10/25/2015 PROJEKTOWANIE BADAŃ PROJEKT BADAWCZY. METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 4: PROJEKTOWANIE BADAŃ (cz.1) dr Agnieszka Kacprzak ZAINTERESOWANIA

Transkrypt

1 METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 4: PROJEKTOWANIE BADAŃ (cz.1) dr Agnieszka Kacprzak PROJEKTOWANIE BADAŃ PROJEKT BADAWCZY ZAINTERESOWANIA PRZEGLĄD LITERATURY, OBSERWACJE, BADANIA EKSPLORACYJNE OKRESLENIE CELU/ PROBLEMU BADAWCZEGO HIPOTEZY KONCEPTUALIZACJA WYBÓR METODY BADAWCZEJ OPERACJONALIZACJA POPULACJA i DOBÓR PRÓBY OBSERWACJE (BADANIE) ANALIZA DANYCH I RAPORT Z BADAŃ 1

2 PRZYKŁAD Zainteresowania: postawy pracowników wobec nowego systemu wynagrodzeń w firmie X Przegląd literatury: jak w innych firmach, w których wprowadzono taki system zareagowali na niego pracownicy; jakie są ogólne wady/zalety tego typu systemu wynagrodzeń? Obserwacja eksploracyjna: uczestnictwo w zebraniu załogi, wywiady z kilkoma pracownikami Określenie celu: Jaki procent pracowników będzie zadowolony ze zmiany? (cel opisowy stan faktyczny) Jak będzie różnił się poziom zadowolenia ze zmiany w różnych grupach pracowników? (cel opisowy porównawczy) Z czego wynikać będą protesty? (cel wyjaśniający) Hipotezy: PRZYKŁAD (2) 60% pracowników firmy będzie zadowolonych ze zmiany systemu wynagrodzenia Inżynierowie będą zadowoleni bardziej niż pracownicy wykonawczy. Niezadowolenie będzie wynikać z niewystarczającego zaangażowania pracowników w proces projektowania nowego systemu wynagrodzeń. Konceptualizacja: co rozumiesz pod pojęciem zadowolenie ze zmiany? Jak podzielisz pracowników pod względem zajmowanych stanowisk? Wybór metody badawczej: do badania postaw dobre są badania ankietowe (sondażowe), ale może analiza treści skarg kierowanych do związków zawodowych? Albo wywiady pogłębione? PRZYKŁAD (3) Operacjonalizacja: jeśli zdecydujemy się na badania ankietowe- to jak będą brzmieć pytania w kwestionariuszu? Populacja i dobór próby: kogo dokładnie będziemy badać? Wszystkich pracowników firmy X? Czy wyselekcjonowaną próbę? Jak sprawić aby była ona reprezentatywna? Obserwacja (badanie): zebranie danych empirycznych Analiza danych i raport z badań: nadanie danym odpowiedniej formy, interpretacja, zaprezentowanie wyników 2

3 TYPY CELÓW BADAWCZYCH CELE BADAWCZE CELE EKSPLORACYJNE OPISOWE WYJAŚNIAJĄCE CELE OPISOWE Dokładne opisanie jakiejś sytuacji lub zdarzenia Może być porównawczy lub przedstawiający ewolucję w czasie Np. spis ludności, badania marketingowe opisujące konsumentów w różnych segmentach rynku, czy opis kultury jakiejś organizacji PYTANIA O STAN FAKTYCZNY Co się stało? PYTANIA PORÓWNAWCZE Czy tak się dzieje wszędzie? PYTANIE O ROZWÓJ WYPADKÓW Czy działo się to stopniowo? 3

4 CELE WYJAŚNIAJĄCE Odpowiedź na pytanie: dlaczego? Badamy związki przyczynowo skutkowe W sposób idiograficzny: w pełni poznajemy jednego konsumenta i staramy się dowiedzieć, czemu zachowuje się na rynku w taki sposób W sposób nomotetyczny: szukamy czynników ogólnych (zmiennych niezależnych), które są odpowiedzialne za zmienność danej cechy np. na skłonność do zakupów impulsywnych wpływa wiek, płeć, miejsce dokonywania zakupów KRYTERIA PRZYCZYNOWOŚCI 1. Zmienne muszą być skorelowane 2. Przyczyna występuje przed skutkiem 3. Nie ma pozorności korelacja statystyczna nie zawsze świadczy o związku przyczynowoskutkowym. Często wyjaśnieniem jest TRZECIA ZMIENNA, której nie wzięliśmy pod uwagę. Na przykład: Korelacja między sprzedażą lodów i liczbą utonięć Korelacja między liczbą mułów a liczbą profesorów w danej miejscowości Korelacja między wielkością stopy a zdolnościami matematycznymi u dzieci Korelacja między stopą urodzeń a ilością bocianów KRYTERIA PRZYCZYNOWOŚCI (2) Tak więc mówiąc: istnieje korelacja między zawodem a poziomem wypalenia zawodowego mamy na myśli trzy rzeczy: 1. Istnieje statystycznie istotna korelacja między tymi dwoma zmiennymi 2. Osoba uzyskała najpierw zawód a potem dopiero osiągnęła swój poziom wypalenia zawodowego 3. Nie istnieje trzecia zmienna, pozwalająca uznać tę zależność za pozorną 4

5 BŁĘDNE KRYTERIA PRZYCZYNOWOŚCI Pełna przyczynowość: dana zmienna nie wyjaśnia danego zjawiska w sposób całościowy, jest to tylko jedna z przyczyn Przypadek wyjątkowy: wyjątki nie podważają prawdziwości związku między zmiennymi Większość przypadków: związek przyczynowy może być prawdziwy nawet jeśli nie dotyczy większości przypadków (wystarcza, że dana zmienna zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia innej) WYBÓR JEDNOSTEK ANALIZY JEDNOSTKI ANALIZY Te przedmioty, które badamy, aby stworzyć ich syntetyczny opis oraz wyjaśnić różnice między nimi Nie zawsze jest to to samo co jednostki obserwacji PRZYKŁAD: różnice zdań w kwestii kary śmierci a częstość rozwodów jednostka obserwacji: pojedynczy człowiek (mąż lub żona), jednostka analizy: małżeństwo 5

6 TYPOWE JEDNOSTKI ANALIZY W NAUKACH SPOŁECZNYCH Jednostki indywidualne (studenci, wyborcy, lesbijki, pracownicy firmy X, pielęgniarki, samotni rodzice itd.) np. 60 % pracowników firmy X to kobiety Grupy (rodzina, małżeństwo, grupa koleżeńska, gang, miasto itd.) np. 50 % rodzin ma dwoje dzieci Organizacje (przedsiębiorstwa, urzędy, szkoły wyższe, kościoły) np. 80 % przedsiębiorstw zatrudnia mniej niż 10 osób Interakcje społeczne (telefony, kłótnie, zebrania, dyskusje na czacie, wiece wyborcze itd.) np. 40 % zebrań zespołu zakończyło się brakiem kompromisu Wytwory społeczne (książki, budynki, obrazy, dowcipy itd.) np. Większość książek dla dzieci przedstawia kobiety i mężczyzn w stereotypowych rolach BŁĘDNE WNIOSKOWANIE O JEDNOSTKACH ANALIZY Błąd ekologiczny założenie, że to czego dowiadujemy się o jednostce zbiorowej, mówi nam coś także o pojedynczych elementach, z których się ona składa. PRZYKŁAD: wskaźnik samobójstw jest wyższy w krajach protestanckich niż katolickich WNIOSEK: Protestanci popełniają więcej samobójstw BŁĄD: Może to katolicy mieszkający w krajach protestanckich popełniają te samobójstwa? JEDNOSTKA ANALIZY: kraj a nie pojedynczy człowiek BŁĘDNE WNIOSKOWANIE O JEDNOSTKACH ANALIZY (2) Redukcjonizm próba tłumaczenia zjawisk przy pomocy wąskiego zbioru pojęć lub pojęć niższego poziomu. Nie branie pod uwagę wszystkich możliwych zmiennych. PRZYKŁAD: przyczyny wybuchu wojny secesyjnej Redukcjonizm socjologiczny: przywiązanie do wartości jaką jest wolność osobista (badamy jednostki) Redukcjonizm ekonomiczny: trudne położenie ekonomiczne kolonii względem Anglii (badamy poszczególne stany jako jednostki gospodarcze) Redukcjonizm psychologiczny: megalomania ojców założycieli (badamy osobowość poszczególnych przywódców) 6

7 BADANIA ROZCIĄGNIĘTE W CZASIE Badania przekrojowe obserwacja próby w jednym punkcie w czasie ( zdjęcie ) Badania dynamiczne umożliwiają obserwację tego samego zjawiska przez dłuższy czas ( film ) Badania trendów zmiany w czasie zachodzące wewnątrz jakiejś populacji Badania kohort demograficznych zmiany zachodzące wśród ludzi z danej grupy wiekowej Badania panelowe badania dotyczące za każdym razem dokładnie tego samego zbioru osób KONCEPTUALIZACJA KONCEPCJE I POJĘCIA Większość zmiennych, które badamy w badaniach społecznych nie występuje w tak obiektywny sposób jak np. skały. Są one wymyślone i często wieloznaczne. Używając jakiegoś pojęcia odwołujemy się do naszej jego koncepcji Konceptualizacja proces dochodzenia do porozumienia co do znaczenia poszczególnych pojęć Pojęcie konstrukt wyprowadzony z procesu wzajemnego uzgodnienia obrazów mentalnych (koncepcji) 7

8 WSKAŹNIKI I WYMIARY Dzięki konceptualizacji pojęcia otrzymujemy jeden lub więcej jego wskaźników. Wskaźnik postawa lub zachowanie świadczące o obecności badanego pojęcia Wskaźniki wskazują często na różne wymiary badanego pojęcia np. współczucie uczuciowe i behawioralne Wymiar - możliwy do wyszczególnienia aspekt badanego pojęcia DEFINICJE W BADANIACH OPISOWYCH I WYJAŚNIAJĄCYCH Precyzyjne definicje są ważniejsze w badaniach opisowych. Zależnie od tego jak zdefiniujemy bezrobocie uzyskamy różne wyniki co do jego wartości, tak samo z homoseksualizmem, konserwatyzmem itd. W przypadku badań wyjaśniających: uzgodnienie jednej definicji nie jest takie istotne np. chcemy sprawdzić jakie są przyczyny konserwatyzmu i wymyślamy, że jedną z nich jest wiek. Możemy mieć 25 różnych definicji tego czym jest konserwatyzm i nie zgadzać się co do tego, która z nich jest najlepsza, ale jeśli okaże się, że według według wszystkich 25 starsi są bardziej konserwatywni niż młodzi, to nie potrzebujemy takiej zgody. OPERACJONALIZACJA 8

9 OPERACJONALIZACJA Operacjonalizacja polega na stworzeniu konkretnych procedur badawczych, które pozwolą na dokonanie empirycznych obserwacji odpowiadających tym pojęciom w świecie rzeczywistym ZMIENNA I JEJ WARTOŚCI Wartość zmiennej jest cechą czegoś np. zmienna płeć wartość: kobieta i mężczyzna Lista wartości zmiennej musi być wyczerpująca Wartości zmiennej muszą być wzajemnie rozłączne OPERACJONALIZACJA Operacjonalizacja operacje związane z pomiarem zmiennej Definicja operacyjna definicja zmiennej przyjęta na potrzeby badania PRZYKŁAD: Hipoteza: Motywacja pracownika jest wprost proporcjonalna do jego zarobków Dwie zmienne: motywacja i zarobki Operacjonalizujemy motywację: Czy jesteś zadowolony ze swojej pracy? (Tak- Nie) Operacjonalizujemy zarobki: Ile wyniosły twoje średnie miesięczne zarobki w ciągu ostatnich 3 miesięcy? (0-1500, , , 4500 i więcej) 9

10 OPERACJONALIZACJA (2) Zoperacjonalizowana hipoteza głosi więc: Najniższy poziom zmotywowanych znajdziemy w grupie , nieco wyższy w grupie , wyższy w , a najwyższy w grupie 4500 i więcej. Wątpliwości: czy motywacja to to samo co zadowolenie z pracy? Dlaczego akurat średnie zarobki z ostatnich 3 miesięcy? Dlatego oceniając wnioski z badań ZAWSZE musimy wiedzieć jak zostały zoperacjonalizowane zmienne. OBSERWACJA Pomiar tego co występuje w rzeczywistości. Przypuśćmy, że w wyniku sondażu otrzymaliśmy następujące wyniki: Procent zmotywowanych 4500 zł i więcej 80 % zł 60 % zł 40 % Mniej niż 1500 zł 20 % Nasza hipoteza została potwierdzona OBSERWACJA (2) Ale przy następujących wynikach: 4500 zł i więcej 50 % zł 50 % zł 50 % Mniej niż 1500 zł 50 % Procent zmotywowanych Nasza hipoteza zostałaby obalona. UWAGA: Każda hipoteza musi dać się obalić! Np. hipoteza: Zaangażowani w pracę pracownicy są bardziej zmotywowani do pracy niż niezaangażowani nie dałaby się obalić, gdyż zaangażowanie jest częścią motywacji. 10

11 JAK STAWIAĆ HIPOTEZY? Hipoteza to podstawowe twierdzenie, które testujemy w badaniu. Zazwyczaj stwierdza ona związek między dwoma zmiennymi. Musi być sformułowana w sposób jednoznaczny. Np. Zarobki są związane z motywacją nie wiadomo w jaki sposób. Musimy sprecyzować: Zarobki są związane z motywacją, przy czym u osób więcej zarabiających jest ona wyższa Lub: Zarobki są dodatnio związane z motywacją Obie zmienne możemy uszeregować pod względem wartości od niskich do wysokich, dlatego możemy tu używać określeń dodatni lub ujemny JAK STAWIAĆ HIPOTEZY? (2) Gdybyśmy badali np. zmienną Płeć byłoby to niemożliwe: Płeć jest ujemnie związana z motywacją czyli jak? Możemy wtedy skorzystać tylko z pierwszego sposobu czyli: Płeć jest związana z motywacją, przy czym u kobiet jest ona wyższa niż u mężczyzn. HIPOTEZA ZEROWA: Hipoteza mówiąca o braku jakiegokolwiek istotnego statystycznie związku między zmiennymi. Testując nasze hipotezy zawsze liczymy na odrzucenie hipotezy zerowej i potwierdzenie hipotetycznej zależności. POZIOMY POMIARU WARTOŚCI ZMIENNEJ Wartości składające się na zmienne mogą reprezentować różne poziomy pomiaru Pomiar nominalny wartości jedynie wzajemnie rozłączne i wyczerpujące np. płeć, miejsce urodzenia, kolor włosów Pomiar porządkowy wartości możemy logicznie uporządkować np. klasa społeczna, poziom konserwatyzmu Pomiar interwałowy wartości możemy logicznie uporządkować i znaczenie mają odległości między nimi np. poziom IQ Pomiar ilorazowy są oparte na prawdziwym punkcie zerowym np. wiek, dochód 11