Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 1.

Transkrypt

1 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 1 Konspekt lekcji Przedmiot: Przyroda Typ szkoły: Szkoła Podstawowa Klasa VI Czas trwania lekcji: Pierwsza lekcja: 45 minut + druga lekcja: 90 minut (w odstępnie 21 dni) Termin realizacji: marzec - kwiecień Dział programu: Woda Hasło programowe: Roztwory wodne w przyrodzie - kwaśne deszcze Temat lekcji: Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? Zakres materiału: 1. Zjawisko kwaśnych deszczów; 2. Przyczyny kwaśnych deszczów i ich skutki dla środowiska przyrodniczego; 3. Pojęcie ph roztworu; 4. Odczyn roztworu. Cel wychowawczy: Wyrabianie u ucznia poczucia poszanowania przyrody, dostrzegania zagrożeń dla środowiska przyrodniczego, jakie niesie za sobą działalność człowieka. Cel główny: Uczeń dostrzeże zmiany zachodzące w najbliższym środowisku oraz dokona ich wartościowania. Cele szczegółowe realizowane na lekcji: W zakresie wiadomości: a) do zapamiętania: 1. Na podstawie wcześniej zdobytych wiadomości, poprawienie wymieni trzy stany skupienia wody, w jakich występuje ona w przyrodzie. 2. Na podstawie wcześniej zdobytych wiadomości, popranie zdefiniuje pojęcia, procesów, jakim ulega woda w przyrodzie zmieniając swój stan skupienia. 3. Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń oraz wykonanego ćwiczenia Co to jest stopień kwasowości?, poprawie zdefiniuje pojęcie stopień kwasowości. b) do zrozumienia: 1. Na podstawie wcześniej zdobytych wiadomości, poprawie uporządkuje pojęcia i terminy związane z obiegiem wody w przyrodzie, uzupełniając schemat Obieg wody w przyrodzie. W zakresie umiejętności: c) w sytuacjach typowych: 1. Na podstawie wcześniej zdobytych wiadomości, poprawienie określi, czynnik warunkujący, iż woda w przyrodzie może występować w trzech stanach skupienia. 2. Na podstawie instrukcji zawartej w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny? oraz zawartego w niej doświadczenia, poprawienie określi odczyn roztworu lub/i mieszaniny wskaźnikowego papierka uniwersalnego. 3. Na podstawie instrukcji zawartej w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny? oraz zawartego w niej doświadczenia, poprawienie określi wartość ph roztworu lub/i mieszaniny wskaźnikowego papierka uniwersalnego.

2 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 2 4. Na podstawie wykonanych doświadczeń zawartych w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny?, poprawnie określi, co oznacza wartość wskaźnika ph. 5. Na podstawie wykonanych doświadczeń zawartych w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny?, poprawnie określi wartość ph roztworu octu i soku z cytryny. 6. Na podstawie wykonanych doświadczeń zawartych w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny?, poprawnie określi odczyn, jaki ma roztwór octu i soku z cytryny. 7. Na podstawie wykonanych doświadczeń zawartych w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny?, poprawnie określi wartość ph czystej wody. 8. Na podstawie wykonanych doświadczeń zawartych w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny?, poprawnie określi odczyn czystej wody. 9. Na podstawie wykonanych doświadczeń zawartych w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny?, poprawnie określi wartość ph roztworu sody oczyszczanej. 10. Na podstawie wykonanych doświadczeń zawartych w karcie pracy Jak określić ph roztworu, czy mieszaniny?, poprawnie określi odczyn roztworu sody oczyszczanej. d) w sytuacjach nietypowych: 1. Na podstawie przeprowadzonych doświadczeń, poprawie wykryje, czym jest stopień kwasowości. 2. Na postawie obejrzanego filmu Jak powstają kwaśne deszcze? oraz tekstu Czy lasy w Polsce umierają?, poprawnie wywnioskuje, w jaki sposób powstają kwaśne deszcze. 3. Na postawie obejrzanego filmu Jak powstają kwaśne deszcze? oraz tekstu Czy lasy w Polsce umierają?, poprawnie oceni, jakie są przyczyny kwaśnych deszczów oraz ich skutki dla przyrody. 4. Na podstawie zgromadzonych informacji prezentuje i omawia wyniki prowadzonych przez siebie badań. 5. Na postawie obejrzanego filmu Jak powstają kwaśne deszcze? oraz tekstu Czy lasy w Polsce umierają?, poprawnie wywnioskuje, w jaki sposób powstają kwaśne deszcze. 6. Na postawie obejrzanego filmu Jak powstają kwaśne deszcze? oraz tekstu Czy lasy w Polsce umierają?, poprawnie wywnioskuje, co może zrobić, aby poprawić stan środowiska naturalnego w swojej okolicy. Cele szczegółowe realizowane w projekcie: W zakresie umiejętności: a) w sytuacjach typowych: 1. Na podstawie instrukcji Pomiar kwaśnych deszczów - Jaką ilość deszczu masz w pojemniku?, poprawnie dokona pomiaru ilości opadów. 2. Na podstawie zdobytych wcześniej wiadomości i nabytych umiejętności oraz na podstawie instrukcji Pomiar kwaśnych deszczów - Mierzenie stopnia kwasowości, poprawnie zmierzy stopień kwasowości opadów atmosferycznych. 3. Na podstawie zgromadzonych danych, poprawnie narysuje wykres przedstawiający zmianę wartości ph deszczówki w poszczególnych dniach trwania badań. 4. Na podstawie zebranych danych, poprawnie narysuje wykres przedstawiający zmianę ilości opadów w poszczególnych dniach trwania badań. 5. Na podstawie zgromadzonych danych poprawie obliczy średnią wartość ph deszczówki w okresie trwania badań. 6. Na podstawie zgromadzonych danych, poprawie obliczy średnią ilość opadów w okresie trwania badań.

3 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 3 7. Na podstawie oglądanych w telewizji i analizowanych w prasie prognoz pogody, poprawnie zbierze dane do wypełnienia Karty obserwacji pomiaru pogody i zanieczyszczeń. 8. Na podstawie obserwacji stanu pogody, poprawnie zbierze dane do wypełnienia Karty obserwacji pomiaru pogody i zanieczyszczeń. 9. Na podstawie zgromadzonych i opracowanych danych, poprawie wybierze sposób prezentacji wyników badań, wykonując poster. b) w sytuacjach nietypowych: 1. Na podstawie zgromadzonych w czasie badań i opracowanych danych, poprawnie wykryje, jaki odczyn posiada deszczówka w jego wsi. 2. Na podstawie zgromadzonych w czasie badań i opracowanych danych, poprawnie wywnioskuje, czy w okolicy jego szkoły padają kwaśne deszcze. Środki dydaktyczne: 1. Karta obserwacji i pomiaru stanu pogody i zanieczyszczeń; 2. Instrukcja Pomiar kwaśnych deszczów ; 3. Instrukcja i arkusz sposobu przedstawienia wyników badań - arkusz badania stopnia zanieczyszczenia środowiska; 4. Zestaw do badania kwaśnych deszczów: 14 papierków wskaźnikowych dookreślania stopnia kwasowości (ph); kolorową kartę kontrolną wartości ph barwną skalę ph; kartę do notowań obserwacji i pomiarów; strzykawkę do mierzenia ilości opadów w ml; zestaw do zbierania opadów (1 pojemniczek do zbierania opadów); 5. Arkusze drzewka decyzyjnego, z postawionym problemem Czy w okolicy naszej szkoły padają kwaśne deszcze? ; 6. Kata pracy Jak określić stopień kwasowości roztworu, czy mieszaniny ; 7. Ćwiczenie 1.: Procesy, jakim ulega w przyrodzie woda, zmieniając swój stan skupienia 8. Ćwiczenie 2.: Obieg wody w przyrodzie ; 9. Ćwiczenie 3.: Co to jest stopień kwasowości? 10. Zestaw do ćwiczeń na lekcji: probówki, statywy, roztwory i mieszaniny: ocet, szampon, sok z koszonej kapusty, woda wapienna, woda ze stawu, płyn do mycia okien, sok pomarańczowy, soda oczyszczana, coca cola, pasta do zębów, woda z kranu; uniwersalne papierki wskaźnikowe, tabela określania stopnia kwasowości oraz odczynu roztworów i mieszanin, barwna skala określania wartości ph; 11. Zestaw do pokazu: probówka, sok z cytryny, woda, uniwersalny papierek wskaźnikowy, tabela określania stopnia kwasowości oraz odczynu roztworów i mieszanin, barwna skala określania wartości ph; 12. Flamastry; 13. Laptop; 14. Projektor multimedialny; 15. Ekran; 16. Film: Jak powstają kwaśne deszcze?, Wydawnictwo Operon lub WSiP; 17. Tekst: Czy lasy w Polsce umierają? ; 18. Arkusze szarego papieru - arkusze metaplanu Co można zrobić, aby zlikwidować lub zmniejszyć problem kwaśnych deszczów? ; 19. Magnesy; 20. Praca domowa (do lekcji pierwszej): Instrukcja wykonania pomiarów; karta obserwacji; arkusz i instrukcję sposobu opracowania wyników; 21. Praca domowa (do lekcji drugiej) zróżnicowana na obowiązkową i dla chętnych; 22. Ankieta ewaluacyjna.

4 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 4 Typ lekcji: Lekcja służąca opracowaniu nowego materiału. Metody i techniki pracy: 1. Metoda projektów; 2. Metoda laboratoryjna; 3. Pokaz; 4. Technika obserwacja bezpośrednia i pomiar; 5. Technika metaplanu; 6. Praca z filmem; 7. Praca z tekstem; 8. Dyskusja panelowa. Formy pracy: 1. Praca w grupie (liczebność grup zależy liczby uczniów w klasie; jednak grupy nie mogą liczyć więcej niż 4 uczniów) Plan lekcji lekcja pierwsza (czas trwania: 45 minut) 1. Sprawy organizacyjne. 2. Nawiązanie do tematu lekcji i wprowadzenie nowego materiału: a) Ćwiczenie 1. Procesy, jakim ulega w przyrodzie woda, zmieniając swój stan skupienia ; b) Ćwiczenie 2. Obieg wody w przyrodzie ; c) Część doświadczalna - Karty pracy Jak określić stopień kwasowości roztworu, czy mieszaniny? ; d) Prezentacja wyników doświadczeń; e) Ćwiczenie 3. Co to jest stopień kwasowości? ; 3. Praca domowa: Nauczyciel rozdaje: Instrukcję wykonania pomiarów; kartę obserwacji; arkusz i instrukcję sposobu opracowania wyników oraz wyjaśnia i tłumaczy, w jaki sposób należy prowadzić badania, opracować i przedstawić wyniki. 4. Ocena pracy uczniów. 5. Porządkowanie klasy. Plan lekcji lekcja druga (czas trwania: 90 minut) 1. Sprawy organizacyjne. 2. Nawiązanie do tematu lekcji i wprowadzenie nowego materiału: a) demonstracja, jak powstaje kwaśny roztwór; b) Prezentacja filmu Jak powstają kwaśne deszcze? c) Prezentacja wyników badań uczniów; d) Tekst Czy lasy w Polsce umierają? ; e) Metaplan Co można zrobić, aby zlikwidować lub zmniejszyć problem kwaśnych deszczów? 3. Integracja: dyskusja Co można robić, aby zlikwidować lub zmniejszyć problem kwaśnych deszczów? 4. Praca domowa 5. Ocena prezentacji i pracy uczniów na lekcji. 6. Porządkowanie klasy.

5 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 5 Przebieg lekcji (lekcja pierwsza czas trwania: 45 minut) Moment lekcji Sprawy organizacyjne Nawiązanie do tematu lekcji i wprowadzenie nowego materiału Środek dydaktyczny Ćwiczenie 1 Procesy, jakim ulega w przyrodzie woda, zmieniając swój stan skupienia Ćwiczenie 2 Obieg wody w przyrodzie Czynności nauczyciela Wita uczniów, prosi o zajęcie miejsc, podanie nieobecnych, wyjęcie książek, zeszytów, itp. Mówi: W przyrodzie woda kołem się toczy, następuje jej ciągły obieg Pyta: W jakich trzech stanach skupienia występuje woda w przyrodzie? Rozdaje schematy procesów, jakim ulega woda w przyrodzie, zmieniając swój stan skupienia Prosi o nazwanie procesów, jakim woda ulega w przyrodzie, zmieniając swój stan skupienia i wykonanie ćwiczenia Pyta: Co jest głównym czynnikiem, powodującym, iż woda w przyrodzie, może zmieniać swój stan skupienia? Rozdaje schemat obiegu wody w przyrodzie i prosi o wykonanie ćwiczenia i wpisanie w odpowiednie miejsca pojęć i terminów związanych z obiegiem wody w przyrodzie Mówi: Woda spada na Ziemię w postaci deszczu, omiegu lub gradu. Jednak może ona być zanieczyszczona. Podaje cel lekcji i metody pracy: na dzisiejszej lekcji, nauczymy się mierzyć stopień kwasowości różnych Czynności ucznia zajmuje miejsce; wyjmuje przybory; dyżurny podaje stan klasy odpowiada analizuje schemat, wykonuje ćwiczenie, nazywa procesy Realizowane cele w zakresie wiadomości umiejętności wymieni trzy stany skupienia, w jakich woda występuje w przyrodzie: stan stały (lód), ciekły i gazowy (para wodna) zdefiniuje procesy, jakim ulega woda w przyrodzie, zmieniając swój stan skupienia: topnienie, krzepnięcie (zamarzanie), parowanie i skraplanie odpowiada określi czynnik: temperatura analizuje schemat, wykonuje ćwiczenie, uzupełnia schemat słucha słucha uporządkuje pojęcia i terminy związane z obiegiem wody w przyrodzie Postawy postawa ładu i porządku

6 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 6 Karty pracy Jak określić stopień kwasowości roztworu, czy mieszaniny? ; probówki z przygotowanymi mieszaniami i roztworami, oraz z wodą, statywy, papierki wskaźnikowe, tabele określania stopnia kwasowości i odczynu roztworów i mieszanin, barwną skalę określania wartości ph roztworów. Dzisiejsza lekcja ma na celu przygotowania was do prowadzenia pomiarów stopnia kwasowości deszczów w domu. Dzięki temu będziecie mogli wykonać projekt badawczy, by przekonać się, czy w okolicy naszej szkoły padają kwaśne deszcze? Dzisiejsza lekcja jest wstępem do projektu badawczego o nawie: Czy w okolicy naszej szkoły padają kwaśne deszcze? Podaje temat lekcji: Czy w okolicy naszej szkoły padają kwaśne deszcze? Dzieli klasę na grupy (zespoły 2-4 osobowe), prosi, by każda z grup wybrała sobie lidera, rozdaje karty pracy z ćwiczeniem do wykonania oraz potrzebne do wykonania ćwiczenia pomoce (papierki wskaźnikowe, probówki z przygotowanymi roztworami i mieszaninami, tabelę określania stopnia kwasowości i odczynu roztworu i mieszaniania, probówki z czystą wodą) kontroluje pracę grup, pomaga poszczególnym grupom słucha i zapisuje temat lekcji w zeszycie wykonuje ćwiczenia zgodnie z poleceniami na karcie pracy, notuje spostrzeżenia, wyciąga wnioski określi odczyn roztworu lub/i mieszaniny wskaźnikowego papierka uniwersalnego określi wartość ph roztworu lub/i mieszaniny za pomocą wskaźnikowego papierka uniwersalnego wykryje, czym jest stopień kwasowości

7 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 7 Ćwiczenie 3 Co to jest stopień kwasowości? Prosi o przedstawienie wyników doświadczeń liderów każdej z grup i uzupełnianie wyników doświadczeń w tabeli w karcie pracy Wyjaśnia, co to jest stopień kwasowości Mówi: Jak kwaśny jest dany roztwór, wyraża się liczbą -liczbą ph. Im niższa jest jej wartość ph, tym roztwór jest kwaśniejszy. Liczba ph może przybierać wartości od 1 do 14. W przypadku wartości ph równej 1 roztwór jest bardzo kwaśny, gdy wartość ph wynosi 7 roztwór jest obojętny, a gdy wartość ph wskazuje 14 to roztwór ma charakter zasadowy. Dla roztworów kwaśnych ph przyjmuje wartości mniejsze od 7, a dla roztworów zasadowych wartości większe od 7. Pyta: Jaką wartość ph miał roztwór octu i soku z cytryny? Pyta: Jaki odczyn ma sok z cytryny, czy ocet? przedstawia wyniki pracy poszczególnych grup, słucha, notuje, uzupełnia tabelę w karcie pracy odpowiada określi wartość ph roztworu octu i soku z cytryny odpowiada określi odczyn, jaki ma roztwór octu i soku z cytryny odpowiada określi wartość ph czystej wody Pyta: Jaką wartość ph mała czysta woda? Pyta: Jaki odczyn ma czysta woda? odpowiada określi odczyn czystej wody Pyta: Jaka wartość ph maił odpowiada określi wartość ph roztwór sody oczyszczanej? roztworu sody Pyta: Jaki odczyn ma roztwór sody oczyszczanej? Rozdaje ćwiczenie 3 Co to jest stopień kwasowości? Prosi o wykonanie ćwiczenia i wklejenie go do zeszytu oczyszczanej odpowiada określi odczyn roztworu sody oczyszczanej wykonuje ćwiczenie i wkleja do zeszytu zdefiniuje pojęcie: stopień kwasowości

8 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 8 Praca domowa Ocena pracy uczniów Porządkowanie klasy Instrukcję wykonania pomiarów Kartę obserwacji Arkusz i instrukcję sposobu opracowania wyników Rozdaje: Instrukcję wykonania pomiarów Kartę obserwacji Arkusz i instrukcję sposobu opracowania wyników Wyjaśnia i tłumaczy, w jaki sposób należy prowadzić badania, opracować i przedstawić wyniki Podsumowuje pracę uczniów i ocenia czyta i analizuje otrzymane instrukcje i materiały, słucha słucha uczniowie porządkują swoje miejsca pracy postawa ładu i porządku

9 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 9 Przebieg lekcji (lekcja druga czas trwania: 90 minut) Moment lekcji Sprawy organizacyjne Nawiązanie do tematu lekcji i wprowadzenie nowego materiału Środek dydaktyczny Probówki, woda, sok z cytryny, uniwersalne papierki wskaźnikowe, tabela określania stopnia kwasowości oraz odczynu roztworów i mieszanin, barwna skala określania wartości ph Czynności nauczyciela Wita uczniów, prosi o zajęcie miejsc, podanie nieobecnych, wyjęcie książek, zeszytów, itp. Demonstruje, w jaki sposób powstaje kwaśny roztwór, wlewając sok z cytryny do probówki z czysta wodą i mieszając Prosi ucznia o zmierzenie ph otrzymanego roztworu oraz o określenie jego odczynu Pyta: Co to jest stopień kwasowości? Wyjaśnia cel lekcji oraz metodę pracy na lekcji: Dzisiaj na zajęciach spróbujemy odpowiedzieć sobie na pytanie: Czy w okolicy naszej szkoły padają kwaśne deszcze? Zaprezentujecie wyniki prowadzonych przez siebie badań i wspólnie zastanowimy się nad tym, jakie są skutki i przyczyny kwaśnych deszczów Podaje temat lekcji: Czy w okolicy naszej szkoły padają kwaśne deszcze? Czynności ucznia zajmuje miejsce; wyjmuje przybory; dyżurny podaje stan klasy słucha i obserwuje uczestniczy w pokazie odpowiada słucha Realizowane cele w zakresie wiadomości umiejętności definiuje pojęcie stopnia kwasowości określi wartość ph roztworu określa odczyn roztworu Postawy postawa ładu i porządku

10 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 10 Film: Jak powstają kwaśne deszcze?, laptop, projektor multimedialny, ekran Tekst: Czy lasy w Polsce umierają? Arkusze metaplanu Flamastry Magnesy Włącza film Prosi o zwrócenie uwagi, na fakt, w jaki sposób powstają kwaśne deszcze, oraz jakie są ich przyczyny i skutki Mówi: Proszę teraz o zaprezentowanie wykonanych przez was posterów i przedstawienie przez liderów, wyników prowadzonych przez was badań i obserwacji Podaje kryteria oceny prezentacji uczniowskich Określa maksymalny czas wystąpienia 10 minut; kontroluje czas Rozdaje każdemu uczniowi tekst Czy lasy w Polsce umierają? oraz arkusz metaplanu i flamastry dla każdej z grup Prosi o wklejenie tekstu do zeszytu Prosi o przeczytanie tekstu i zwrócenie uwagi, na to, jakie są przyczyny kwaśnych deszczów oraz jakie skutki niosą one za sobą skutki dla organizmów żywych: roślin, zwierząt i człowieka Omawia krótko sposób pracy i wykonania metaplanu Określa i kontroluje czas Pomaga poszczególnym grupom ogląda film, słucha, notuje liderzy zespołów prezentują i omawiają wyniki przeprowadzonych badan i obserwacji czyta i analizuje tekst wykonuje metaplan przygotowuje się do dyskusji wykryje, w jaki sposób powstają kwaśne deszcze oceni, jakie są przyczyny kwaśnych deszczów oraz ich skutki dla przyrody prezentuje i omawia wyniki badań oceni, jakie są przyczyny kwaśnych deszczów oraz ich skutki dla przyrody wykryje, w jaki sposób powstają kwaśne deszcze

11 Konspekt lekcji z przyrody dla klasy VI - Czy w okolicy mojej szkoły padają kwaśne deszcze? autor: Jarosław Garbowski 11 Integracja Praca domowa Ocena pracy uczniów Ewaluacja zajęć Porządkowanie klasy Tablica Arkusze metaplanu wykonane przez uczniów Magnesy Kraty z pracą domową Ankieta ewaluacyjna Przyczepia arkusze metaplanu na tablicy Rozpoczyna dyskusję stawiając pytanie problemowe: Co można zrobić, aby zlikwidować lub zmniejszyć problem kwaśnych deszczów? kontroluje przebieg dyskusji, występując w roli prowadzącego i eksperta Zadaje pracę domową zróżnicowaną na obowiązkową i dla chętnych Wyjaśnia pracę domową ocenia pracę uczniów na zajęciach ocenia sposób i jakości prezentacji uczniowskich Rozdaje ankiety ewaluacyjne i prosi o ich anonimowe wypełnienie dyskutuje, argumentuje swoje zadanie, broni swoje zadnia, słucha argumentów innych notuje, analizuje, słucha słucha ocenia zajęcia uczniowie porządkują swoje miejsca pracy wywnioskuje, co może zrobić, aby poprawić stan środowiska naturalnego w swojej okolicy postawa szacunku i tolerancji wobec innych, wobec ich zdania i poglądów postawa ładu i porządku