Komunikacja wspierająca decyzje emerytalne w projektowanych pracowniczych planach kapitałowych

Transkrypt

1 Komunikacja wspierająca decyzje emerytalne w projektowanych pracowniczych planach kapitałowych Andrzej Sołdek, CFA Konferencja Naukowa EDUKACJA FINANSOWA Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 28 września 2017

2 Komunikacja wspierająca decyzje emerytalne w projektowanych planach kapitałowych Plan prezentacji: 1. Pracownicze plany kapitałowe druga szansa 2. Ocena komunikacji i edukacji emerytalnej po wprowadzeniu ofe i produktów indywidualnych 3. Doświadczenia z rynków zagranicznych 4. Rekomendacje dla polskiego rynku 2

3 Pracownicze plany kapitałowe szansa na poprawienia komunikacji i wspieranie decyzji emerytalnych 1. Wprowadzenie powszechnego systemu dobrowolnych III filarowych pracowniczych programów emerytalnych w sektorze przedsiębiorstw : wzrost o 5,5 mln uczestników III filaru systemu emerytalnego przekłada się na udział w III filarze 53% wszystkich pracowników zatrudnionych w gospodarce narodowej na podstawie stosunku pracy domyślne strategie inwestycyjne realizowane przez fundusze o zdefiniowanej dacie (target date funds) zintegrowana centralna elektroniczna ewidencja programów oszczędnościowych przy ZUS: rejestr programów III filarowych IKE, IKZE, IPK oraz PPE i PPK, informacja o saldzie i liczbie jednostek na subkontach w ZUS 2. Nowa szansa na wzrost znajomości zasad emerytalnych, nowych zasad komunikacji i doradztwa dzięki połączeniu sił pracodawców, sektora zarządzającego aktywami, regulatora i instytucji nadzorujących. 3. Istotna rola pracodawców w zwiększeniu zaangażowania pracowników w gromadzenie oszczędności emerytalnych 3

4 Pracownicze plany kapitałowe szansa na poprawienia komunikacji i wspieranie decyzji emerytalnych 1. Charakterystyka oszczędzających na emeryturę: Badania pokazują podobne zachowanie oszczędzających na wszystkich rynkach Ze względu na skomplikowane zagadnienie, niską wiedzę finansową i brak zainteresowania nie podejmują decyzji o wysokości składki, strategii inwestycyjnej, zmianie alokacji ze względu na zmianę sytuacji finansowej, okresu do emerytury, czy sytuacji na rynkach Wymagania zaangażowania rosną wraz ze zbliżaniem się do emerytury wymagana jest decyzja o czasie zakończenia aktywności zawodowej, sposobie konwersji oszczędności w świadczenie. Zwiększa się też zróżnicowanie w sytuacji finansowej i stanowi to wyzwanie dla domyślnych rozwiązań inwestycyjnych 2. Badania m.in. Employee Benefit Research Institute pokazują, że niezależnie od środków dedykowanych na edukację pracowników w okresie 20 lat, inwestowali w ten sam sposób, bez podejmowania przez ten czas decyzji o zmianie alokacji aktywów 4

5 Pracownicze plany kapitałowe szansa na poprawienia komunikacji i wspieranie decyzji emerytalnych 1. Poprawa efektywności można osiągnąć poprzez właściwe zaprojektowanie: automatycznego wzrostu składki, mechanizmu dopłat przez pracodawców domyślnej strategii inwestycyjnej w oparciu o strategie cyklu życia w fazie akumulacji i wypłaty 2. Komunikacja powinna umożliwi wzrost znajomości i zrozumienia procesu oszczędzania na emeryturę i przyczynić się: wzrostu zaufania i zaangażowania dopasowania strategii inwestycyjnej do indywidualnych warunków 5

6 Zmiana systemu emerytalnego w 1999 roku i późniejsze korekty - ocena 1. Zmiana systemu emerytalnego w sposób istotny zwiekszyła zakres decyzji podejmowanych przez uczestników 2. Zakres informacji przekazywanych w informacji rocznej określony jest w ustawie o organizacji funduszy emerytalnej i rozporządzeniu o obowiązkach informacyjnych: OFE/IKZE/DFE: stan rachunku, składki, stopy zwrotu za ostatnie 3,5,10 lat, średnia ważona stopa zwrotu za okres 3 lat, opłaty i koszty za ostatnie 12 miesięcy ZUS: składki, zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne, hipotetyczna emerytura, składki na ofe należne i odprowadzone PPE: procentowy podział składki pomiędzy fundusze, wartość środków zgromadzonych, zestawienie transakcji Zmiana sposobu przekazywania informacji rocznej ofe (na konta on-line) pozwala na zwiększenie częstotliwości i zakresu informacji 6

7 Zmiana systemu emerytalnego w 1999 roku i późniejsze korekty - ocena 1. Badanie focusowe SGH (Chłoń-Domińczak, Kawiński, Stańko, 2013): Bardzo powierzchowna znajomość systemu emerytalnego Negatywna ocena wzoru informacji rocznej (niewielka wartość poznawcza informacji, niezrozumienie podstawowych danych: jednostka rozrachunkowa, średnia ważona stopa zwrotu) 2. Badanie fokusowe Aviva 2012: Potrzebny jest większy zakres informacji Oczekiwanie zintegrowanej informacji rocznej o wszystkich składnikach oszczędności emerytalnych i możliwości korzystania z kalkulatorów emerytalnych na stronach internetowych instytucji zarządzających 3. Deutsche Bank 2012 nie czują się dobrze poinformowani o zmianach w systemie emerytalnym 4. Niski poziom wiedzy i świadomości emerytalnej Polaków (Czapiński, Góra Świadomość emerytalna Polaków 5. Komunikacja rządu przy wprowadzaniu zmian w systemie emeytalnym: Obniżenie zaufania do kapitałowej części inwestycje na rynkach kapitałowych to hazard Spór o metodologię oceny wyników inwestycyjnych ofe i waloryzacji kont 7 ZUS

8 Doświadczenia zagraniczne: 1. Szwecja: pomarańczowa koperta plus strona internetowa pokazująca oszczędzającemu wszystkie składowe portfela emerytalnego: państwowe, pracownicze i indywidualne zrealizowana jako wspólne przedsięwzięcie branży finansowej i rządu. Możliwości korzystania z kalkulatorów emerytalnych na stronach internetowych instytucji zarządzających. Według Swedish Pension Agency Survey 2011 dzięki przekazywaniu informacji o zasadach funkcjonowania systemu państwowego i prognozowanej wysokości świadczeń w okresie nastąpił wzrost z 32% do 49% deklarujących, że rozumieją system, a wzrost zaufania do systemu wzrósł z 48% do 62%. 2. Zintegrowane dane o produktach emerytalnych w Norwegii, Danii, Belgii i od 2019 w UK 3. Managed accounts w US realizują strategie inwestycyjną uwzględniając wszystkie składniki portfela emerytalnego gromadzone przez podmioty świadczące usługę depozytową 4. Aon Hewitt Help in Defined Contribution Plans : członkowie funduszy wykorzystujący target date funds, managed accounts i doradztwo on-line osiągają wyniki inwestycyjne lepsze niż osoby podejmujące decyzje samodzielnie 8

9 Rekomendacje 1. Zakres informacji w zintegrowanej informacji rocznej i centralnej bazie: Informacje o składce, wartości zgromadzonych środków, alokacji aktywów i projekcje świadczeń dotyczące wszystkich składników oszczędności emerytalnych Proste, praktyczne reguły jako benchmarki: 70% stopy zastąpienia (OECD) Stopa procentowa składek odprowadzanych łącznie do wynagrodzenia np. połowa wieku tj. 40 latek powinien oszczędzać 20% wynagrodzenia Benchmark dla oszczędności, jakie powinien mieć zgromadzone na poszczególnych etapach życia np. model Fidelity w wieku 30lat oszczędności powinny wynosić 1 x wynagrodzenie roczne, w wieku 35 x2, 40x3,45x4, 50x6, 55x7, 60x8, 67x10 Benchmarkiem dla alokacji aktywów w części kapitałowej portfela emerytalnego średnia rynkowa alokacja w strategii funduszy o zdefiniowanej dacie Kalkulatory w oparciu o zgromadzone środki i projektowane przyszłe składki 2. Celem informacji jest zwiększenie zrozumienia mechanizmów oszczędzania emerytalnego i zachęcenie do oszczędzania 3. Ma podpowiedzieć klientowi ile i jak oszczędzać poprzez informowanie: Jaki jest cel docelowa stopa zastąpienia Jakiego poziomu świadczeń powinien oczekiwać Czy jest na właściwej ścieżce od osiągnięcia celu Czy ma właściwą alokację aktywów 9

10 Rekomendacje 4. Informacja o alokacji całego portfela emerytalnego powinna być udostępniania zarządzającym pracowniczymi planami kapitałowymi w celu optymalizacji alokacji aktywów na poziomie całego portfela (A. Sołdek Asset allocation in the Polish pension system, 2015) 5. Rozwój technologii powinien sprzyjać uwzględnianiu innych uwarunkowań poza wiekiem przy wyborze strategii inwestycyjnych Struktura oszczędności emerytalnych Alokacja oszczędności emerytalnych 19% 27% 12% 34% 8% ZUS OFE subkonto ZUS PPE 28% 26% 46% zobowiązania publiczne obligacje korporacyjne i depozyty akcje IKE + IKZE 10