Sposoby postępowania w sytuacjach trudnych

Transkrypt

1 Sposoby postępowania w sytuacjach trudnych Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Wąbrzeźnie lll Katarzyna Laudańska Becker Anna Jaworska

2 Zagadnienia 1. Zachowania trudne i ich źródła, 2. Karanie i nagradzanie, 3. Komunikacja rodzic-dziecko,

3 Zachowania trudne i ich przyczyny Nadmierna ruchliwość Objawy najczęściej spotykane u dzieci: - nerwowe ruch rąk i stóp, - nadmierna gadatliwość, - nadmierna ruchliwość,

4 Zachowania trudne i ich przyczyny Nadmierna impulsywność - impuls- tzn. działam natychmiast, - reakcja jest nieproporcjonalna do bodźców- agresja słowna, fizyczna, - działa, nie przewidując konsekwencji swojego działania, - wie, co powinien zrobić, ale tego nie robi, - jest niecierpliwe, często wtrąca się do rozmowy, nie czeka na swoją kolej, - przypadkowo, nieumyślnie niszczy rzeczy, - prowokuje, kłóci się, -obraża się, kłamie, - odpowiada nie na temat, woli mówić niż słuchać, - generalizuje: nikt mnie kocha, nie lubi,

5 Zachowania trudne i ich przyczyny Przyczyny trudnych zachowań zazwyczaj tkwią w: - środowisku rodzinnym, - środowisku rówieśniczym, - sytuacjach urazowych, - czynnikach biologicznych.

6 Zachowania trudne i ich przyczyny Dysfunkcje w rodzinach mają negatywny wpływ na zachowania uczniów: - alkoholizm lub inne uzależnienie, - choroba psychiczna, - przemoc fizyczna lub psychiczna, - emocjonalna nieobecność rodzica/ chłód emocjonalny, - czynne odrzucenie, - nadużycia emocjonalne, czyli używanie dziecka przez dorosłego do zaspokajania swoich potrzeb emocjonalnych, - stawianie wymagań nieadekwatnych do rozwoju i możliwości dziecka, - przerost sztywnych wymagań nad okazywaniem miłości i czułości, - nadopiekuńczość i nadmierna kontrola, - liberalny lub autokratyczny system wychowania, - brak konsekwencji w wychowaniu.

7 Zachowania trudne i ich przyczyny Środowisko rówieśnicze Ważną potrzebą w życiu młodego człowieka, ujawniającą się w wieku dojrzewania, jest przynależność do grupy. Kontakty z rówieśnikami stają się najważniejsze. Są uczniowie pragnący tak bardzo być w danej grupie rówieśniczej w klasie, że rezygnują z nauki, ambicji i dążeń, zmieniają swoje zachowanie, podporządkowując się zasadom przyjętym przez grupę.

8 Zachowania trudne i ich przyczyny Sytuacje urazowe Uraz to bardzo trudna sytuacja, z którą dziecko nie potrafiło sobie poradzić emocjonalnie, najczęściej związana z zagrożeniem fizycznym lub zagrożeniem podstawowych potrzeb psychologicznych. Powtarzające się urazy skutkują powstawaniem nieprawidłowych sądów o rzeczywistości oraz stereotypowych zachowań w różnych obszarach funkcjonowania ucznia: - relacjach z dorosłymi, - relacjach z rówieśnikami, - ustosunkowania do zadań, - obrazu samego siebie.

9 Zachowania trudne i ich przyczyny Czynniki biologiczne Trudności w zachowaniu mogą być warunkowane czynnikami biologicznymi, do których zaliczamy: - uszkodzenia struktury mózgu, - nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowego, - osobowość nieprawidłowa, charakteryzująca się niedorozwojem w zakresie tzw. uczuć wyższych oraz niskim poziomem lęku, -zaburzenia dynamiki procesów nerwowych, objawiające się w sferze motorycznej, poznawczej i emocjonalnej. Przybierają postać nadpobudliwości psychoruchowej lub zahamowania.

10 Zachowania trudne i ich przyczyny Komputer i Internet - Wielogodzinne spędzanie czasu przed komputerem na grach zainstalowanych na dysku lub grach sieciowych, negatywnie wpływa na dzieci. - Gry powodują oderwanie się od rzeczywistości, przejście do świata marzeń, gdzie są proste zasady, reguły.

11 Niekontrolowanie czasu gry na komputerze powoduje: Zanik więzi rodzinnych, Zanik więzi rówieśniczych, Choroby (bóle kręgosłupa, stawów), Przemoc fizyczną, słowną, Rozwój popędów seksualnych, Zaniedbywanie obowiązków, Popadanie w uzależnienia (największe zagrożenie), Zobojętnienie na widok scen przemocy, Naśladowanie scen przemocy.

12 Rady dla rodziców - kary i nagrody Nagroda- to wszystko, co sprawia dziecku przyjemność, budzi zadowolenie. W terapii behawioralnej nagrody to wzmocnienia. Kara sztucznie lub w sposób naturalny wywołana sytuacja przykra dla osoby, mająca zahamować ten rodzaj zachowania, który ją wywołał; obniżyć prawdopodobieństwo wystąpowania jego w przyszłości.

13 Znaczenie nagród zwiększa wiarę we własne możliwości, realizuje potrzebę uznania i sukcesu, motywuje do pracy, sprawia radość i powoduje dobre samopoczucie, wzmacnia więzi uczuciowe z osobami nagradzającymi

14 Rodzaje nagród (wzmocnień) wzmocnienia społeczne- uwaga, aprobata, uznanie, pochwała, podziw, radość, uśmiech, okazanie zaufania (ma to duże walory wychowawcze) wzmocnienia dotyczące przywilejów i aktywności- wspólna zabawa, spacer, gra na komputerze, wyjście do kina, pomoc nauczycielowi, wzmocnienia rzeczowe- ulubione przedmioty, jedzenie, picie, naklejki, znaczki Nagrody mogą być stosowane natychmiast lub mogą być wzmocnieniami odroczonymi w czasie.

15 Aby nagroda była skuteczna stosujmy ją nawet w przypadkach drobnych zachowań porządanych, nawet, gdy dziecko nie wykonało zadania w 100 %, a widzimy jego zaangażowanie, chęci, z dużą uwagą i entuzjazmem, często!!!!!!!! stosowane nagrody muszą być naprawdę wzmocnieniami, muszą być różnorodne, aby nie dopuścić do nasycenia nimi,

16 mówmy o pozytywach, gdy pokazujemy (informujemy) jakiego zachowania oczekujemy od dziecka np.: zamiast nie rzucaj śmieci - wrzuć śmieci do kosza aby było porządek, nagrody muszą być zindywidualizowane (dostosowane do wieku i zainteresowań ucznia), warunkowość tzn. nagrody są dostępne tylko wtedy, gdy wystąpi pożądana reakcja lub zachowanie, łączmy nagrody rzeczowe z pochwałą konkretnego zachowania,

17 Funkcje kary eliminuje pewne niewłaściwe czynności z zachowań dziecka, informuje o tym, co złe, szkodliwe, niebezpieczne, likwiduje poczucie winy, przywraca równowagę psychiczną dziecka,

18 Rodzaje szkodliwych kar - obelgi słowne i kary cielesne, - straszenie dziecka, - wyzwiska, - reakcja krzykiem, - odebranie dziecku miłości,

19 Na aprobatę zasługują kary: Pedagogiczne- ich celem jest poprawa postępowania dziecka, Naturalne- są bezpośrednim następstwem winy: -- ukazanie konsekwencji niewłaściwego zachowania, --wygaszanie- werbalna dezaprobata niewłaściwych zachowań dziecka (milczenie, brak reakcji na zachowanie dziecka, brak okazywania emocji, odmowa udziału -np. w zabawie z dziećmi), --koszt reakcji- wycofanie wszelkich dotychczasowych wzmocnień, przyjemności.

20 - - time-out bez wykluczenia pozostawienie ucznia we wzmacniającym środowisku, ale bez możliwości angażowania się we wzmacniające aktywności przez określony czas (dziecko przygląda się zabawie, ale w niej nie uczestniczy), - - time- out z wykluczeniem- odesłanie niewłaściwie zachowującego się ucznia do nudnego miejsca pozbawionego pozytywnych bodźców, na określony czas, - - hiperkorekcja- uczeń ma naprawić skutki niepożądanego zachowania, doprowadzić otoczenie do stanu lepszego, niż przed jego wystąpieniem np..: sprzątanie całek klasy po celowym zrobieniu bałaganu na ławce kolegi, - - ograniczenie, zabranie dotychczasowych przywilejów, uprawnień ucznia.

21 Aby kara była skuteczna -stosujmy ją najszybciej po nieprawidłowym zachowaniu dziecka, - odpowiednio wyjaśniajmy dziecku, jakiego zachowania dotyczy i jaka reguła została złamana, - mówmy spokojnym głosem, bez krzyku, - ignorujmy zachowania dziecka, towarzyszące wykonywaniu kary (dąsanie, jęczenie, napady płaczu); nie komentujmy tych zachowań,

22 Czy mamy akceptować niewłaściwe zachowania dziecka? Nie Dziecko musi odczuć konsekwencje swojego złego zachowania. Konsekwencje wychowują. Kary ranią

23 Oto kilka pomocnych sposobów, które warto zastosować zamiast karania: 1. Wyraź swoje uczucia, nie atakując charakteru dziecka Złoszczę się, kiedy widzę porozrzucane rzeczy w twoim pokoju". 2. Określ swoje oczekiwania Oczekuję, że rzeczy będą posprzątane." 3. Wskaż dziecku, jak może naprawić zło Zeszyty poukładaj na półce a długopisy do pudełek".

24 Porozumiewanie się Gdy rozmawiasz z dzieckiem, koncentruj się tylko na tym. Nie angażuj się w inne zajęcia, ale też przerwij te aktualnie wykonywane. - Kontakt wzrokowy Schyl się do poziomu małego dziecka lub kucnij, patrz w jego oczy zarówno, gdy do niego mówisz, jak również wtedy, gdy ono mówi do Ciebie.

25 Porozumiewanie się - Komunikaty werbalne To, co mówisz do dziecka, musi być dostosowane do jego wieku (zrozumiały język, zarówno pod względem doboru słów, jak i stylu), a ton Twojego głosu powinien być adekwatny do przekazywanego komunikatu. - Bliski kontakt Zwróć się całym ciałem w kierunku dziecka odwróć się do niego, podejdź bliżej, usiądź obok.

26 Porozumiewanie się - Komunikaty niewerbalne Wyrażające się poprzez gesty (akceptujące, dezaprobujące), wyraz twarzy, miny, uśmiechy, marszczenie brwi, postawę ciała. Zadbaj, by to, co mówisz, było zgodne z tym, jak wyglądasz, przekazując ten komunikat.

27 Porozumiewanie się Unikanie słowa nie, gdy chcemy, aby dziecko zaprzestało aktualnej aktywności. Stosując pozytywny dobór słów, pomagamy dzieciom myśleć, działać pozytywnie i radzić sobie w wielu sytuacjach. Jeśli więc powiemy dziecku nie spadnij z drzewa, wówczas na pewno pomyśli o dwóch sprawach nie i spadnij z drzewa. Słowa te automatycznie kreują obraz. Dziecko, które wyobraża sobie upadek z drzewa, z dużym prawdopodobieństwem faktycznie do niego doprowadzi. A zatem lepiej na przykład powiedzieć: ostrożnie stawiaj kroki lub trzymaj się mocno gałęzi.

28 Porozumiewanie się - Zadawanie pytań Jeśli nie masz jasności, czy dziecko zrozumiało Twój komunikat, dopytuj, sprawdzaj, czy rozumie. Jeśli chcesz sprawdzić, czy Ty dobrze zrozumiałaś/zrozumiałeś komunikat dziecka, możesz powtarzać innymi słowami to, co powie do Ciebie i zaczekać, czy potwierdzi. - Akceptacja Traktuj poważnie, to co mówi do Ciebie dziecko, nie wyśmiewaj go, nigdy nie bagatelizuj jego problemu. Pokazujesz mu w ten sposób, że szanujesz to, co do Ciebie mówi i uczysz go w ten sposób, żeby szanowało to, co Ty do niego mówisz.

29 Porozumiewanie się - Uważne słuchanie - bez przerywania i dopowiadania, - Akceptowanie uczuć dziecka Łatwo jest zaakceptować przyjemne uczucia, ale na pewno dziecko będzie wyrażać także takie, które mogą być dla Ciebie trudne do przyjęcia lub wywołujące złość. Nieakceptowanie na pewno ci nic nie jest, mówisz tak, bo jesteś zmęczony, nic się nie stało powoduje u dziecka zakłopotanie, potęguje wściekłość, sprawia, że dziecko nie potrafi ocenić swoich uczuć i odnieść się do nich.

30 Porozumiewanie się - Określanie uczuć dziecka Nazywaj uczucia, które aktualnie przeżywa. Możesz powiedzieć: widzę, że złości cię, że każę ci posprzątać, zanim pójdziesz się bawić. Pomagasz dziecku w ten sposób radzić sobie z uczuciami, które przeżywa w związku z ograniczeniami, jakie na nie nakładasz.

31 - ZDANIE JEDNOWYRAZOWE to oszczędza nasze struny głosowe i nerwy. Komunikat: Pies, gdy pupil domaga się wyjścia na spacer lub Krzyczysz, gdy maluch podnosi głos - jest dla dziecka wystarczająco jasny, a przy tym dajemy mu możliwość wykazania się..

32 Gdzie uzyskać pomoc? - wychowawca klasy, pedagog i psycholog szkolny, - lekarz pierwszego kontaktu, neurolog, psychiatra, - pedagog, psycholog z Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Wąbrzeźnie tel

33 Pamiętamy, że jako osoby dorosłe.. Zwykle nie rozmawiamy z dzieckiem, tylko - mówimy do niego - mówimy o nim - mówmy przy nim

34 Bibliografia: 1. Jak zapewnić dyscyplinę, ład i uwagę w klasie John Robertson, sposobów, by pochwalić dziecko Ewa Wojtych, 3. Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Adele Faber, ciasne Mazlish, 4. Co wolno dziecku. Rozsądne ustalania granic, Martin Herbert, 5. Cyberświat - możliwości i zagrożenia red. naukowa Józef Bednarek, Anna Andrzejewska

35 Dziękujemy za uwagę!