CO ZROBIĆ, ŻEBY SIĘ UDAŁO? Emerytalne Konto Oszczędnościowe sposobem na wyższą emeryturę

Transkrypt

1 CO ZROBIĆ, ŻEBY SIĘ UDAŁO? Emerytalne Konto Oszczędnościowe sposobem na wyższą emeryturę

2 III filar emerytalny ewolucja systemu PRACOWNICZE PROGRAMY EMERYTALNE INDYWIDUALNE KONTA EMERYTALNE INDYWIDUALNE KONTA ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO funkcjonują od 1999 r. funkcjonują od 2004 r. funkcjonują od 2012 r. prowadzone przez pracodawców dla pracowników oszczędzanie indywidualne oszczędzanie indywidualne składka podstawowa do 7% wynagrodzenia uczestnika, limit składki dodatkowej ,00 zł limit wpłat w 2012 r. wynosi ,00 zł limit wpłat w 2012 r. wynosi 4.030,80 zł 2

3 Oszczędności zgromadzone w III filarze PPE (dane wg stanu na r.) wartość aktywów: 6,6 mld zł; liczba uczestników: 344,6 tys. osób; średnia wartość środków na rachunku uczestnika PPE wynosi nieco ponad 19 tys. zł; IKE (dane wg stanu na r.) wartość aktywów: 2,8 mld zł; liczba otwartych rachunków: 814,4 tys.; średnia wartość środków na rachunku IKE wynosi 3,4 tys. zł; 3

4 Oszczędności zgromadzone w III filarze IKZE (dane wg stanu na r.) wartość aktywów: 5,5 mln zł; liczba rachunków, na które faktycznie dokonano wpłaty: 12,2 tys. 4

5 III filar niedostatki systemu uczestnictwo w III filarze nie jest powszechne: liczba aktywnych zawodowo objętych systemem PPE wynosi 2,1%, natomiast IKE 5%; wysokie obciążenie pracowników i pracodawców składkami emerytalnymi do obowiązkowej części systemu nie skłania do dodatkowego oszczędzania; niewielkie zachęty podatkowe; przyczyny strukturalne: bezrobocie, brak tradycji długoterminowego oszczędzania i niski poziom oszczędności. 5

6 Jak upowszechnić III filar? III filar to z założenia wszelkie formy dodatkowego oszczędzania, wspierane w jakimś zakresie przez państwo, gdzie zgromadzone środki będą wykorzystywane w okresie po zakończeniu aktywności zawodowej; upowszechnienie III filara może być realizowane poprzez zmianę zasad funkcjonowania dotychczasowych instytucji utworzonych dla realizacji ww. celów, bądź poprzez uzupełnienie systemu o nowe formy oszczędzania; nowe formy oszczędzania powinny wypełniać lukę w dotychczasowym systemie i aktywizować osoby, dla których istniejące produkty są niedostępne bądź nieatrakcyjne. 6

7 Nowy produkt emerytalny - cechy zestandaryzowana formuła oszczędzania; prosta konstrukcja prawna; produkt skierowany do wszystkich obywateli, ze szczególnym uwzględnieniem jego dostępności także dla osób gorzej sytuowanych; jednolita wysokość składki, określona na przystępnym poziomie; wpłaty dokonywane przez oszczędzającego, z jednoczesną możliwością ich uzupełnienia przez pracodawcę sensu largo; zintegrowany system zachęt podatkowych dla pracowników i pracodawców. 7

8 Emerytalne Konto Oszczędnościowe - założenia 1. Zaprogramowany system wpłat - produkt zestandaryzowany wariant EKO 3x50 lub 2x50: składka podstawowa 50 zł, wnoszona przez oszczędzającego, składka dodatkowa 50 zł, także wnoszona przez oszczędzającego, jednakże podlegająca odliczeniu od podstawy opodatkowania oszczędzającego, składka uzupełniająca 50 zł, finansowana przez pracodawcę sensu largo; jest traktowana jako koszt uzyskania przychodu przez pracodawcę i nie jest uwzględniana w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne; w wariancie EKO 3x50 pracodawca, na zasadzie dobrowolności, współuczestniczy w zabezpieczeniu emerytalnym pracownika; w wariancie EKO 2x50 wpłaty wnosi jedynie oszczędzający; wysokość składki wnoszonej do EKO będzie podlegać waloryzacji; składki wnoszone comiesięcznie; roczne wpłaty w wariancie EKO 3x zł, w wariancie EKO 2x zł. 8

9 Oszczędności zgromadzone na EKO symulacja Założenia: wariant EKO 3x50 wpłata w pierwszym roku oszczędzania: zł; waloryzacja wpłat: 4%, roczna okres oszczędzania: 40 lat; stopa zwrotu: 6,5%, roczna; okres oszczędzania 40 lat wartość zgromadzonych środków 548 tys. zł 9

10 Emerytalne Konto Oszczędnościowe założenia c.d. 2. Rozwiązania fiskalne: Opodatkowanie wpłat - system mieszany (E/T): połowa (50 zł) składki wnoszonej przez oszczędzającego podlega odliczeniu od podstawy opodatkowania ulga podatkowa (E); połowa (50 zł) składki wnoszonej przez oszczędzającego jest finansowana z wynagrodzenia po opodatkowaniu i nie podlega odliczeniu (T); od składki finansowanej przez pracodawcę (50 zł) oszczędzający byłby zobowiązany uiścić podatek (T). Wypłaty z EKO nieopodatkowane (E). Zysk z inwestycji kapitałowych nieopodatkowany (E). 10

11 III filar aktualne rozwiązania fiskalne PRACOWNICZE PROGRAMY EMERYTALNE INDYWIDUALNE KONTA EMERYTALNE INDYWIDUALNE KONTA ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO - wpłaty opodatkowane (konieczność zapłaty podatku dochodowego od składki finansowanej przez pracodawcę, składka dodatkowa finansowana z wynagrodzenia po opodatkowaniu) - zwolnienie oszczędności z podatku od zysków kapitałowych - wypłata nieopodatkowana - wpłaty opodatkowane (podatek pobierany od przychodu oszczędzającego, z którego pochodzi składka) - zwolnienie oszczędności z podatku od zysków kapitałowych - wypłata nieopodatkowana - wpłaty podlegają odliczeniu od podstawy opodatkowania ulga podatkowa - wypłata (wpłacony kapitał i osiągnięte zyski inwestycyjne) opodatkowane TEE (podatek przy wejściu do systemu) TEE (podatek przy wejściu do systemu) EET (podatek przy wyjściu z systemu) 11

12 Emerytalne Konto Oszczędnościowe założenia c.d. 3. Produkt o charakterze powszechnym: możliwość przystąpienia do EKO wszystkich obywateli, którzy ukończyli 16 rok życia, bez względu na formę zatrudnienia (m.in. stosunek pracy, stosunek zlecenia, umowa o dzieło), możliwość partycypacji pracodawców sensu largo w zabezpieczeniu emerytalnym pracowników (osoby fizyczne prowadzące dział. gosp., zleceniodawcy, przyjmujący zamówienie o dzieło, spółki prawa handlowego, stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie itp.). 4. Dostęp do oszczędności w okresie emerytalnym: kryterium wieku wypłata środków zgromadzonych na EKO w wieku 60 lat, możliwość wcześniejszej wypłaty (uzyskanie wcześniejszych uprawnień emerytalnych i ukończenie 55 roku życia, uzyskanie uprawnień rentowych), kryterium minimalnej ilości wpłat uprawnienia do wypłaty uzyskiwane pod warunkiem dokonania przez oszczędzającego co najmniej 36 wpłat na EKO w dowolnych latach kalendarzowych. 12

13 Emerytalne Konto Oszczędnościowe założenia c.d. 5. Środki zgromadzone na EKO są własnością oszczędzającego może nimi dysponować: możliwość nieograniczonego dokonywania wypłat transferowych do innych instytucji finansowych prowadzących EKO, możliwość wycofania środków w dowolnym momencie (pod rygorem uiszczenia zobowiązań podatkowych), możliwość wskazania osób uprawnionych do otrzymania środków w przypadku śmierci oszczędzającego. 13

14 Emerytalne Konto Oszczędnościowe założenia c.d. 6. Szeroki katalog możliwości inwestycyjnych w ramach EKO: fundusz inwestycyjny, dobrowolny fundusz emerytalny, zakład ubezpieczeń na życie (ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym), bank (lokata), samodzielne inwestycje na rynku kapitałowym. 7. EKO to konstrukcja działająca na podstawie umowy/-ów zawartej/-ych: pomiędzy oszczędzającym a instytucją finansową umowa o prowadzenie EKO (umowa podstawowa), pomiędzy pracodawcą a oszczędzającym o wnoszenie przez pracodawcę składki uzupełniającej (umowa dodatkowa) jedynie w przypadku EKO 3x50. 14

15 Skutki ekonomiczne wprowadzenia EKO -wpływ na stopę zastąpienia Wzrost łącznej wysokości emerytury (oraz stopy zastąpienia) z trzech filarów w zależności od czasu oszczędzania w EKO: Czas oszczędzania na EKO 20 lat 25 lat 30 lat 35 lat 40 lat wariant 3x50 wariant 2x50 13,2% 17,6% 22,5% 28,1% 34,4% 8,8% 11,7% 15,0% 18,7% 22,9% Założenia: - 40 lat opłacania składek w I i II filarze, - średnie wynagrodzenie w wysokości zł brutto, - wzrost wynagrodzenia na poziomie 4% rocznie, - waloryzacja w FUS oraz na subkoncie 4% rocznie, - stopa zwrotu w II i III filarze na poziomie 6,5% rocznie, - składka odprowadzana do II filaru 3,5% podstawy wymiaru składki - składka w III filarze waloryzowana wzrostem wynagrodzeń. 15

16 Skutki ekonomiczne wprowadzenia EKO oszacowanie kosztów budżetowych Liczba uczestników EKO oraz odpisy podatkowe w pierwszych 10 latach funkcjonowania EKO. Rok Razem Liczba osób przystępujących do programu EKO 400,0 250,0 100,0 50,0 35,0 34,5 34,0 33,5 33,0 30,0 w i-tym roku (tys. osób) Liczba osób w programie EKO na koniec roku 400,0 650,0 750,0 800,0 835,0 869,5 903,5 937,0 970, ,0 (tys. osób) Wartość obecna odpisu PIT w i-tym roku (tys. zł) Wartość obecna odpisu CIT w i-tym roku (tys. zł) Wartość obecna odpisu PIT+CIT (tys. zł) Założenia: -liczba osób przystępujących do EKO będzie największa w pierwszych latach, a później wielkość ta ustabilizuje się na niższym poziomie (1 rok - 40%, 2 rok 25%, 3 rok - 10%, a w następnych latach od 5% do 3%), -stawka podatku PIT i CIT stała w analizowanym okresie (odpowiednio: 18%, 19%), -wartości obecne obliczone zostały przy zastosowaniu czynnika dyskontowego odpowiadającego rocznej stopie procentowej 4%. 16

17 EKO mocne strony 1. Produkt dla każdego, a w szczególności dla średnio i mniej zarabiających Dzięki przystępnemu poziomowi składki i założonemu z góry programowi wpłat produkt przejrzysty i dostępny dla wszystkich, także mniej zamożnych i mających mniejsze doświadczenie na rynku finansowym obywateli. 2. Nowoczesny produkt emerytalny Koncepcja łącząca ideę indywidualnej przezorności obywatela i planu emerytalnego jako części nowoczesnego pakietu socjalnego oferowanego przez pracodawcę. 3. Produkt z przywilejami o charakterze finansowym - dla oszczędzających: ulga podatkowa i brak opodatkowania wypłat, - dla pracodawców partycypujących w zabezpieczeniu emerytalnym pracowników możliwość zaliczenia składki uzupełniającej do kosztów uzyskania przychodu pracodawcy oraz brak ozusowania składki uzupełniającej. 17

18 EKO mocne strony 4. Produkt dostosowany do zróżnicowanych potrzeb Dzięki możliwości gromadzenia oszczędności w różnych typach instytucji finansowych, od banków poczynając na indywidualnych rachunkach inwestycyjnych kończąc, EKO można dostosować do potrzeb osób w różnym wieku, ze zróżnicowaną skłonnością do ryzyka i oczekiwaniami inwestycyjnymi. 5. Produkt o istotnym znaczeniu systemowym systematyczność wpłat i długi horyzont oszczędzania, nawet niewielkich kwot, będzie sprzyjać generowaniu znaczących dodatkowych oszczędności emerytalnych, które będą stanowić istotne uzupełnienie systemu emerytalnego, dzięki przystępnemu poziomowi składek i dywersyfikacji wpłat pomiędzy oszczędzającego i pracodawcę, obciążenia związane z finansowaniem składek nie powinny być uznawane za nadmierne. Także obciążenia budżetu państwa, ze względu na przyznanie prawa do odliczeń od podatku tylko dla części środków, powinny być uznane za akceptowalne, zastosowany w EKO mechanizm ulgi podatkowej powinien zaktywizować i skłonić do oszczędzania osoby, które dotychczas nie gromadziły dodatkowych oszczędności emerytalnych, zwiększenie podaży oszczędności zbiorowych, które inwestowane przez rynki finansowe/banki, służą do finansowania wzrostu gospodarczego (w skali 25 lat dodatkowe 105 mld. zł*). * wartość obecna przy stopie dyskonta 4% 18