Dr. habil. Anna Sałek International Bio-Consulting, Germany & Domatec GmbH, Germany kwiecień 2008, Kraków

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Dr. habil. Anna Sałek International Bio-Consulting, Germany & Domatec GmbH, Germany kwiecień 2008, Kraków"

Maciej Skowroński
6 lat temu
Przeglądów:

1 Dr. habil. Anna Sałek International Bio-Consulting, Germany & Domatec GmbH, Germany 8 11 kwiecień 2008, Kraków

2 Osmofilność Suplementy Błona cytoplazmatyczna (membrana)

3 Cechę osmofilności drożdży Saccharomyces sp., pożądanążądan podczas suplementacji brzeczek związkami zkami mineralnymi i ekstraktem słodowym należy y rozpatrywać z punktu widzenia: możliwości wzrostowych drożdży, tj. aktywności procesów anabolicznych różnych szczepów w w warunkach o podwyższonej osmotyczności ci oraz zdolności fermentacyjnych, tj. aktywności procesów katabolicznych drożdży y w brzeczkach HG.

4 High Gravity wysoka aktywność osmotyczna

5 Dla drożdży Saccharomyces cerevisiae zdolność do wzrostu i fermentacji w brzeczkach o wysokim stężeniu substratu (HG) jest zależna od podwyższonej koncentracji wewnątrzkomórkowych węglowodanów, którymi, z uwagi na aspekt osmofilności, są: trehaloza & glikogen Podwyższona zawartość trehalozy i glikogenu w drożdżach Saccharomyces cerevisiae chroni komórki przed ich autolizą, a także e zwiększa ich zdolności życiowe w warunkach HG.

6 Trehaloza, dwucukier nieredukujący α-d-glucopyranosyl-α-d-glucopyranoside glucopyranoside (α,α( 1,1- wiązania)

Trehaloza jest kumulowana wewnątrz pęcherzyków, rozmieszczonych w cytozolu komórki drożdżowej i łączy się z unilamelarną warstwą lipidową błony cytoplazmatycznej.

7 Trehaloza jest kumulowana wewnątrz pęcherzyków, rozmieszczonych w cytozolu komórki drożdżowej i łączy się z unilamelarną warstwą lipidową błony cytoplazmatycznej. Region hydrofilny Region hydrofobowy Trehaloza-OH OH- Kwasy tłuszczowet Grupy fosforowe Grupy hydroksylowe ( OH)( trehalozy są związane zane z grupami fosforowymi fosfolipidów, zawartych w dwuwarstwowej strukturze błony komórkowej, utrzymanej w stanie fluidalnym. Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.

8 Ponadto, trehaloza w drożdżach Saccharomyces cerevisiae jest integralnym składnikiem glikolipidów, będących b ważnym czynnikiem strukturalnym ściany komórkowej.

9 Lipidy Proteiny Lipidy Proteiny Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.

10 Fosfolipidy Grupy hydrofilne Grupy hydrofobowe Integralne proteiny Cząsteczka fosfolipidu

11 Glicerol STRUKTURA LIPIDOWA Proteiny z długą transmembranową domeną Glikolipidy Lektyny GPI proteina Proteiny z krótką transmembranową domeną Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.

13 Węglowodany membrany Białka membrany Bilayer fosfolipidów

14 W aspekcie fizjologii komórki, z cechą osmofilności wiąże się odbiór i przekazywanie sygnałów o podwyższonym ciśnieniu osmotycznym, za co odpowiedzialne są specyficzne białka membranowe i wewnątrzkomórkowy system genetyczny.

15 Właściwości błony b cytoplazmatycznej drożdży determinują jej przepuszczalność ść, która zależy od ilości i rodzaju łańcuchów w kwasów tłuszczowych, umieszczonych w podwójnej warstwie fosfolipidowej

16 Część hydrofilna trehalose Woda Dwa hydrofobowe łańcuchy kwasów tłuszczowych Cytosol Cząsteczki fpsfolipidów Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.

17 Podwyższony poziom nienasyconych kwasów tłuszczowych w błonie b komórkowej zwiększa jej przepuszczalność ść. Ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych w fosfolipidach membrany wzrasta, gdy proces hodowli przebiega w warunkach tlenowych, co związane jest z pewnym stopniem hydaratacji łańcuchów tłuszczowych oraz z ich luźniejszym ułożeniem.

18 Skład fosfolipidów błon komórkowych drożdży determinuje szybkie przenikanie związków rozpuszczalnych w wodzie do komórek namnażanych tlenowo. W hodowlach na brzeczkach HG, istotna jest więc: przepuszczalność membran komórkowych drożdży i aktywny transport substancji przez błonyb za pośrednictwem specyficznych białkowych przenośników lub na zasadzie dyfuzji.

19 Dla prawidłowego funkcjonowania komórek ważny jest przede wszystkim transport aktywny (3 rodzaje): określony budową błon komórkowych, wymagający nośników i dostarczenia energii, umożliwiający gromadzenie cukrów zapasowych, jak trehaloza i glikogen

20 Potencjał elektrochemiczny Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.

Kanał pośredniczący Nośnik białkowy Lipidowy bilayer

21 Cząsteczki przenośnikowe nikowe Kanał białkowy Nośniki białkowe Lipid bilayer Gradient stężeń Dyfuzja prosta Kanał pośredniczący Nośnik białkowy Lipidowy bilayer Transport bierny Transport aktywnny Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.

cych adaptin podczas transportu substratu do wnętrza komórki drożdży y w

22 pęcherzyk Transportowane cząsteczki Diagram prezentuje rolę białek otoczkowych clathrin,, enzymatycznych dynamin i pośrednicz redniczących cych adaptin podczas transportu substratu do wnętrza komórki drożdży y w formie pęcherzykp cherzyków w (proces endocytozy) Molecular Biology of the Cell, 4th Ed.

25 α - heliks struktura β - rozwinięcie białka loops

26 N-acetylo-glukozoamina Kwas N-acetyloN acetylo-muraminowy Łańcuch aminokwasowy

27 Widoczne tylko aminokwasy

28 Wyraźne nagromadzenie trehalozy w komórce drożdży Saccharomyces cerevisie można osiągnąć podczas stacjonarnej fazy wzrostu w wyniku silnej aeracji, bądź suplementacji pożywki maltozą lub galaktozą, jako jedynymi źródłami węgla. Kumulacja trehalozy może przebiegać również w warunkach braku proliferacji (namnażania), ania), np. w środowisku zawierającym glukozę,, z limitowanym źródłem azotu

29 W czasie namnażania ania drożdży Saccharomyces na brzeczce słodowej, s kumulacja glikogenu zaczyna się w późnej p fazie logarytmicznego wzrostu, a dopiero po wyczerpaniu glukozy rozpoczyna się synteza trehalozy, której prekursorem jest najprawdopodobniej glikogen. Reasumując, synteza trehalozy rozpoczyna się w fazie tzw. głodu, g tj. wtedy, gdy glukoza jest na wyczerpaniu.

30 Wywoływanie różnego rodzaju stresów w czasie hodowli drożdży, np. ekstremalnych temperatur, bądź dehydratacji osmotycznej, zwiększa w komórkach Saccharomyces sp. poziom trehalozy. Stwierdzono istotną korelację pomiędzy zawartości cią trehalozy, obecności cią białek hsp (heat shock protein w czasie tzw. szoku termicznego) a odporności cią na wyżej wymienione formy stresu.

31 Metabolizm trehalozy w drożdżach jest wskaźnikiem stresu hodowlanego, a wysoki poziom endogennej i egzogennej trehalozy wzmaga odporność komórki drożdżowej owej na niekorzystne czynniki środowiska propagacji. Trehaloza jest więc c czynnikiem osmoochronnym oraz termoochronnym i przypisuje się jej rolę osłaniaj aniającą w stosunku do błony b komórkowej (efect cryptobiosis).

32 W drożdżach Saccharomyces cerevisiae cecha osmofilności zależy nie tylko od wewnątrzkomórkowego stężenia trehalozy, lecz także od glicerolu. Stwierdzono, że: glicerol stabilizuje natywne formy białek enzymatycznych oraz warstwy fosfolipidowe błony b komórkowej drożdży w czasie proliferacji w warunkach stresu osmotycznego lub termicznego.

33 Fosfolipidy (75%) Glikolipidy (5%) Na zewnątrz komórki Srodowisko hydrofobowe Białka integralne Białka peryferyjne Wnętrze komórki

34 Istotną funkcję i ściśle określoną rolę w mechanizmie osmofilności pełnią: skład chemiczny oraz struktura membran, kontrolowana genetycznie i biochemicznie jony Na +, które aktywują wymianę substancji między komórką a środowiskiem oraz wpływają na wzrost zawartości trehalozy w drożdżach, będącej regulatorem ciśnienia osmotycznego wewnątrz komórki drożdżowej owej

35 jony K +, niedobór r których hamuje transport aktywny, stąd d pożywki hodowlane lub brzeczki fermentacyjne są wzbogacane jonami K + jony Zn +2, regulujące syntezę fosfolipidów w membrany drożdży Saccharomyces sp., pełni niące rolę kofaktora szeregu enzymów w i będące b komponentem wielu czynników w transkrypcyjnych enzym ATP-aza membranowa (antiporter( antiporter), przenoszący substraty i stymulowany przez jony K +, Na + i Mg +2

36 jony Mg 2+ regulujące zmianę składu kwasów tłuszczowych w błonie b komórkowej drożdży; przy niedoborze jonów w Mg 2+ do warstwy fosfolipidowej membrany wbudowuje się kwas palmitynowy, wywołuj ując c efekt inhibicji enzymu (syntazy), syntetyzującego długied łańcuchy kwasów w tłuszczowycht trehaloza, stabilizująca strukturę ściany i błony b komórkowej drożdży, białka membranowe oraz enzymatyczne poprzez ich hydratację

38 Do produkcji piwa z High Gravity brzeczek, do otrzymywania drożdży y suszonych, bądźb do produkcji drożdży y mrożonych, onych, najlepiej nadają się szczepy drożdży y osmofilnych, adaptowane do tzw. gęstych g brzeczek lub specyficznie izolowane. W brzeczkach stęż ężonych o Blg, odpowiednie szczepy drożdży y wykazują wzmożon oną syntezę trehalozy do 8%, lub 12% w s. masie.

39 Izolacja ofmofilnych drożdży Saccharomyces cerevisiae

40 Schemat przygotowania inoculum drożdży osmofilnych, Saccharomyces cerevisiae, do propagacji biomasy komórkowej w brzeczkach o wysokim stężeniu

41 Oprócz problemów bioinżynieryjnych, jakie pojawiają się w browarnictwie podczas modyfikacji technologicznych z użyciem brzeczek HG, z jednoczesną suplementacją wybranymi związkami zkami mineralnymi (Mg +2, Zn +2, K + i Na + ), ekstraktem słodowym, s czy witaminami (biotyną), istnieje konieczność otrzymania i dostosowania do nowych warunków w odpowiednich szczepów drożdży osmofilnych lub jednocześnie nie osmoaktywnych i alkoholoopornych

O dużej aktualności problemu świadczą liczne prace nad otrzymywaniem metodami genetycznymi lub klasycznymi odpowiednich szczepów w drożdży, bądź nad biochemiczną regulacją ich hodowli

42 O dużej aktualności problemu świadczą liczne prace nad otrzymywaniem metodami genetycznymi lub klasycznymi odpowiednich szczepów w drożdży, bądź nad biochemiczną regulacją ich hodowli (rola inozytolu i cynku w biosyntezie fosfolipidów) lub nad sterowaniem fermentacją w brzeczkach HG. Metabolizm trehalozy i glikogenu jest kontrolowany na poziomie post-transkrypcyjnym

44 STOP! Genetycznym Manipulacjom

Podobne dokumenty

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM. dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW. Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki

Bliskie spotkania z biologią METABOLIZM dr hab. Joanna Moraczewska, prof. UKW Instytut Biologii Eksperymetalnej, Zakład Biochemii i Biologii Komórki Metabolizm całokształt przemian biochemicznych i towarzyszących