Powiązania inteligencji emocjonalnej i wrażliwości moralnej.

Transkrypt

1 II OGÓLNOPOLSKA STUDENCKO- DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM KRAKÓW, R. Powiązania inteligencji emocjonalnej i wrażliwości moralnej. Czy trening w zakresie podnoszenia umiejętności wchodzących w skład inteligencji emocjonalnej może zwiększyć wrażliwość moralną? PIOTR MODZELEWSKI 1 I WOJCIECH ORONOWICZ 2 1- AKADEMIA POMORSKA W SŁUPSKU 2- UNIWERSYTET JAGIELLOŃSKI

2 Plan referatu 1. Wprowadzenie. 2. Metoda. 3. Wyniki. 4. Dyskusja. 5. Literatura. DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 2 KRAKÓW

3 Wprowadzenie zdjęcie uzyskane dzięki uprzejmości administracji DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 3 KRAKÓW

4 Wprowadzenie Wprowadzenie Inteligencja emocjonalna składa się z pożądanych umiejętności z punktu widzenia skutecznego funkcjonowania społecznego. Wrażliwość moralna stanowi konstrukt, który wydaje się bazować na wybranych umiejętnościach wchodzących w skład inteligencji emocjonalnej. Inteligencja emocjonalna Rozwój inteligencji emocjonalnej Wrażliwość moralna Inteligencja emocjonalna jako podstawa wrażliwości moralnej 4

5 Wprowadzenie Wprowadzenie Inteligencja emocjonalna Rozwój inteligencji emocjonalnej Wrażliwość moralna Inteligencja emocjonalna jako podstawa wrażliwości moralnej Wyróżnia się dwa podstawowe modele przyjmowane przez badaczy inteligencji emocjonalnej model zdolnościowy (Salovey i Mayer, 1990) oraz model mieszany (Goleman, 1997): model zdolnościowy odnosi się do inteligencji emocjonalnej jako do rodzaju zdolności umysłowej, a nie cech osobowości, model mieszany ujmuje inteligencję emocjonalną jako konglomerat wielu cech. Pomiar inteligencji emocjonalnej kwestionariusze samoopisowe, wywiad z osobą znajomą osoby badanej, testy zdolnościowe. Związek z inteligencji emocjonalnej z jakością więzi społecznych (Malouff, Schutte i Thorsteinsson, 2014; Ciarrochi, Chan i Caputi, 2000). 5

6 Wprowadzenie Wprowadzenie Inteligencja emocjonalna Rozwój inteligencji emocjonalnej Wrażliwość moralna Inteligencja emocjonalna jako podstawa wrażliwości moralnej W celu rozwoju inteligencji emocjonalnej powstały programy z zakresu społecznego i emocjonalnego uczenia się (SEL). Rozwój kompetencji: a) samoświadomość b) społeczna świadomość c) podejmowanie decyzji w sposób odpowiedzialny d) zarządzaniu samym sobą e) umiejętności społeczne. Niezbędna jest ewaluacja programów SEL(Zins i Elias, 2006). Systematyczna, programowa koncentracja na nauczaniu społeczno-emocjonalnych umiejętności w szkole ma światowe znaczenie. Takie nauczanie promuje ogólny rozwój dzieci i młodzieży, zapobiega problemom rozwojowym i wpływa na osiągnięcia intelektualne (Payton i in., 2008). 6

7 Moralność nie stanowiła centralnego przedmiotu badawczego psychologii (Strus, 2012). Wprowadzenie Wprowadzenie Inteligencja emocjonalna Rozwój inteligencji emocjonalnej Wrażliwość moralna Inteligencja emocjonalna jako podstawa wrażliwości moralnej Wrażliwość moralna - zdolność do identyfikacji istniejących problemów moralnych oraz zrozumienia konsekwencji moralnych decyzji (Lutzen, Evertzon i Nordin, 1997). Brak odpowiednich narzędzi do pomiaru wrażliwości moralnej w Polsce w diagnozie indywidualnej. Klinicyści często spotykają się z problemami moralnymi w swojej pracy (Abbasi i in., 2014), które przekładają się na ich gorszy stan zdrowia (Epstein i Hamric, 2009). Związek pomiędzy uczuciami, wartościami i myślami danej osoby o kwestiach moralnych (moral self-concept) a wrażliwością moralną (Borhani, Keshtgar i Abbaszadeh, 2015). 7

8 Wprowadzenie Wprowadzenie Inteligencja emocjonalna Rozwój inteligencji emocjonalnej Wrażliwość moralna Jeżeli inteligencja emocjonalna według modelu Mayera i Saloveya (1990; 1997) jest grupą umiejętności mających znaczenie w życiu społecznym danej jednostki, to powinien wystąpić związek pomiędzy inteligencją emocjonalną a wrażliwością emocjonalną, przyjmowaniem cudzej perspektywy i wrażliwością na sygnały innych. Należałoby oczekiwać związku pomiędzy inteligencją emocjonalną a wrażliwością moralną. Postawiono następującą hipotezę: Im silniej zaznaczona inteligencja emocjonalna, tym wyższa wrażliwość moralna. Inteligencja emocjonalna jako podstawa wrażliwości moralnej 8

9 Metoda DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 9 KRAKÓW

10 Grupę uczestników badania stanowiło łącznie 117 osób (92,3% kobiet, n=108; 7,7% mężczyzn, n=9): średnia wieku kobiet wyniosła 27,40 lat (SD=8,00), średnia wieku mężczyzn wyniosła 29,22 lat (SD=9,86). Metoda Grupa uczestników badania Narzędzia Procedura Operacjonalizacja hipotezy 10

11 Metoda Grupa uczestników badania Narzędzia Procedura Operacjonalizacja hipotezy Wykorzystano Ethical Sensitivity Scale Questionnaire (ESSQ; Tirri, Nokelainen i Holm, 2008) i Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE (Jaworska i Matczak, 2008). Kwestionariusz EESQ służy do pomiaru siedmiu dymensji wrażliwości etycznej (Tirri, Nokelainen i Holm, 2008): odczytywania i ekspresji emocji; przyjmowania perspektywy innej osoby; troskę o innych; radzenia sobie z różnicami indywidualnymi i grupowymi; zapobiegania uprzedzeniom; generowania interpretacji i możliwości; identyfikowania konsekwencji działań i możliwości. 11

12 Uczestnikom badania zaprezentowano ankietę internetową obejmująca stwierdzenia wchodzące w skład Kwestionariusza Inteligencji Emocjonalnej INTE oraz Ethical Sensitivity Scale Questionnaire ESSQ. Metoda Grupa uczestników badania Dokonano autorskiego tłumaczenia ESSQ. Narzędzia Procedura Operacjonalizacja hipotezy 12

13 Operacjonalizacja hipotezy ( Im silniej zaznaczona inteligencja emocjonalna, tym wyższa wrażliwość moralna ): Metoda Grupa uczestników badania Im większy wynik Kwestionariusza Inteligencji Emocjonalnej INTE tym większy wynik Ethical Sensitivity Scale Questionnaire ESSQ. Narzędzia Procedura Operacjonalizacja hipotezy 13

14 Wyniki DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 14 KRAKÓW

15 Pomiędzy wynikiem ESSQ a wynikiem INTE stwierdzono związek (r=0,63; p<0,001). Wyniki Wynik główny Związek między INTE a wymiarami ESSQ 15

16 Stwierdzono korelacje istotne statystycznie pomiędzy wynikiem INTE, a wszystkimi wrażliwości etycznej ESSQ (p<0,05), z wyjątkiem wymiaru określanego jako zapobieganie uprzedzeniom (p>0,05). Wyniki Wynik główny Związek między INTE a wymiarami ESSQ 16

17 Dyskusja DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 17 KRAKÓW

18 Wyniki skłaniają do refleksji nad rolą rozwoju umiejętności wchodzących w skład inteligencji emocjonalnej. Dyskusja Dyskusja ogólna Ograniczenia metodologiczne Wyniki mogą stanowić dodatkowe uzasadnienie dla pracy nad opracowywaniem skutecznych i uzasadnionych empirycznie programów rozwijania inteligencji emocjonalnej. Trening umiejętności składających się na inteligencję emocjonalną w celu zapobieganiu uprzedzeniom społecznym może nie być skuteczny. 18

19 Wyniki mogą być pośrednio związane z charakterem grupy badawczej studentki, kobiety. Dyskusja Dyskusja ogólna Ograniczenia metodologiczne Wystąpiła nadreprezentacja kobiet w porównaniu do mężczyzn, co może być czynnikiem zaburzającym wyniki, z uwagi na to, że kobiety uzyskują średnio wyższe wyniki od mężczyzn w kwestionariuszu INTE (Jaworska i Matczak, 2008). Podobnie wyższe wyniki w kwestionariuszu INTE uzyskują osoby z wyższym wykształceniem (Jaworska i Matczak, 2008). 19

20 Literatura DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 20 KRAKÓW

21 Literatura (1/2) Salovey, P. i Mayer, J.D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9, Abbasi, M., Nejadsarvari, N., Kiani, M., Borhani, F., Bazmi, S., Nazari Tavaokkoli, S. i Rasouli, H. (2014). Moral distress in physicians practicing in hospitals affiliated to medical sciences universities. Iranian Red Crescent Medical Journal, 16. Lutzen, K., Evertzon, M. i Nordin C. (1997). Moral sensitivity in psychiatric practice. Nursing Ethics, 4, Strus. W. (2012). Dojrzałość emocjonalna a funkcjonowanie moralne. Warszawa: Liberi Libri. Borhani, F., Keshtgar, M. i Abbaszadeh, A. (2015). Moral self-concept and moral sensitivity in Iranian nurses. Journal of Medical Ethics and History of Medicine, 8, 4. Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina. Ciarrochi, J.V., Chan, A.Y.C. i Caputi, P. (2000). A critical evaluation of the emotional intelligence construct. Personality and Individual differences, 28, DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 21 KRAKÓW

22 Literatura (2/2) Malouff, J.M., Schutte, N.S. i Thorsteinsson, E.B. (2014). Trait emotional intelligence and romantic relationship satisfaction: A meta-analysis. The American Journal of Family Therapy, 42, Payton, J., Weissberg, P. R., Durlak, A. J., Dymnicki, B. A., Taylor, D. R., Schellinger, B. K. i Pachan, M. (2008). The positive impact of social and emotional learning for kindergarten to eight-grade students: Findings from three scientific reviews. Chicago: Collaborative for Academic, Social and Emotional Learning. Zins, J. E i Elias, M. J. (2006). Social and Emotional Learning. W: G. G. Bear, K. M. Minke (red.), Children Needs III: Development, prevention, and intervention (s. 1-13). Bethesda, National Association of School Psychologists. Epstein, E.G., Hamric, A.B. (2009). Moral distress, moral residue, and the crescendo effect. Journal of Clinical Ethics, 20, Mayer, J.D., Salovey, P. (1997). What is emotional intelligence? W: P. Salovey, D.J. Sluyter (red.), Emotional development and emotional intelligence: educational implications (s. 3-31). New York: Basic Books. Tirri, K., Nokelainen, P. i Holm, K. (2008). Ethical sensitivity of Finnish Lutheran 7th-9th grade students. W: F. Oser i W. Veugelers (red.), Getting involved: Global citizenship development and sources of moral values (s ). Rotterdam: Sense Publishers. Jaworska, A., Matczak, A. (2008). Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych. DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 22 KRAKÓW

23 Dziękujemy za uwagę Modzelewski, P., Oronowicz, W. (2016, maj). Powia zania inteligencji emocjonalnej i wrażliwości moralnej. Czy trening w zakresie podnoszenia umiejętności wchodza cych w skład inteligencji emocjonalnej mozė zwie kszyc wrażliwośc moralną? Referat zaprezentowany na II Ogólnopolskiej Studencko-Doktoranckiej Konferencji Naukowej Psychologii i Psychoterapii w Paradygmacie Humanistycznym, Kraków. Organizator: Sekcja Psychologii Humanistycznych KNSP UJ. wojciech.oronowicz@snps.pl piotr.modzelewski@snps.pl DOKTORANCKA KONFERENCJA NAUKOWA PSYCHOLOGII I PSYCHOTERAPII W PARADYGMACIE HUMANISTYCZNYM, 23 KRAKÓW