Wybrane predyktory osiągnięć edukacyjnych gimnazjalistów

Transkrypt

1 Wybrane predyktory osiągnięć edukacyjnych gimnazjalistów prof. dr hab. Grażyna Wieczorkowska mgr Małgorzata Siarkiewicz Wydział Psychologii UW i ISS UW

2 Ogólnopolska próba reprezentatywna gimnazjalistów (N=1366) Cel analiz - wyjaśnienie zróżnicowania osiągnięć edukacyjnych absolwentów gimnazjum przez: cechy ucznia (poziom inteligencji, płeć, temperament, styl działania); potencjał (intelektualny i finansowy) rodziny; typ dziedziny (przedmioty ścisłe a humanistyczne); sposób oceny (stopnie szkolne a egzaminy zewnętrzne). Zmienna zależna (wyjaśniana) -osiągnięcia edukacyjne, mierzone za pomocą stopni i wyniku egzaminu z języka polskiego i matematyki

3 Osiągnięcia edukacyjne a inteligencja (korelacje) egzamin stopień p<0,001 IQ matematyka polski matematyka polski IQ 0,51 0,43 0,39 0,35 egzamin matematyka 0,51 0,68 0,69 0,56 polski 0,43 0,58 0,62 stopień matematyka 0,71 polski

4 Inteligencja a osiągnięcia edukacyjne (analiza wariancji 1) Dwa istotne efekty główne: inteligencji [F=117,15 df1=3 df2=1313 p<0,00001] wyższy poziom inteligencji»» wyższe osiągnięcia edukacyjne płci [F=47,32 df1=1 df2=1313 p<0,00001] dziewczęta mają znacznie wyższe osiągnięcia edukacyjne niż chłopcy wpływ inteligencji na osiągnięcia nie zależy od płci [F=1,84 df1=3 df2=1313 p=0,29]

5 Predyktory stopni szkolnych vs predyktory egzaminów Fakt: płeć wyjaśnia zarówno zróżnicowanie stopni (dziewczęta mają lepsze stopnie z polskiego) jak i zróżnicowanie wyników z egzaminu (dziewczęta mają lepsze wyniki na egzaminie z polskiego ). Jeżeli jednak będziemy przewidywać wynik egzaminu uwzględniając stopnie szkolne to różnica między chłopcami i dziewczętami przestaje być istotna Takie zależności możemy odkryć za pomocą serii analiz regresji.

6 wyjaśnianie stopni wyników z egzaminu POLSKI z IQ bez stopni bez IQ β β β Płeć 0,30 0,21 ekstrawersja - 0,06 presja społeczna 0,05 0,09 presja czasowa symultaniczność 0,05 0,07 nieprecyzyjność -0,10-0,09 koncentracja na teraźniejszości - 0,08-0,03 ze stopniami z IQ IQ 0,31 0,25 stopień 0,52 Wyjaśnianie osiągnięć edukacyjnych z polskiego przez cechy ucznia (w tabeli tylko istotne współczynniki regresji)

7 Wyjaśnianie osiągnięć edukacyjnych z matematyki przez cechy ucznia (w tabeli tylko istotne współczynniki regresji) wyjaśnianie stopni wyników z egzaminu MATEMATYKA z IQ bez stopni bez IQ β β β Płeć 0,16-0,11 ze stopniami z IQ ekstrawersja - 0,09-0,12-0,06 presja społeczna 0,07 presja czasowa 0,05 symultaniczność 0,04 0,10 0,04 nieprecyzyjność - 0,06-0,11-0,04 koncentracja na teraźniejszości - 0,12-0,06 IQ 0,37 0,28 stopień 0,59

8 Osiągnięcia edukacyjne (stopień + egzamin łącznie) w zależności od poziomu inteligencji (1-najwyższy) i przedmiotu 1,5 1 0,5 0-0,5 matematyka polski -1-1,

9 Osiągnięcia edukacyjne (stopień + egzamin łącznie) w zależności od płci i przedmiotu 0,6 0,4 0,2 0-0,2-0,4 chłopcy dziewczęta -0,6-0,8 matematyka polski

10 Osiągnięcia edukacyjne: stopień vs egzamin w zależności od poziomu inteligencji (1-najwyższy) 1,5 1 0,5 0-0,5 stopień egzamin -1-1,

11 Osiągnięcia edukacyjne (oba przedmioty łącznie) w zależności od pomiaru (stopień vs egzamin) i płci 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0-0,1-0,2-0,3-0,4-0,5-0,6 stopień egzamin chłopcy dziewczęta

12 Podsumowanie i rekomendacje Silny związek poziomu inteligencji z wynikami egzaminów, choć najlepszym predyktorem okazała się ocena nauczyciela. Beneficjentami egzaminów zewnętrznych są przede wszystkim chłopcy, ponieważ ich pozycja, określana na podstawie wyniku egzaminu zewnętrznego, jest wyższa niż gdyby była określana wyłącznie na podstawie stopni szkolnych. Wyniki osób wybitnie inteligentnych na egzaminie są wyższe niżby to wynikało z ich stopni szkolnych, odwrotna zależność dotyczy osób mało inteligentnych

13 Podsumowanie i rekomendacje- cd. Beneficjentami egzaminu z matematyki są osoby odporne na presję czasową. Poziom inteligencji można podnieść dzięki intensywnej aktywności intelektualnej, ale na pewno nie można go w taki sposób zasadniczo zmienić. Odporność na presję społeczną/czasową można podnieść poprzez manipulację interpretacją sytuacji, ale jej biologiczne uwarunkowania nie dadzą się całkowicie zniwelować. Można wyćwiczyć przywiązywanie wagi do szczegółów. Można też wspomagać koncentrację na przyszłości poprzez prowokowanie uczniów do tworzenia rozbudowanych scenariuszy własnej przyszłości.

14 Ze względu na brak miejsca nie przedstawiłyśmy wyników pokazujących przepaść edukacyjną między dziewczętami i chłopcami mieszkającymi na wsi. Chłopcy tam mieszkający mają zarówno dużo gorsze stopnie jak i wyniki egzaminacyjne. Więcej mają oni istotnie gorsze od dziewcząt wyniki w teście inteligencji -co można interpretować jako zgeneralizowaną niechęć do podejmowania wysiłku intelektualnego. Jest to grupa wymagająca szczególnej uwagi decydentów edukacyjnych. Dziękujemy za uwagę.