Wykształcenie kobiet i mężczyzn a dzietność

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wykształcenie kobiet i mężczyzn a dzietność"

Bogumił Olejnik
6 lat temu
Przeglądów:

1 Beata Osiewalska* Wykształcenie kobiet i mężczyzn a dzietność *Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie Od opuszczenia domu rodzinnego do przejścia na emeryturę. Życie Polaków w świetle danych z badania ankietowego Generacje i Rodziny (GGS-PL) Warszawa, 26 czerwca 2017

wpływu poziomu wykształcenia na dzietność dotyczy wyłącznie kobiet, a nie par Wpływ na dzietność pary mogą mieć

2 Wykształcenie par a dzietność Istnieje silna zależność między poziomem wykształcenia a liczbą posiadanych dzieci Większość dotychczasowych analiz nt. wpływu poziomu wykształcenia na dzietność dotyczy wyłącznie kobiet, a nie par Wpływ na dzietność pary mogą mieć zarówno indywidualne cechy obojga partnerów, jak i relacja między nimi Zbadanie, w jaki sposób kształtuje się dzietność par w zależności od wykształcenia obojga partnerów, wydaje się być kluczowe

3 Pytania badawcze 1. Czy pary z wykształceniem wyższym mają mniej dzieci niż pary z wykształceniem podstawowym? Dłuższy proces kształcenia i późniejsze wejście na rynek pracy (zob. Rybińska 2016) oraz związane z nimi opóźnianie rodzicielstwa (Bobrowicz 2016, Mynarska i Brzozowska 2016) Wzrost trudności w realizacji planów rodzicielskich wraz z wiekiem (Tymicki 2016) Większe koszty alternatywne posiadania potomstwa Wyższe aspiracje względem dzieci i związane z nimi większe nakłady finansowe i czasowe 2. Czy pary, w których kobieta jest lepiej wykształcona od mężczyzny, mają mniej dzieci? Tradycyjny pogląd na role płci prowadzi do podwójnego obciążenia kobiet (mężczyzna odpowiedzialny za utrzymanie rodziny, kobieta za opiekę nad domem i dziećmi, zob. Kocot-Górecka 2016) Wysokie koszty alternatywne posiadania dzieci, występujące szczególnie przy małym wsparciu partnera w realizacji obowiązków domowych i opiece nad dziećmi

4 Dane i metoda badawcza Z dwóch rund badania GGS-PL (GGS-PL1 i GGS-PL2) wybrano pary, w których kobieta jest w wieku co najmniej 40 lat (roczniki ), czyli takie, dla których można już określić całkowitą liczbę dzieci Stosując płotkowy model Poissona (ang. hurdle Poisson), oszacowano zależność między liczbą dzieci a wykształceniem partnerów gdy oboje mają takie samo wykształcenie gdy mają różne wykształcenie

5 Czy pary z wykształceniem wyższym mają mniej dzieci niż pary z wykształceniem podstawowym? Średnia liczba dzieci wg wykształcenia pary (gdy oboje partnerzy mają takie samo wykształcenie) 1,85 2,1 2,55 wyższe średnie podstawowe

6 Czy pary, w których kobieta jest lepiej wykształcona od mężczyzny, mają mniej dzieci? Średnia liczba dzieci według poziomu wykształcenia partnerów (gdy partnerzy mają różne wykształcenie) 1,93 1,88 2,39 2,24 mężczyzna wyższe, kobieta średnie kobieta wyższe, mężczyzna średnie mężczyzna średnie, kobieta podstawowe kobieta średnie, mężczyzna podstawowe Pary, w których jedno z partnerów ma wykształcenie podstawowe, a drugie średnie, mają wyraźnie mniej dzieci niż pary, w których jedno z partnerów ma wykształcenie wyższe. Kluczowe znaczenie ma poziom wykształcenia, a nie to, które z partnerów ma wyższe wykształcenie.

7 Podsumowanie Zależność między wykształceniem a liczbą posiadanych dzieci jest w Polsce negatywna pary z wykształceniem wyższym mają przeciętnie o ok. 0,7 dziecka mniej niż pary z wykształceniem podstawowym Wyniki te dotyczą par, w których kobiety urodziły się w latach , nie odzwierciedlają więc przemian kulturowych i prawnych ostatnich dwóch dekad Przykłady innych krajów europejskich (zwłaszcza krajów skandynawskich i Francji) wskazują na możliwość zmiany kierunku zależności między wykształceniem a dzietnością na U-kształtny (tzn. gdy pary ze średnim wykształceniem mają najmniej dzieci) lub pozytywny Różny poziom wykształcenia partnerów - to, czy kobieta czy mężczyzna, ma wyższy poziom wykształcenia - jest nieistotny dla liczby dzieci posiadanych przez parę. Kluczowe znaczenie ma poziom wykształcenia partnerów.

8 Wnioski Wzrost liczby osób wysoko wykształconych nie musi oznaczać utrzymywania się niskiej dzietności w Polsce (o czym świadczą przykłady wybranych krajów europejskich), szczególnie w przypadku opracowania odpowiednich mechanizmów mających na celu wsparcie rodzin Ograniczenia finansowe w rozwoju rodziny są ważne, jednak kluczowe zdają się być trudności w godzeniu kariery zawodowej z życiem rodzinnym, które mogą być szczególne istotne dla osób z wysokim poziomem wykształcenia Z pozafinansowych rozwiązań mających na celu wsparcie rodzin istotne jest zapewnienie sprzyjających warunków na rynku pracy oraz odciążenie kobiet w opiece nad dziećmi. To drugie może być osiągnięte poprzez wzrost dostępności publicznej opieki nad małymi dziećmi oraz promocję zaangażowania mężczyzn w obowiązki domowe i opiekę nad potomstwem

9 Dziękuję za uwagę Badanie Generacje i Rodziny zostało sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki. Runda pierwsza na podstawie umowy 554/N-UNECE/2009/0. Runda druga na podstawie umowy 2013/08/M/HS4/00421.

Podobne dokumenty

Intencje prokreacyjne i ich realizacja

Intencje prokreacyjne i ich realizacja Od opuszczenia domu rodzinnego do przejścia na emeryturę. Życie Polaków w świetle danych z badania ankietowego Generacje i Rodziny (GGS-PL) Warszawa, 26 czerwca 2017