MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

Transkrypt

1 Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO

2

3 czynniki organiczne, środowiskowe, aktywność własna dziecka, postawy rodziców

4 Wpływ rodziców jest rozległy i oddziałuje na rozwój funkcji poznawczych dziecka, a później na jego osiągnięcia szkolne, na kształtowanie jego równowagi uczuciowej i dojrzałości społecznej, na formowanie obrazu samego siebie i stosunek do grupy rówieśniczej.

5 Rehabilitacja (łac. re - znów i habilitatio - zdolny, przywrócony) oznacza przywrócenie komuś utraconych wartości, np. praw, miejsca w społeczeństwie - mimo istniejącego w dalszym ciągu kalectwa, ślepoty, głuchoty, upośledzenia umysłowego lub innego odchylenia od normy.

6 pojmowana jest także jako proces, którego głównym zadaniem jest rozwijanie u osób trwale poszkodowanych na zdrowiu maksymalnych zdolności do wykonywania podstawowych codziennych zajęć, przygotowanie pracy zawodowej oraz stwarzanie korzystnych warunków do kontaktów z otoczeniem fizycznym i społecznym. Proces rewalidacji i adaptacji polega na przeciwdziałaniu zjawiskom frustracyjnym, rozszerzeniu zakresu adekwatności poznawania świata zewnętrznego, rozwoju dyspozycji psychofizycznych, by przezwyciężyć maksymalnie ograniczenia związane z kalectwem oraz na włączeniu się do twórczego udziału w życiu społecznym.

7 dzieci i młodzieży z uszkodzonym wzrokiem obejmuje osoby niewidome, niedowidzące, szczątkowo widzące i ociemniałe. Jej celem jest maksymalne ich usprawnienie dzięki wytworzeniu procesów kompensacyjnych, oddziaływaniu medycznemu, psychologicznemu, pedagogicznemu i społecznemu. Rodzina jest szczególnym miejscem przejawiania aktywności poznawczej dla niewidomego dziecka. Powstają w niej najbardziej naturalne problemowe sytuacje życiowe. Są one rozwiązywane w warunkach osobistego poczucia bezpieczeństwa na podstawie intymnego kontaktu z rodziną. Rodzina łagodzi przykre skutki porażek. Dziecko w rodzinie w przypadku niepowodzenia nie spotyka się z brutalną krytyką, wyśmianiem, poniżeniem.

8 złożony układ powtarzających się lub względnie stałych sytuacji do których organizm zwierzęcia lub człowieka przystosowuje się czynnie według całokształtu własnych możliwości i według potrzeb. Środowisko wychowawcze to złożony układ powtarzających się lub względnie stałych sytuacji, do których człowiek rozwijający się przystosowuje się czynnie w wychowawczym okresie swojego życia. A. Kamiński środowiskiem nazywał elementy otaczającej struktury przyrodniczej, społecznej i kulturalnej, które działają na jednostkę stale lub przez dłuższy czas, albo krotko, lecz ze znaczną siłą, jako samorzutny lub zorganizowany system kształtujących ja podniet. Środowisko jest częścią otoczenia (jako struktury szerszej), która wywierała na jednostkę wpływ.

9 Wyznacza określoną organizacje ról jej członków, podział władzy i pracy, Wzory życia rodzinnego dla poszczególnych członków rodziny zony, męża, matki, ojca i dzieci. Na organizacje życia rodzinny podział praw i obowiązków wpływa na osobowość rodziny. Podstawowe znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania rodziny ma organizacja życia i pracy (integralny, wychowawczo znaczący element wychowawczy życia dziecka, godzin wypoczynku, zabawy i pracy).

10 Pierwszym krokiem do podjęcia skutecznej i wytrwałej rehabilitacji jest pełne przyjęcie do wiadomości faktu niepełnosprawności dziecka i zaznajomienie się z konkretnymi działaniami mającymi służyć jego zdrowiu. Pierwszą reakcją rodziców na wiadomość o niepełnosprawności ich dziecka jest poczucie niesprawiedliwości i bezradności.

11 Rodzice długo nie mogą się pogodzić z faktem, że ich dziecko nie będzie widziała. Rodzi to wiele problemów. We wczesnym okresie życia, gdy dziecko potrzebuje najczulszej opieki, często zostaje ono odsunięte, co odbija się negatywnie na jego życiu emocjonalnym, a potem zapewne na jego relacjach z innymi ludźmi. Dlatego niezwykle ważne jest jak najwcześniejsze zaakceptowanie niepełnosprawności i podjęcie działań mogących ją w jak największym stopniu zniwelować.

12 Na przebieg rewalidacji i rozwoju dziecka dominujący wpływ ma atmosfera rodzinna, a więc poczucie więzi, wspólnota dążeń, umiejętność współżycia i współdziałania. Los dzieci niepełnosprawnych uzależniony jest ponadto od poczucia odpowiedzialności rodziców za ich wychowanie i rewalidację. Funkcja rodziny w procesie rehabilitacji dzieci uwarunkowana jest współpracą z lekarzem, psychologiem i pedagogiem.

13 Diagnoza stanu i sytuacji ucznia powinna być punktem wyjścia dla współpracy rodziców z nauczycielami oraz planowania przyszłości dziecka adekwatnie do jego możliwości, potrzeb i motywacji podobnie jak to ma miejsce w przypadku dzieci pełnosprawnych. Nie zawsze jednak rodzice rozumieją potrzeby rehabilitacyjne dziecka. Często starają się o pomoc socjalną dla dzieci z wyłączeniem zainteresowania rehabilitacją psychiczną i pedagogiczną. Należy jak najwcześniej dotrzeć do takich rodziców w celu ich zaktywizowania.

14 Rodzice prowadzący rehabilitację dziecka w domu muszą otrzymać od lekarzy i psychopedagogów dokładne wskazówki co do postępowania z dzieckiem. Bardzo cenne są konsultacje zespołu rehabilitacyjnego we własnym domu dziecka i w obecności rodziców jeszcze na etapie nauczania początkowego, w szczególności dla dziecka, które uczy się w integracji.

15 Trud specjalistów, jakimi dysponują szkoły specjalne, przynajmniej częściowo muszą przejąć rodzice. T. Majewski uważa, że etap rehabilitacji podstawowej przypadający na okres szkoły jest bardzo ważny, ponieważ spoczywa na nim cały trud związany z przygotowaniem niewidomych i słabo widzących do podjęcia w przyszłości pracy zawodowej i usamodzielnienia się. Usprawnienie osoby niepełnosprawnej poprzez wykształcenie, zaopatrzenie w wiedzę i umiejętności potrzebne do pracy użytecznej społecznie, pozwala na włączenie jej w otaczające życie. W sporym stopniu ma to miejsce w środowisku rodzinnym.

16 Wszystkie osoby ją tworzące przebywają stale razem Członkowie rodziny przyczyniają się bezpośrednio do rozwoju i kształcenia osobowości dziecka Obejmuje ojca i matkę oraz rodzeństwo(przeważnie zdrowe)i dziadków Dziecko niewidome/niedowidzące często nie jest jedynym dzieckiem w rodzinie, wychowuje się bardzo wśród rodzeństwa i to w dodatku rodzeństwa zdrowego. Dlatego w wychowaniu dzieci niewiodomych należy kierować się ogólnymi zasadami, które obowiązują rodziców w ogóle.

17 Rodzina jest zbiorowością ludzi powiązanych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji. [...] Rodzina stanowi integralną część każdego społeczeństwa; stanowi jego najmniejszą, a zarazem podstawową komórkę. Jest najważniejszą grupą społeczną. ( wg definicji Tyszki)

18 Nie różnią się zasadniczo od innych, zdrowych dzieci. Wymagają indywidualnego traktowania go w zależności od rodzaju i stopnia choroby. Dla dobra dziecka niewidomego, które wychowuje się w rodzinie, najistotniejszą rzeczą jest, aby rodzice zrozumieli, że dziecko upośledzone ma takie same potrzeby, jak jego zdrowe rodzeństwo - pragnie być otoczone troskliwością, miłością rodziców, poczucie bezpieczeństwa. Poczucie silnej przynależności do rodziny. Pragnie się bawić i wyżywać się i mieć za dobre spełnianie.

19 Osoby w wysokim stopniu słabowidzące, nazywane też osobami z użytecznymi resztkami wzroku zachęcane były, zgodnie z obowiązującą do lat 60-tych XX w. filozofią, do oszczędzania wzroku. Dopiero opublikowanie w USA wyników badań Natalie Barragi dowiodło, że systematyczne ćwiczenie osłabionego wzroku może doprowadzić do sprawniejszego posługiwania się nim w sytuacjach życia codziennego, w nauce i w pracy, i efektywniejszego łączenia technik wzrokowych z poza wzrokowymi.

20 postawa akceptacji dziecka i jego kalectwa (jest najbardziej pożądaną formą postawy rodzicielskiej, umożliwiającą dziecku niewidomemu normalny rozwój. Rodzice, akceptujący swoje kalekie dziecko takim, jakim ono jest, realnie oceniają skutki jego upośledzenia i ograniczenia lecz zarazem doceniają jego pozytywne właściwości. postawa odrzucenia skutków kalectwa, (ograniczenia spowodowane kalectwem a własne aspiracje i pragnienia rodziców) postawa ukrytego odtrącenia ( zaniedbywanie dziecka przez rodziców rozumiane jako obojętność i ogólna atmosfera beztroski o dobro dziecka. Powoduje uczucie bezradności, frustracji i nieprzystosowania dziecka do życia) postawa jawnego odtrącenia ( wyraża się w ujemnej niechęci rodziców wobec kalekiego dziecka. U dziecka sprzyja to kształtowaniu postaw agresywności, nieposłuszeństwa, kłótliwości i zachowań aspołecznych). postawa nadmiernej opieki(wpływa negatywnie na rozwój dziecka. Rodzice nie dają dziecku warunków do samodzielności życiowej, dlatego staje się ono zależne od innych.

21 1.Jakie są przyczyny upośledzenia dziecka(dziedziczone, wrodzone, nabyte), rozmiar upośledzenia i jego konsekwencje? 2. Jaki jest wpływ upośledzenia dziecka na jego rozwój psychiczny i fizyczny, oraz na nich jako rodziców? 3.Jaka jest rola rodziców dziecka niepełnosprawnego, jak powinni oni postępować i jakie stosować środki, aby skutecznie borykać się z licznymi problemami życia codziennego? 4. Kiedy należy się dziecku pomagać, a kiedy i w jaki stopniu osiągnie ono samodzielność? Czy rzeczywiście rodzice mają realizować to, co uważają dla dziecka za potrzebne i czy ich subiektywne doznania są usprawiedliwione obiektywnymi faktami? 5. Co niesie dla ich dziecka przyszłość, czy i kiedy będą wolni od tego ciężaru?

22 - w udzieleniu odpowiedniej porady; - w leczeniu i rehabilitacji medycznej; - w kształtowaniu ogólnym i zawodowym; - w świadczeniach socjalnych (np. w ułatwieniu nawiązania kontaktów społecznych, w korzystaniu z odpowiednich wczasów przez dziecko i rodziców); - pomocy prawnej - rodzice są bezradni w znajomości przepisów uprawniających ich do świadczeń socjalnych; - w technicznym wyposażeniu mieszkania. Usprawnienie dziecka w domu bądź praca chałpnicza jednego z rodziców uwarunkowane są wyposażeniem technicznym.

23 Kiedy oboje rodziców pragnie prowadzić aktywne życie zawodowe, dziecko niepełnosprawne staje się ciężarem. Powstają postawy społeczne, w których ludzie zdrowi wyrażają dezaprobatę dla anormalności rodziny. W rezultacie pozostaje ono w izolacji, pogłębionej upośledzeniem (np. trudności w poruszaniu się, bariery architektoniczne, brak transportu i niedostosowanie służb socjalnych do potrzeb dziecka. Wyjście z izolacji, z uwagi na niedoskonałość służb socjalnych świadczących na rzecz rodziny i małe postępy w integracji dziecka w zwykłe formy życia (np. w czasie wolnym)

24 Koniecznością jest: Współdziałanie rodziców dzieci z placówkami: rehabilitacji leczniczej, z poradniami, z placówkami kształcenia zawodowego, z zakładami pracy, z placówkami rekreacyjnymi, służbami pomocy społecznej (ubezpieczenie społeczne i pomoc społeczna). Współpraca rodziców z wymienionymi placówkami i służbami jest szczególnie istotna w przypadku dzieci z ciężkim upośledzeniem.

25 Dziecko niepełnosprawne może być przyczyną poważnego kryzysu rodziny. Może zaburzać związki w obrębie rodziny, z jej środowiskiem społecznym oraz powiększa trudności materialne.(sytuacja finansowa rodziny staje się gorsza, gdyż jeden z jej członków nie pracuje, na dodatkową pomoc pielęgniarki na zakup zabawek o właściwościach terapeutycznych, na opłacenie pomieszczenia na wózek itp ).

26 Profilaktyka i rehabilitacja dziecka zastosowana w możliwie wczesnym wieku. Kontynuacja usprawniania dziecka w domu, udzieleniu mu pomocy w rozwoju psychicznym, umysłowym i społecznym oraz w kontaktach społecznych. Porady udzielane rodzicom w zasadzie nie uwzględniają postaw i kwalifikacji rodziców, rodzeństwa, rzeczywistych warunków materialnych i socjalnych oraz środków stojących do ich dyspozycji.

27 Rodzice w kontaktach ze specjalistami przez dłuższy czas nie czują się swobodnie, choć słuchają, nie zawsze rozumieją. Wielu spraw nie ujawniają przed nimi, onieśmieleni ich autorytetem nie stawiają osobistych pytań, a jednocześnie w życiu codziennym muszą podejmować decyzje dla dobra dziecka i całej rodziny. Specjaliści posługują się terminologią i zalecają odpowiednie techniki postępowania z dzieckiem. Rodzice muszą się dopiero uczyć. Z racji swojego doświadczenia i zdobywania informacji rodzice stają się również specjalistami.

28 ma miejsce w następujących sytuacjach: 1. w razie konieczności oddania dziecka do zakładu opiekuńczego, 2. w przypadku usamodzielniania się młodej niepełnosprawnej osoby, zawarciu związku małżeńskiego, 3. w przypadku śmierci.

29 Attwell i Clabby (1971) ustalili, że rodzice dziecko upośledzonego wzrokowo mogą zadawać sobie sobie wzajemnie aż 231 pytań dotyczących swojego dziecka. Pytania te można podzielić na kilka grup dotyczących: - istoty i etiologii upośledzenia dziecka; diagnozy upośledzenia i odpowiednie służby specjalne przystosowania rodziców do zaistniałej sytuacji; usprawnienia dziecka w domu; sposobu komunikowania z dzieckiem; kształcenia dziecka i szkoła;

30 wiek, czas wystąpienia osłabienia wzroku (wrodzone czy nabyte), rokowanie medyczne, stopień widzenia, umiejętność wykorzystywania posiadanych możliwości wzrokowych, motywacja do jej rozwijania oraz obecność lub brak dodatkowych niesprawności. * * * Rehabilitacja dotyczyć może każdej dziedziny życia słabowidzącego. W przypadku dzieci niemożność wzrokowego opanowania materiału szkolnego nie oznacza, że potencjał wzrokowy nie może być wykorzystywany w innych dziedzinach życia.

31 czynności życia codziennego, porozumiewanie się z otoczeniem (przede wszystkim czytanie i pisanie), czynności związane z nauką, pracą i rekreacją. orientacja i poruszanie się w przestrzeni, samoobsługa,

32 świadczenia medyczne (łącznie z dobraniem pomocy optycznych), informowanie na temat schorzenia i jego następstw funkcjonalnych, stymulowanie widzenia (przede wszystkim u osób uznawanych od urodzenia za niewidome, a mających jakieś możliwości widzenia). ćwiczenia w zakresie wykorzystywania wskazówek wzrokowych w otoczeniu i dostosowywanie otoczenia do swoich potrzeb, ćwiczenia sprawności wzrokowych bez pomocy optycznych, ćwiczenia z pomocami optycznymi (lupy, lunety) i nie optycznymi (tj. innymi pomocami ułatwiającymi widzenie, np. lampy, filtry regulujące dopływ światła, regulowane pulpity do czytania, itp.) oraz z pomocami elektronicznymi (powiększalniki telewizyjne, lupy elektroniczne, sprzęt komputerowy i odpowiednie oprogramowanie).

33 Od 40 lat nauka i praktyka dostarczają dowodów na to, że używanie przez słabowidzących wzroku nie powoduje jego zużywania, ale wręcz sprzyja rozwojowi umiejętności patrzenia i dostrzegania obiektów w otoczeniu. Nie oznacza to, że następuje obiektywne polepszenie wzroku zwiększenie ostrości lub rozszerzenie pola widzenia. Parametry te zazwyczaj albo pozostają takie same, albo ulegają nawet dalszemu ograniczeniu, np. w związku z postępującym procesem chorobowym. Zwiększa się natomiast stopień wykorzystania informacji napływających drogą wzrokową. Umiejętność widzenia nie jest dana uczymy się jej przez całe życie, ale za najważniejszy okres jej kształtowania przyjmuje się pierwsze 6-7 lat życia. Warunkami prawidłowego rozwoju widzenia są prawidłowo zbudowany i funkcjonujący układ wzrokowy, odpowiednie światło i obecność bodźców wzrokowych lub obiektów obserwacji.

34 przebiega w podobny sposób, jak u osób widzących. Różnice dotyczą przede wszystkim tempa i poziomu opanowania sprawności wzrokowych właściwych kolejnym etapom rozwojowym. Jeśli zaburzenia w układzie wzrokowym wystąpiły przed szóstym rokiem życia, słabowidzący może nauczyć się patrzeć i korzystać z informacji napływających drogą wzrokową mimo swoich ograniczeń.

35 Można mu pomóc w osiąganiu kolejnych etapów rozwoju widzenia w drodze intensywnych ćwiczeń. Mówimy tu o stymulowaniu do patrzenia (otwieranie oczu, zwracanie głowy lub ciała w kierunku obiektu), stymulowaniu widzenia (używanie jaskrawych poruszających się obiektów), rozwijaniu podstawowych sprawności wzrokowych, związanych z kontrolowaniem ruchów gałek ocznych (takich jak fiksacja, czyli umiejętność utrzymania spojrzenia na obiekcie, czy śledzenie, czyli umiejętność prowadzenia wzrokiem poruszającego się obiektu), rozwijaniu pojęć i pamięci wzrokowej oraz wyższych sprawności wzrokowych (takich jak dopełnianie, czyli spostrzeganie całego obiektu na podstawie widocznej jego części, czy umiejętność wzrokowego wyodrębniania obiektu z tła). Słabowidzący uczy się nadawać znaczenie temu, co widzi, i wykorzystywać na co dzień informacje uzyskiwane drogą wzrokową. Punktem wyjścia dla usprawniania widzenia jest poziom rozwoju widzenia, niezależnie od wieku kalendarzowego.

36 Staramy się wykształcić nawyki związane z korzystania z narządu wzroku. Inaczej przebiega praca z osobą ze słabowzrocznością nabytą, u której widzenie rozwinęło się prawidłowo, wykształciły się pojęcia i pamięć wzrokowa oraz odpowiednie sprawności wzrokowe. Nawyki związane z korzystaniem ze wzroku przez wiele lat czasem wręcz utrudniają proces rehabilitacji tak jest np. w przypadku starszych osób z ubytkiem w centralnym polu widzenia, które mają kłopoty z nauczeniem się patrzenia poza plamkowego, czyli kierowania wzroku nie na to, co chcą akurat zobaczyć, lecz obok.

37 Stopień widzenia kwalifikuje dziecko do,,ćwiczeń z widzenia. Każdy, jeśli wzrok stanowi istotną przyczynę trudności w codziennym życiu. Skuteczne próby stymulowania widzenia u dzieci uznanych i uznających siebie za całkowicie niewidome, a także u dzieci z niesprawnościami sprzężonymi, gdzie wyzwolenie reakcji wzrokowych wymaga czasem specjalnych oddziaływań, wykraczających poza sferę zmysłu wzroku.

38 Kto może i powinien prowadzić takie ćwiczenia? Specjalnie przygotowani terapeuci widzenia, zwani także rehabilitantami wzroku, a pod ich kierunkiem rodzice, nauczyciele, wychowawcy lub inne osoby z najbliższego otoczenia dziecka. Niezastąpieni są rodzice, szczególnie w pracy z małymi dziećmi pozostającymi w domu, ponieważ nawet najlepszy specjalista nie zna dziecka lepiej niż oni. Podstawowym warunkiem rozpocząć z dzieckiem - ćwiczenie wzroku jest brak przeciwwskazań okulistycznych takim przeciwwskazaniem może być np. stan zapalny w obrębie układu wzrokowego. Przed podjęciem zajęć należy zebrać możliwie najwięcej informacji o dziecku - medyczno-okulistycznych, psychologicznych, pedagogicznych. Diagnoza okulistyczna powinna być uzupełniona często jest niestety po prostu zastępowana przez diagnozę funkcjonalną.

39 Podstawowym warunkiem rozpoczęcia z dzieckiem ćwiczenia wzroku jest brak przeciwwskazań okulistycznych takim przeciwwskazaniem może być np. stan zapalny w obrębie układu wzrokowego. Przed podjęciem zajęć należy zebrać możliwie najwięcej informacji o dziecku - medycznookulistycznych, psychologicznych, pedagogicznych. Diagnoza okulistyczna powinna być uzupełniona często jest niestety po prostu zastępowana przez diagnozę funkcjonalną.

40 Zdarza się, że wzrok nie jest ani najskuteczniejszym ani preferowanym zmysłem przy wykonywaniu pewnych czynności. Może wręcz utrudniać ich wykonanie lub powodować napięcia emocjonalne. Należy wówczas dokonać wyboru między rozwijaniem umiejętności posługiwania się wzrokiem w danej sytuacji, zrezygnowaniem ze wzroku jako nieskutecznego medium i łączeniem wykorzystywania wzroku z innymi zmysłami. Należy też zachować ostrożność w zakresie prognozowania postępów, aby nie podtrzymywać lub nie rozbudzać - szczególnie u rodziców dziecka - fałszywych nadziei.

41 Terapeuci widzenia prowadzą w ośrodkach również indywidualne zajęcia usprawniające. Takie pracownie funkcjonują m.in.: w Zespole Ośrodków dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących ze Sprzężonymi Niesprawnościami w Warszawie, w poradni Rehabilitacji Niewidomych i Słabowidzących w Poznaniu, w Wojewódzkiej Poradni Leczenia Zeza i Niedowidzenia w Gdańsku, w Ośrodku Wychowawczo-Rewalidacyjnym PZN w Częstochowie. Przy Dziecięcym Ośrodku Rehabilitacji w Nowym Czarnowie koło Szczecina działa oddział rehabili-tacji ciągłej dla dzieci słabowidzących.

42 Obszerny amerykański Program rozwijania umiejętności posługiwania się wzrokiem, przeznaczony do pracy z osobami w wieku rozwojowym powyżej 3 lat, przede wszystkim z dziećmi. Program Poza zasięgiem ręki: Rozwijanie widzenia do dali przeznaczony do pracy z dziećmi w wieku szkolnym, czy szwedzki podręcznik Usprawnianie wzroku u słabo widzących, przeznaczony do ćwiczenia czytania ze starszymi dziećmi i z dorosłymi. Małe dzieci korzystają m.in. z programu rozwijania umiejętności widzenia Lilli i Gogo. W trakcie wydawania jest obszerny amerykański program usprawniania dzieci w wieku 0-6 lat z niesprawnościami sensorycznymi i z dodatkowymi uszkodzeniami pod nazwą MODEL INSITE, zawierający obszerny rozdział pt. Wzrok. Dostępna jest część diagnostyczna Skali Rozwojowej Programu służąca do oceny widzenia.

43 Jeśli chodzi o zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, zwiększyły się znacznie możliwości zamawiania i sprowadzania szkieł okularowych i pomocy optycznych z zagranicy. Barierą jest przede wszystkim brak informacji, a jeśli ta bariera zostanie pokonana, pojawia się bariera cenowa, która sprawia, że wiele pomocy staje się niedostępnych dla ucznia z wielodzietnej rodziny czy dla rencisty lub emeryta. Częściowym rozwiązaniem jest system dofinansowywania lub refundowania kosztów pomocy dobranych w poradni rehabilitacyjnej przez Narodowy Fundusz Zdrowia lub Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie. Książki powiększonym drukiem czy zeszyty z pogrubionymi liniami można uzyskać poprzez Polski Związek Niewidomych i jego terenowe agendy.

44 Akademia Pedagogiki Specjalnej (APS) w Warszawie kształci terapeutów widzenia od 1987 roku początkowo na specjalistycznych studiach podyplomowych, a obecnie także na studiach dziennych w ramach specjalizacji Rehabilitacja Wzroku Słabowidzących. Zagadnienia rehabilitacji wzroku poruszane są na tyflologicznych studiach podyplomowych, realizowanych głównie w APS, a także na kursach i warsztatach dla pedagogów i psychologów ze szkół masowych i poradni psychologiczno-pedagogicznych. Wciąż zbyt mała jest wiedza lekarzy okulistów na temat problemów osób słabowidzących i niewielkie zainteresowanie pracą z tymi osobami. W niektórych szkołach dla niewidomych i słabowidzących dzieci i młodzież nie mają stałej opieki okulistycznej.

45 Rewalidacja dzieci i młodzieży niepełnosprawnej Poradnie Szpitale Ośrodki rehabilitacji leczniczej Ośrodki rehabilitacji zawodowej Szkoły Zakłady Pracy (spółdzielnie inwalidzkie) Obecnie zmieniają się formy rewalidacji, np. jest ona prowadzona w ambulatoriach, w domu, w szkołach zwykłych, w specjalnych klasach szkół zwykłych, w szkołach zawodowych przy zakładach pracy itp. Profesor Suchodolski, twierdził, że,,ludziom potrzebni są ludzie, a nie instytucje. Cytat ten skierowuje naszą uwagę na wartości wynikające m.in. z włączenia rewalidacji w grupy nieformalne, do których należy rodzina.

46 1.białe laski (różne ich typy), 2. urządzenia do wykrywania przeszkód, np. aparat Cay-a, 3. sygnalizatory dźwiękowe, 4. naprowadzające na kierunek, 5. informatory dźwiękowe naprowadzające na kierunek i informujące o charakterze obiektu, 6. kompasy.

47 na przejściach dla pieszych osoby z dysfunkcją wzroku powinny usłyszeć następujące dźwięki: dźwięk światła zielonego (podstawowy) rekomendowany przez PZN klekot bociani o tempie marszobiegu; zdecydowanie nie zalecana jest mowa ludzka; dźwięk światła zielonego mrugającego ten sam klekot bociani o 2 razy szybszym tempie i powtarzaniu; dźwięk światła czerwonego (pomocniczy) ten sam klekot bociani o tempie 2 razy wolniejszym, niż przy świetle zielonym; uzupełniające komunikaty słowne np. Uwaga! Awaria sygnalizacji. lub Uwaga! Przycisk. Niewidomi mogą też spotkać: sygnalizatory wibracyjne, które emitują takie same sygnały, co dźwiękowe, ale w postaci drgań na obudowie urządzenia; tabliczki brajlowskie z rozrysowanymi planami organizacyjnymi przejść.

48 Profilaktyka i rehabilitacja dziecka zastosowana w możliwie wczesnym wieku (np.można zapobiegać upośledzeniu umysłowemu przed jego urodzeniem). Kontynuacja usprawniania dziecka w domu, udzieleniu mu pomocy w rozwoju psychicznym, umysłowym i społecznym oraz w kontaktach społecznych. Porady udzielane rodzicom w zasadzie nie uwzględniają postaw i kwalifikacji rodziców, rodzeństwa, rzeczywistych warunków materialnych i socjalnych oraz środków stojących do ich dyspozycji.

49 Zadania i zalety doradcy rodzinnego: 1.Przekazywanie rodzicom możliwie wcześnie, na czym polega upośledzenie i jakie będą jego skutki. 2.Koordynowanie zaleceń rewalidacyjnych specjalistów. 3.Zwracanie uwagi na sposób porozumiewania się rodziców i specjalistów z dzieckiem i zachowanie się wobec nich. 4.Poznanie możliwości rodziców i dziecka; ich właściwości indywidualnych i warunków, w jakich żyją. 5.Stałe pamiętanie, że dziecko upośledzone jest jednostką o swoistych wartościach, tak jak jednostka pełnosprawna. 6.Rozwiązanie konkretnych problemów przy minimum zbędnych teoretycznych uzasadnień. 7.Pomaganie rodzicom w zrozumieniu, że wyłaniające się problemy mogą być rozwijane wspólnie. 8.Pozostawienie w kontakcie z obojgiem rodziców. 9.Pamiętanie, że rodzice są rodzicami, a specjaliści specjalistami oraz, że on, doradca, jest w oczach rodziców autorytetem. 10.Niestwarzanie sytuacji, których rodzice i dziecko wycofują się na pozycje obronne. 11.Niepodejmowanie się konsultacji, jeżeli nie lubi się rodziców lub dziecka. 12.Cierpliwość NPDN i PROTOTO czas na - pełne wysłuchanie - K. Grabowska rodziców i dziecka.

50 Adamowicz Hummel A., dr wystąpienie na konferencji lekarzy okulistów i terapeutów widzenia, OSW dla Dzieci Słabowidzących, Łódź 2007 Hulek, A., Rodzina istotnym ogniwem rewalidacji [w:] Rewalidacja dzieci i młodzieży niepelnosprawnej w rodzinie, Warszawa Jakubowski, S., Poradnik dydaktyczny dla nauczycieli realizujących podstawę programową w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum z uczniami niewidomymi i słabo widzącymi, Warszawa Kamiński, A., Funkcje pedagogiki specjalnej, Warszawa Maciaszkowa, J., Rodzina jako środowisko wychowawcze,,,problemy opiekuńczo- wychowawcze, nr 4/1981. Ziemska M., Rodzina i dziecko, Warszawa 1986.