Grupowe (od 1999) Pracownicze programy emerytalne. Indywidualne konto emerytalne. Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego PPE IKE IKZE

Transkrypt

1 Rodzaje kwalifikowanych programów emerytalnych PPE Grupowe (od 1999) Pracownicze programy emerytalne IKE Indywidualne (od II poł 2004) Indywidualne konto emerytalne IKZE Indywidulane (od stycznia 2012) Indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego W jakich formach występują kwalifikowane programy emerytalne? FORMA PROGRAMU PPE IKE IKZE Dostępność ograniczona swobodna Ilość kont Składka dowolna, ale jedno u danego pracodawcy pracodawca: podstawowa jednakowe zasady pracownik: dodatkowa deklarowana - ograniczona Formy ubezpieczenie na życie z UFK, fundusz inwestycyjny pracowniczy fundusz emerytalny jedno (z ulgą) Dobrowolna ograniczona jedno (z ulgą) Dobrowolna - ograniczona ubezpieczenie na życie z UFK fundusz inwestycyjny rachunek oszczędnościowy rachunek inwestycyjny dobrowolny fundusz emerytalny (od 2012) 1

2 Pracowniczy program emerytalny programy tworzone w celu gromadzenia środków uczestnika przeznaczonych do wypłaty, rozwiązania instrumentalne i instytucjonalne ograniczają się do fazy akumulacyjnej, uczestnikiem takiego programu może być pracownik lub inna osoba, czyli osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowo- akcyjnej i komandytowej odpowiadający bez ograniczenia, jeżeli podlega obowiązkowi ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, ale pod warunkiem, że prowadzi taki program dla swoich pracowników, formy: pracowniczy fundusz emerytalny, ubezpieczenie na życie z UFK, fundusz inwestycyjny mają charakter zewnętrznych funduszy zbiorowego inwestowania, Kwalifikowane programy emerytalne wnioski z analizy rozwiązań instytucjonalnych Nie są to pełne programy emerytalne, gdyż nie obejmują one fazy wypłat, czyli amortyzacji kapitału emerytalnego. Pozwalają na to przyjęte rozwiązania w zakresie zasad określania wartości świadczenia, czyli przyjęcia jako podstawowy metody zdefiniowanej składki, która umożliwia: zdjęcie z podmiotu organizującego program emerytalny ryzyka utraty równowagi finansowej programu w fazie wypłat, rozdzielenie fazy akumulacji kapitału oraz fazy jego amortyzacji na dwa odrębne programy. 2

3 PRACOWNICZY FUNDUSZ EMERYTALNY może być tworzony tylko i wyłącznie przez pracownicze towarzystwa emerytalne. posiada osobowość prawną, a jego wyłącznym celem działalności jest gromadzeni środków pieniężnych, ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego oraz wyplata emerytur kapitałowych, aktywa funduszu są wyodrębnione z masy majątkowej podmiotu zarządzającego, co zwiększa bezpieczeństwo powierzonych mu środków opierają swój mechanizm działania na rozwiązaniach stosowanych w przypadku otwartych funduszy inwestycyjnych PRACOWNICZY FUNDUSZ EMERYTALNY A INNE FORMY PPE w przypadku pozostałych PPE możliwe jest wykorzystanie w ramach jednej umowy z towarzystwem funduszy inwestycyjnych lub zakładem ubezpieczeń na życie większej liczby funduszy do lokowania składek pracowników, mogą lepiej dostosowywać się do potrzeb klienta, W przypadku funduszy inwestycyjnych wykorzystywane są najczęściej specjalistyczne otwarte fundusze inwestycyjne, które podobniej jak pracownicze fundusze emerytalne są wyodrębnione z majątku podmiotu zarządzającego, różnorodność oferty tych funduszy polega na oferowanym celu działalności lokacyjnej, a także na odmiennym profilu ryzyka, podobną do otwartych funduszy inwestycyjnych ofertę pod względem inwestycyjnym oferują ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe, 3

4 Grupowe ubezpieczenie na życie z UFK jako PPE oferowane są one jako składnik akumulacji składki oszczędnościowej w umowach ubezpieczenia na życie, różni się od pozostałych form PPE tym, że łączy w sobie ubezpieczenie na życie, które daje ochronę ubezpieczeniową na wypadek śmierci i/lub z tytułu dożycia, ochrona podstawowa może być rozszerzona o ryzyko dodatkowe związane z nieszczęśliwym wypadkiem lub chorobą, kapitał emerytalny może być ubezpieczony, czyli że określona w umowie ubezpieczenia jego wysokość będzie wpłacona niezależnie od tego, jakie będą wyniki działalności lokacyjnej ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. Grupowe ubezpieczenie na życie z UFK a inne formy PPE Istotna różnica: status UFK. Podobnie jak fundusze inwestycyjne czy pracownicze fundusze emerytalne mają one charakter funduszy umownych, otwartych, jednak nie mają one wyodrębnienia majątkowego z masy majątkowej zakładu ubezpieczeń na życie, gdyż nie posiadają osobowości prawnej. natomiast są one wyodrębnione rachunkowo, przede wszystkim ze względu na brak ograniczeń inwestycyjnych nakładanych na zakłady ubezpieczeń na życie, co pozwala na zwiększenie oferty inwestycyjnej, środki ulokowane w UFK są częścią masy upadłościowej zakładu ubezpieczeń. na ubezpieczycieli oferujących ubezpieczenia na życie nakładane są szczególne wymogi kapitałowe, które powinny zabezpieczyć interesu ubezpieczonych i uposażonych, świadczenie z ubezpieczenia na życie podlega częściowo ochronie z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. 4

5 Grupowe ubezpieczenie na życie z UFK jako PPE SZCZEGÓLNE WYMOGI ze względu na dodatkowe koszty programy jakie generuje ochrona ubezpieczeniowa, nałożone zostały dodatkowe ograniczenia związane z taką umową, która musi przewidywać: niepotrącanie kosztów ochrony ubezpieczeniowej ze środków zgromadzonych w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym w przypadku nieopłacenia składki ubezpieczenia na życie oraz związanego z ryzykiem chorobowym i wypadkowym, przeznaczanie co najmniej 85% każdorazowej składki podstawowej na ubezpieczeniowy fundusz kapitałowy oraz co najmniej 1% składki na pokrycie kosztów ochrony ubezpieczeniowej, Grupowe ubezpieczenie na życie z UFK jako PPE SZCZEGÓLNE WYMOGI pobieranie z aktywów ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, opłat związanych wyłącznie z pokryciem kosztów transakcyjnych i opłat z tytułu jego zarządzania, otrzymanie przez uczestnika ochrony ubezpieczeniowej w przypadku nieterminowego przekazania składki ubezpieczeniowej przez pracodawcę utrzymanie ochrony ubezpieczeniowej przez okres co najmniej 45 dni od dnia wymagalności składki, a po tym terminie ochrona ubezpieczeniowa może ulec zawieszeniu pod warunkiem, że zakład ubezpieczeń przed dniem ustania ochrony ubezpieczeniowej przekaże pracodawcy informację o fakcie jej zawieszenia, brak możliwości przeznaczenia składki dodatkowej na ochronę ubezpieczeniową. 5

6 INDYWIDUALNE KWALIFIKOWANE PROGRAMY EMERYTALNE Mają dwie formy: (1) IKE, (2) IKZE. IKE (IKZE) jest to wyodrębniony: zapis w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego, rachunek papierów wartościowych lub inny rachunek, na którym zapisywane są instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi oraz rachunek pieniężny służący do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską, rachunek w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym, rachunek bankowy w banku, rachunek w dobrowolnym funduszu emerytalnym (od stycznia 2012) mogą być prowadzone na podstawie umowy zawartej z: funduszem inwestycyjnym, podmiotem prowadzącym działalność maklerską, bankiem, zakładem ubezpieczeń na życie, Dobrowolnym funduszem emerytalnym (od stycznia 2012). INDYWIDUALNE KWALIFIKOWANE PROGRAMY EMERYTALNE IKE i IKZE są programami indywidualnymi, gdyż na danym programie oszczędności może gromadzić wyłącznie jedna osoba. Przed zawarciem umowy o IKE czy IKZE osoba fizyczna składa oświadczenie, że: nie gromadzi oszczędności na innym IKE (IKZE) w innej instytucji finansowej, gromadzi oszczędności na innym IKE (IKZE), podając równocześnie nazwę tej instytucji i potwierdzając, że dokona wypłaty transferowej. 6

7 IKE oraz IKZE w FUNDUSZACH INWESTYCYJNYCH Oszczędzający może zawierać umowy o prowadzenie IKE lub IKZE z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych Łączna suma wpłat do funduszy w danym roku kalendarzowym nie może przekroczyć kwoty limitu określonego w przepisach prawa. Oszczędzający może przenosić środki między funduszami zarządzanych przez to samo towarzystwo. IKE oraz IKZE w formie UMOWY UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE Z UFK do celów prowadzenia IKE (IKZE) może zostać wykorzystana umowa zawarta wcześniej, przed podpisaniem umowy o IKE (IKZE), ale pod warunkiem, że środki gromadzone w ramach tych programów będą odrębnie ewidencjonowane, a ubezpieczyciel zapewni możliwość przeniesienia środków do innej instytucji finansowej. zakład ubezpieczeń nie może pokrywać kosztów ochrony ubezpieczeniowej z części składki ubezpieczeniowej stanowiącej wpłatę do IKE, z aktywów ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego mogą być pobierane wyłącznie koszty związane z działalnością lokacyjną oraz opłata za zarządzanie, przeniesienie IKE (IKZE) do innej instytucji finansowej nie może być powodem wypowiedzenia umowy ubezpieczenia na życie, środki wpłacane na IKE (IKZE) mogą być równocześnie lokowane na kilku ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych prowadzonych przez dany zakład ubezpieczeń na życie. 7

8 IKE oraz IKZE w formie UMOWY RACHUNKU BANKOWEGO MUSI TO BYĆ RACHUNEK OSZCZĘDNOŚCIOWY IKE oraz IKZE w PODMIOCIE PROWADZĄCYM DZIAŁALNOŚĆ MAKLERSKĄ musi dotyczyć świadczenia usług polegających na: wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, prowadzenia rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego, do celu prowadzenia IKE (IKZE) może być wykorzystana umowa wcześniej zawarta, pod warunkiem wyodrębnionego ewidencjonowania środków wpłacanych na IKE. WYKORZYSTANIE ZGROMADZONYCH OSZCZĘDNOŚCI WYPŁATA jednorazowe lub ratalne wycofanie środków dokonane przez oszczędzającego lub osobę uprawnioną (osoby uprawnione) w przypadku śmierci oszczędzającego, WYPŁATA TRANSFEROWA przeniesienie środków, tj. przez oszczędzającego z jednego IKE do innego IKE, przez oszczędzającego z jednego IKZE do innego IKZE, przez pracownika z jednogo PPE do innego PPE, przez oszczędzającego z (do) IKE do (z) pracowniczego programu emerytalnego, przez uprawnionego do IKE lub pracowniczego programu emerytalnego z IKE zmarłego, przez uprawnionego z do IKZE z IKZE zmarłego, konwersja jednostek uczestnictwa między funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo towarzystwo funduszy inwestycyjnych rejestrowanych w ramach tego samego IKE (IKZE). ZWROT wycofanie całości środków, jeżeli nie zachodzą przesłani wypłaty lub wypłaty transferowej 8

9 WYPŁATA oszczędności z PPE wypłaty środków, czyli wykorzystanie ich zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem, którym zasadniczo jest osiągnięcie określonego wieku lub nabycie prawa do emerytury lub ewentualnie śmierć uczestnika programu, można dokonać: na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat, na wniosek uczestnika po przedstawieniu przez niego decyzji o przyznania prawa do emerytury i po ukończeniu 55 roku życia, w przypadku ukończenia przez uczestnika 70 lat, jeżeli wcześniej nie wystąpił z wnioskiem o wypłatę środków, na wniosek osoby uprawionej, w przypadku śmierci uczestnika WYPŁATA oszczędności z IKE wypłata może być dokonana na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub nabyciu przez niego uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia, ale dodatkowo musi być spełniony jeden z warunków: dokonywania wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia przez oszczędzającego wniosku o dokonanie wypłaty, na wniosek osoby uprawnionej w przypadku śmierci oszczędzającego. 9

10 WYPŁATA oszczędności z IKZE wypłata może być dokonana: na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 65 oraz pod warunkiem dokonywania wpłat przez co najmniej 5 latach kalendarzowych na wniosek osoby uprawnionej w przypadku śmierci oszczędzającego. WYPŁATA z IKE (IKZE) pozostałe uwagi wypłata może być dokonana jednorazowo lub w ratach, oszczędzający, który dokonał wypłaty jednorazowej lub pierwszej raty nie może ponownie założyć IKE (IKZE), Oszczędzający nie może dokonywać wpłat na IKE (IKZE), z którego dokonał wypłaty pierwszej raty. wypłata w ratach oszczędności zgromadzonych w IKZE następuje przez co najmniej 10 lat, Jeżeli wpłaty na IKZE były dokonywane przez mniej niż 10 lat, wypłata w ratach może być rozłożona okres równy okresowi, w jakim były dokonywane wpłaty. 10

11 WYPŁATA TRANSFEROWA wypłata transferowa, czyli przeniesienie środków pomiędzy programami emerytalnymi, dokonanie wypłaty transferowej oznacza równocześnie rezygnację z udziału w dotychczasowym programie emerytalnym, gdyż operacja ta zawsze dotyczy całości zgromadzonych środków. w przypadku programu pracowniczego nie można dokonać wypłaty transferowej, jeżeli pracownik pozostaje w stosunku pracy z pracodawcą prowadzącym dany program. ZWROT ŚRODKÓW zwrot środków, który dokonywany jest w przypadku, gdy nie można dokonać wypłaty lub wypłaty transferowej, w przypadku IKE (IZKE) może on dotyczyć części lub całości zgormadzonych w ramach programu oszczędności w przypadku pracowniczego programu emerytalnego dokonywany jest tylko w przypadku likwidacji programu. 11

12 SKŁADKA W PPE Oszczędności emerytalne w pracowniczych programach emerytalnych mogą być budowane za pomocą składki podstawowej oraz składki dodatkowej. Pierwszą z nich opłaca pracodawca zgodnie z częstotliwością wypłacania danego składnika wynagrodzenia. Wysokość tej składki jest ustalana w jednakowy sposób dla wszystkich uczestników programu, nie może jednak przekroczyć 7% wynagrodzenia uczestnika. Składkę dodatkową deklaruje, jeżeli program tego nie zabrania, pracownik i opłaca ze swoich środków, przy czym potrącana jest ona z wynagrodzenia po opodatkowaniu. Jednak suma składek dodatkowych nie może przekroczyć w danym roku kalendarzowym 4,5 krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia prognozowanego w gospodarce określonego w ustawie budżetowej (nie wlicza się do tego limitu wypłat transferowych). SKŁADKA W IKE wpłaty dokonywane w ciągu roku kalendarzowego nie mogą przekroczyć od 2009 roku trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej zapisanego w ustawie budżetowej. w latach limit ten wynosił 1,5 krotności tego wynagrodzenia. powstałe nadpłaty instytucja finansowa prowadząca indywidualne konto emerytalne jest zobowiązania do ich zwrotu na zasadach określonych w umowie o prowadzenie tego rachunku 12

13 SKŁADKA W IKZE wpłaty dokonane w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej równowartości 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni, jeżeli ww. kwota nie przekracza 4% równowartości 12- krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę ogłoszonego w terminie do dnia 15 września poprzedniego roku kalendarzowego, oszczędzający może dokonać w roku kalendarzowym wpłaty do wysokości 4% równowartości 12- krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w poprzednim roku kalendarzowym. ULGI PODATKOWE W KWALIFIKOWANYCH PROGRAMACH EMERYTALNYCH - składka PPE składka podstawowa stanowi dla pracodawcy koszt uzyskania przychodu, a od wpłacanej składki nie nalicza się składek na ubezpieczenie społeczne, PPE składa dodatkowa opłacana jest z dochodu po opdatkowaniu, IKE brak ulgi, za to dochody z oszczędności wolne są od podatku od zysków kapitałowych, IKZE składka jest odliczana od dochodu przed opodatkowaniem (ulga podatkowa od dochodu). 13