Elektroniczny system zarzdzania akredytowanymi laboratoriami ITG KOMAG

Transkrypt

1 mgr in. Marek WOJTASZCZYK Instytut Techniki Górniczej KOMAG Elektroniczny system zarzdzania akredytowanymi laboratoriami ITG KOMAG S t r e s z c z e n i e W artykule przedstawiono wdroony w 2013 r. w trzech akredytowanych laboratoriach ITG KOMAG elektroniczny system zarzdzania oparty o otwart baz danych. W wietle wymaga sformułowanych przez laboratoria przedstawiono opis systemu, zasady jego funkcjonowania oraz korzyci uzyskane po jego wdroeniu do stosowania. S u m m a r y Electronic system for management of testing laboratories at the KOMAG Institute of Mining Technology based on open data base in SQL standard, which was implemented in 2013, is presented. The system, principles of its operation and benefits obtained after commercialization of the system are presented in the light of requirements formulated by the laboratories. Słowa kluczowe: fundusze strukturalne, komputerowe wspomaganie zarzdzania, zaplecze naukowo badawcze, jako. Keywords: structural funds, computer aiding of management, research infrastructure, quality. 1. Wprowadzenie W chwili obecnej podstawowym problemem wielu jednostek jest sprawne zarzdzanie danymi. Brak informatyzacji w tej dziedzinie powoduje problemy organizacyjne oraz zbdne koszty. Coraz powszechniejsze take i w laboratoriach badawczych staj si elektroniczne systemy zarzdzania majce na celu uporzdkowanie tradycyjnego obiegu dokumentów i właciw ich archiwizacj, zapobiegajc ewentualnej utracie informacji bdcych w posiadaniu organizacji. W przypadku ITG KOMAG, ze wzgldu na coraz powszechniejsz praktyk archiwizowania danych dotyczcych realizacji bada, zwłaszcza tych, które prowadz do poprawy bezpieczestwa uytkowania wyrobów równie zaistniała potrzeba wdroenia do stosowania elektronicznego systemu zarzdzania, który w sposób kompleksowy zapewniłby pełny do danych wejciowych, przebiegu oraz uzyskanych wyników bada. Majc na uwadze znaczenie gromadzonych przez laboratoria badawcze danych dla zagwarantowania bezpieczestwa przechowywanych zasobów zaplanowano i ujto elektroniczny system zarzdzania jako jeden z etapów realizacji projektu pt. Rozbudowa laboratoriów Instytutu Techniki Górniczej KOMAG w Gliwicach, celem prowadzenia bada na rzecz bezpieczestwa uytkowania wyrobów, prowadzonego w ramach działania 1.3 Transfer technologii i innowacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa lskiego na lata [2]. Podstawowym załoeniem było wdroenie wspomnianego systemu w trzech akredytowanych laboratoriach badawczych ITG KOMAG: Laboratorium Bada (nr akredytacji AB 039), 52 MASZYNY GÓRNICZE 1/2014 Laboratorium Bada Stosowanych (nr akredytacji AB 665), Laboratorium Inynierii Materiałowej i rodowiska (nr akredytacji AB 910). 2. Cel wdroenia elektronicznego systemu zarzdzania Podstawowym celem wdroenia elektronicznego systemu zarzdzania laboratoriach badawczych była: poprawa efektywnoci pracy poprzez stworzenie bazy wiedzy i szybki dostp do zmagazynowanej informacji oraz moliwo poddania jej analizie. usprawnienie, automatyzacja oraz standaryzacja procesu zarzdzania laboratorium. Celem szczegółowym było stworzenie baz danych w obszarach akredytowanych laboratoriów badawczych ITG KOMAG obejmujcych: prezentacj dokumentów obowizujcych w laboratoriach w ramach wymaga normy PN-EN ISO/IEC [1] (tzw. dokumentacj systemu zarzdzania), wyposaenie pomiarowe i badawcze (WPiB) poszczególnych laboratoriów oraz sposób postpowania z tym wyposaeniem (wzorcowanie, sprawdzanie itp.), dane dotyczce przebiegu realizacji zlecenia (wymiana korespondencji midzy laboratorium, a klientem poczwszy od zapytania ofertowego, a koczc na wystawieniu faktury), archiwizacj całociowego przebiegu badania (zlecenie, parametry bada, program bada, wykonanie bada, sprawozdanie),

2 akty prawne stosowane przez laboratoria podczas wykonywania bada w zakresie ich działalnoci. Załoono, e wdraany elektroniczny system zarzdzania powinien obejmowa wybrane moduły (zaznaczone kolorem zielonym) planowanego całociowego utworzenia systemu, którego schemat ogólny przedstawiono na rysunku 1. Rys.1. Schemat ogólny baz danych zespołu e-laboratoriów. ródło: opracowanie własne Wymagania sformułowane w odniesieniu do elektronicznego systemu zarzdzania akredytowanymi laboratoriami badawczymi były cile zwizane z norm PN-EN ISO/IEC [1], dotyczc kompetencji laboratoriów badawczych. 3. Załoenia dla elektronicznego systemu zarzdzania Wdroenie systemu poprzedzone zostało wnikliw analiz przedwdroeniow obejmujc specyfik Instytutu oraz rozległy charakter badawczy laboratoriów działajcych w strukturze instytutu. Proces analizy przedwdroeniowej słuył rozpoznaniu potrzeb w stosunku do funkcji oferowanych przez proponowane oprogramowanie. Analiza przedwdroeniowa obejmowała cykl spotka pomidzy dostawc oprogramowania a zespołem pracowników z laboratoriów badawczych, podczas których ustalano potrzeby w kontekcie moliwoci oferowanych przez proponowane oprogramowanie. Proces analizy przedwdroeniowej umoliwiał ustalenie opcji, których oprogramowanie nie zawierało. Czci analizy przedwdroeniowej był równie scenariusz wdroenia oraz szczegółowa specyfikacja wymaga, które miały zagwarantowa kocowy efekt całego przedsiwzicia. W wyniku analizy przedwdroeniowej załoono, e docelowo elektroniczny system zarzdzania powinien w szczególnoci umoliwia [3]: zarzdzanie baz kontrahentów obejmujc zleceniodawców i podwykonawców, MASZYNY GÓRNICZE 1/ rejestrowanie kontaktów z kontrahentami wraz z gromadzeniem i przechowywaniem zapyta ofertowych, ofert i zlece zewntrznych i wewntrznych, nadzorowanie i tworzenie zbiorczych ofert na podstawie czciowych ofert opracowywanych przez laboratoria przez Dział Zarzdzania Projektami, rejestrowanie wyników bada wraz z identyfikacj numerów próbek, wymaga stawianych badanym próbkom oraz stosowanych metod badawczych, gromadzenie i przechowywanie danych o realizowanych badaniach wraz z kartami wyników bada oraz sprawozdaniami z bada, w tym niezgodnych z wymaganiami, gromadzenie i przechowywanie procedur badawczych, metod badawczych i wymaga dla badanych obiektów i próbek, ewidencjonowanie działa prowadzonych zmierzajcych do zapewnienia jakoci wyników bada ilociowych i jakociowych w oparciu o karty kontrolne wraz z importem danych z arkuszy Excel, gromadzenie i przechowywanie dokumentów prowadzonych kontroli jakoci bada, ewidencjonowanie i zarzdzanie wyposaeniem badawczo pomiarowym (WPiB), wskazywanie pracowników uprawnionych do obsługi wyposaenia, prowadzenie rejestru przebiegu eksploatacji WPiB (informacji o wzorcowaniach, legalizacjach, przegldach, sprawdzeniach okresowych, awariach, terminach zakoczenia gwarancji itd.), gromadzenie i przechowywanie elektronicznej dokumentacji WPiB wraz z drukiem naklejek identyfikujcych wyposaenie, planowanie wzorcowa i sprawdze WPiB oraz prowadzenie kontroli ich realizacji, gromadzenie i przechowywanie danych dotyczcych pracowników laboratorium, w zakresie ich kwalifikacji i uprawnie, prowadzenie rejestru planu szkole, gromadzenie i udostpnianie stosowanych norm i wytycznych PCA (Polskiego Centrum Akredytacji), dokumentacji systemu zarzdzania laboratorium oraz szablonów dokumentów, tworzenie raportów zawierajcych dane zawarte w systemie, eksport danych z systemu do arkuszy Excel. Dodatkowo ustalono, e załoone wymagania musz by zgodne z dokumentami systemu

3 zarzdzania obowizujcymi w kadym z laboratoriów badawczych. System powinien take gwarantowa bezpieczestwo przechowywanych zasobów i by wyposa- ony w zabezpieczenia przed niepowołanym dostpem poprzez autoryzowany system haseł i indywidualnych uprawnie, a take mie moliwo rozbudowy o kolejne moduły, np. elektroniczny obieg dokumentów. 4. Opis funkcjonalnoci systemu Elektroniczny system zarzdzania dedykowany do pracy w akredytowanych laboratoriach badawczych ITG KOMAG, obejmuje swoim zakresem osiem modułów: Moduł KONTRAHENCI, który zawiera baz kontrahentów, podwykonawców, zapyta ofertowych, ofert, skarg i uwag, zlece oraz katalog usług. Rejestr kontrahentów zawiera dane okrelajce kod kontrahenta, nazw skrócon i pełn, dane adresowe, NIP, oznaczenie dostawcy kwalifikowanego, za szczegóły kontrahenta poza ww. danymi obejmuj jego REGON, PESEL oraz informacje dodatkowe, takie jak: adres, telefon, fax, , bank, nr konta, obszar dostaw i adnotacje. Z wyszczególnionym kontrahentem powizane s zapytania ofertowe, oferty i zlecenia. Rejestr zapyta ofertowych zawiera dane dotyczce komórki organizacyjnej, kontrahenta, przedmiotu zapytania oraz zlecenia, dat i status zapytania, form kontaktu. Rejestr ofert zawiera dane dotyczce komórki organizacyjnej, nazw kontrahenta, przedmiot, status i dat wysłania oferty oraz uwagi i numer zlecenia. Poza wyej wymienionymi danymi oferta opisuje równie zakres i stosowane metody bada, termin realizacji oraz termin wanoci oferty. prezentowane w szablonach: korespondencja wewntrzna do oferty, oferta. Przykładowe dane z rejestru zlece przedstawiono na rysunku 2. Szczegóły zlecenia, poza ww. danymi, obejmuj równie dane o przedstawicielu zleceniodawcy upowanionym do uzgodnie, numer i dat zamówienia/umowy oraz opis zastosowanych metod badawczych. Dane dotyczce etapów zlecenia obejmuj: symbol, nazw, dat rozpoczcia i zakoczenia etapu, form opracowania, koszt całkowity, w tym koszty usług obcych i materiałów. prezentowane w szablonach: otwarcie zlecenia wewntrznego, potwierdzenie przyjcia zamówienia i protokół odbioru pracy. Rejestr podwykonawców zawiera dane okrelajce realizujcego, numer i etap zlecenia, rodzaj usługi badawczej, termin wykonania, koszt realizacji usługi, numer sprawozdania oraz ocen podwykonawcy. Poza ww. danymi okrelona jest forma przekazania pracy i jej status. prezentowane w szablonach zgłaszajcego: zamówienie na podwykonawstwo, protokół odbioru podwykonawstwa. Rejestr skarg i uwag klientów zawiera dane okrelajce zgłaszajcego, dat wpływu skargi/uwagi, zgłaszajcego, numer zlecenia, odpowiedzialnego za postpowanie wyjaniajce, dat odpowiedzi, adnotacje o wyjanieniu skargi oraz opis podjtych ewentualnie działa korygujcych lub zapobiegawczych. Katalog usług zawiera dane okrelajce realizujcego (nazw, symbol), opis i koszt usługi. Moliwo przegldania katalogu usług bazuje na filtrach: komórka organizacyjna, grupa usług, nazwa, symbol, opis i koszt usługi. W module istnieje moliwo zapisywania plików z dokumentacj elektroniczn dotyczc zapyta ofertowych, ofert, zlece wraz z realizacj podwykonawstwa oraz ewentualnych skarg i uwag klientów. Moduł WPIB, który gromadzi wszelkie informacje dotyczce wyposaenia, materiałów odniesienia, odczynników, wzorcowania, sprawdzania. Moduł obejmuje rejestr WPiB, który zawiera dane pozwalajce na identyfikacj poszczególnego elementu wyposaenia pomiarowo-badawczego. Rys.2. Dane z rejestru zlece [4] 54 MASZYNY GÓRNICZE 1/2014

4 Zawiera on takie informacje, jak: nazwa komórki organizacyjnej, grupa wyposaenia, numer identyfikacyjny elementu WPiB, nazwa, typ aparatury, nazwa producenta wyposaenia WPiB, data zakupu i uruchomienia, termin gwarancji, aktualny status WPiB, osoba odpowiedzialna za uytkowanie wyposaenia, adnotacja o stosowaniu WPiB, numer wiadectwa wzorcowania, data ostatniego i nastpnego wzorcowania i sprawdzenia oraz informacja o ostatnim zdarzeniu w ramach eksploatacji danego elementu WPiB. Dla kadego WPiB prowadzony jest rejestr przebiegu eksploatacji oraz generowana jest naklejka identyfikacyjna. Na podstawie danych o WPiB generowany jest harmonogram okresowego wzorcowania/sprawdzania w danym roku kalendarzowym. Przykładowy harmonogram okresowego wzorcowania/ sprawdzania prezentuje rysunek 3. Z uwagi na specyfik działalnoci Laboratorium Inynierii Materiałowej i rodowiska moduł WPiB uzupełniony został dodatkowo o rejestry: chemicznych materiałów odniesienia, odczynników chemicznych oraz odpadów. Moduł BADANIA, który słuy do gromadzenia danych o metodach i procedurach badawczych, oraz zawiera opis próbek, rejestracj bada i sprawozda wraz z ocen statystyczn za pomoc kart kontrolnych. Moduł bada obejmuje rejestry procedur badawczych, metod badawczych, wymaga dotyczcych bada, w tym bada niezgodnych z wymaganiami oraz karty kontrolne Shewharta i bada jakociowych. W rejestrze procedur badawczych gromadzone s dane okrelajce: numer, dat obowizywania, tytuł, status, uwagi i adnotacj o stosowaniu w badaniach według PN-EN ISO/IEC [1]. W rejestrze istnieje moliwo zapisywania plików wraz z procedurami badawczymi oraz stosowanymi załcznikami. Rejestr metod badawczych zawiera dane: komórki organizacyjnej, kodu metody, nazwy i opisu metody badawczej oraz adnotacje o stosowaniu w badaniach według PN-EN ISO/IEC [1]. Rejestr umoliwia ponadto powizanie stosowanej metody badawczej z okrelonymi normami oraz wyszczególnienie badanych cech i oznaczenie dziedzin i obiektów/grup obiektów według terminologii i klasyfikacji stosowanej przez PCA. Rejestr wymaga gromadzi dane dotyczce obiektu bada i stawianych wymaga procesu badawczego. W rejestrze bada znajduj si dane zawierajce informacje dotyczce okrelonego pojedynczego badania obiektu, w tym okrelajce komórk organizacyjn, prowadzcego badania, numeru zlecenia, nazwy klienta, tematu badania, daty zlecenia, terminu jego realizacji, kosztu bada, oznaczenia norm i procedur badawczych, rodzaju badania według klasyfikacji PN-EN ISO/IEC 17025, numeru sprawozdania w którym zawarto wyniki bada oraz okresu rozliczeniowego, w którym zrealizowano badanie. Przykład zilustrowano na rysunku 4. prezentowane w szablonie sprawozdania z bada. W rejestrze istnieje take moliwo zapisywania plików zawierajcych karty wyników bada i sprawozdania z bada. W rejestrze bada niezgodnych z wymaganiami wprowadzane s dane dotyczce komórki organizacyjnej, charakteru niezgodnoci, daty jej wystpienia, zgłaszajcego niezgodno oraz numer i tytuł sprawozdania, numer zlecenia, dane zleceniodawcy oraz ewentualnych podjtych działaniach korygujcych. Rejestr kart kontrolnych Shewharta gromadzi wyniki pomiarów i na ich podstawie, w zalenoci od rodzaju karty, okrela parametry statystyczne, takie jak: wartoci rednie (x r ), rozstp (R), odchylenie standardowe (s), mediana (Me), liczba skontrolowanych i niezgodnych jednostek oraz tworzy na ich podstawie wykresy. Karta kontrolna Shewarta jest narzdziem wykorzystywanym w procesie sterowania jakoci wyników bada, szczególnie w odniesieniu do wzorcowa i sprawdze wewntrznych WPiB. Zastosowanie kart kontrolnych Shewarta pozwala na wyznaczenie linii centralnej (CL) oraz górnej (UCL) i dolnej (LCL) granicy kontrolnej zbioru danych. Zbiorem danych mog by np. wyniki sprawdze wewntrznych elementów wyposaenia WPiB wykonywane w regularnych odstpach czasowych. Dziki zastosowaniu kart Shewarta moliwe jest ledzenie trendu błdu dla danego wyposaenia pomiarowego oraz ustanowienie jasnych kryteriów dla zachowania odpowiedniej jakoci prowadzonych prac badawczych. Schemat karty kontrolnej wraz z wyznaczon lini centraln oraz górn i doln granic kontroln w formie wykresu został przedstawiony na rysunku 5. Moduł PERSONEL, który zawiera informacje o pracownikach w zakresie ich kompetencji, planowanych szkoleniach oraz posiadanych kwalifikacjach. Panel modułu umoliwia planowanie szkole oraz przebieg ich realizacji. MASZYNY GÓRNICZE 1/

5 Rys.3. Harmonogram okresowego wzorcowania/sprawdzania WPiB [4] Rys.4. Rejestr bada [4] Rys.5. Schemat karty kontrolnej Shewarta [4] 56 MASZYNY GÓRNICZE 1/2014

6 Zakres danych o pracowniku obejmuje: nazwisko i imi, nazw i symbol komórki organizacyjnej, stanowisko, dat objcia stanowiska, wykształcenie, tytuł, specjalno, rok rozpoczcia pracy w ITG KOMAG, rok rozpoczcia pracy zawodowej oraz nazwiska i imiona bezporednich przełoonych, uprawnienia wraz okreleniem daty ich nadania i wyszczególnieniem ich zakresu oraz dokumentami potwierdzajcymi ukoczenie szkole, kwalifikacje okrelajce zakres odbytych szkole. Plan szkole zawiera dane dotyczce komórki organizacyjnej, tematu szkolenia, jednostki/osoby szkolcej, terminu i kosztu szkolenia oraz uwag o realizacji szkolenia. W rejestrze szkole gromadzone s dane dotyczce komórki organizacyjnej, numeru, tematu, uczestniku, prowadzcych, terminie, koszcie oraz rodzaju dokumentu potwierdzajcego szkolenie. Wyszukiwarka szkole posiada moliwo filtrowania danych ze wzgldu na kategori, rodzaj, numer, temat, prowadzcego, uczestników, termin i koszt. Moduł DOKUMENTY ZEWNTRZNE, który zawiera informacje o normach i wytycznych PCA. Moduł ten zasilany i nadzorowany jest przez Dział Zarzdzania Jakoci i Wiedz zawiera rejestr norm oraz obowizujce wytyczne PCA dotyczce akredytowanych laboratoriów badawczych. W rejestrze norm gromadzone s dane o: numerze, tytule, wersji jzykowej, statusie, uwagach oraz formie udostpnienia norm. W bazie wytycznych PCA gromadzone s dane o numerze, tytule, statusie, dacie obowizywania i uwagach do dokumentów PCA. Moduł JAKOCI, który umoliwia tworzenie szablonów dokumentów, kontrol dokonywanych w nich zmian i publikowania kolejnych wyda. W module znajduje si te rejestr odstpstw wraz z potwierdzeniem akceptacji lub odrzucenia przez uprawnionego uytkownika. W pozycji dokumentacja zgromadzone s dane systemu zarzdzania laboratorium (ksiga jakoci, procedury i instrukcje ogólne, załczniki, prowadzone rejestry itp.). Definiowani s równie ich uytkownicy oraz okrelony sposób zarzdzania dostpem do odpowiednich dokumentów systemu zarzdzania poszczególnych laboratoriów. Autoryzowane grupy uytkowników podzielone s na trzy obszary [4]: grupy uytkowników, autoryzowane grupy, autoryzowanych uytkowników. Po zaznaczeniu wybranej grupy przenoszona jest ona do obszaru grup autoryzowanych, a uytkownicy przypisani do niej s wywietlani. Moduł umoliwia poprzez wgranie odpowiedniego pliku, sprawdzenie poprawnoci wygenerowania tagu, niezbdnego do utworzenia szablonu. W rejestrze odstpstw gromadzone s dane dotyczce: numeru i rodzaju odstpstwa, wnioskodawcy, daty zgłoszenia, czasu trwania, aprobaty daty zatwierdzenia i statusu danego odstpstwa. Moduł RAPORTY I REJESTRY, który pozwala tworzy raporty zgodnie z potrzebami uytkownika, a take definiowa własne rejestry danych, na podstawie informacji zawartych w systemie. Moduł ADMINISTRACJA, który zawiera opcje pozwalajce zarzdza uytkownikami, grupami, w tym nadawa uprawnienia do informowania i funkcji systemu. Moduł przeznaczony dla administratora systemu [4] zawiera: słowniki definiujce rodzaje bada, dokumenty okrelajce wymagania do stwierdzenia zgodnoci, informacje o badanych obiektach, grupy usług, kategorie dokumentów, rodzaje dokumentów ze szkole, rodzaje prowadzonych prac, rodzaje szkole, grupy, rodzaje, zdarzenia przebiegu ich eksploatacji WPiB. Administrator systemu zarzdza uytkownikami, grupami, nadaje prawa uytkownikom systemu, tworzy logi systemowe i kopie bezpieczestwa. Na poziomie laboratorium istnieje moliwo tworzenia słowników lokalnych (przez uprawnione osoby) odpowiadajcych specyfice danego laboratorium. 5. Wdroenie systemu w laboratoriach ITG KOMAG W ramach wdroenia systemu akredytowane laboratoria badawcze ITG KOMAG w okresie od lipca do grudnia 2013 r. testowały kolejne wersje programu PBC.ERP-lab. Przetestowano łcznie kilkanacie wersji systemu z uwzgldnieniem uwag oraz wymaga stawianych przez laboratoria. Zmiany w oprogramowaniu dotyczyły specyficznych dla laboratoriów badawczych procedur, wprowadzanych danych, przetwarzanych i udostpnianych przez system w formie raportów lub zestawie. Istotnym etapem wdroenia elektronicznego systemu zarzdzania był cykl szkole personelu laboratoriów. Podczas szkole uytkownicy przeszli MASZYNY GÓRNICZE 1/

7 gruntowne szkolenie wstpne ze wszystkich modułów oprogramowania. Szkolenie umoliwiło zapoznanie si z systemem oraz pozwoliło na zwrócenie uwagi na elementy modułów wymagajce modyfikacji. Etapem uzupełniajcym były szkolenia przeprowadzone w kadym z laboratoriów oddzielnie, bezporednio z uytkownikami systemu. 6. Podsumowanie Informatyczne systemy zarzdzania s w chwili obecnej wykorzystywane powszechnie. Stanowi główne ródło informacji i wspieraj kierownictwo w podejmowaniu decyzji. W załoeniach wdroenie elektronicznego systemu zarzdzania powinno spowodowa: ujednolicenie informacji w obrbie kadego z laboratorium, łatwo uzyskiwania informacji z systemu przez jego uytkowników, lepsz jako i dopasowanie informacji do potrzeb uytkowników, zmniejszenie kosztów administracji systemu. Elektroniczny system zarzdzania prac akredytowanych laboratoriów badawczych wykonany w ramach realizacji Projektu RPO WSL 1.3 Rozbudowa laboratoriów Instytutu Techniki Górniczej KOMAG w Gliwicach celem prowadzenia bada na rzecz bezpieczestwa uytkowania wyrobów [2] spełnia wymagania w zakresie nadzoru nad dokumentami, personelem, metodami badawczymi i obsług WPiB, obsług klientów i podwykonawstwem bada oraz realizacji bada i kontroli jakoci ich wyników, zgodnie z norm PN-EN ISO/IEC [1]. System ten umoliwia rejestrowanie bada przez utworzenie projektu zlecenia zewntrznego na usługi laboratoryjne lub przez uruchomienie elektronicznego obiegu zlecenia wewntrznego. Wdroony do stosowania system umoliwia odtworzenie historii poszczególnych bada w jednym miejscu poczwszy od zapytania ofertowego klienta, a koczc na edycji sprawozdania z bada zawierajcego wyniki bada. System zawiera ponadto baz dokumentów niezbdnych do realizacji bada zleconych przez klienta, co w znacznym stopniu ułatwia ich sprawne przeprowadzenie. System zarzdzania prac akredytowanych laboratoriów badawczych, zwany umownie systemem e-laboratorium, jest pierwszym etapem wdraanego w ITG KOMAG kompleksowego systemu zarzdzania. W przyszłoci planowana jest rozbudowa systemu o kolejne moduły w taki sposób, aby obj systemem zarzdzania wszystkie komórki organizacyjne ITG KOMAG. Literatura 1. Norma PN-EN ISO/IEC 17025: Ogólne wymagania dotyczce kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujcych. 2. Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa lskiego na lata Wojtaszczyk M., Rakwic B., Orzech Ł.: Doskonalenie systemu zarzdzania Instytutu oraz rozwój metod i procedur oceny zgodnoci wyrobów. System zarzdzania prac akredytowanych laboratoriów badawczych. Wdroenie modułów zarzdzania prac w akredytowanych laboratoriach badawczych. ITG KOMAG, Gliwice 2013 (materiały nie publikowane). 4. PBC.ERP-Lab System Zarzdzania Laboratorium Dokumentacja uytkownika. Artykuł wpłynł do redakcji w lutym 2014 r. Projekt współfinansowany przez Uni Europejsk z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa lskiego na lata MASZYNY GÓRNICZE 1/2014