Miasto przyjazne Pracy Sytuacja na warszawskim rynku pracy

Transkrypt

1 Miasto przyjazne Pracy Sytuacja na warszawskim rynku pracy Urszula Sztanderska Tomasz Gajderowicz

2 Agenda Rynek pracy w Warszawie, spojrzenie z dystansu Warszawa na tle innych miast i regionów Diagnoza działań miasta w zakresie rynku pracy Atuty i słabe strony warszawskiego rynku pracy Instytucje wobec rynku pracy

3 Demograficzno-społeczny potencjał rynku pracy Prognoza ludności Warszawy w wariancie I (w granicach wieku emerytalnego 60/65), w wariancie II (z podnoszeniem granic wieku emerytalnego do 67/67) 1200 Ograniczenia potencjału pracy przeciwdziałania przedprodukcyjny produkcyjny I poprodukcyjny II produkcyjny II poprodukcyjny II Zachęty do aktywności zawodowej osób dezaktywujących się i pasywnych (kobiety) Utrzymanie atrakcyjności zamieszkiwania w Warszawie dla przyjezdnych, kształcących się w mieście mieszkańców Warszawy

4 Jaka jest podaż pracy w Warszawie? Wysoko wykształcona pod względem poziomu niekoniecznie odpowiednio wykształcona względem kierunku Szczególnej uwagi wymaga grupa osób, która kończy edukację nie zdobywszy kompetencji zawodowych (np. 13,7% osób w wieku lata legitymuje się wykształceniem średnim ogólnym). 13,0 0,1 3,6 10,0 18,2 4,7 4,6 45,8 wyższe policealnea średnie zawodowe średnie ogólne zasadnicze zawodowe gimnazjalne i podstwowe i podstawowe ukończone niukończone podstawowe nieustalone

5 Zmiana liczby pracujących w Warszawie w latach w przekroju działów gospodarki

6 Jak zwiększyć zatrudnienie w Warszawie?

7 Praca w Warszawie Opracowanie własne: dane BKL Wobec bardzo niskiej stopy bezrobocia, zasoby biernych zawodowo wydają się niezbędnym zasobem potencjalnej siły roboczej.

8 Jak Warszawa radzi sobie z poszczególnymi grupami szczególnymi?

9 Działania miasta w zakresie bezrobocia - trudności diagnostyczne bezrobocia Bezrobocie na warszawskim rynku pracy wymyka się prostej, statystycznej analizie. Absolutna większość rynku pracy i osób poszukujących pracy znajduje się poza dostępnymi rejestrami. Rzetelna analiza stanu bezrobocia i osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy w obrębie m.st. Warszawy, wymagałaby specjalnego badania ilościowego.

10 Nieaktywność zawodowa na warszawskim rynku pracy Problem bierności na rynku pracy niezwykle trudno ująć w ramach opisu statystycznego. Populacja biernych jest zróżnicowana. Poza osobami podlegającymi wykluczeniu społecznemu i zawodowemu, w grupie biernych zawodowo znajdują się także osoby, które dysponują dostatecznym kapitałem aby w ogóle nie musieć pracować oraz osoby, które zrezygnowały z aktywności zawodowej z innych przyczyn np. z powodu opieki nad dzieckiem lub osobą starszą. Stopa bierności zawodowej w Warszawie jest niższa niż w innych częściach kraju. Niemal wszystkie programy dotyczące stricte rynku pracy kierowane są wyłącznie do osób bezrobotnych, często w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Osoby takie z definicji znajdują się już w zasobach osób zawodowo aktywnych. Skuteczne programy aktywizacyjne powinny być oparte o synergiczne działanie kilku miejskich instytucji (np. w zakresie pomocy społecznej, psychologicznej, pośrednictwa pracy, pomocy lokalowej i edukacyjnej).

11 Rynek pracy w Warszawie: spojrzenie z perspektywy

12 Warszawa na tle stolic europejskich: powody do dumy! Na tle innych miast europejskich w Warszawie wyraźnie odznacza się niska stopa bezrobocia (2,8%) niespotykana obecnie na żadnym z europejskich rynków pracy. Co więcej, sama relacja stopy bezrobocia w mieście i stopy ogólno-krajowej w wielu przypadkach jest odwrotna niż w Polsce. W Quality of Life in Cities 2017, w kategorii łatwości znalezienia satysfakcjonującego miejsca pracy Warszawa zajęła wysoką 6. pozycję (ex aequo z Wiedniem). 48% Warszawiaków zgodziło się że sierdzeniem, iż łatwo jest znaleźć pracę w stolicy Polski. W efekcie Warszawa uklasyfikowała się tuż za Pragą (63%), Helsinkami (53%), Sztokholmem (52%) oraz Bratysławą (51%). Stosunkowo wysoką 14. pozycję Warszawa zajęła w kategorii dostępności wykwalifikowanej kadry. Pod względem kosztów pracy, Warszawa uplasowała się w ścisłej czołówce, a dokładniej na drugiej pozycji (z wynikiem 1,36) tuż za Bukaresztem (1,47) ALE:

13 Najlepsze miasta do prowadzenia biznesu - European Cities Monitor Londyn Paryż Frankfurt Berlin Amsterdam Madryt Barcelona Bruksela Monachium Zurych Sztokholm Genewa Mediolan Hamburg Dusseldorf Manchester Birmingham Lizbona Lyon Warszawa Instanbuł Dublin Bukareszt Helsinki Wiedeń Kopenhaga Leeds Praga Budapeszt Glasgow Moskwa Bratysława Edynburg Ateny Oslo Rzym 0,14 0,12 0,12 0,12 0,11 0,11 0,1 0,09 0,09 0,08 0,07 0,07 0,07 0,06 0,06 0,06 0,06 0,06 0,06 0,05 0,05 0,04 0,04 0,04 0,03 0,03 0,03 0,19 0,26 0,26 0,25 0,25 0,25 0,32 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 0,55 Europa Cities Monitor: zaledwie 21% spośród ankietowanych menedżerów zadeklarowało znajomość polskiej stolicy jako miejsce do prowadzenia działalności gospodarczej - w gorszej sytuacji znalazło się już tylko Oslo (20%), Helsinki (20%), Bukareszt (18%), Leeds (17%) oraz Bratysława (13%) 0,8

14 Podsumowanie Diagnozy i uzasadnienie programu: Mocne i słabe strony stołecznego rynku pracy

15 Atuty warszawskiego rynku pracy: Podaż pracy Wzrost zasobów pracy w Warszawie wynika głównie z migracji z terenu aglomeracji i trwałych migracji. Znaczące tu są przyjazdy w związku z kształceniem. Zasilenie rynku pracy przez młode, mobilne osoby z wysokim potencjałem do podejmowania pracy. Warszawę cechuje ponadprzeciętna na tle kraju aktywność zawodowa mieszkańców, i niska stopa bezrobocia. Rosnącą aktywność zawodowa kobiet upowszechnia się model kobiet pracujących, co zwiększa potencjał warszawskiego rynku pracy. Dobra sytuacja na rynku pracy przekłada się na dochody i dobrobyt mieszkańców oraz dodatnio wpływa na przychody własne miasta. Jest też czynnikiem dodatnio wpływającym na spójność społeczną mieszkańców. Warszawa oferuje stosunkowo korzystne warunki pracy wyrażające się głównie ponadprzeciętną wysokością płac, zachęta do napływu migrantów z regionu, spoza regionu i spoza kraju, zwłaszcza z Europy wschodniej.

16 Atuty warszawskiego rynku pracy: Atrakcyjność inwestycyjna miasta Miasto charakteryzuje się wysoko wykształconymi zasobami pracy. Ponad połowa dysponuje wyższym wykształceniem wysokie oczekiwania absolwentów, jedynie jak na warunki krajowe. Wzrost zaangażowania kapitału zagranicznego. Jego aktywność koncentruje się w handlu ale wkraczają też do np. działalności profesjonalnej, naukowej i technicznej. Prowadzone są (i powinny być wzmocnione) działania promujące miasto jak i zwiększenie udziału działających w przestrzeni miejskiej polskich firm nowoczesnych technologii oraz zwiększenie dynamiki powstawania technologicznych startupów.

17 Atuty warszawskiego rynku pracy: Przedsiębiorczość i działalność kreatywna Inicjowanie rozwoju działalności kreatywnej. Podjęte inicjatywy idą w dobrym kierunku, ich skala jednak w stosunku do warszawskiego rynku pracy pozostaje niewielka. Usługowy charakter gospodarki w Warszawie. Dla zapewnienia rozwoju gospodarczego kluczowe znaczenie ma rozwój usług, które mogą być przedmiotem sprzedaży na rynku krajowym i międzynarodowym. Specjalizacja produkcyjna miasta powstaje stopniowo pod wpływem impulsów rynkowych, jednak można ułatwiać warunki do inkubacji takich przedsięwzięć. Warszawski rynek pracy zależy od przedsiębiorczości mieszkańców (mikrofirmy i samozatrudnienie). Wzmocnienie tego autu i stymulowanie rozwoju wymaga powszechnego przygotowania wśród mieszkańców do podjęcia samodzielnej działalności.

18 Atuty warszawskiego rynku pracy: Gotowe do działania instytucje Instytucje miejskie działają w profesjonalny sposób i mają potencjał i energię do efektywnego odpowiedzenia na potrzeby rynku pracy. W tej chwili jednak instytucje działają w izolacji (np. Urząd Pracy dostarcza usług pośredniczących i doradczych jednak działania są ukierunkowane na osoby spełniające kryteria ustawowe, co nie wyczerpuje potrzeb całego rynku pracy). Utworzono w Warszawie system doradztwa zawodowego powiązany z siecią szkolnictwa. Na jego podstawie można szeroko udostępniać usługi doradcze dla młodzieży ale trzeba dysponować diagnozą rynku pracy

19 Słabsze strony warszawskiego rynku pracy: Grupy wykluczone Grupy o niższej aktywności zawodowej obejmują: osoby starsze (stosunkowo liczne odejścia z rynku pracy ubytek zasobów pracy), młodych dopiero wchodzących na rynek pracy (Na ogół ich początkowe bezrobocie nie przeradza się w długookresowe, m.in. dzięki programom adresowanym do tej grupy przez Urząd Pracy. Sam fakt pozostawania w bezrobociu u progu kariery zawodowej może świadczyć o pewnym stopniu niedopasowania strukturalnego między kompetencjami uzyskanymi w szkołach lub uczelniach a popytem na pracę), niepełnosprawnych, wywodzących się ze środowisk obciążonych społecznie. W szczególnej sytuacji są osoby z niskim potencjałem kwalifikacyjnym głównie z niższym poziomem wykształcenia, bez przygotowania zawodowego. Jest tam problem z aktywnością ORAZ w znalezieniu pracy.

20 Słabsze strony warszawskiego rynku pracy: Nierozwinięte usługi opiekuńcze Popyt na usługi opiekuńcze duży i zdecydowanie wyprzedzający podaż. Usługi opiekuńcze dla osób starszych problem który będzie się nasilał wykluczenie z rynku pracy opiekunów Barierą aktywności i zatrudnienia młodych kobiet jest niedostatek tych usług. Problem: braki infrastrukturalne ale i niskie wynagrodzenia w publicznych żłobkach nasilające rotację kadr i eliminację z zatrudnienia osób o wysokich kwalifikacjach, co skutkuje niższą oceną jakości usług. Opieka przedszkolna niedopasowania terytorialnie. Dyskusyjna jest jakość opieki nad dziećmi w młodszym wieku szkolnym. Świetlice szkolne dysponują dostateczną ilością miejsc, lecz nie jest jasne, w jakim stopniu oferowana tam opieka zaspakaja oczekiwania rodziców co do struktury i jakości zajęć oraz warunków ich odbywania.

21 Słabsze strony warszawskiego rynku pracy: Edukacja i niedopasowanie kwalifikacyjne Zasadnicze szkoły zawodowe nie cieszą się popularnością i nie ma informacji o sukcesach zawodowych absolwentów. Trudności w pozyskaniu partnerów pracodawców. Szkolnictwo średnie w Warszawie charakteryzuje nieznajomość losów absolwentów. Informacja o losach zawodowych absolwentów uczelni jest od ubiegłego roku dostępna, aczkolwiek słabo spopularyzowana. Niedostatecznie kształtowanie postaw przedsiębiorczych: Urząd Pracy ma ofertę tylko do bezrobotnych i zagrożonych bezrobociem, Szkoły niska jakość kształcenia, Działania miejskie, choć zaistniały, jak na duże miasto są niewielkiej skali. Braki kompetencji językowych i informatycznych: Przy braku wiedzy o losach absolwentów, zawodzi samoregulacyjny mechanizm konkurencji między szkołami i uczelniami. W konsekwencji kompetencje są niewystarczające, w szczególności w zakresie znajomości języków obcych (głównie angielskiego), jak i informatyczne. Dla osób starszych: szkolenia. Słabości wynikające z ograniczonego dostępu do instytucji kształcących i potwierdzających kwalifikacje w Warszawie odzwierciedlają słabości powszechnie występujące w Polsce. Słabość LLL: Warszawa z jednej strony jest skupiskiem instytucji edukacyjnych, w tym też firm szkoleniowych, ale - z drugiej strony - powszechność kształcenia ustawicznego nie jest taka, jakiej by można oczekiwać.

22 Słabsze strony warszawskiego rynku pracy: Organizacja terytorialna miasta Brak układu policentrycznego Miasta: zaburzenia funkcjonalności i ergonomii miejsc pracy. Warszawa dysponuje rozwiniętym rynkiem mieszkaniowym ale koszty nabycia lub najmu mieszkań są wysokie w relacji do wynagrodzeń. Rozmieszczenie miejsc pracy w Warszawie wskazuje na ich znaczną koncentrację w dzielnicach centralnych, zwłaszcza w Śródmieściu. To powoduje wydłużanie dojazdów do pracy, problemy z łączeniem życia zawodowego i rodzinnego. Niedostatki usług publicznych oraz długie ciągi komunikacyjne między miejscem zamieszkania a miejscem potencjalnej pracy oddziałują zniechęcająco do podejmowania pracy, zwłaszcza relatywnie niskopłatnej, niekompensującej kosztów i wysiłku związanych jej wykonywaniem.

23 Słabsze strony warszawskiego rynku pracy: Instytucje wobec rynku pracy Większość działań jest adresowanych do stosunkowo wąskich grup mieszkańców. Problemem brak kompleksowości działań, ich niskiej koordynacji, nieustawicznego charakteru i braku długookresowego monitoringu ich rezultatów. Brak pomocy dla osób biernych (aktywizacja z instrumentów dla bezrobotnych). Wyjątkowy pod tym względem jest przewidziany na lata projekt Modelowa Rewitalizacja Miast Aktywizacja Zawodowa Osób Nieaktywnych. Problemem działalności Urzędu Pracy ograniczenia formalne w zakresie podejmowanych działań. UP głównie wspiera zatrudnienie najemne w ramach umowy o pracę. Relatywnie skromne nakłady na funkcjonowanie UP ograniczają możliwości szerszego występowania o środki chodzi o braki kadrowe i lokalowe, jak i o braki możliwości analitycznych, koordynacyjnych, poszerzania współpracy z jednostkami pozamiejskim i miejskimi.

24 Słabsze strony warszawskiego rynku pracy: Brak lub asymetria informacji Doradztwo zawodowe wszystkich rodzajów, nie dysponuje właściwymi informacjami o rynku pracy, wykorzystuje więc dane szczątkowe oparte głównie na rejestrach bezrobocia. Słabością jest zwłaszcza niedostatek informacji o zatrudnieniu i o popycie na pracę. Nie tylko osobiste decyzje edukacyjne ale i instytucjonalne (np. o utworzeniu kierunku studiów w uczelniach wyższych, o kształceniu w zawodzie w szkołach zawodowych) napotykają barierę informacyjną błędne decyzje w zakresie polityki edukacyjnej

25 Instytucjonalne zależności na warszawskim rynku pracy Wobec zdiagnozowanego znaczącego rozdrobnienia prowadzonych polityk, jednym z najważniejszych zadań programu będzie osiągnięcie synergii, poprzez koordynację działań.

26 Kluczowe miejskie instytucje dla Rynku Pracy DZIŚ Urząd Pracy m.st. Warszawy Centrum Komunikacji Społecznej (CKS) Biuro polityki lokalowej Biuro Edukacji Biuro Rozwoju Biuro Polityki Społecznej i Projektów Społecznych Grupy wymagające szczególnego wsparcia Grypy samodzielne, przedsiębiorcze Potencjał, samodzielność na rynku pracy

27 Kluczowe miejskie instytucje dla Rynku Pracy JUTRO Urząd Pracy m.st. Warszawy Inne biura Biuro Polityki Społecznej i Projektów Społecznych Centrum Komunikacji Społecznej (CKS) Biuro Edukacji Biuro Rozwoju Biuro polityki lokalowej Grupy wymagające szczególnego wsparcia Grupy samodzielne, przedsiębiorcze Potencjał, samodzielność na rynku pracy

28 Dziękujemy za uwagę Urszula Sztanderska Tomasz Gajderowicz