KINEZYTERAPIA ANALITYCZNA METODĄ FED W USPRAWNIANIU SKOLIOZ

Transkrypt

1 KINEZYTERAPIA ANALITYCZNA METODĄ FED W USPRAWNIANIU SKOLIOZ Grażyna Brociek, Magdalena Kowalska, Marek Wiecheć MOGK-K - Ostrowiec Świętokrzyski, MARKMED Rehabilitacja Ruchowa, Ostrowiec Świętokrzyski Słowa kluczowe: skoliozy, kinezyterapia analityczna W dniach października roku w hotelu Gromada odbyła się I MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA: Metoda FED w Polsce - bezinwazyjne leczenie skolioz październik 2012 r. Ostrowiec Św. Uczestnicy konferencji przedstawiali wyniki leczenia skrzywień kręgosłupa przy pomocy urządzenia FED. Jednym z podmiotów biorących udział w konferencji był MOGK-K w Ostrowcu Św., w imieniu którego zaprezentowano wyniki prowadzonej kinezyterapii analitycznej metodą FED przez pracownice ośrodka G. Brociek i M. Kowalską. Wstęp Wady postawy a szczególnie zaburzenia związane z kręgosłupem, w tym boczne skrzywienia kręgosłupa, stanowią poważny problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny. Jak wynika z wielu prac i doniesień naukowych tylko wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie terapii daje szansę na skuteczne leczenie, przy czym pozostawione przy samym dostrzeżeniu zjawiska i jego obserwacji nie jest wystarczającym. Potrzebne są ukierunkowane działania terapeutyczne, tym bardziej, że skutki nieleczonych lub nieefektywnie leczonych wad postawy za późno, a odwrócenie procesu powodującego wady nie jest możliwe. Dostrzeżony w Polsce już w latach 60-tych, stale monitorowany i potwierdzony badaniami, problem powiększającej się liczby dzieci i młodzieży z wadami postawy, stał się na początku lat 70- tych podstawą do powołania i stworzenia, na mocy zarządzenia ministerialnego, systemu placówek korekcyjno-kompensacyjnych w całej Polsce. System przewidywał powołanie miejskich i wojewódzkich Ośrodków Gimnastyki Korekcyjnej i Kompensacyjnej, wyposażonych w odpowiedni sprzęt oraz wykwalifikowaną kadrę medyczną oraz instruktorską. Dzień r. przyjmuje się jako datę powołania Międzyszkolnego Ośrodka Gimnastyki Korekcyjno-Kompensacyjnej w Ostrowcu Św. Ośrodek Gimnastyki Korekcyjnej w Ostrowcu Świętokrzyskim działający obecnie w ramach Zespołu Szkół i Placówek Publicznych nr 3 to placówka z blisko 40 letnimi tradycjami pracy z wadami postawy. Placówka stale potwierdza zasadność swojego funkcjonowania w odniesieni chociażby do przeprowadzonych w 2010 i 2011 roku kompleksowych badań dotyczących stanu zdrowia dzieci ostrowieckich, finansowanych ze środków UE funduszu norweskiego (eea grants): Dziecko ostrowieckie budowa somatyczna, sprawność motoryczna i częstotliwość występowania wad

2 postawy ciała oraz charakterystyka odżywiania dzieci i młodzieży miasta Ostrowca Świętokrzyskiego w wieku od 7 do 16 lat, którego autorami są Ewa Nowosad-Sergeant, Wojciech Czerny, Stanisław Zabornia, Marta Niewczas. Przedstawione na poniższym wykresie (Ryc.1) wyniki badań dowodzą, że problem wad postawy na terenie miasta Ostrowca, w badanej grupie wiekowej, dotyczy co trzeciego dziecka. Celowe a nawet konieczne wydaje się więc prowadzenie działań diagnostycznych, profilaktycznych i leczniczych, zgodnie z aktualnym stanem wiedzy i możliwościami działania. Ryc.1. Zestawienie wyników badań Od początku istnienia MOGK-K specjalne miejsce stanowiła praca z bocznymi skrzywieniami kręgosłupa. Stałe doskonalenie zawodowe, kontakty ze środowiskiem naukowym, uczestnictwo pracowników w kwalifikowanym kursie, dały mozliwość zapoznania się a następnie wprowadzenia do pracy Ośrodka metody FED. Dla skomplikowanego i trudnego problemu leczenia skolioz, o czym świadczy chociażby fakt braku jednolitego sposobu postępowania w leczeniu tego schorzenia, metoda FED, (hiszp. Fijación, Elongación, Desrotación; ang. Fixation, Elongation, Derotation,; pol. Ustabilizowanie, wyciągnięcie/wydłużenie, derotacja) jak określa ją sam twórca: trójwymiarowe ustabilizowanie kręgosłupa przy jednoczesnym jego wydłużeniu i derotacji, to nowatorski, zyskujące coraz więcej zwolenników w Polsce, Europie i na całym świecie, spojrzenie na terapię skolioz. Twórca, autorem metody jest profesor Santos Sastre Fernandez. Metoda powstała w wyniku długoletnich prac naukowo-badawczych. Obecnie opiera się na ponad 2400 skatalogowanych i potwierdzonych przypadkach klinicznych. Metoda stanowi kompleksową propozycje trójpłaszczyznowej terapii bocznych skrzywień kręgosłupa (oraz kifoz i lordoz) przewidując i określając pełne postępowanie terapeutyczne. Sposób leczenia zaproponowany przez profesora Sastre jest oparty na zastosowaniu kinezyterapii instrumentalnej, aplikowanej za pomocą specjalnie opracowanego urzadzenia FED, które pozwala siłą

3 korekcyjnym oddziaływać na poziomie skrzywienia poprzez ustabilizowanie, rozciągnięcie i derotację kręgosłupa. (Ryc.2). Metoda opiera się na teorii wzrostu, rozwoju, wzajemnego odziaływania oraz właściwościach chrzastki nasadowej (brzeznej/epifitycznej) i neurocentaralnej występujących w trzonach kręgów, potwierdzonej licznymi pracami badawczymi i doświadczeniami. Ryc.2. Graficzne przedstawienie założeń metody FED Metoda jest tym skuteczniejsza im wczesniej pacjent zostanie prawidłowo zdiagnozowany i poddany terapii. Generalnie pozytywnych efektów leczenia należy się spodziewać u osób z nieukończonym wzrostem kostnym. Metoda jest dobrze tolerowana przez pacjentów, pełnej terapii poddawane były nawet 6 letnie dzieci. Integralnymi częściami metody FED są: Specjalistyczne badanie i diagnoza: - Protokół badania FED zawierający kwestionarisz pytań oraz schemat badania fizykalnego pacjenta. - Badanie obrazowe RTG (w niektórych przypadkach również TK i MR) wykonane tak aby obejmowały możliwie cały kręgosłup wraz z miednicą i stawami biodrowymi. Dokładna analiza zdjęć z dokonaniem pomiarów m.in. kąta skrzywienia wg Cobba, kąta rotacji kręgów (Rimondii), torsji kręgów, oznaczeniem testu Rissera, porównaniem stawów biodrowych i biodrowo-krzyżowych. Klasyfikacja oraz określenie procedur terapeutycznych charakterystycznych dla każdego przypadku i typu skrzywienia. - klasyfikacja pacjenta wg podziału Kinga Moe (5 rodzajów skrzywień kręgosłupa) - dobór odpowiednich elementów terapii przygotowanie fizykalne pacjenta - ciepło, -elektrostymulacja, - trakcja/elongacja. terapia za pomocą urządzenia FED ze szczególnym uwzględnieniem aktywnej autokorekcji i propriocepcji. kinezyterapia analityczna to specjalnie dobrane procedury terapeutyczne zestawy ćwiczeń mające zastosowanie w przypadku określonego rodzaju skrzywienia sklasyfikowanego wg King - Moe. (Rys.3)

4 Ryc.3. Przykłady ćwiczeń kinezyterapii analitycznej FED Ryc.4.Graficzne przedstawienie schematu postępowania w metodzie FED

5 Kinezyterapia analityczna stosowana jest jako komplementarna część terapii FED w przypadku skolioz powyżej konta skrzywienia wg Cobba, lub jako terapia podstawowa w przypadku skrzywień poniżej wg Cobba. metody uzupełniające kinezyterapia np. PNF, kinesiology taping, pływanie gorsetowanie w niektórych przypadkach jako uzupełnienie terapii, stosuje się zaopatrzenie gorsetem typu Cheneaau okresowa kontrola i ocenawyników usprawniania: - Protokół badania FED - porównaacze badanie obrazowe RTG (TK, MR) Zwraca uwagę fakt otwartości metody FED na inne sposoby oddziaływania leczniczego. Metoda już w swoich założeniach wprowadza do terapii bodźce fizykalne, pływanie, zaopatrzenie ortopedyczne. Dopuszcza stosowanie jako uzupełnienie, innych metod takich jak Kinesiology Taping czy PNF. Trzeba podkreślić, że z przebadanej i poddanej terapii FED grupy pacjentów tylko 3% z nich musiano zastosować ostatecznie zabieg operacyjny. Materiał i metody W kwietniu 2010 r., utworzono w Ośrodku grupę terapeutyczną FED obejmującą, najtrudniejsze, najszybciej postępujące przypadki skolioz u dzieci i młodzieży. Postępowaniem terapeutycznym objęto w pierwszej kolejności 9-cioro (w wieku od 7 do 17 lat, osiem dziewcząt i jednego chłopca) a w kolejnych latach liczba ta wzrosła do 28 pacjentów z czego 1 pacjent od czerwca 2012 r. jest po operacji. W związku z brakiem możliwości zakupu urządzenia FED oraz prowadzenia przygotowania fizykalnego zdecydowano w MOGK-K możliwe było stosowanie kinezyterapii analitycznej. Tak więc metodę terapii stanowiła Kinezyterapia Analityczna FED aplikowana zgodnie z założeniami metody FED w oparciu o wcześniejsze badania i diagnostykę. Terapia stosowana była podczas zajęć w Ośrodku oraz każdy z pacjentów był edukowany w zakresie kontynuowania terapii i wykonywania odpowiednich ćwiczeń w domu. Pacjenci uczestniczyli w terapii od 6-18 miesięcy. Na początku terapii i na końcu przeprowadzono badanie, ocenę postawy ciała i wykonano badanie RTG. Wyniki W pracy przedstawiono wyniki uzyskane u 27 pacjentów poddanych terapii. Podstawą do oceny uzyskanych efektów terapii stanowiły wyniki badania RTG początkowego i końcowego z określeniem konta skrzywienia wg Cobba, oraz kąt rotacji wg Raimondi, badanie ogólne postawy ciała, weryfikacja danych na temat frekwencji na zajęciach i zaangażowania podczas wykonywania ćwiczeń zarówno w ośrodku jak i w domu. W badanej grupie uzyskano: *w 20 przypadkach uzyskano poprawę stanu pacjenta zmniejszenie konta skrzywienia

6 KING MOE I pierwotne skrzywienie lędźwiowe Przypadek 1. Przypadek 2. Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 1. R.S r. Th 2 -Th sin ur r. Th 7 -L dex r. Th 6 -Th dex Th 12 -L sin Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 2. M.S r. Th 8 -Th dex ur r. Th 12 -L sin r. Th 12 -L sin

7 Przypadek 3 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 3. A.W r. Th 7 -Th sin ur r. Th 12 -L dex r. Th 5 -L sin Przypadek 4 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 4. P.O r. Th 5 -Th dex ur r. Th 11 -L sin r. Th 5 -L dex Th 11 -L sin

8 Przypadek 5 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia Przypadek 6 5. A.K. ur r r. Th 8 -Th sin Th 11 -L dex r. Th 8 -Th sin Th 11 -L dex Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 6. P.Sz r. Th 5 -Th sin ur r. Th 11 -L dex r. Th 5 -Th sin Th 12 -L dex

9 Przypadek 7 Lp. Imię i nazwisk Data RTG rozpoznanie zalecenia 7. M.Sz r. Th 6 -Th sin ur r. Th 11 -L dex r. Th 6 -Th sin Th 11 -L dex Wyk.1. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia pierwotnego (lędźwiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kąta skrzywienia uzyskano w 5 przypadkach; w 2 przypadkach - brak poprawy

10 Wyk.2. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia kompensacyjnego (piersiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kąta skrzywienia uzyskano w 4 przypadkach; w 3 przypadkach - progresja stopnia skrzywienia Wyk.3. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu obu łuków skrzywienia W badanej grupie uzyskano: poprawę kąta skrzywienia uzyskano w 5 przypadkach (71,4%); w 1 przypadku - progresja stopnia skrzywienia (14,3%) brak poprawy u jednego pacjenta( 14,28%)

11 KING MOE II pierwotne skrzywienie piersiowe Przypadek A.D r. Th 5 -Th dex ur r. Th 12 -L sin r. Th 4 -Th dex Th 10 -L sin Przypadek Z.J r. Th 1 -Th dex ur r. L 1 -L sin r. Th 10 -L dex

12 Przypadek 3. Przypadek E.K r. Th 6 -Th dex ur r. Th 12 -L sin r. Th 5 -Th dex Th 12 -L sin 4. A.K. ur r r. Th 6 -Th dex Th 12 -L sin r. Th 5 -Th dex Th 12 -L sin Th 5 -Th dex Th 12 -L sin

13 Wyk.4. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia pierwotnego (piersiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kata skrzywienia uzyskano w 3 przypadkach (75%) w 1 przypadku - brak poprawy (25%) Wyk.5. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia kompensacyjnego (lędźwiowego) W badanej grupie uzyskano: poprawę kata skrzywienia uzyskano w 4 przypadkach Wyk.6. Porównanie wyników wielkości kątów Cobba w Ii II badaniu obu łuków skrzywienia W badanej grupie uzyskano poprawę w 4 przypadkach (100%)

14 King Moa III skrzywienie piersiowe krótkie Przypadek 1 1. N.R r. Th 5 -Th dex ur r r. Th 5 -Th dex Wyk.6. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu skrzywienia pierwotnego (piersiowego) Uzyskano poprawę kąta skrzywienia

15 KING MOA IV skrzywienie piersiowo-lędźwiowe długie Przypadek 1 1. A.B r. Th 5 -L sin ur r r. Th 5 -L sin Przypadek D.Ch r. Th 11 -L sin ur r r. Th 11 -L sin Th 11 -L sin ćw. 3x w tyg

16 Przypadek 3 3. D.G r. Th 7 -L sin ur r r. Th 7 -L sin Przypadek 4 4. D.J r. Th 10 -L sin ur r r. Th 5 -Th dex Th 10- L sin

17 Przypadek 5 5. J.L r. Th 5 -L dex ur r r. Th 2 -Th dex Th 12- L sin Przypadek 6 6. A.M r. L 1 -L sin ur r r. Th 8 -Th sin Th 10- Th dex L 1 -L sin

18 Przypadek 7 7. P.R r. L 1 -L dex ur r r. Th 8 -Th sin L 1- L dex Przypadek 8 8. M.W r. Th 8 -L sin ur r r. Th 9 -L sin

19 Przypadek 9 9. G.Ż r. Th 10 -L dex ur r r. Th 6 -Th dex Th 11- L sin Przypadek A.M r. Th 4 -L dex ur r r. Th 5 -L sin r. Th 10 -L sin

20 Przypadek A.S r. Th 8 -L sin ur r r. Th 6 -L sin r. Th 2 -Th dex Th 8 -L sin Przypadek K.K. ur r r. Th 10 -S sin r. Th 12 -L dex

21 Przypadek W.G r. Th 10 -L sin ur r r. Th 5 -Th dex Th 11 -L sin Przypadek K.M r. Th 11 -L sin ur r r. Th 11 -L sin

22 Przypadek K.M r. Th 8 -L sin ur r r. Th 3 -Th dex Th 11 -L sin Wyk.7. Porównanie wyników wielkość i kątów Cobba w I i II badaniu

23 W badanej grupie uzyskano: poprawę kata skrzywienia uzyskano w 9 przypadkach (60%) w 4 przypadku- brak poprawy (26,7%) w 2 przypadkach progresja kąta skrzywienia (13,3%) kinezyterapia analityczna metodą FED jest istotna statystycznie ch 2 <0,05 Wyk. 8.Ogólne zestawienie wyników badań Tab.1 Zestawienie statystyczne wyników badań nr kolejny dziecka I badanie II badanie razem

24 ch 2 =0, p 0,05 Przeprowadzone badania wykazały, że kinezyterapia analityczna metodą FED jest istotna statystycznie ch 2 = p<0,05 Wnioski 1. Poprawę uzyskano w 74% przypadków ( 20 pacjentów) 2. W 19% przypadków (5 pacjentów) stwierdzono brak poprawy lub różnice w zakresie błędu pomiaru; 3. W 7% przypadków (2 pacjentów) stwierdzono pogorszenie stanu wady. (Wyk.5) 4. Najwięcej poprawy uzyskano korekcji skrzywienia typu II Wyk.9. Procentowe zestawienie wyników badań pogorszenie wady (7%) st. Cobba b.z. (19% poprawa st. Cobba (74%) Podstawa uzyskania poprawy stanu pacjenta jest systematyczna praca podczas zajęć zorganizowanych uzupełniona o indywidualną prcę w domu realizowaną wg wskazań stanowiącą integralną część terapii. W ocenie osób prowadzących terapię metodą Kinezyterapii Analitycznej FED uzyskane wyniki zostały ocenione pozytywnie i mogą stanowić podstawę prowadzenia dalszej terapii ta metodą.

25