorą udział w etapach pośrednich reakcji, nie wpływają na ostateczny wynik reakcji (nie zuŝywają się podczas reakcji). Katalizatory homogeniczne są w tej samej fazie, co układ reagujący. Katalizatory heterogeniczne stanowią odrębną fazę w układzie reagującym. Kataliza homogeniczna Reakcja: SO 2 +1/2 O 2 SO 3 Katalizator: NO Przebieg reakcji: NO + 1/2O 2 NO 2 SO 2 + NO 2 SO 3 + NO

32 Kataliza Kataliza heterogeniczna Metale d-elektronowe (Fe, Ni, Pt) ułatwiają adsorpcję substratów na powierzchni metalu, powodują rozluźnienie wiązań reagentów, co zmniejsza E a A + B P (E a ) A + K AK (E 1 ) AK + B AB + K (E 2 ) E 1 < E a, E 2 <E a t 1+2 < t a t 1+2 t a

33 Kataliza Kataliza heterogeniczna Metale d-elektronowe (Fe, Ni, Pt) ułatwiają adsorpcję substratów na powierzchni metalu, powodują rozluźnienie wiązań reagentów, co zmniejsza E a Przykład: C 2 H 4 + H 2 C 2 H

34 Stan równowagi Reakcje chemiczne są procesami odwracalnymi. Stan równowagi chemicznej wytwarza się w układach zamkniętych. V 2 =0 V 1 =V 2 stan równowagi W układzie otwartym W układzie zamkniętym Zn + H 2 SO 4 ZnSO 4 + H 2 Zn + H 2 SO 4 ZnSO 4 + H 2 ZnSO 4 + H 2 Zn + H 2 SO 4

35 Stan równowagi chemicznej. Stała równowagi. Układ zamknięty, m = const. T= const. I. CO 2 + H 2 CO + H 2 O V 1 = k 1 [CO 2 ] [H 2 ] [CO 2 ], [H 2 ] V 1 II. CO + H 2 O CO 2 + H 2 V 2 = k 2 [CO] [H 2 O] [CO], [H 2 O] V 2 Równowaga chemiczna V 1 = V 2 : Po osiągnięciu równowagi chemicznej (V 1 =V 2 ), reakcje przebiegają nadal, równowaga chemiczna jest równowagą dynamiczną k 1 [CO 2 ] [H 2 ] = k 2 [CO] [H 2 O] V 1 =V 2 I. k k 1 2 = K c = [ CO] [ H 2O] [ CO ] [ H ] 2 2 produkty substraty II. k k 2 1 = 1 K c = [ CO2 ] [ H 2] [ CO] [ H O] 2 produkty substraty K stała równowagi chemicznej

36 Stan równowagi chemicznej. Stała równowagi. W ogólnym przypadku: a A + b B c C + d D V 1 = k 1 [A] a [B] b c C + d D a A + b B V 2 = k 2 [C] c [D] d a A + b B c C + d D V 1 = V 2 K c [ C] = [ A] c a [ D] [ B] d b - stała równowagi chemicznej wyraŝona za pomocą stęŝeń molowych Prawo działania mas (Guldberga i Waagego): W stanie równowagi chemicznej stosunek iloczynu molowych stęŝeń produktów reakcji (w potęgach ich współczynników stechiometrycznych) do iloczynu molowych stęŝeń substratów (w potęgach ich współczynników stechiometrycznych) jest wielkością stałą i charakterystyczną dla danej reakcji w określonej temperaturze (oraz przy określonym ciśnieniu w przypadku reakcji w fazie gazowej).

37 Stan równowagi chemicznej. Stałe równowagi K c, K x, K p p= p a + p b + p c + = Σp i ciśnienie całkowite; p i / p - ciśnienie cząstkowe n =n a + n b + n c + = Σn i - całkowita ilość moli; n i / n = x i - ułamek molowy Stałe równowagi moŝna sformułować za pomocą stęŝeń molowych: ciśnień cząstkowych: ułamków molowych: b a d c c B A D C K ] [ ] [ ] [ ] [ = b b a a d d c c p p p p p K = c i = n i / V p i = n i R T/ V c i = p i / RT b b a a d d c c x x x x x K = x i = n i / n p i = p x i x i =p i / p b a b b a a d c d d c c c RT p p RT p p K + + = 1 1 ( ) ( ) b a d c p c RT K K + + = 1 ( ) n p c RT K K = (c+d)-(a+b)= n ( ) n p x p K K =

38 Reguła przekory Zaburzenie równowagi moŝe nastąpić w wyniku zmiany: - stęŝenia reagentów - temperatury - ciśnienia Stan równowagi gdy wszystkie parametry są stałe. Stała równowagi reakcji chemicznej - jest bezwymiarową wielkością stałą, zaleŝną jedynie od temperatury (pozostałe parametry nie wpływają na jej wartość). Reguła przekory jeŝeli zostanie zaburzony stan równowagi przez zmianę T, c, p, w układzie zaczyna się taka przemiana, która przeciwdziała zakłóceniom, prowadząc do osiągnięcia ponownego stanu równowagi (V 1 =V 2 ). Przykład: Gazowa mieszanina: H 2 O + H 2 + O 2 w stanie równowagi p : 2H 2 + O 2 2H 2 O - z trzech cząsteczek powstają dwie cząsteczki - p

39 Reguła przekory. Wpływ temperatury na stan równowagi. a A + b B c C + d D V 1 = V 2 - stan równowagi V 1 = k 1 [A] a [B] b V 2 = k 2 [C] c [D] d k1 As Ea Kc = = exp '' k2 A RT s Q ln K c = + ln C RT ' = C exp k Q RT lnk = f(1/t) T wpływa głównie na zmianę K Q - ciepło reakcji Q>0 reakcja endotermiczna, gdy T - K naleŝy T - V 1 ' Ea Ea ' RT '' RT = A s e k2 = A s e Wzrost temperatury zwiększa wydajność reakcji endotermicznej Przykład: N 2 + 3H 2 2NH 3-92,38J reakcja egzotermiczna (ciepło wydziela się) Gdy T - układ ogranicza wzrost temperatury przez spadek wydajności reakcji lnk c Q<0 reakcja egzotermiczna, gdy T - K naleŝy T - V Q>0 Q< 0 1/T zgodnie z regułą przekory ''

40 Reguła przekory. Wpływ zmiany stęŝenia substratów na stan równowagi. Przeprowadzono reakcję syntezy: N 2 + O 2 2NO T=2400 C =const., K c = =const. N 2 : O 2 =1:1 x- stęŝenie NO N 2 : O 2 =4:1 y- stęŝenie NO 2 [ NO] K = [ O ][ N = [1 2 ] 2 [ x] x ][1 2 x ] 2 X=0,03 y = 0,05 2 [ NO] K = [ O2 ][ N2] 2 3 [ y] 4 10 = y y [4 ][1 ] 2 2 Wzrost stęŝenia substratów powoduje przesunięcie równowagi w kierunku syntezy produktu (z lewa na prawo) zwiększa wydajność reakcji

41 Reguła przekory. Wpływ zmiany ciśnienia na stan równowagi. Zmiana ciśnienia wpływa na wydajność reakcji tylko wtedy, gdy liczba moli (liczba cząsteczek) produktów jest róŝna od liczb moli substratów, n 0 1. N 2 + 3H 2 2NH 3 T= const., K=const. n < 0 W wyniku reakcji maleje liczba cząsteczek, co przeciwdziała wzrostowi ciśnienia. 4 mole 2 mole Zgodnie z regułą przekory następuje przesunięcie reakcji w kierunku kompensacji ciśnienia (w prawo). p 2. N 2 O 4 2NO 2 n > 0 Wzrost ciśnienia powoduje przesunięcie równowagi w lewo, w kierunku układu, który zajmuje mniejszą objętość, co przeciwdziała wzrostowi ciśnienia. H 2 N 2 NH 3 3. N 2 + O 2 2NO n = 0 Układ pozostaje w stanie równowagi S n = -2 P

42 Katalizator a równowaga Katalizator nie wpływa na połoŝenie stanu równowagi. Katalizator w jednakowym stopniu zmienia szybkość reakcji w obu kierunkach. Katalizator powoduje skrócenie czasu potrzebnego do osiągnięcia stanu równowagi. początkowe stęŝenie substratów stan równowagi początkowe stęŝenie produktów

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH 1 REAKCJA CHEMICZNA: TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH REAKCJĄ CHEMICZNĄ NAZYWAMY PROCES, W WYNIKU KTÓREGO Z JEDNYCH SUBSTANCJI POWSTAJĄ NOWE (PRODUKTY) O INNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH NIŻ SUBSTANCJE WYJŚCIOWE (SUBSTRATY)

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy

Reakcje chemiczne. Typ reakcji Schemat Przykłady Reakcja syntezy Reakcje chemiczne Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów biologii.

Bardziej szczegółowo

Tlen. Występowanie i odmiany alotropowe Otrzymywanie tlenu Właściwości fizyczne i chemiczne Związki tlenu tlenki, nadtlenki i ponadtlenki

Tlen. Występowanie i odmiany alotropowe Otrzymywanie tlenu Właściwości fizyczne i chemiczne Związki tlenu tlenki, nadtlenki i ponadtlenki Tlen Występowanie i odmiany alotropowe Otrzymywanie tlenu Właściwości fizyczne i chemiczne Związki tlenu tlenki, nadtlenki i ponadtlenki Ogólna charakterystyka tlenowców Tlenowce: obejmują pierwiastki

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Opracowanie: dr hab. Barbara Stypuła, dr inż. Krystyna Moskwa Związki nieorganiczne dzieli się najczęściej na: - tlenki - wodorki - wodorotlenki - kwasy - sole - związki

Bardziej szczegółowo

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH

TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH Opracowanie: dr inż Krystyna Moskwa, dr hab. Barbara Stypuła, mgr Agnieszka Tąta Reakcje chemiczne to procesy, w czasie których substancje ulegają przemianom, prowadzącym do powstawania

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH WŁAŚCIWOŚCI NIEKTÓRYCH PIERWIASTKÓW I ICH ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH PODZIAŁ ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Tlenki (kwasowe, zasadowe, amfoteryczne, obojętne) Związki niemetali Kwasy (tlenowe, beztlenowe) Wodorotlenki

Bardziej szczegółowo

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA

SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według

Bardziej szczegółowo

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH Opracowanie: dr hab. Barbara Stypuła, dr inż. Krystyna Moskwa, mgr Agnieszka Tąta Związki nieorganiczne dzieli się najczęściej na: - tlenki - wodorki - wodorotlenki

Bardziej szczegółowo

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje

Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Związki chemiczne, wiązania chemiczne, reakcje Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna

Bardziej szczegółowo

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II

MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II MARATON WIEDZY CHEMIA CZ. II 1. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neuronów zawartych w następujących atomach: a), b) 2. Podaj liczbę elektronów, nukleonów, protonów i neutronów zawartych w

Bardziej szczegółowo

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego TEMAT I WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. STOPNIE UTLENIENIA. WIĄZANIA CHEMICZNE. WZORY SUMARYCZNE I STRUKTURALNE. TYPY REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWA INTERPRETACJA WZORÓW I RÓWNAŃ CHEMICZNYCH

Bardziej szczegółowo

Przemiany/Reakcje chemiczne

Przemiany/Reakcje chemiczne Przemiany/Reakcje chemiczne Przemiany/Reakcje chemiczne Reakcje chemiczne są to takie przemiany, w wyniku których z jednych substancji powstają inne substancje, o zupełnie odmiennych właściwościach fizycznych

Bardziej szczegółowo

Kinetyka reakcji chemicznych. Dr Mariola Samsonowicz

Kinetyka reakcji chemicznych. Dr Mariola Samsonowicz Kinetyka reakcji chemicznych Dr Mariola Samsonowicz 1 Czym zajmuje się kinetyka chemiczna? Badaniem szybkości reakcji chemicznych poprzez analizę eksperymentalną i teoretyczną. Zdefiniowanie równania kinetycznego

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 01/1 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 2013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 12-617-5229 Katedra

Bardziej szczegółowo

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.

Bardziej szczegółowo

Opracował: dr inż. Tadeusz Lemek

Opracował: dr inż. Tadeusz Lemek Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracował:

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro

Bardziej szczegółowo

Odwracalność przemiany chemicznej

Odwracalność przemiany chemicznej Odwracalność przemiany chemicznej Na ogół wszystkie reakcje chemiczne są odwracalne, tzn. z danych substratów tworzą się produkty, a jednocześnie produkty reakcji ulegają rozkładowi na substraty. Fakt

Bardziej szczegółowo

Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks

Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Obliczenia stechiometryczne, bilansowanie równań reakcji redoks Materiały pomocnicze do zajęć wspomagających z chemii opracował: dr Błażej Gierczyk Wydział Chemii UAM Obliczenia stechiometryczne Podstawą

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ

Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ Wprowadzenie Ćwiczenie IX KATALITYCZNY ROZKŁAD WODY UTLENIONEJ opracowanie: Barbara Stypuła Celem ćwiczenia jest poznanie roli katalizatora w procesach chemicznych oraz prostego sposobu wyznaczenia wpływu

Bardziej szczegółowo

Kinetyka i równowaga reakcji chemicznej

Kinetyka i równowaga reakcji chemicznej Kinetyka i równowaga reakcji chemicznej W przebiegu reakcji chemicznych interesujące są dwa aspekty zachodzących przemian: 1. rodzaj substratów i otrzymanych z nich produktów, 2. szybkość, z jaką substraty

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

analogicznie: P g, K g, N g i Mg g.

analogicznie: P g, K g, N g i Mg g. Zadanie 1 Obliczamy zawartość poszczególnych składników w 10 m 3 koncentratu: Ca: 46 g Ca - 1 dm 3 roztworu x g Ca - 10000 dm 3 roztworu x = 460000 g Ca analogicznie: P 170000 g, K 10000 g, N 110000 g

Bardziej szczegółowo

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych

Bardziej szczegółowo

CHEMIA 1. Podział tlenków

CHEMIA 1. Podział tlenków INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 2017/2018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 CHEMIA 1 SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH. ZWIĄZKI KOMPLEKSOWE. Tlenki

Bardziej szczegółowo

Problemy do samodzielnego rozwiązania

Problemy do samodzielnego rozwiązania Problemy do samodzielnego rozwiązania 1. Napisz równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej, uwzględniając w zapisie czy jest to dysocjacja mocnego elektrolitu, słabego elektrolitu, czy też dysocjacja

Bardziej szczegółowo

Chemia Grudzień Styczeń

Chemia Grudzień Styczeń Chemia Grudzień Styczeń Klasa VII IV. Łączenie się atomów. Równania reakcji chemicznych 1. Wiązania kowalencyjne 2. Wiązania jonowe 3. Wpływ rodzaju wiązania na właściwości substancji 4. Elektroujemność

Bardziej szczegółowo

Wykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej

Wykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Wykład z Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Część 1 1.1. Podstawowe definicje 1.2. Sposoby wyrażanie stężenia i zawartości substancji 1.3. Podstawowe obliczenia chemiczne 1.4. Podstawowe prawa chemiczne 1.5.

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2

PODSTAWY CHEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA. Wykład 2 PODSTAWY CEMII INŻYNIERIA BIOMEDYCZNA Wykład Plan wykładu II,III Woda jako rozpuszczalnik Zjawisko dysocjacji Równowaga w roztworach elektrolitów i co z tego wynika Bufory ydroliza soli Roztwory (wodne)-

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych

Równowagi w roztworach wodnych Równowagi w roztworach wodnych V 1 A + B = C + D V 2 Szybkości reakcji: v 1 = k 1 c A c B v 2 = k 2 c C c D ogólnie Roztwory, rozpuszczalność, rodzaje stężeń, iloczyn rozpuszczalności Reakcje dysocjacji

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie

Bardziej szczegółowo

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016

VIII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2015/2016 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 015/016 ETAP I 1.11.015 r. Godz. 10.00-1.00 Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 (10 pkt) 1. Kierunek której reakcji nie zmieni się pod wpływem

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Nauczyciel: Marta Zielonka Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy

Bardziej szczegółowo

Temat 2: Nazewnictwo związków chemicznych. Otrzymywanie i właściwości tlenków

Temat 2: Nazewnictwo związków chemicznych. Otrzymywanie i właściwości tlenków Zasada ogólna: We wzorze sumarycznym pierwiastki zapisujemy od metalu do niemetalu, natomiast odczytujemy nazwę zaczynając od niemetalu: MgO, CaS, NaF Nazwy związków chemicznych najczęściej tworzymy, korzystając

Bardziej szczegółowo

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph

Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje

Bardziej szczegółowo

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe

Reakcje chemiczne, związki kompleksowe 201-11-15, związki kompleksowe Literatura: L. Jones, P. Atkins Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje. Lesław Huppenthal, Alicja Kościelecka, Zbigniew Wojtczak Chemia ogólna i analityczna dla studentów

Bardziej szczegółowo

BUDOWA ATOMU 1. Wymień 3 korzyści płynące z zastosowania pierwiastków promieniotwórczych. 2. Dokończ reakcję i nazwij powstałe pierwiastki:

BUDOWA ATOMU 1. Wymień 3 korzyści płynące z zastosowania pierwiastków promieniotwórczych. 2. Dokończ reakcję i nazwij powstałe pierwiastki: BUDOWA ATOMU 1. Wymień 3 korzyści płynące z zastosowania pierwiastków promieniotwórczych. 2. Dokończ reakcję i nazwij powstałe pierwiastki: 235 4 92 U + 2 He 198. 79 Au + ß - 3. Spośród atomów wybierz

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej

Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady

Bardziej szczegółowo

Stechiometria w roztworach. Woda jako rozpuszczalnik

Stechiometria w roztworach. Woda jako rozpuszczalnik Stechiometria w roztworach Woda jako rozpuszczalnik Właściwości wody - budowa cząsteczki kątowa - wiązania O-H O H kowalencyjne - cząsteczka polarna δ + H 2δ O 105 H δ + Rozpuszczanie + oddziaływanie polarnych

Bardziej szczegółowo

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1

III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011. ETAP I r. Godz Zadanie 1 III Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2010/2011 KOPKCh ETAP I 22.10.2010 r. Godz. 10.00-12.00 Zadanie 1 1. Jon Al 3+ zbudowany jest z 14 neutronów oraz z: a) 16 protonów i 13 elektronów b) 10 protonów i 13

Bardziej szczegółowo

Reakcje utleniania i redukcji

Reakcje utleniania i redukcji Reakcje utleniania i redukcji Reguły ustalania stopni utlenienia 1. Pierwiastki w stanie wolnym (nie związane z atomem (atomami) innego pierwiastka ma stopień utlenienia równy (zero) 0 ; 0 Cu; 0 H 2 ;

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWE TYPY ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH

PODSTAWOWE TYPY ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH PODSTAWOWE TYPY ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH 1. Tlenki Tlenki są to dwuskładnikowe połączenia pierwiastków z tlenem, w których występuje on na stopniu utlenienia -II. Do najważniejszych metod otrzymywania

Bardziej szczegółowo

PRACA KONTROLNA Z CHEMII NR 1 - Semestr I 1. (6 pkt) - Krótko napisz, jak rozumiesz następujące pojęcia: a/ liczba atomowa, b/ nuklid, c/ pierwiastek d/ dualizm korpuskularno- falowy e/promieniotwórczość

Bardziej szczegółowo

Równowagi w roztworach wodnych

Równowagi w roztworach wodnych Równowagi w roztworach wodnych Stan i stała równowagi reakcji chemicznej ogólnie Roztwory, rozpuszczalność, rodzaje stężeń, iloczyn rozpuszczalności Reakcje dysocjacji Stopień dysocjacji Prawo rozcieńczeń

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

Wzory sumaryczne i strukturalne związków

Wzory sumaryczne i strukturalne związków Wzory sumaryczne i strukturalne związków H S H 3 PO 4 SO CH 4 H SO 4 OHC H 5 NH Wzory sumaryczne i strukturalne związków H SO 4 CuSO 4 siarczanvi miedziii K SO 4 siarczanvi potasu Fe SO 4 3 siarczanvi

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych

Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych Zagadnienia do pracy klasowej: Kinetyka, równowaga, termochemia, chemia roztworów wodnych 1. Równanie kinetyczne, szybkość reakcji, rząd i cząsteczkowość reakcji. Zmiana szybkości reakcji na skutek zmiany

Bardziej szczegółowo

REAKCJE CHEMICZNE I ICH PRZEBIEG

REAKCJE CHEMICZNE I ICH PRZEBIEG REAKCJE CHEMICZNE I ICH PRZEBIEG WSTĘP TEORETYCZNY Reakcja chemiczna proces, w którym jedna lub kilka substancji chemicznych ulega przemianie tworząc nową lub nowe substancje, w wyniku zerwania jednych,

Bardziej szczegółowo

Chemia - laboratorium

Chemia - laboratorium Chemia - laboratorium Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Studia stacjonarne, Rok I, Semestr zimowy 013/14 Dr hab. inż. Tomasz Brylewski e-mail: brylew@agh.edu.pl tel. 1-617-59 Katedra Fizykochemii

Bardziej szczegółowo

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)

Wodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M) Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.

Bardziej szczegółowo

Dysocjacja kwasów i zasad. ponieważ stężenie wody w rozcieńczonym roztworze jest stałe to:

Dysocjacja kwasów i zasad. ponieważ stężenie wody w rozcieńczonym roztworze jest stałe to: Stała równowagi dysocjacji: Dysocjacja kwasów i zasad HX H 2 O H 3 O X - K a [ H 3O [ X [ HX [ H O 2 ponieważ stężenie wody w rozcieńczonym roztworze jest stałe to: K a [ H 3 O [ X [ HX Dla słabych kwasów

Bardziej szczegółowo

Materiały dodatkowe do zajęć z chemii dla studentów

Materiały dodatkowe do zajęć z chemii dla studentów Materiały dodatkowe do zajęć z chemii dla studentów pracowała dr Anna Wisła-Świder REAKCJE CHEMICZNE RAZ KLASYFIKACJA ZWIĄZKÓW NIERGANICZNYCH Reakcja chemiczna (przemiana chemiczna) - przemiana, w czasie

Bardziej szczegółowo

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I...... Imię i nazwisko ucznia ilość pkt.... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły... maksymalna ilość punk. 33 Imię

Bardziej szczegółowo

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to... Karta pracy nr 73 Budowa i nazwy soli. 1. Porównaj wzory sumaryczne soli. FeCl 2 Al(NO 3 ) 3 K 2 CO 3 Cu 3 (PO 4 ) 2 K 2 SO 4 Ca(NO 3 ) 2 CaCO 3 KNO 3 PbSO 4 AlCl 3 Fe 2 (CO 3 ) 3 Fe 2 (SO 4 ) 3 AlPO 4

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Biomedyczna

Inżynieria Biomedyczna 1.Obliczyć przy jakim stężeniu kwasu octowego stopień dysocjacji osiągnie wartość 3.%, jeżeli wiadomo, że stopień dysocjacji 15.%-wego roztworu (d=1.2 g/cm 3 ) w 2. Do 1 cm 3 2% (d=1.2 g/cm 3 ) roztworu

Bardziej szczegółowo

Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych

Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych Materiał powtórzeniowy do sprawdzianu - reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne, szybkość reakcji chemicznych I. Reakcje egzoenergetyczne i endoenergetyczne 1. Układ i otoczenie Układ - ogół substancji

Bardziej szczegółowo

Wewnętrzna budowa materii

Wewnętrzna budowa materii Atom i układ okresowy Wewnętrzna budowa materii Atom jest zbudowany z jądra atomowego oraz krążących wokół niego elektronów. Na jądro atomowe składają się protony oraz neutrony, zwane wspólnie nukleonami.

Bardziej szczegółowo

Chemia I Semestr I (1 )

Chemia I Semestr I (1 ) 1/ 6 Inżyniera Materiałowa Chemia I Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr inż. Maciej Walewski. 2/ 6 Wykład Program 1. Atomy i cząsteczki: Materia, masa, energia. Cząstki elementarne. Atom,

Bardziej szczegółowo

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A.

Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. Test kompetencji z chemii do liceum. Grupa A. 1. Atomy to: A- niepodzielne cząstki pierwiastka B- ujemne cząstki materii C- dodatnie cząstki materii D- najmniejsze cząstki pierwiastka, zachowujące jego

Bardziej szczegółowo

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak

Opracowała: mgr inż. Ewelina Nowak Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z chemii dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Opracowała: mgr

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: rozszerzony Punkty

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: rozszerzony Punkty Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym zestawie tlenków podkreśl te, które reagują z mocnymi kwasami i zasadami a nie reagują z wodą: MnO2, ZnO, CrO3, FeO,

Bardziej szczegółowo

Podział tlenków ze względu na charakter chemiczny

Podział tlenków ze względu na charakter chemiczny Zakres materiału do sprawdzianu - I klasy LO - Systematyka związków nieorganicznych - część I : TLENKI, WODORKI I WODOROTLENKI + przykładowe zadania I. TLENKI - to związki dwuskładnikowe tlenu z pierwiastkami

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu

Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Ćw. 4 Kinetyka reakcji chemicznych Zagadnienia do przygotowania: Szybkość reakcji chemicznej, zależność szybkości reakcji chemicznej

Bardziej szczegółowo

Przemiany substancji

Przemiany substancji Przemiany substancji Poniżej przedstawiono graf pokazujący rodzaje przemian jaki ulegają substancje chemiczne. Przemiany substancji Przemiany chemiczne Przemiany fizyczne Objawy: - zmiania barwy, - efekty

Bardziej szczegółowo

Jak mierzyć i jak liczyć efekty cieplne reakcji?

Jak mierzyć i jak liczyć efekty cieplne reakcji? Jak mierzyć i jak liczyć efekty cieplne reakcji? Energia Zdolność do wykonywania pracy lub do produkowania ciepła Praca objętościowa praca siła odległość 06_73 P F A W F h N m J P F A Area A ciśnienie

Bardziej szczegółowo

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii

XV Wojewódzki Konkurs z Chemii XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018

Bardziej szczegółowo

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Maksymalna liczba punktów 40. 90% 36 pkt. Uwaga! 1. Wszystkie

Bardziej szczegółowo

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania

Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali. Zadania Elektrochemia - szereg elektrochemiczny metali Zadania Czym jest szereg elektrochemiczny metali? Szereg elektrochemiczny metali jest to zestawienie metali według wzrastających potencjałów normalnych. Wartości

Bardziej szczegółowo

VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015

VII Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 II Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2014/2015 ETAP I 12.11.2014 r. Godz. 10.00-12.00 KOPKCh Uwaga! Masy molowe pierwiastków podano na końcu zestawu. Zadanie 1 1. Który z podanych zestawów zawiera wyłącznie

Bardziej szczegółowo

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW

KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW KONKURS CHEMICZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWO WIELKOPOLSKIE Etap szkolny rok szkolny 2009/2010 Dane dotyczące ucznia (wypełnia Komisja Konkursowa po rozkodowaniu prac) wylosowany numer uczestnika

Bardziej szczegółowo

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego:

1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 1. Określ, w którą stronę przesunie się równowaga reakcji syntezy pary wodnej z pierwiastków przy zwiększeniu objętości zbiornika reakcyjnego: 2. Określ w którą stronę przesunie się równowaga reakcji rozkładu

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia

Bardziej szczegółowo

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej

Bardziej szczegółowo

Wykład 10 Równowaga chemiczna

Wykład 10 Równowaga chemiczna Wykład 10 Równowaga chemiczna REAKCJA CHEMICZNA JEST W RÓWNOWADZE, GDY NIE STWIERDZAMY TENDENCJI DO ZMIAN ILOŚCI (STĘŻEŃ) SUBSTRATÓW ANI PRODUKTÓW RÓWNOWAGA CHEMICZNA JEST RÓWNOWAGĄ DYNAMICZNĄ W rzeczywistości

Bardziej szczegółowo

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7

Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 I. Substancje i ich właściwości opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale, posługuje

Bardziej szczegółowo

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe.

- w nawiasach kwadratowych stężenia molowe. Cz. VII Dysocjacja jonowa, moc elektrolitów, prawo rozcieńczeń Ostwalda i ph roztworów. 1. Pojęcia i definicja. Dysocjacja elektroniczna (jonowa) to samorzutny rozpad substancji na jony w wodzie lub innych

Bardziej szczegółowo

Chemia - B udownictwo WS TiP

Chemia - B udownictwo WS TiP Chemia - B udownictwo WS TiP dysocjacja elektrolityczna, reakcje w roztworach wodnych, ph wykład nr 2b Teoria dys ocjacji jonowej Elektrolity i nieelektrolity Wpływ polarnej budowy cząsteczki wody na proces

Bardziej szczegółowo

Materiał powtórzeniowy - reakcje utlenienia i redukcji (redox - redoks ) z przykładowymi zadaniami

Materiał powtórzeniowy - reakcje utlenienia i redukcji (redox - redoks ) z przykładowymi zadaniami Materiał powtórzeniowy - reakcje utlenienia i redukcji (redox - redoks ) z przykładowymi zadaniami I. Stopień utlenienia i reguły ustalania stopni utlenienia 1. Stopień utlenienia Stopień utlenienia pierwiastka

Bardziej szczegółowo

Nazwy pierwiastków: ...

Nazwy pierwiastków: ... Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20

Bardziej szczegółowo

Plan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów

Plan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów Plan i kartoteka testu sprawdzającego wiadomości i umiejętności uczniów Dział: Reakcje chemiczne. Podstawy obliczeń chemicznych. Kl. I LO Nr programu DKOS-4015-33-02 Nr zad. Sprawdzane wiadomości iumiejętności

Bardziej szczegółowo

Podstawy termodynamiki.

Podstawy termodynamiki. Podstawy termodynamiki. Termodynamika opisuje ogólne prawa przemian energetycznych w układach makroskopowych. Określa kierunki procesów zachodzących w przyrodzie w sposób samorzutny, jak i stanów końcowych,

Bardziej szczegółowo

Procentowa zawartość sodu (w molu tej soli są dwa mole sodu) wynosi:

Procentowa zawartość sodu (w molu tej soli są dwa mole sodu) wynosi: Stechiometria Każdą reakcję chemiczną można zapisać równaniem, które jest jakościową i ilościową charakterystyką tej reakcji. Określa ono bowiem, jakie pierwiastki lub związki biorą udział w danej reakcji

Bardziej szczegółowo

11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany

11) Stan energetyczny elektronu w atomie kwantowanym jest zespołem : a dwóch liczb kwantowych b + czterech liczb kwantowych c nie jest kwantowany PYTANIA EGZAMINACYJNE Z CHEMII OGÓLNEJ I Podstawowe pojęcia chemiczne 1) Pierwiastkiem nazywamy : a zbiór atomów o tej samej liczbie masowej b + zbiór atomów o tej samej liczbie atomowej c zbiór atomów

Bardziej szczegółowo

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12

X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO X Konkurs Chemii Nieorganicznej i Ogólnej rok szkolny 2011/12 Imię i nazwisko Szkoła Klasa Nauczyciel Uzyskane punkty Zadanie 1. (10

Bardziej szczegółowo

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru 1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków

Bardziej szczegółowo

Związki nieorganiczne

Związki nieorganiczne strona 1/8 Związki nieorganiczne Dorota Lewandowska, Anna Warchoł, Lidia Wasyłyszyn Treść podstawy programowej: Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja jonowa, odczyn roztworu,

Bardziej szczegółowo

CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011

CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011 CHEMIA - BADANIE WYNIKÓW KLASA II 2010/2011 1. Który zbiór wskazuje wyłącznie wzory wodorotlenków A. H2S, H2CO3, H2SO4 B. Ca(OH)2, KOH, Fe2O3 C. H2SO4, K2O, HCl D. Ca(OH)2, KOH, Fe(OH)3 2. Który zbiór

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka

WARSZTATY olimpijskie. Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna Kinetyka WARSZTATY olimpijskie Co już było: Atomy i elektrony Cząsteczki i wiązania Stechiometria Gazy, termochemia Równowaga chemiczna inetyka WARSZTATY olimpijskie Co będzie: Data Co robimy 1 XII 2016 wasy i

Bardziej szczegółowo

Stechiometria w roztworach

Stechiometria w roztworach Stechiometria w roztworach Woda jako rozpuszczalnik Właściwości wody - budowa cząsteczki kątowa. k - wiązania O-H O H kowalencyjne. - cząsteczka polarna. δ H 2δ O 105 H δ Rozpuszczanie rozpuszczalnik (solvent)

Bardziej szczegółowo

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać

Bardziej szczegółowo

podstawami stechiometrii, czyli działu chemii zajmującymi są obliczeniami jest prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu

podstawami stechiometrii, czyli działu chemii zajmującymi są obliczeniami jest prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu Podstawy obliczeń chemicznych podstawami stechiometrii, czyli działu chemii zajmującymi są obliczeniami jest prawo zachowania masy oraz prawo stałości składu prawo zachowania masy mówi, że w reakcji chemicznej

Bardziej szczegółowo

... Nazwisko, imię zawodnika; Klasa Liczba punktów. ... Nazwa szkoły, miejscowość. I Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2008/09

... Nazwisko, imię zawodnika; Klasa Liczba punktów. ... Nazwa szkoły, miejscowość. I Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2008/09 ......... Nazwisko, imię zawodnika; Klasa Liczba punktów KOPKCh... Nazwa szkoły, miejscowość I Podkarpacki Konkurs Chemiczny 2008/09 ETAP III 28.02.2009 r. Godz. 10.00-13.00 Zadanie 1 (10 pkt.) ( postaw

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna nieorganiczna Wykład XII Kinetyka i statyka chemiczna

Chemia ogólna nieorganiczna Wykład XII Kinetyka i statyka chemiczna Chemia ogólna nieorganiczna Wykład 10 14 XII 2016 Kinetyka i statyka chemiczna Elementy kinetyki i statyki chemicznej bada drogi przemiany substratów w produkty szybkość(v) reakcji chem. i zależność od

Bardziej szczegółowo

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy

Chemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym

Bardziej szczegółowo