WPŁYW TERMINU ZBIORÓW NA PLON I JAKOŚĆ ZIELONYCH WYPUSTEK SZPARAGA. Wstęp

Transkrypt

1 Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLX (24) MIKOŁAJ KNAFLEWSKI, WŁODZIMIERZ KRZESIŃSKI WPŁYW TERMINU ZBIORÓW NA PLON I JAKOŚĆ ZIELONYCH WYPUSTEK SZPARAGA Z Katedry Warzywnictwa Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu ABSTRACT. The green spear quality and the yield structure were worse with the off-season harvest in summer and autumn. Hastened or spring harvest time had no significant effect on the spear quality. The cultivars Backlim and Gynlim were characterised y different suitaility for timing the asparagus production. Key words: asparagus, timing, harvest time, green spear quality Wstęp Oecnie oserwuje się wzrost zainteresowania spożywaniem świeżych szparagów także poza ich m okresem ziorów (Nichols 1993, Paske 1996). Podejmowane są więc adania nad możliwościami sterowania plonowaniem w gruncie otwartym (Dufault 199 a,, 1996, Knaflewski i Krzesiński 22). W krajach o klimacie cieplejszym niż w Polsce ziory trwają dłużej lu są wykonywane dwukrotnie w ciągu roku (Garza 197, Toledo 199, Flor i Oordt 1996, Krarup 1996). W celu przedłużenia ziorów opracowano metodę uprawy szparaga, w której w okresie ziorów pozostawia się 2-3 pędy asymilacyjne, a następne wyrastające wypustki są zierane (Hung 198, Jensen 1996, Reiners i Garrison 1994, 1999, Helin i in. 1996). Okres ziorów można także przedłużyć dzięki wcześniejszemu ich rozpoczęciu wskutek przykrycia szparagów folią. Celem pracy yło określenie struktury plonu oraz jakości zielonych wypustek szparaga w zależności od zróżnicowanych terminów ich zioru w ciągu pierwszych sześciu lat plonowania. Wyniki z pierwszych lat adań nad plonowaniem zostały już opulikowane (Knaflewski i in. 1999, Knaflewski i Krzesiński 22). Rocz. AR Pozn. CCCLX, Ogrodn. 38: 97-4 Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 24 PL ISSN

2 98 M. Knaflewski, W. Krzesiński Materiał i metody W dwóch doświadczeniach założonych na tym samym polu yły dwie odmiany: Gynlim i Backlim. W 1993 roku na poletku o powierzchni 6,8 m 2 posadzono dziesięć roślin w rozstawie 17 4 cm. Doświadczenia zostały założone w układzie loków losowych, w czterech powtórzeniach. Każde z nich oejmowało sześć następujących oiektów, różniących się terminami zioru: ze ziorem do około 2 czerwca, przez przykrycie roślin niskimi tunelami foliowymi, przez przykrycie poletek -centymetrową warstwą kory sosnowej, z okresem zioru do połowy lipca i pominięciem przy ziorze pierwszych trzech silnych wypustek, w ciągu roku pod okryciem niskimi tunelami foliowymi wiosną trwający 2-3 tygodnie i jesienią od końca sierpnia, ziór z okresem asymilacji przed ziorem i po ziorze; wiosną powierzchnię gley przykrywano agrowłókniną (ryc. 1). Ziory zielonych wypustek o długości około 2 cm prowadzono codziennie, a w okresach niskich temperatur co dwa dni. Po ziorze wypustki sortowano na klasy jakości, a następnie liczono i ważono. Sortowanie przeprowadzono z uwzględnieniem średnicy wypustek oraz ich wyglądu. Do klasy ekstra zaliczono wypustki o średnicy co najmniej 15 mm, do I klasy wypustki o średnicy co najmniej 11 mm, a do II klasy wypustki o średnicy co najmniej 9 mm. Wypustki o średnicy mniejszej niż 9 mm yły klasyfikowane jako niehandlowe. Zaiegi agrotechniczne yły prowadzone zgodnie z zasadami stosowanymi w praktyce. Nawożenie ustalono na podstawie wyników analizy chemicznej gley. Potrzeę nawadniania określano na podstawie wskazań tensjometrów umieszczonych na głęokości 6 cm. Zwalczanie chwastów oraz ochronę przed choroami i szkodnikami przeprowadzono zgodnie z programem ochrony roślin. asymilacja asymilacja i ziór ziór assimilation assimilation and harvest harvest maj 1 May 1 czerwiec 1 June 1 lipiec 1 July 1 sierpień 1 August 1 wrzesień 1 Septemer 1 październik 1 Octoer Ryc. 1. Terminy ziorów i asymilacji w poszczególnych oiektach doświadczenia Fig. 1. Harvest and assimilation time in the ojects of the experiment

3 Wpływ terminu ziorów na plon i jakość Statystyczną istotność wpływu adanych oiektów oceniono testem F, a istotność różnic między średnimi testem Duncana na poziomie istotności P =,95. Na podstawie analizy regresji krzywoliniowej drugiego stopnia określono tendencję zmian w średniej masie wypustek wyranych oiektów doświadczenia w latach Wyniki i dyskusja Największy sumaryczny plon ogólny i handlowy w okresie sześciu lat prowadzenia doświadczenia stwierdzono u odmiany Gynlim przy prowadzeniu ziorów w terminie m, a u odmiany Backlim przy ziorach w terminie m (ryc. 2). Gdy ziory prowadzono, plony oydwu odmian yły najmniejsze. Dufault (199 ) uzyskał mniejszy plon niż w terminie m. Plon ten ył jednak większy od pozostałych plonów uzyskanych ze ziorów poza m terminem zioru. (t ha -1 ) 3 25 a* a* a a Backlim plon handlowy Backlim marketale yield Backlim plon niehandlowy Backlim non-marketale yield Gynlim plon handlowy Gynlim marketale yield Gynlim plon niehandlowy Gynlim non-marketale yield 2 15 a* a* a* a a c a* a a c c cd a d c c 5 e c d e d *Wartości oznaczone tymi samymi literami dla poszczególnych odmian nie różnią się istotnie od tradycyjnego terminu zioru przy P =,95. *Results followed y the same letter for a given cultivar do not differ from the harvest time at P =.95. Ryc. 2. Wpływ terminu zioru na plon ogólny i handlowy dwóch odmian szparaga z sześciu lat Fig. 2. Effect of harvest time on cumulated of six years total and marketale yields of two asparagus cultivars cd d c d Średnia masa wypustek zależała od terminu ziorów (ta. 1). U odmiany Backlim średnia masa wypustek z sześciu lat prowadzenia doświadczenia yła mniejsza, gdy ziory prowadzono w terminie m i niż w terminie m. U odmiany Gynlim mniejszą niż w terminie m średnią masę wypustek z sześciu lat adań potwierdzono statystycznie tylko w czasie ziorów prowadzonych. U oydwu odmian zieranych zarówno w terminie m, jak i m średnia masa wypustki zwiększała się do 3-4. roku ziorów, a następnie zmniejszała

4 M. Knaflewski, W. Krzesiński Taela 1 Wpływ terminu zioru na średnią masę wypustek dwóch odmian szparaga (g) Effect of harvest time on the mean spear weight of two asparagus cultivars (g) Odmiana Cultivar Termin zioru Rok Year Time of harvest Średnia Mean Backlim Gynlim 19,3 a* 18,9 a* 25,3 a* 22,6 a* 18,8 a* 16,6 * 2,2 a* 19,1 a 19,2 a 24,2 a 24, a 19,5 a 2,6 a 21,1 a 18,4 a 19,2 a 22,2 a 21,8 a 2,9 a 14,6 19,5 a 13, 14,1 15,9 2,4 a 18, a 19,6 a 16,8 19,3 a 18,1 a 21,4 a 21, a 21,9 a 23,2 a 2,8 a 8,8 c 7,1 c 7, c 7,8,5 6, c 7,9 c 13,3 a* 9,8 * 14,4 a* 16,6 a* 13,7 a* 12,3 c* 13,4 a* 13,3 a,1 13,6 a 16,7 a 11,4 a 11,6 c 12,8 a 13,4 a 13,3 a 14,9 a 16,3 a 13,4 a 9,5 c 13,5 a 9,4 7,3 c,9 14,7 a 15,1 a 16,7 a 12,4 a 12,4 a 8,5 c 7,6 c 14,2 14, a 15,4 a 12, a 6,5 c 4,8 d 4,8 d 6,2 c 9,9 5,5 d 6,3 *Wartości w poszczególnych polach oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie na poziomie P =,95. *Results followed y the same letter in the separate fields do not differ at P =.95. się (ryc. 3). Prowadzenie ziorów w terminie m powodowało z roku na rok zwiększenie średniej masy wypustki. Stwierdzono, że u oydwu odmian średnia masa zeranych wypustek yła większa w ostatnim roku ziorów (21) niż w pierwszym (1996), gdy ziór ył prowadzony w terminie m i m, a u odmiany Backlim również w terminie m (ta. 1). W 21 roku wypustki szparagów zierane w terminie m miały istotnie większą masę niż zierane w terminie m. Średni udział plonu handlowego w plonie ogólnym ył najmniejszy, gdy ziory prowadzono (ryc. 4 i 5). W tym terminie uzyskano najmniejszy udział plonu klasy jakości: ekstra, I i II oraz największy udział plonu niehandlowego. Udział ten istotnie

5 Wpływ terminu ziorów na plon i jakość Ziór Harvest: Backlim Gynlim Rok ziorów Harvest year Rok ziorów Harvest year 1) y =,89x 2 + 5,74x + 13,64 R 2 =,68 2) y =,91x 2 + 5,97x + 12,45 R 2 =,85 3) y =,26x 2 + 3,2x + 9,55 R 2 =,82 4) y =,67x 2 + 4,18x + 8,99 R 2 =,81 5.) y =,35x 2 + 2,69x + 9,24 R 2 =,22 6) y =,x 2 + 1,9x + 6,99 R 2 =,85 Ryc. 3. Zależność pomiędzy rokiem ziorów a średnią masą wypustki Fig. 3. The correlation etween harvest year and mean spear weight (%) klasa Extra Extra class I klasa I class II klasa II class niehandlowy non marketale Ryc. 4. Struktura plonu szparaga odmiany Backlim w różnych terminach zioru ( ) Fig. 4. Yield structure of cv. Backlim in different time of harvest ( )

6 2 M. Knaflewski, W. Krzesiński (%) klasa Extra Extra class I klasa I class II klasa II class niehandlowy non marketale Ryc. 5. Struktura plonu szparaga odmiany Gynlim w różnych terminach zioru ( ) Fig. 5. Yield structure of cv. Gynlim in different time of harvest ( ) (%) 9 Ziór Harvest: cv. 'Backlim' cv. 'Gynlim' Rok ziorów Harvest year 1. y = 1,3x 4 18,7x x 2 17x R 2 =,99 2. y =,4x 3 4,7x x + 31 R 2 =,9 3. y = 2,x 4 28,9x x 2 269x R 2 =,88 4. y = 2,1x x 2 6x + 2 R 2 =, Rok ziorów Harvest year y = 1,8x 4 27x x 2 261x R 2 =,99 y =,5x 2 + 5,5x + 44 R 2 =,75 y = 1,4x x 2 34x + 92 R 2 =,72 y = 2,x x 2 69x + 93 R 2 =,9 Ryc. 6. Zależność pomiędzy rokiem ziorów a udziałem plonu handlowego w plonie ogólnym Fig. 6. The correlation etween harvest year and percentage of marketale yield in total yield

7 Wpływ terminu ziorów na plon i jakość... 3 się zmieniał w okresie prowadzenia doświadczenia (ryc. 6). W pierwszym roku ziorów u oydwu odmian udział plonu handlowego w plonie ogólnym ył istotnie mniejszy w m terminie ziorów niż w terminie m. W kolejnych latach stwierdzono wzrost udziału plonu handlowego w plonie ogólnym, a w 21 roku udział plonu handlowego w plonie ogólnym uzyskany w m terminie nie różnił się istotnie statystycznie od plonu handlowego uzyskanego w terminie m. Prawdopodonie w pierwszych latach ziorów wpływ na udział plonu handlowego miała dominacja wierzchołkowa, która hamowała wyrastanie większej liczy wypustek. Doprowadziło to do zwiększenia potencjału plonotwórczego roślin, dając w ostatnich latach większy udział wypustek handlowych. W 21 roku udział plonu handlowego w plonie ogólnym u oydwu odmian ył istotnie mniejszy, gdy ziory prowadzono. U odmiany Gynlim mniejszy udział plonu handlowego w plonie ogólnym wystąpił już w pierwszym roku ziorów. Ziory wypustek poza m terminem ziorów powodowały skrócenie lu wydłużenie tradycyjnego okresu asymilacji. W rezultacie nastąpiło kumulowanie efektu przesunięcia terminu zioru w kolejnych latach prowadzenia doświadczenia, istotnie modyfikując potencjał plonotwórczy roślin. Wpływ terminu ziorów i długości okresu asymilacji na potencjał plonotwórczy opisali również Paschold i in. (1998) oraz Hikasa (2). Z roślin o mniejszym potencjale plonotwórczym zerano nie tylko mniejszy plon, lecz także wypustki o mniejszej masie, a udział plonu handlowego ył również mniejszy. Przedstawione zależności pomiędzy terminem zioru a jakością wypustek szparaga potwierdzają wcześniej pulikowane wyniki z tego doświadczenia dotyczące wielkości plonów (Knaflewski i Krzesiński 22). Wnioski 1. Zarówno opóźnienie, jak i przyspieszenie ziorów nie pogorszyło jakości zielonych wypustek szparaga. 2. Ziory poza m okresem ziorów zdecydowanie pogorszyły jakość wypustek. 3. Odmiany w różny sposó reagowały na zróżnicowane terminy ziorów. Plon odmiany Gynlim uzyskany poza m okresem ziorów ył na ogół większy niż plon odmiany Backlim. Literatura Dufault R.J. (199 a): Production potential of summer- and fall-harvested asparagus. Acta Hortic. 271: Dufault R.J. (199 ): Response of spring- or summer-harvested asparagus to mild to severe cutting pressures. Acta Hortic. 271: Dufault R.J. (1996): Forcing summer asparagus in South Carolina, USA. Acta Hortic. 415: Flor F.D. de la, Oordt E. van (1996): Asparagus in Peru. Acta Hortic. 415: Franken A.A. (1973): Results of experiments with forcing asparagus in the field. Acta Hortic. 27:

8 4 M. Knaflewski, W. Krzesiński Frenz F.W., Munz R. (1968): The influence of plastic covering of asparagus ridges on soil temperature and yield. Acta Hortic. 9: Garza A. (197): Twice-a-year harvesting of asparagus. HortScience 5: 12. Helin X., Mingsheng P., Xiaotang F. (1996): Asparagus production in China. Acta Hortic. 415: Hikasa Y. (2): Study on growth properties and continuous production ased on sugar accumulation properties in roots of asparagus. Rep. Hokkaido Prefect. Agric. Exp. Stn. 94: 72. Hung L. (198): Special aspects of asparagus growing in Taiwan. Chin. Soc. Hortic. Sci. 26, 1: 1-. Jensen P.D. (1996): Commercial production of asparagus in the Filippines. Acta Hortic. 415: Knaflewski M., Krzesiński W. (22): Results of investigations on timing asparagus production in a temperate climate. Acta Hortic. 589: Knaflewski M., Kucharski P., Krzesiński W. (1999): Timing of asparagus production in a temperate climate. Acta Hortic. 479: Krarup A. (1996): Proposed planting and production cycle of asparagus for Ecuador. Acta Hortic. 415: Małachowski A., Knaflewski M. (1988): Wpływ przykrywania wałów ezarwną folią na plonowanie szparaga. Biul. Warzywn. 31: Nichols M.A. (1993): Asparagus. Chron. Hortic. 33, 1: Paschold P., Hermann P.J., Artelt B. (1998): Einfluss der Stechdauer auf den Anteil Spargel der Handelsklasse I. Gemüse 34, 1: Paske M.R.A. (1996): Importing fresh asparagus a personal viewpoint. Acta Hortic. 415: Reiners S., Garrison S.A. (1994): Evaluation of the mother stalk method of asparagus (Asparagus officinalis L.) production in a greenhouse. HortScience 29, 9: Reiners S., Garrison S.A. (1999): The effect of soil moisture on the mother stalk method of asparagus production. Hort-Technol. 9, 1: Toledo J. (199): Asparagus production in Peru. Acta Hortic. 271: THE EFFECT OF HARVEST TIME ON THE QUALITY OF GREEN ASPARAGUS SPEARS Summary Investigations were undertaken to determine the effect of different harvest time on quality of asparagus spears. Plastic covers were applied to force the harvest, and during winter the soil was covered with a layer of pine ark to prolong the harvest season y delaying its start. The mother stalk method and a harvest as well as harvest were also used to extend the harvest period off the season. Two all-male cultivars were included in the experiment: Gynlim, the early one; and Backlim, the late one. This paper presents results from the period of six years of harvest. The spear quality in the off-season production was lower than in the spring harvest. The highest mean spear weight was otained with the,, and twice- -a-year harvesting as well as in cultivar Gynlim with harvesting. The lowest mean spear weight was otained when the harvest was forced as well as in cultivar Backlim with the one till mid-july. The yield structure due to spear quality was the worst with the harvest as well as with the one till mid-july. It was proved that asparagus varieties showed different suitaility for timing production.