płodność, umieralność

Transkrypt

1 Konferencja naukowa Społeczno-ekonomiczne następstwa rozwoju procesów demograficznych do 2035 roku Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich Założenia prognozy ludności płodność, umieralność Warszawa, 25 czerwca 2009r. Małgorzata Waligórska Departament Badań Demograficznych Główny Urząd Statystyczny

2 Analiza płodności i założenia prognostyczne

3 Do najważniejszych zmian dotyczących płodności w latach należy zaliczyć: wzrost liczby i natężenia urodzeń w miastach od 2003 r. zahamowanie spadku natężenia urodzeń na wsi od 2004 r; korzystną strukturę subpopulacji kobiet w wieku prokreacyjnym - wzrost udziału kobiet w wieku 20-24, i lata (co spowodowało osłabienie spadku urodzeń w latach , a w następnych latach korzystnie wpływało na wzrost liczby urodzeń); kontynuacja przekształcenia wzorca płodności według wieku polegające na przesuwaniu wieku największego natężenia urodzeń do starszych grup wieku, (co oznaczało odkładanie urodzeń w czasie); stopniowe upodobnianie się wzorców płodności według wieku w miastach i na wsi; wzrost w strukturze urodzeń udziału urodzeń pierwszych i drugich kolejności, przy jednoczesnym przesunięciu intensywności urodzeń w kierunku starszych roczników wieku, prawdopodobnie wskazywał na pewną kompensatę odłożonych urodzeń; spadek średniej kolejności urodzenia zdecydowany wśród kobiet z wykształceniem średnim i znaczny wśród kobiet z wykształceniem policealnym i wyższym (co potwierdza znaczenie wykształcenia dla decyzji o dziecku); wzrost liczby i odsetka urodzeń pozamałżeńskich; spadek liczby zawieranych małżeństw do 2004 r. przesuwaniu się największego natężenia ż małżeństw ń do starszych grup wieku, wzrost liczby rozwodów i separacji do 2004 r Zahamowanie niekorzystnych trendów dotyczących zawierania i rozwiązywania związków małżeńskich w latach 2005 i 2006

4 Urodzenia żywe w latach , Polska, miasta, wieś

5 Współczynniki dzietności ogólnej , Polska, miasta, wieś

6 Współczynniki płodności kobiet , Polska

7 Współczynniki płodności miasta, wieś 2000, 2003, 2006

8 Udział płodności w poszczególnych grupach wieku we współczynniku dzietności ogólnej (w odsetkach)

9 Średni wiek macierzyństwa , Polska, miasta, wieś

10 Liczba małżeństw zawartych w latach

11 Mediana wieku nowożeńców

12 Liczba rozwodów w latach

13 Ekonomiczne i społeczno-kulturowe uwarunkowania zmian płodności Konflikt kulturowy -dynamicznym y przemianom w sferze ekonomicznej nie towarzyszą zmiany w postrzeganiu ról społecznych kobiety i mężczyzny ę y Konflikt strukturalny - Trudności w godzeniu życia rodzinnego i zawodowego wynikające z niedostępności instytucjonalnych form opieki nad dziećmi Koszty pośrednie i bezpośrednie rodzicielstwa

14 Warianty prognozy płodności

15 4 warianty prognozy płodności Wariant niski niewielki wzrost współczynnika dzietności nie przekraczające 1,3, spadek po 2015 r do wartości ok. 1, 21 Dwa warianty średnie oznaczające umiarkowany wzrost współczynnika dzietności ogólnej do wartości 1,37 lub 1,40 do roku 2035 Wariant wysoki zakładający dj znaczny wzrost współczynnika dzietności ogólnej do 1,6 od 2030 r. Za najbardziej prawdopodobny uznano zmodyfikowany wariant 2 średni, zwiększając docelową wartość współczynnika dzietności ś iogólnej jdo wartości ś 1,45 w skali kraju (1,44 w miastach oraz 1,46 na wsi).

16 Ostateczny wariant prognozy dzietności

17 W uzasadnieniu wyboru - za najważniejsze czynniki utrzymania wzrostu urodzeń w perspektywie horyzontu prognozy uznano: Reformowanie systemu zabezpieczenia społecznego (systemu zasiłków rodzinnych, emerytur); Poprawa sytuacji zawodowej osób młodych; Względnie trwały wzrost gospodarczy; Wprowadzanie rozwiązań polityki państwa dotyczącej zarówno zmniejszania kosztów bezpośrednich i pośrednich dzieci (reforma transferów pieniężnych zasiłki pieniężne, płatne urlopy wychowawcze odejście od polityki wspierania tylko rodzin najuboższych, zmniejszenie podatków bezpośrednich, ulgi podatkowe, tanie usługi opiekuńcze odpowiedniej jakości, niższe koszty edukacji, organizacja pracy dostosowana do obowiązków opiekuńczych pracowników); Poprawa sytuacji na rynku mieszkań; Stopniowe łagodzenie konfliktu kulturowego poprzez działania na rzecz promowania odpowiedzialności obojga rodziców za łączenie pracy z rodziną.

18 Analiza umieralności oraz założenia prognostyczne Longina Rutkowska

19 Surowe współczynniki zgonów na 1000 ludności 10,6 10,4 10,2 10,0 9,8 9,6 9,4 9,2 9,0 8,8 8,

20 Przeciętne trwanie życia w Polsce Kobiety Lata życia 65 Mężczyźni Rok

21 Różnice przeciętnego dalszego trwania życia (e0) kobiet i mężczyzn, Polska ,50 9,00 8,50 8, ,50 7,00 6,50 6,00 5,50 5,

22 Zgony niemowląt w Polsce (na 1000 urodzeń żywych) Chłopcy Dziewczynki

23 Trwanie życia (dla obu płci łącznie) Kraje rozwinięte Kraje rozwinięte (wygładzone) Polska Polska (wygładzone) 21 lat 22 lata 22 lata lat

24 3 warianty prognozy umieralności Pierwszy wariant zakłada równomierny, ale niewielki spadek poziomu natężenia zgonów. Opóźnienie Polski w stosunku do krajów rozwiniętych będzie utrzymywało się na obecnym poziomie, tj lata. W wariancie drugim przewiduje się, iż w Polsce nadal będzie obserwowane korzystne zjawisko spadku natężenia zgonów. Nie będzie ono tak znaczne jak w latach dziewięćdziesiątych jednak. szacuje się, że w 2035 roku przeciętne trwanie życia w Polsce będzie zbliżone do wielkości osiąganych w krajach rozwiniętych 15 lat wcześniej. Wariant trzeci stanowi wypadkową wyżej zaproponowanych wariantów. Przewiduje się, że przeciętne trwanie życia w Polsce w 2035 roku będzie zbliżone do wielkości osiąganych w krajach rozwiniętych 17 lat wcześniej.

25 Trwanie życia w Polsce do 2035 r Kobiety Mężczyźni Wariant 1 Wariant 2 Wariant

26 Prognozowane przeciętne trwanie życia w latach ROK Wariant 1 Mężczyźni 71,0 71,4 72,3 73,4 74,6 75,8 77,1 Kobiety 79,7 79,8 80,2 80,8 81,5 82,2 82,9 Wariant 2 Mężczyźni 71,1 71,8 72,9 74,0 75,3 76,6 78,0 Kobiety 79,7 80,1 80,7 81,3 82,0 82,7 83,4 Wariant 3 Mężczyźni 71,1 71,7 72,8 73,9 75,1 76,3 77,7 Kobiety 79,77 80,1 80,6 81,2 81,9 82,5 83,2

27 Uzasadnienie wyboru pierwszego wariantu Ocenia się, że korzystne zmiany jakie dokonywały się w procesach umieralności po 1991 r., były yprzede wszystkim skutkiem poprawy kondycji zdrowotnej Polaków realizowanej przez prozdrowotny styl życia. Wydaje się jednak, że w prognozowanym okresie tempo spadku natężenia zgonów będzie wolniejsze, na co wpływ będą miały następujące okoliczności: Starzenie się ld ludności ś gwałtowne po 2020 roku. Już od kilku lat tempo spadku natężenia zgonów jest mniejsze niż notowane w dekadzie lat dziewięćdziesiątych i prawdopodobnie taka tendencja utrzyma się w perspektywie. Długie oczekiwanie na usługi specjalistyczne i dysproporcje w rozmieszczeniu ośrodków intensywnej opieki kardiologicznej

28 Gwałtownie ł rośnie ś umieralność na nowotwory w starszych grupach wieku, Wzrost średniego wieku kobiet rodzących dzieci możebyć przyczyną zahamowania obniżania się umieralności niemowląt Korzystne dla ochrony zdrowia ludności efekty restrukturyzacji służby zdrowia mogą być widoczne dopiero w odległej perspektywie. p Efekty wynikające z lepszej diagnostyki oraz bardziej skutecznych metod leczenia mogą oddziaływać mniej skutecznie na poprawę stanu zdrowia ludności z uwagi na kondycję finansową służby zdrowia. Brak systemu medycyny szkolnej pociągający za sobą narastanie zagrożeń ż ń i problemów zdrowotnych młodego ł pokolenia. W konsekwencji nie będzie możliwości osiągnięcia w populacji osób dorosłych należytego postępu w zakresie prewencji pierwotnej chorób układu krążenia i chorób nowotworowych.

29 Urodzenia i zgony w latach oraz prognoza na okres Urodzenia Zgony