Przebieg i wyniki leczenia pacjentów w wieku powyżej 79 lat hospitalizowanych na oddziale intensywnej terapii

Transkrypt

1 Ann. Acad. Med. Siles. (online) 2016; 70: eissn X DOI: /aams/67306 PRACA ORYGINALNA ORIGINAL PAPER Przebieg i wyniki leczenia acjentów w wieku owyżej 79 lat hositalizowanych na oddziale intensywnej teraii The course and outcome of atients older than 79 years treated in intensive care unit Małgorzata Knaik, Ewa Zbieralska, Bogumiła Kłaczek, Anna Szczeańska, Daniel Cieśla, Piotr Knaik Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Teraii, Katedra Anestezjologii, Intensywnej Teraii i Medycyny Ratunkowej, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ST R ES Z CZ E NI E W S T Ę P : Pacjenci owyżej 79 roku życia stanowią rosnący odsetek chorych rzyjmowanych na oddziały anestezjologii i intensywnej teraii (OAiIT). Celem racy była ocena charakterystyki acjentów o 79 roku życia rzyjmowanych na OAiIT, rzebiegu i wyników ich leczenia oraz czasu rzeżycia o wyisie z oddziału, a także zbadanie korelacji tych wyników z uzyskanymi w ozostałej oulacji leczonej w tym czasie w OAiIT. M A T E R I A Ł I M E T O D Y : Retrosektywną analizę rzerowadzono u 870 kolejnych chorych rzyjętych na OAiIT w Śląskim Centrum Chorób Serca w kolejnych 8 latach. Analizowano wyłącznie ierwsze rzyjęcia z analizy wykluczono wszystkie owtórne i kolejne hositalizacje. Do badanej gruy włączono 75 chorych owyżej 79 roku życia (8,6%). Na otrzeby wszystkich obliczeń rzyjęto, że istotność statystyczna wystęuje rzy wartości wsółczynnika < 0,05. W Y N I K I : Przyczyny rzyjęcia chorych owyżej 79 roku życia i młodszych były odobne, wyjątek stanowił istotnie wyższy odsetek chorych rzyjmowanych z owodu owikłań ostrego zesołu wieńcowego (38,7% vs 26,7%; = 0,03) i zaalenia łuc (8,0% vs 2,9%; = 0,04). Na OAiIT zmarło 44,0% starszych chorych i 41,4% ozostałej oulacji ( = 0,75). Śmiertelność do 30 dnia o wyisie była jednak znacznie wyższa w najstarszej gruie chorych (45,2% vs 27,3%; = 0,02). Śmiertelność roczna, według analizy Kalana-Meiera, wyniosła 82% w gruie chorych owyżej 79 roku życia i 48% chorych w ozostałej oulacji ( = 0,00003). W N I O S K I : Pacjenci owyżej 79 roku życia stanowią znaczącą gruę chorych wymagających leczenia na OAiIT. Śmiertelność szitalna wśród najstarszych chorych jest zbliżona do ozostałej oulacji, jednak odległe wyniki leczenia są bardzo złe, co może wynikać z niskiej jakości oieki o wyisie z OAiIT. S Ł O W A K L U C Z O W E oddział intensywnej teraii, śmiertelność, w odeszłym wieku Received: Revised: Acceted: Published online: Adres do koresondencji: dr n. med. Małgorzata Knaik, Oddział Kliniczny Kardioanestezji i Intensywnej Teraii, Katedra Anestezjologii, Intensywnej Teraii i Medycyny Ratunkowej, Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, ul. Szitalna 2, Zabrze, tel.: , knaik@sum.edu.l Coyright Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach 286

2 M. Knaik i ws.: CHORZY W PODESZŁYM WIEKU NA OIT AB ST R ACT I N T R O D U C T I O N : Patients over 79 years of age reresent a growing roortion of atients admitted to intensive care units. The aim of the study was to evaluate the characteristics of atients over 79 years of age admitted to the ICU, the course and the results of their treatment as well as survival after discharge from the unit, and to comare these results to those obtained in the remaining oulation treated at this time in the ICU. M A T E R I A L A N D M E T H O D S : A retrosective analysis was erformed of 870 consecutive atients admitted to the ICU in the Silesian Centre for Heart Diseases in the eriod of 8 consecutive years. We analysed only the first admissions all reeat and subsequent hositalizations were excluded from the analysis. Within this oulation, we identified 75 atients over 79 years of age (8.6%). For all the analyses, it was assumed that < 0.05 is statistically significant. R E S U L T S : The reasons for admission in atients over 79 years of age and younger were similar excet for a significantly higher roortion of atients admitted due to comlications of acute coronary syndromes (38.7% vs 26.7%, = 0.03) and neumonia (8.0% vs. 2.9%, = 0.04). Overall, 44.0% of elderly and 41.4% of younger atients died in the ICU ( = 0.75). Mortality 30 days after discharge, however, was significantly higher in the elderly atients (45.2% vs 27.3%, = 0.02). One year mortality according to Kalan-Meier analysis was 82% in elderly atients and 48% of atients in the remaining oulation ( = ). C O N C L U S I O N S : Patients over 79 years of age reresent a significant grou requiring treatment in the ICU. Hosital mortality among the oldest atients is similar to the remaining oulation, but their long-term outcomes are very oor, which may result from the low quality of care after discharge from the ICU. K E Y W O R D S critical care, mortality, elderly atients W ST Ę P Starzenie się oulacji to roces ostęujący dziś bardzo szybko w skali globalnej. Oierając się na wieku metrykalnym, rzyjmuje się zwykle, że starość rozoczyna się w wieku lat. Niektórzy autorzy definiują tu jednak dodatkowo trzy odgruy: young old (60 69 lat), middle old (70 79 lat) i very old (80 i więcej lat) [1]. Wiadomo, że szczególnie szybko zwiększa się obecnie oulacja najstarszej z trzech wymienionych gru Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rzewiduje, że do 2050 roku na świecie będzie już żyło 400 milionów ludzi, którzy osiągną wiek 80 lat lub wyższy [2]. Proces starzenia jest zwykle oceniany na odstawie wieku metrykalnego, jednak należy amiętać, że w tej oulacji obserwuje się znaczną zmienność szybkości tego rocesu, determinowaną rzez czynniki genetyczne, styl życia i ogólny stan zdrowia [3]. Pomimo tego, rezerwy biologiczne u chorych w najstarszych gruach wiekowych są ograniczone, co ma szczególne znaczenie odczas róby wyrowadzenia chorego ze stanu zagrożenia życia na oddziale intensywnej teraii [4]. Chorzy w najcięższym stanie ogólnym lub w stanie ostrego zagrożenia życia są w naszym kraju rzyjmowani zwykle na wielorofilowe oddziały anestezjologii i intensywnej teraii (OAiIT). Warto zwrócić uwagę, że wyniki leczenia i dalsze losy najstarszej gruy acjentów o wyisie z takiego oddziału nie były dotąd nigdy analizowane w iśmiennictwie olskim. Celem niniejszej racy jest ocena charakterystyki acjentów o 79 roku życia rzyjmowanych na OAiIT, analiza rzebiegu i wyników ich leczenia oraz czasu rzeżycia o wyisie z oddziału, a także orównanie tych wyników z uzyskanymi w ozostałej oulacji leczonej w tym czasie na OAiIT. M AT E RI AŁ I M ETODA Dane do niniejszej racy uzyskano na odstawie retrosektywnej analizy 8-letniej działalności medycznej Oddziału Kardioanestezji i Intensywnej Teraii w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu. Przeanalizowano wszystkie hositalizacje z kolejnych 8 lat działalności Oddziału (od aździernika 2007 roku do września 2015 roku), badając wyłącznie ierwsze rzyjęcia (z analizy wykluczono wszystkie owtórne i kolejne hositalizacje). Przy zastosowaniu owyższych założeń, analizą objęto łącznie 870 kolejnych chorych hositalizowanych na OAiIT. W gruie tej było 75 chorych (8,6%) w wieku 80 lub więcej lat (grua 80+ ). Analizie oddano odstawowe dane demograficzne, rzyczynę rzyjęcia na OAiIT, czas hositalizacji, miejsce, do którego wyisano chorego, jego stan rzy wyisie, śmiertelność na OAiIT oraz czas rzeżycia o wyisie z oddziału. Stan acjenta rzy wyisie z oddziału oceniany był arbitralnie rzez lekarza rowadzącego jako dobry, średni lub ciężki, z dodatkowym wydzieleniem chorych wyisywanych z OAiIT w stanie wegetatywnym bądź minimalnej świadomo- 287

3 ANN. ACAD. MED. SILES. (online) 2016; 70: ści. Dane dotyczące hositalizacji analizowanej gruy chorych uzyskano z tworzonej rosektywnie szitalnej bazy danych i orównano je z danymi ozostałych chorych leczonych w tym samym czasie na OAiIT. Informacje dotyczące ewentualnego zgonu chorego i daty zgonu o wyisie ze szitala uzyskano z Narodowego Funduszu Zdrowia. Do rzerowadzenia odstawowych obliczeń statystycznych w zakresie badanej oulacji użyto metod statystyki oisowej. Analizy orównawcze wykonano z użyciem testu t-studenta, Manna-Whitneya lub testu dokładnego Fischera. Przeżycie odległe rzedstawiono za omocą krzywych Kalana-Meiera. Przyjęto, że istotność statystyczna wystęuje rzy wartości wsółczynnika < 0,05. W YN I K I Średni wiek acjentów w analizowanej gruie wyniósł 83,4 ± 3,4 roku (od 80 do 95 lat), 58,7% acjentów stanowiły kobiety. W ozostałej oulacji chorych średni wiek wyniósł 61,3 ± 13,2 roku i rzeważali w niej mężczyźni (60,8%). Różnice omiędzy gruą najstarszych chorych a ozostałą oulacją leczoną na OAiIT w zakresie roorcji łci były statystycznie istotne ( = 0,002). Leczenie na OAiIT zakończyło się zgonem 33 chorych w oulacji owyżej 79 roku życia (44,0%) i u 329 chorych w ozostałej gruie (41,4%). Śmiertelność okazała się więc zbliżona w obu analizowanych gruach ( = 0,75). Przyczyny rzyjęcia chorych na oddział rzedstawia tabela I. W gruie chorych owyżej 79 roku życia istotnie częściej były to ostre zesoły wieńcowe oraz zaalenia łuc. Pozostałe rzyczyny rzyjęcia wystęowały ze zbliżoną częstością w obu gruach. W starszej gruie acjentów istotnie rzadziej rzyjęcie na OAiIT orzedzało ozaszitalne nagłe zatrzymanie krążenia (5,3% vs 15,2%; = 0,03). W rzyadkach, w których leczenie zakończyło się wyisem z oddziału, średni czas hositalizacji u chorych starszych był orównywalny z obserwowanym w ozostałej oulacji (18,4 ± 18,0 vs 14,9 ± 17,2 dnia; = 0,08). Przeanalizowano, na jakie oddziały rzekazywano chorych o zakończeniu obytu na OAiIT i nie stwierdzono istotnych różnic omiędzy badanymi gruami (tab. II). Stan chorych rzy wyisie był zbliżony w obu analizowanych gruach (tab. III). Odległe wyniki leczenia najstarszych chorych wyisywanych z OAiIT okazały się znacznie gorsze niż ozostałych acjentów. Wśród chorych ouszczających OAiIT śmiertelność o 30 dniach od wyisu była znacznie wyższa, niż obserwowana wśród chorych z młodszej gruy wiekowej (45,2% vs 27,3%, = 0,02). Śmiertelność roczna, według analizy Kalana-Meiera, wyniosła 82% w gruie chorych owyżej 79 roku życia i 48% chorych w ozostałej oulacji ( = 0,00003) (ryc. 1). Tabela I. Przyczyny rzyjęcia na OAiIT w analizowanych gruach Table I. Reasons for ICU admission in atients in a study grou Przyczyny rzyjęcia do OAiIT Ostry zesół wieńcowy 29 38,7% ,4% 0,03 Stan o oeracji kardiochirurgicznej 16 21,3% ,3% 0,13 Zaostrzenie niewydolności serca 8 10,7% ,6% 0,59 Inne kardiologiczne rzyczyny rzyjęcia 4 5,3% 47 5,9% 0,96 Zaostrzenie COPD 6 8,0% 44 5,5% 0,54 Zaalenie łuc 6 8,0% 23 2,9% 0,04 Inne choroby łuc 0 0,0% 21 2,6 0,32 Zator łucny 0 0,0% 24 3,0% 0,25 Inne niekardiologiczne rzyczyny rzyjęcia 6 8,0% 77 9,7% 0,79 Tabela II. Miejsce rzekazania chorego z OAiIT Table II. Place where the atients in a study grou were discharged from the ICU Miejsce rzekazania chorego z OAiIT Inny oddział tego samego szitala 16 21,3% ,8% 0,48 Oddział chorób wewnętrznych 16 21,3% ,0% 0,30 Oddział chirurgii ogólnej 3 4,0% 16 2,0% 0,48 Oddział neurologii 0 0,0% 23 2,9% 0,26 Inny oddział 2 2,7% 41 5,2% 0,50 Zakład oiekuńczo-leczniczy 4 5,3% 25 3,1% 0,50 Dom 1 1,3% 5 0,6% 0,98 Zgon 33 44,0% ,4% 0,75 Tabela III. Stan chorego rzy wyisie z OAiIT Table III. Patients condition at ICU discharge Stan chorego Dobry 23 30,7% ,3% 0,90 Średni 10 13,3% ,5% 0,92 Ciężki 4 5,3% 43 5,4% 0,81 Wegetatywny lub minimalnej świadomości 5 6,7% 75 9,4% 0,56 Zgon 33 44,0% ,4% 0,75 288

4 M. Knaik i ws.: CHORZY W PODESZŁYM WIEKU NA OIT Ryc. 1. Krzywe rzeżycia u chorych w analizowanej oulacji. Fig. 1. Survival curves in studied oulation. O M Ó WI E NI E W Y NI K Ó W I D YS K U SJ A Przedstawione wyniki dostarczają interesujących i ważnych informacji na temat leczenia najstarszej gruy acjentów w warunkach OAiIT. Zgodnie z kryteriami rzyjętymi w 2012 roku rzez Polskie Towarzystwo Anestezjologii i Intensywnej Teraii (PTAiIT), na OAiIT owinni być rzyjmowani z ciężką niewydolnością różnych narządów, u których istnieją rzesłanki wskazujące na otencjalną odwracalność rocesu chorobowego [5]. Ten warunek może być jednak w raktyce trudny do sełnienia u chorych w odeszłym wieku. Wiadomo, co rawda, że zaawansowane metody leczenia są rzadko wdrażane w warunkach rzedszitalnych w krajach rozwiniętych w gruie najstarszych seniorów [6], jednak w warunkach szitalnych ścisłe rzestrzeganie owyższego warunku bywa jednak trudne z innych, często ozamedycznych rzyczyn. Dotyczy to w szczególności rzyjęć z innych oddziałów tego samego szitala. Trudno bowiem odmówić rzyjęcia acjenta z ostrą niewydolnością oddechową w sytuacji, gdy n. wykonano już intubację dotchawiczą, acjent jest wentylowany mechanicznie workiem AMBU, a inne oddziały szitala nie dysonują możliwościami zastosowania wentylacji mechanicznej. W warunkach nagłych nie ma też żadnej możliwości ograniczenia teraii, omimo że istnieją rzesłanki wskazujące, iż może być ona a riori skazana na nieowodzenie. Zaroonowane rzez zesół od kierownictwem rof. Andrzeja Kublera i zaakcetowane rzez PTAiIT Wytyczne ostęowania wobec braku skuteczności teraii odtrzymujacej życie (teraii daremnej) u acjentów ozbawionych możliwości świadomego składania oświadczeń woli na oddziałach intensywnej teraii nie znajdują zastosowania w takich nagłych sytuacjach [7]. W efekcie na OAiIT w całej Polsce trafia bardzo zróżnicowana oulacja chorych w stanie ostrego zagrożenia życia i nie ma raktycznie możliwości selekcjonowania tych rzyjęć rzez lekarza ełniącego dyżur na oddziale. Wśród wszystkich chorych rzyjmowanych na OAiIT było 8,6% chorych o 79 roku życia. W Australii odobny odsetek wynosił 6,9% [8]. Wiadomo, że w najbliższych latach liczba takich chorych będzie szybko rosła [2]. Leczenie na OAIIT zakończyło się zgonem w onad 40% rzyadków w obu gruach chorych (zarówno owyżej 79 roku życia, jak i u acjentów młodszych). Tak wysoka śmiertelność nie zaskakuje, onieważ owszechnie wiadomo, że śmiertelność na oddziałach o takim rofilu jest wysoka, choć ierwsze wiarygodne informacje na ten temat ojawiły się w iśmiennictwie olskim doiero kilka miesięcy temu [9]. Wynika to głównie z kwalifikacji chorych do leczenia na OAiIT, rzy uwzględnieniu wszystkich uwarunkowań rzedstawionych w orzedniej części dyskusji. Pewną niesodzianką może być jednak fakt, iż śmiertelność szitalna wśród najstarszych seniorów wbrew otencjalnym oczekiwaniom nie okazała się wcale istotnie wyższa niż w młodszej gruie chorych. Jednostki chorobowe, z owodu których z obu gru trafili na OAiIT, okazały się zbliżone. W gruie 80+ istotnie częściej rzyczyną rzyjęcia był jednak ostry zesół wieńcowy oraz niewydolność oddechowa w rzebiegu zaalenia łuc, co w świetle ogólnej wiedzy medycznej wydaje się zrozumiałe [10]. Niesodzianką był natomiast odobny średni czas hositalizacji w obu analizowanych gruach, onieważ onownie można tu było oczekiwać dłuższego czasu hositalizacji wśród acjentów 80+. Należy jednak amiętać, że śmiertelność szitalna także była zbliżona w obu gruach. Stanowi to dowód na to, że czas hositalizacji na oddziale intensywnej teraii ma najistotniejszy związek ze śmiertelnością, co udowodniono już wcześniej w sosób jednoznaczny na ogromnej oulacji rawie chorych owyżej 65 roku życia rzyjmowanych w Stanach Zjednoczonych na tamtejsze oddziały intensywnej teraii [11]. Przerowadzona analiza ozwoliła też na uzyskanie informacji dotyczących oddziałów i miejsc, do których zostali rzekazani o zakończeniu leczenia na OAiIT. Okazało się, że rozkład ten był odobny w obu gruach wiekowych. Dane te trudno jest jednak odnieść do informacji ochodzących z Euroy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych, gdzie oieka o obycie na oddziale intensywnej teraii jest zuełnie inaczej zorganizowana niż w Polsce [12,13]. W badaniach własnych z gruy 80+ oraz młodszej gruy wiekowej ouszczali OAiIT w odobnym stanie ogólnym. Warto jednak zwrócić uwagę, że w obu gruach znaczący odsetek chorych został wyisany z OAiIT z głębokim i trwałym uszkodzeniem neurologicznym w stanie wegetatywnym lub w sta- 289

5 ANN. ACAD. MED. SILES. (online) 2016; 70: nie minimalnej świadomości (w rzyadku chorych o 79 roku życia było to 6,7% leczonej oulacji). W tej gruie trudno oczekiwać zadowalających odległych wyników leczenia bez dobrze zorganizowanej długoterminowej oieki o wyisie z oddziału intensywnej teraii [14]. Pomimo odobnego stanu rzy wyisie i zbliżonej śmiertelności na OAiIT, odległe wyniki leczenia najstarszych chorych wyisywanych z OAiIT były znacznie gorsze od ozostałych, młodszych acjentów. Nieomal ołowa chorych zmarła do jednego miesiąca o wyisie (45,2%), a śmiertelność roczna według analizy Kalana-Meiera wyniosła aż 82%. Odsetki te są dramatycznie wysokie i bardzo trudno te dane z czymkolwiek orównywać. W jednoośrodkowej racy ochodzącej ze Stanów Zjednoczonych odobną śmiertelność (40%) zanotowano doiero 6 miesięcy o wyisie z oddziału intensywnej teraii. W badaniu tym analizowano jednak chorych owyżej 65 roku życia, a więc znacznie młodszych [15]. Sorą frustrację budzą zresztą także wyniki odległe uzyskane w młodszej gruie wiekowej, w której do miesiąca o wyisie z OAiIT zmarło aż 27,3% chorych, a śmiertelność roczna według analizy Kalana- -Meiera wyniosła 48%. Budzi to głęboki nieokój i skłania do refleksji, które jednak owinny dotyczyć nie tyle sensu rowadzenia intensywnej teraii w ogóle, ile raczej zaewnienia chorym odowiedniej jakości oieki o wyisie z OAiIT. Pewnym roblemem metodologicznym rzerowadzonej analizy był fakt, iż stan acjenta rzy wyisie z oddziału oceniany był arbitralnie rzez lekarza rowadzącego w trzech rostych kategoriach, z dodatkowym wydzieleniem chorych wyisywanych z OAiIT w stanie wegetatywnym lub w stanie minimalnej świadomości, nie zastosowano natomiast skal służących do oceny stanu acjenta rzy wyisie. Wynikało to z retrosektywnego charakteru racy osłużono się bowiem tymi danymi, które były dostęne w dokumentacji medycznej acjentów. Istotnym ograniczeniem racy był szczególny rofil leczonych na OAiIT acjentów. Analizując dane zamieszczone w tabeli I w wynikach racy, nietrudno zauważyć, że z uwagi na lokalizację i szczególny rofil oddziału w badanej gruie nie było żadnych chorych o urazach ani o tyowych oeracjach z zakresu chirurgii ogólnej, ortoedii etc. W rzyszłości konieczne byłoby więc rozszerzenie obserwacji o szerszą oulację chorych hositalizowanych na OAiIT, możliwie z zastosowaniem badań wieloośrodkowych. WN I O S K I 1. Pacjenci w wieku owyżej 79 lat stanowią znaczącą gruę wymagającą leczenia na OAiIT. 2. Śmiertelność szitalna wśród najstarszych chorych jest zbliżona do ozostałej oulacji, jednak odległe wyniki leczenia są bardzo złe, co może wynikać z niskiej jakości oieki o wyisie z OAiIT. PIŚMIENNICTWO 1. Forman D., Berman AD., McCabe C., Baim, DS., Wei J. PTCA in the elderly: The "young-old" versus the "old-old". J. Am. Geriatr. Soc. 1992; 40: World Health Organisation. 10 facts on ageing and the life course. htt:// [Dostę: Levine M.E. Modeling the rate of senescence: can estimated biological age redict mortality more accurately than chronological age? J. Gerontol. A. Biol. Sci. Med. Sci. 2013; 68: Sjoding M.W., Prescott H.C., Wunsch H., Iwashyna T.J., Cooke C.R. Longitudinal Changes in ICU Admissions Among Elderly Patients in the United States. Crit. Care Med. 2016; 44: Kusza K., Piechota M. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Teraii określające zasady kwalifikacji oraz kryteria rzyjęcia chorych do Oddziałów Anestezjologii i Intensywnej Teraii luty htt:// [Dostę: ]. 6. Tavares V., Carron PN., Yersin B., Taffé P., Burnand B., Pittet V. The robability of having advanced medical interventions is associated with age in out-of-hosital life-threatening situations. Scand. J. Trauma. Resusc. Emerg. Med. 2016; 24: Kübler A., Siewiera J., Durek G., Kusza K., Piechota M., Szkulmowski Z. Wytyczne ostęowania wobec braku skuteczności teraii odtrzymującej życie (teraii daremnej) u acjentów ozbawionych możliwości świadomego składania oświadczeń woli na oddziałach intensywnej teraii. Anest. Inten. Ter. 2014, 46, Hoffman K.R., Loong B., Haren FV. Very old atients urgently referred to the intensive care unit: long-term outcomes for admitted and declined atients. Crit. Care Resusc. 2016; 18: Czemik P., Cieśla D., Knaik P., Krzych Ł. Outcomes of atients with acute kidney injury with regard to time of initiation and modality of renal relacement theray first data from the Silesian Registry of Intensive Care Units. Kardiochir. Torakochirurgia Pol. 2016; 13: Kikawada M., Iwamoto T., Takasaki M. Asiration and infection in the elderly : eidemiology, diagnosis and management. Drugs Aging 2005; 22: Moitra V.K., Guerra C., Linde-Zwirble W.T., Wunsch H. Relationshi Between ICU Length of Stay and Long-Term Mortality for Elderly ICU Survivors. Crit. Care Med. 2016; 44: Svenningsen H., Langhorn L., Ågård A.S., Dreyer P.. Post-ICU symtoms, consequences, and follow-u: an integrative review. Nurs Crit. Care Feb 17. doi: /nicc [Eub ahead of rint]. 13. Szubski C.R., Tellez A., Klika AK., Xu M., Kattan MW., Guzman JA., Barsoum WK. Predicting discharge to a long-term acute care hosital after admission to an intensive care unit. Am. J. Crit. Care. 2014; 23(4): e Howell K., Grill E., Klein A.M., Straube A., Bender A. Rehabilitation outcome of anoxic-ischaemic encehaloathy survivors with rolonged disorders of consciousness. Resuscitation. 2013; 84(: Baldwin M.R., Wunsch H., Reyfman P.A. High burden of alliative needs among older intensive care unit survivors transferred to ost-acute care facilities. a single-center study. Ann. Am. Thorac. Soc. 2013; 10: