POSIADAJĄCY GOSPODARSTWO ROLNE ZAREJESTROWANI JAKO BEZROBOTNI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2015 R.

Transkrypt

1 2016 POSIADAJĄCY GOSPODARSTWO ROLNE ZAREJESTROWANI JAKO BEZROBOTNI W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO-POMORSKIM W 2015 R. Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu Wydział Badań i Analiz

2 Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu zwrócił się z prośbą do powiatowych urzędów pracy o udostępnienie danych statystycznych za 2015 rok dot. rolników zarejestrowanych jako osoby bezrobotne. Poproszono również o wyrażenie opinii na temat powodów rejestracji i najbardziej efektywnych sposobów aktywizacji tej grupy. 1. DEFINICJA BEZROBOTNY POSIADAJĄCY GOSPODARSTWO ROLNE Zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jako bezrobotną można zarejestrować osobę, jeżeli m.in. nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. z 2016 r. poz. 380), o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe. 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA BEZROBOTNYCH ZAMIESZKAŁYCH NA WSI ORAZ BEZROBOTNYCH POSIADAJĄCYCH GOSPODARSTWO ROLNE 1 Według stanu w dniu 31 grudnia 2015 roku w województwie kujawsko-pomorskim zarejestrowanych pozostawało bezrobotnych zamieszkałych na wsi. Stanowili oni 47,1% ogółu bezrobotnych. W poszczególnych powiatach udział ten wyniósł od 37,5% w powiecie inowrocławskim do 85,9% w powiecie grudziądzkim. W porównaniu do roku 2013 i 2014 liczba zarejestrowanych bezrobotnych z tej kategorii znacznie zmalała w stosunku do 2013 r. było to o osób mniej, a do 2014 r. o 8635 osób. Pomimo spadku liczby bezrobotnych zamieszkałych na wsi, ich udział w ogółem bezrobotnych w analizowanym okresie wzrastał i był największy w 2015 r. w 2013 r. wynosił 45,7%, a w 2014 r. 46,6%. Wśród opisywanej kategorii bezrobotnych dominowały kobiety ( osób), które stanowiły 57,1% (wśród bezrobotnych ogółem udział kobiet wyniósł 56,3%). W porównaniu z końcem 2014 r. populacja bezrobotnych kobiet zamieszkałych na wsi zmniejszyła się o 12,1%, ale ich udział w liczbie bezrobotnych ogółem w tej kategorii wzrósł o 1,6 pkt. proc. 1 Informacja dotyczy wyłącznie powiatów ziemskich, z wyłączeniem miast: Bydgoszczy, Grudziądza, Torunia i Włocławka 1

3 Wykres 1. Bezrobotni ogółem i zamieszkali na wsi w województwie kujawsko-pomorskim w latach (stan w końcu roku) ogółem bezrobotni zamieszkali na wsi Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy W końcu 2015 r. w kategorii osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi było zarejestrowanych 831 bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne. Stanowili oni 0,8% ogółu bezrobotnych (w Polsce były to osoby, czyli 2,8%). W porównaniu do 2013 i 2014 r. ich liczba znacznie zmalała. W stosunku do 2013 r. o 240 osób (1071 osób bezrobotnych posiadało gospodarstwo rolne w 2013 r.), a w stosunku do 2014 r. o 118 osób (949 osób w 2014 r.). A więc w kolejnych latach ( ) malała zarówno liczba zarejestrowanych bezrobotnych zamieszkałych na wsi oraz liczba zarejestrowanych posiadających gospodarstwo rolne. Ich udział w zamieszkałych na wsi utrzymywał się na tym samym poziomie. Kobiety w liczbie 438 osób stanowiły 52,7% ogółu bezrobotnych posiadających gospodarstwo. Dla większości osób posiadających gospodarstwo rolne (538 osób) ustalono II profil pomocy (64,7%). Profil III posiadało 265 osób (31,9%), a profil I 9 osób (1,1%). W tej grupie długotrwale bezrobotni w liczbie 528 osób stanowili 63,5%, niepełnosprawni 5,7% (47 osób), kobiety 52,7% (438 osób). Tabela 1. Wybrane kategorie bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim. Stan w dniu 31.XII r. Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem osoby % osoby % Kobiety , ,7 Długotrwale bezrobotni , ,5 Osoby niepełnosprawne ,7 47 5,7 Posiadający prawo do zasiłku , ,7 Wszyscy sprofilowani , ,7 Profil I ,3 9 2,3 Profil II , ,4 Profil III , ,3 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni posiadający gospodarstwo rolne do 2 ha 2

4 y w województwie kujawsko-pomorskim charakteryzują się dużym zróżnicowaniem pod względem liczby zarejestrowanych bezrobotnych posiadających gospodarstwo. Najwięcej osób zarejestrowano w powiecie rypińskim 160 (największa liczba spośród wszystkich powiatów), a następnie w powiatach: brodnickim (82 osoby) oraz świeckim (74 osoby). Najmniej w powiatach: żnińskim (2 osoby), toruńskim (3 osoby) i wąbrzeskim (4 osoby). Tabela 2. Wybrane kategorie bezrobotnych w województwie kujawsko-pomorskim według powiatów. Stan w dniu 31.XII r. Zamieszkali na wsi Posiadający gospodarstwo rolne Razem ogółem udział % udział % bezrobotni ogółem kobiety (c/b) (e/b) a b c d e f g bydgoski , ,3 grudziądzki , ,8 toruński , ,1 włocławski , ,5 aleksandrowski , ,8 brodnicki , ,3 chełmiński , ,6 golubsko-dobrzyński , ,6 inowrocławski , ,6 lipnowski , ,0 mogileński , ,6 nakielski , ,7 radziejowski , ,9 rypiński , ,0 sępoleński , ,0 świecki , ,8 tucholski , ,7 wąbrzeski , ,2 żniński , ,0 Ogółem , ,1 Ogółem województwo* , ,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy *łącznie z powiatami grodzkimi Nowe rejestracje (napływ) bezrobotnych zamieszkałych na wsi ( osób) stanowiły 44,2% wszystkich rejestracji w 2015 r. (w 2014 r. było to odpowiednio: osób i 43,7%, a w 2013 r.: osób i 42,9%). W porównaniu z 2014 r. liczba nowych rejestracji bezrobotnych zamieszkałych na wsi w 2015 r. zmniejszyła się o 2,7%. W 2015 r. z ewidencji bezrobotnych wyłączono (odpływ) osób zamieszkałych na wsi, które stanowiły 44,1% wszystkich wyłączeń (w 2014 r. było to odpowiednio: osób i 43,5%, a w 2013 r.: osób i 42,3%). W porównaniu z 2014 r. liczba osób zamieszkałych na wsi wyłączonych z ewidencji bezrobotnych zmniejszyła się o 4,0% (mieszkańców miast o 6,4%). 3

5 Tabela 3. Napływ i odpływ bezrobotnych w latach Wyszczególnienie NAPŁYW Bezrobotni ogółem osoby Bezrobotni zamieszkali na wsi Bezrobotni posiadający gospodarstwo rolne ODPŁYW Bezrobotni ogółem Bezrobotni zamieszkali na wsi Bezrobotni posiadający gospodarstwo rolne b.d. b.d Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy oraz informacji dodatkowej pozyskanej z PUP W 2015 r. najwięcej osób zamieszkałych na wsi zostało wyłączonych z ewidencji bezrobotnych z powodu podjęcia pracy było to osoby, które stanowiły 49,7% ogółu wyłączeń w tej grupie bezrobotnych. Dla porównania wyłączenia z powodu podjęcia pracy wśród ogółu bezrobotnych wyłączonych z ewidencji stanowiły zbliżony udział 48,3%. Kolejną przyczyną było niepotwierdzenie gotowości do pracy. Z tego powodu wyłączono z ewidencji osób zamieszkałych na wsi, tj. 18,7% wyłączeń w tej grupie. Wśród ogółu bezrobotnych z tego powodu wyłączenia stanowiły 20,2%. Trzecią przyczyną wyłączeń było rozpoczęcie stażu 8743 osoby zamieszkałe na wsi rozpoczęły staż, tj. 10,6% wyłączeń. W grupie bezrobotnych ogółem udział ten wynosił 9,7%. W 2015 r. z ewidencji bezrobotnych wyłączono 1034 osoby posiadające gospodarstwo rolne 2. Stanowiły one 0,6% wyłączonych z ewidencji ogółu bezrobotnych. Pracę podjęło 607 osób z omawianej grupy, tj. 58,7% wyłączeń wśród posiadających gospodarstwo. Dla porównania podjęcia pracy stanowiły 48,3% wyłączeń wśród ogółu bezrobotnych. Większość posiadających gospodarstwo podjęła pracę niesubsydiowaną 467 osób, czyli 76,9%. Pracę subsydiowaną podjęło 140 osób 23,1%. Natomiast wśród ogółu bezrobotnych prace niesubsydiowane podjęło 80,9%, a subsydiowane 19,1%. Dane statystyczne pokazują, że wśród bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne większy był udział podjęć prac subsydiowanych niż w populacji ogółem bezrobotnych. Jeśli chodzi o prace subsydiowane jakie podjęły osoby posiadające gospodarstwo rolne, to najwięcej osób pracowało w ramach robót publicznych (61 osób, tj. 43,6%), następnie prac interwencyjnych (30 osób, 21,4%) oraz w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego (29 osób, 20,7%). Działalność gospodarczą podjęło 18 osób (12,9%). 2 Dane pochodzą z dodatkowych informacji zebranych z PUP na potrzeby niniejszej analizy 4

6 Tabela 4. Dane o aktywizacji wybranych grup bezrobotnych w 2015 r. Bezrobotni Wyszczególnienie ogółem posiadający gospodarstwo rolne liczba % liczba % Osoby wyłączone z ewidencji bezrobotnych Podjęcia pracy , ,7 niesubsydiowanej , ,2 subsydiowanej , ,5 prac interwencyjnych ,9 30 2,9 robót publicznych ,0 61 5,9 podjęcia działalności gospodarczej ,2 18 1,7 w tym w ramach bonu na zasiedlenie 5 0,0 0 0,0 podjęcia pracy w ramach refundacji 4702 kosztów zatrudnienia bezrobotnego 2,5 29 2,8 podjęcia pracy poza miejscem zamieszkania w ramach bonu na ,0 zasiedlenie 0,2 podjęcia pracy w ramach bonu 263 zatrudnieniowego 0,1 1 0,1 podjęcia pracy w ramach świadczenia 6 aktywizacyjnego 0,0 0 0,0 podjęcia pracy w ramach grantu na 1 telepracę 0,0 0 0,0 podjęcia pracy w ramach refundacji 0 składek na ubezpieczenie społeczne 0,0 0 0,0 podjęcia pracy w ramach dofinansowania wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego ,0 bezrobotnego powyżej 50 roku życia 0,1 inne 417 0,2 1 0,1 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy oraz informacji dodatkowej pozyskanej z PUP z tego z przyczyn z tego z tego Na koniec 2015 r. prawo do zasiłku posiadało 24,7% bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne (205 osób), a wśród bezrobotnych ogółem udział ten wynosił 16,0%. W 2013 r. prawo do zasiłku posiadało 23,3% (250 osób) a w 2014 r. 21,3% (202 osoby). Udziały te są znacząco wyższe niż dla ogółu bezrobotnych. Tabela 5. Bezrobotni z prawem do zasiłku w latach Wyszczególnienie z prawem do zasiłku z prawem do zasiłku z prawem do zasiłku ogółem ogółem ogółem liczba % liczba % liczba % Bezrobotni , , ,0 Bezrobotni zamieszkali na wsi , , ,5 Bezrobotni posiadający gospodarstwo rolne , , ,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy 5

7 Struktura według wieku osób posiadających gospodarstwo rolne różni się od struktury ogółu bezrobotnych. Osoby należące do tej grupy są znacznie starsze. Najwięcej z nich było w wieku lata (290 osób, tj. 34,9%) oraz lata (199 osób, tj. 23,9%). Natomiast w strukturze ogółu bezrobotnych najwięcej osób było w wieku lata ( osoby, tj. 27,3%) i lata ( osób, tj. 22,0%). Średnia wieku dla bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne to 46,3 lata (dla ogółu bezrobotnych 38,8 lat). Wykres 2. Struktura bezrobotnych ogółem i bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne według wieku (w %)* 40,0 35,0 Bezrobotni ogółem Posiadający gospodarstwo rolne 34,9 30,0 27,3 25,0 23,9 22,0 20,0 15,0 10,0 15,8 13,4 19,0 11,0 17,4 8,4 5,0 0,0 1, lat i więcej 4,8 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy oraz informacji dodatkowej pozyskanej z PUP *założona górna granica wieku 65 lat Osoby posiadające gospodarstwo rolne charakteryzują się niższym poziomem wykształcenia niż populacja bezrobotnych ogółem. Najwięcej osób posiadało najniższe wykształcenie, czyli gimnazjalne i poniżej 327 osób, tj. 39,4% oraz zasadnicze zawodowe 266 osób (32,0%). Wśród ogółu bezrobotnych było to odpowiednio: osoby, tj. 32,9% i osoby, tj. 29,9%. Oznacza to, że 71,4% (593 osoby) osób bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne legitymuje się najniższym wykształceniem (w populacji ogółem bezrobotnych 62,8%, czyli osoby). 6

8 Wykres 3. Struktura bezrobotnych ogółem i bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne według wykształcenia (w %) 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 8,4 Bezrobotni ogółem Wyższe 5,3 18,9 Policealne i średnie zawodowe 16,7 Posiadający gospodarstwo rolne 9,9 6,6 Średnie ogólnokształcące 29,9 Zasadnicze zawodowe 32,0 32,9 Gimnazjalne i poniżej 39,4 Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy oraz informacji dodatkowej pozyskanej z PUP Osoby bezrobotne posiadające gospodarstwo rolne posiadały dłuższy staż pracy niż populacja bezrobotnych ogółem. Najwięcej z nich miało staż wynoszący od 10 do 20 lat 203 osoby, tj. 24,4%. Większy udział w porównaniu do ogółu bezrobotnych był w tej grupie również osób ze stażem od 20 do 30 lat 110 osób, tj. 13,2%. Natomiast wśród bezrobotnych ogółem dominował staż pracy od 1 roku do 5 lat osób, tj. 24,0% oraz do 1 roku osób, tj. 17,0%. Wykres 4. Struktura bezrobotnych ogółem i bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne według stażu pracy (w %) 30,0 25,0 Bezrobotni ogółem 24,0 Posiadający gospodarstwo rolne 24,4 20,0 15,0 10,0 14,6 11,0 17,0 8,9 21,1 17,7 15,4 15,5 9,7 13,2 5,0 3,8 3,7 0,0 bez stażu do 1 roku lat i więcej Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy oraz informacji dodatkowej pozyskanej z PUP 7

9 Z porównania struktur bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne i ogółu bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy wynika, że posiadający gospodarstwo rolne trochę dłużej pozostają bez pracy. Najwięcej z nich było w rejestrach ponad 24 miesiące 232 osoby, tj. 27,9%. W grupie bezrobotnych pozostających bez pracy 6 miesięcy i więcej, udziały osób posiadających gospodarstwo rolne były wyższe niż dla ogółu bezrobotnych. Pozostający bez pracy powyżej 6 miesięcy stanowili 60,6% posiadających gospodarstwo rolne (504 osoby), podczas gdy wśród ogółu bezrobotnych 55,4% ( osób). Podobnie struktura przedstawia się wśród ogółu bezrobotnych: powyżej 24 miesięcy najwięcej bo osób, tj. 24,8% oraz od 1 do osób tj. 19,7%. Wykres 5. Struktura bezrobotnych ogółem i bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne według czasu pozostawania bez pracy (w %) 30,0 Bezrobotni ogółem Posiadający gospodarstwo rolne 27,9 25,0 24,8 20,0 15,0 10,0 10,1 10,2 19,7 18,1 16,5 16,2 14,8 15,5 15,0 11,1 5,0 0,0 do 1 roku powyżej 24 m-cy Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy oraz informacji dodatkowej pozyskanej z PUP 8

10 3. POWODY REJESTRACHI W PUP ROLNIKÓW I CZŁONKÓW ICH RODZIN JAKO OSÓB BEZROBOTNYCH W dalszej części analizy przedstawiono podsumowanie zebranych opinii pozyskanych od pracowników powiatowych urzędów pracy dot. zarejestrowanych bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne. Pracownikom PUP zadano trzy pytania: jakie są powody rejestracji w PUP rolników i członków ich rodzin, czy PUP rejestruje jako bezrobotnych osoby podlegające ubezpieczeniu w KRUS oraz jakie sposoby aktywizacji tej grupy bezrobotnych mogłyby być najbardziej efektywne. Najczęstsze powody, dla których rolnicy i członkowie ich rodzin rejestrują się w urzędzie pracy jako bezrobotni, to według pracowników PUP: uzyskanie zasiłku dla osób bezrobotnych (30,4% ogółu wskazań), możliwość korzystania z form aktywizacji zawodowej (26,8%) oraz chęć podjęcia pracy (25,0%). 3 Wykres 6. Powody rejestracji w PUP rolników i ich rodzin w województwie kujawsko-pomorskim w 2015 r. Uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych 17 Dostęp do form aktywizacyji zawodowej Podjęcie pracy Pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne 6 Inne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP W kategorii inne wymieniono: ubezpieczenie zdrowotne (3) oraz świadczenie przedemerytalne (1). Pracownicy powiatowych urzędów pracy wskazując powody rejestracji mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Wybór ilości powodów rejestracji w poszczególnych powiatowych urzędach pracy nieco się różni, ale najczęściej wskazywano na dwa (6 PUP) lub trzy (6 PUP). 3 dane nie dotyczą owego Urzędu Pracy Dla Miasta Torunia 9

11 Wykres 7. Liczba PUP według liczby wskazanych powodów, dla których rolnicy i członkowie ich rodzin rejestrują się jako bezrobotni powód 2 powody 3 powody 6 4 powody 5 powodów Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP Tabela 6. Wskazania najczęstszych powodów rejestracji rolników i członków ich rodzin według powiatowych urzędów pracy PUP Uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych Dostęp do form aktywizacyji zawodowej Podjęcie pracy Pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne Bydgoszcz Grudziądz Dla u Toruńskiego Włocławek Aleksandrów Kujawski Brodnica Chełmno Golub-Dobrzyń Inowrocław Lipno Mogilno Nakło nad Notecią Radziejów Rypin Sępólno Krajeńskie Świecie Tuchola Wąbrzeźno Żnin Ogółem Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP Inne 10

12 Odpowiedziom na zadane pytanie nadawano rangi 1 oznaczało, że jest to najczęstsza przyczyna rejestracji. Za najczęstszy powód uważano podjęcie pracy (9 wskazań) a następnie uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych (7 wskazań). Na drugim miejscu najczęściej wymieniano: uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych (7 wskazań) oraz dostęp do form aktywizacji zawodowej (4 wskazania), a na trzecim dostęp do form aktywizacji zawodowej (6 wskazań) oraz pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne (3 wskazania). Wykres 8. Ranking powodów rejestracji w PUP rolników i ich rodzin w województwie kujawsko-pomorskim w 2015 r I miejsce II miejsce III miejsce IV miejsce podjęcie pracy uzyskanie zasiłku dla bezrobotnych pokrycie składek na ubezpieczenia społeczne dostęp do form aktywizacyji zawodowej inne Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP 4. REJESTROWANIE OSÓB PODLEGAJĄCYCH UBEZPIECZENIU W KRUS JAKO BEZROBOTNYCH Drugie pytanie dotyczyło tego, czy urząd pracy rejestruje jako bezrobotną osobę, która podlega ubezpieczeniu w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Zgodnie z zapisem ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 r. jako bezrobotną można zarejestrować osobę, jeżeli m.in. nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe. We wszystkich powiatowych urzędach pracy województwa kujawsko-pomorskiego osoby podlegające ubezpieczeniu w KRUS rejestrowane są jako bezrobotne. Dane statystyczne pokazują, że w 2015 r. w rejestrach PUP pozostawało 137 osób bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne, które były ubezpieczone w KRUS. Stanowiły one 16,5% bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo. Najwięcej było zarejestrowanych w powiatach: inowrocławskim (28 osób) oraz radziejowskim (21 osób), najmniej w powiatach: aleksandrowskim (2 osoby) i golubsko-dobrzyńskim (2 osoby). W 5. powiatach: 11

13 bydgoskim, toruńskim, nakielskim, wąbrzeskim oraz żnińskim nie było zarejestrowanych bezrobotnych ubezpieczonych w KRUS. Osoby bezrobotne ubezpieczone w KRUS stanowiły największy udział w liczbie bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne w powiatach: tucholskim (61,9%) oraz inowrocławskim (39,4%), najmniejszy w powiecie aleksandrowskim (6,9%). W grupie ubezpieczonych w KRUS największy udział stanowili zarejestrowani w powiatach: inowrocławskim (20,4% ogółu ubezpieczonych w KRUS) oraz rypińskim (15,3%). Najmniejszy w powiatach: aleksandrowskim (1,5%) oraz golubsko-dobrzyńskim (1,5%). 5. AKTYWIZACJA BEZROBOTNYCH ROLNIKÓW I CZŁONKÓW ICH RODZIN Kolejne pytanie dotyczyło najbardziej efektywnych form aktywizacji rolników i członków ich rodzin. Za najbardziej efektywne formy aktywizacji pracownicy PUP uważają: zatrudnienie w ramach prac subsydiowanych (17,6% wszystkich wskazań); szkolenia, przekwalifikowania, zdobycie kwalifikacji zawodowych (16,2%) oraz jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej (14,9%). Wykres 9. Najbardziej efektywne formy aktywizacji bezrobotnych rolników i członków ich rodzin w opinii pracowników PUP w województwie kujawsko-pomorskim w 2015 r. (liczba wskazań) Zatrudnienie w ramach prac subsydiowanych 13 Szkolenia, przekwalifikowania, zdobycie kwalifikacji zawodowych 12 Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej 11 Zatrudnienie w ramach prac niesubsydiowanch 10 Zwrot kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy Dofinansowanie wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego (ukończył 50 r.ż) Refundacja wynagrodzenia i składek za skierowanych do pracy bezrobotnych do 30 r.ż Program regionalny w ramach środków rezerwy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP Z danych dotyczących analizy wskazań przez poszczególne PUP wynika, że najbardziej efektywnymi formami aktywizacji, w opinii ich pracowników, byłyby zatrudnienie w ramach prac subsydiowanych i szkolenia. Natomiast dane statystyki publicznej za 2015 r. pokazują, że najwięcej bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne podjęło zatrudnienie w ramach prac niesubsydiowanych, a następnie subsydiowanych. 12

14 Pracownicy PUP wybierając sposoby aktywizacji, które mogłyby być najbardziej efektywne, wskazywali od 1 do 8 form. 4 PUP wskazały na jedną formę aktywizacji w Brodnicy, Grudziądzu, Inowrocławiu i Żninie, 2 PUP dwa sposoby w Świeciu i PUP dla u Toruńskiego, 3 PUP trzy formy w Aleksandrowie Kujawskim, Bydgoszczy oraz Chełmnie, również 3 PUP cztery formy w Mogilnie, Nakle nad Notecią oraz Radziejowie, a 2 PUP pięć form w Tucholi oraz Wąbrzeźnie. Tabela 7. Wskazania najefektywniejszych sposobów aktywizacji bezrobotnych rolników i członków ich rodzin według powiatowych urzędów pracy województwa kujawsko-pomorskiego w 2015 r. Wyszczególnienie Bydgoszcz Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP Grudziądz Dla u Toruńskiego Włocławek Aleksandrów Kujawski Brodnica Zatrudnienie w ramach prac subsydiowanych Szkolenia, przekwalifikowania, zdobycie kwalifikacji zawodowych Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej Zatrudnienie w ramach prac niesubsydiowanch Refundacja wynagrodzenia i składek za skierowanych do pracy bezrobotnych do 30 r.ż. Dofinansowanie wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego, który ukończył 50 r. ż Zwrot kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy Program regionalny w ramach środków rezerwy Ogółem Wybranym sposobom aktywizacji nadawano rangi 1 oznaczało, że jest to najefektywniejszy sposób aktywizacji zawodowej w odniesieniu do omawianej grupy bezrobotnych. Za najbardziej efektywny sposób aktywizacji uważano zdecydowanie zatrudnienie w ramach prac subsydiowanych (wymieniane najczęściej na 1. miejscu) 11 wskazań. Na 2. miejscu wymieniano zatrudnienie w ramach prac niesubsydiowanych 4 wskazania (jeden PUP na 2. miejscu wskazał na dwa sposoby refundację wynagrodzenia i składek na ubezpieczenia społeczne za skierowanych do pracy bezrobotnych do 30 r. ż. oraz jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej). Na miejscu 3. Wymieniano najczęściej: zwrot kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy, jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej oraz szkolenia, przekwalifikowania, zdobycie kwalifikacji zawodowych (każda kategoria po 3 wskazania). Chełmno Golub-Dobrzyń Inowrocław Lipno Mogilno Nakło nad Notecią Radziejów Rypin Sępólno Krajeńskie Świecie Tuchola Wąbrzeźno Żnin Razem 13

15 Wykres 10. Ranking najbardziej efektywnych form aktywizacji bezrobotnych rolników i ich rodzin według liczby wskazań w województwie kujawsko-pomorskim w 2015 r I miejsce II miejsce III miejsce IV miejsce V miejsce VI miejsce VII miejsce VIII miejsce Zatrudnienie w ramach prac subsydiowanych Zatrudnienie w ramach prac niesubsydiowanch Refundacja wynagrodzenia i składek za skierowanych do pracy bezrobotnych do 30 r.ż. Program regionalny w ramach środków rezerwy Dofinansowanie wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego, który ukończył 50 r. ż Zwrot kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy Jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej Szkolenia, przekwalifikowania, zdobycie kwalifikacji zawodowych Źródło: opracowanie własne na podstawie danych udostępnionych przez PUP 14

16 6. PODSUMOWANIE 1. W końcu grudnia 2015 r. w województwie kujawsko-pomorskim zarejestrowanych pozostawało bezrobotnych zamieszkałych na wsi (47,1% ogółu bezrobotnych). Na przestrzeni lat odnotowano spadek liczby zarejestrowanych w tej grupie bezrobotnych w stosunku do 2013 r. było to o osób mniej, a do 2014 r. o 8635 osób, natomiast ich udział wśród bezrobotnych ogółem wzrastał. 2. W województwie kujawsko-pomorskim w końcu 2015 r. w rejestrach PUP pozostawało 831 osób posiadających gospodarstwo rolne. Stanowiły one 1,6% ogółu bezrobotnych zamieszkałych na wsi oraz 0,8% ogółu bezrobotnych. W kraju było to odpowiednio osoby, tj. 6,2%. W porównaniu do 2013 i 2014 r. liczba bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne znacznie zmalała. W stosunku do 2013 r. o 240 osób mniej (1071 osób bezrobotnych posiadało gospodarstwo rolne w 2013 r.), a w stosunku do 2014 r. o 118 osób (949 osób w 2014 r.). 3. Województwo kujawsko-pomorskie charakteryzuje znaczne zróżnicowanie przestrzenne w poszczególnych powiatach jeśli chodzi o liczbę bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne. W końcu 2015 r. najwięcej osób z omawianej grupy zarejestrowanych było w powiecie rypińskim 160, a najmniej w żnińskim 2 osoby. 4. Wśród bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne było 137 osób ubezpieczonych w KRUS (16,5%). Najwięcej z nich było zarejestrowanych w powiatach: inowrocławskim 28 osób (39,4%) i rypińskim 21 osób (13,1%). W 5. powiatach: bydgoskim, toruńskim, nakielskim, wąbrzeskim oraz żnińskim nie było zarejestrowanych bezrobotnych ubezpieczonych w KRUS. 5. Wśród bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne dominowali długotrwale bezrobotni 528 osób (63,5%) oraz osoby z ustalonym II profilem pomocy 538 (68,4%). 6. Prawo do zasiłku posiadało 24,7% bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne (205 osób). Ich udział w tej grupie był o 8,7 p.proc. większy niż udział osób z prawem do zasiłku w bezrobotnych ogółem. Na przestrzeni lat najwięcej osób posiadających prawo do zasiłku było w 2013 r. 250 (23,3%), w 2014 r. nastąpił spadek uprawnionych do zasiłku (202 osoby, tj. 21,3%), a w 2015 r. nieznaczny wzrost. Ich udziały w każdym roku były wyższe niż dla populacji bezrobotnych ogółem. 7. Bezrobotni posiadający gospodarstwo rolne to przede wszystkim osoby w wieku lata (290 osób, tj. 34,9%). W porównaniu do ogółu bezrobotnych są starsi wiekiem. Średnia wieku dla bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne to 46,3 lata, a dla ogółu bezrobotnych 38,8 lat. Grupa ta charakteryzuje się niższym poziomem wykształcenia niż bezrobotni ogółem. Większość z nich (71,4%) legitymuje się wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i niższym (w populacji ogółem bezrobotnych grupa ta stanowiła 62,8%). Bezrobotni posiadający gospodarstwo rolne trochę dłużej pozostają bez pracy niż ogółem bezrobotni. Posiadający gospodarstwo rolne pozostający bez pracy 6 i więcej miesięcy stanowili 60,6%, podczas gdy wśród populacji bezrobotnych ogółem 55,4%. Posiadający gospodarstwo 15

17 rolne posiadają dłuższy staż pracy niż ogółem bezrobotni. Najwięcej legitymowało się stażem wynoszącym od 10 do 20 lat 24,4% oraz od 20 do 30 lat 13,2%. Dla ogółem bezrobotnych było to odpowiednio 15,5% i 9,7%. 8. W 2015 r. z ewidencji bezrobotnych wyłączono 1034 osoby posiadające gospodarstwa rolne. Pracę podjęło 607 osób, co stanowiło 58,7% wyłączeń. Były to przede wszystkim prace niesubsydiowane 467 osób, tj. 76,9%. Własną działalność gospodarczą podjęło 18 osób. Natomiast wśród ogółu bezrobotnych wyłączenia z ewidencji z powodu podjęcia pracy stanowiły 48,3%. 9. Według pracowników PUP najczęstsze powody, dla których rolnicy i członkowie ich rodzin rejestrują się w urzędzie pracy jako bezrobotni to: zasiłek dla osób bezrobotnych (30,4% ogółu wskazań), możliwość skorzystania z form aktywizacji zawodowej (26,8%) oraz możliwość podjęcia pracy (25,0%). 10. Najbardziej efektywne formy aktywizacji bezrobotnych posiadających gospodarstwo rolne w opinii pracowników PUP to: zatrudnienie w ramach prac subsydiowanych (17,6% wszystkich wskazań); szkolenia, przekwalifikowania, zdobycie kwalifikacji zawodowych (16,2%) oraz jednorazowe środki na podjęcie działalności gospodarczej (14,9%). 16

18 Bezrobotni zamieszkali na wsi według województw - stan w końcu grudnia 2015 roku Bezrobotni w tym zamieszkali na wsi 17 Lp osoby udział w liczbie osób bezrobotnych zamieszkałych na wsi (%) 1 Mazowieckie , ,9 2 Śląskie , ,0 3 Podkarpackie , ,5 4 Małopolskie , ,9 5 Łódzkie , ,8 6 Lubelskie , ,4 7 Kujawsko-Pomorskie , ,6 8 Dolnośląskie , ,7 9 Wielkopolskie , ,9 10 Warmińsko-Mazurskie , ,9 11 Zachodniopomorskie ,6 42 0,1 12 Pomorskie , ,0 13 Świętokrzyskie , ,3 14 Podlaskie , ,5 15 Lubuskie ,9 44 0,3 16 Opolskie , ,0 Ogółem Województwo Źródło: Sprawozdanie MPiPS-01 o rynku pracy za 2015 rok razem osoby udział w liczbie bezrobotnych razem (%) w tym osoby posiadające gospodarstwo rolne , ,2

19 Dane o bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne * Stan w dniu roku Wyszczególnie Województwo razem bydgoski grudziądzki toruński włocławski aleksnadrowski brodnicki chełmiński golubskodobrzyński inowrocławski Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety 18 Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne z profilem I z ogólnej liczby Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Staż pracy ogółem Wykształcenie Wiek z profilem II z profilem III niepełnosprawni długotrwale bezrobotni do pow lat i więcej wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej do 1 roku lat i więcej bez stażu Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne ubezpieczonych w KRUS * liczba osób posiadających gospodarstwa rolne może się nieznacznie róznić od danych wykazanych w MPiPS-01 za grudzień 2015 rok (zmiany w rejstrach po zakończeniu statystyki)

20 Dane o bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne * Stan w dniu roku Wyszczególnie lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki tucholski wąbrzeński żniński 19 Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne z profilem I z ogólnej liczby Czas pozostawania bez pracy w miesiącach Staż pracy ogółem Wykształcenie Wiek z profilem II z profilem III niepełnosprawni długotrwale bezrobotni do pow lat i więcej wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej do 1 roku lat i więcej bez stażu Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne ubezpieczonych w KRUS Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety * liczba osób posiadających gospodarstwa rolne może się nieznacznie róznić od danych wykazanych w MPiPS-01 za grudzień 2015 rok (zmiany w rejstrach po zakończeniu statystyki)

21 Dane o aktywizacji w 2015 roku bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne * Wyszczególnienie Województwo razem bydgoski grudziądzki toruński włocławski aleksandrowski brodnicki chełmiński golubskodobrzyński inowrocławski Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety 20 Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne zarejestrowanych w 2015 roku z tego Bezrobotni zamieszkali na wsi posiadający gospodarstwo rolne wyłączeni z ewidencji bezrobotnych w 2015 roku z tego z przyczyn po raz pierwszy po raz kolejny Podjęcia pracy w 2015 roku z tego niesubsydiowanej subsydiowanej z tego prac interwencyjnych robót publicznych podjęcia działalności gospodarczej w tym w ramach bonu na zasiedlenie podjęcia pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego podjęcia pracy poza miejscem zamieszkania w ramach bonu na zasiedlenie podjęcia pracy w ramach bonu zatrudnieniowego podjęcia pracy w ramach świadczenia aktywizacyjnego podjęcia pracy w ramach grantu na telepracę podjęcia pracy w ramach refundacji składek na ubezpieczenie społeczne podjęcia pracy w ramach dofinansowania wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego powyżej 50 roku życia inne Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne będących w rejstrach PUP w końcu 2015 roku * liczba napływu i podjeć pracy osób posiadających gospodarstwa rolne może się nieznacznie róznić od danych wykazanych w miesięcznych sprawozdaniach MPiPS-01 w 2015 roku łącznie (zmiany w rejstrach po zakończeniu statystyki), ponadto mogły się zdarzać wielokrotne rejestracje tych samych osób.

22 Dane o aktywizacji w 2015 roku bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne * Wyszczególnienie lipnowski mogileński nakielski radziejowski rypiński sępoleński świecki tucholski wąbrzeński żniński Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety Ogółem Kobiety 21 Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne zarejestrowanych w 2015 roku z tego po raz pierwszy po raz kolejny Bezrobotni zamieszkali na wsi posiadający gospodarstwo rolne wyłączeni z ewidencji bezrobotnych w 2015 roku z tego z przyczyn Podjęcia pracy w 2015 roku z tego niesubsydiowanej subsydiowanej z tego prac interwencyjnych robót publicznych podjęcia działalności gospodarczej w tym w ramach bonu na zasiedlenie podjęcia pracy w ramach refundacji kosztów zatrudnienia bezrobotnego podjęcia pracy poza miejscem zamieszkania w ramach bonu na zasiedlenie podjęcia pracy w ramach bonu zatrudnieniowego podjęcia pracy w ramach świadczenia aktywizacyjnego podjęcia pracy w ramach grantu na telepracę podjęcia pracy w ramach refundacji składek na ubezpieczenie społeczne podjęcia pracy w ramach dofinansowania wynagrodzenia za zatrudnienie skierowanego bezrobotnego powyżej 50 roku życia inne Liczba bezrobotnych zamieszkałych na wsi posiadających gospodarstwo rolne będących w rejstrach PUP w końcu 2015 roku * liczba napływu i podjeć pracy osób posiadających gospodarstwa rolne może się nieznacznie róznić od danych wykazanych w miesięcznych sprawozdaniach MPiPS-01 w 2015 roku łącznie (zmiany w rejstrach po zakończeniu statystyki), ponadto mogły się zdarzać wielokrotne rejestracje tych samych osób.