Charakterystyka uzębienia ludzkiego

Transkrypt

1 Charakterystyka uzębienia ludzkiego Po raz pierwszy w świecie zwierząt zęby pojawiły się u kręgowców. Uzębienie ludzkie jest: 1. heterodontyczne / heterodoncja / 2. tekodontyczne / tekodoncja / 3. difiodontyczne / difiodoncja / ad. 1. Heterodoncja = zróżnicowanie, jest charakterystyczne dla ssaków homodoncja = jednolitość, jest charakterystyczna dla ryb, płazów i gadów Uzębienie ludzkie jest typowe dla osobników wszystkożemych i posiada 4 podstawowe typy zębów różniące się między sobą kształtem: - siekacze / dentes incisivi / - kły / dentes canini / - przedtrzonowce / dentes premorałes / - trzonowce / de/htes molars / ad. 2. tekodoncja = zęby są osadzone w zębodołach szczęk ad. 3. difiodoncja = występujądwiegęoieracjte zębów składające się z: - uzębienia mlecznego / 20 zębów/ - uzębienia stałego / 32 zęby/

2 Poczynając od linii środkowej w kierunku bocznym i ku tyłowi, symetrycznie po obu stronach wyróżniamy następujące zęby: 1. siekacz przyśrodkowy - dens incisivus medialis -dentes incisivi 2. siekacz boczny - dens incisivus lateralis 3. kieł - dens caninus - dentes canini 4. pierwszy przedtrzonowiec - dens premolaris primus - dentes premolares 5. drugi przedtrzonowiec - denspremolaris secundus 6. pierwszy trzonowiec - dens molaris primus - dentes molares 7. drugi trzonowiec - dens molaris secundus 8. trzeci trzonowiec - dens molaris tertius dens serotinus dens sopientiae ^Zróżnicowanie zębów na 2 siekacze, 1 kieł, 2 przedtrzonowce i 3 trzonowce, to cecha wspólna dla ludzi i małp człekokształtnych *Sposób ukształtowania powierzchni żującej u ludzi jest uwarunkowany genetycznie.

3 Powierzchnie zębów Na każdym zębie można określić pięć powierzchni, z wyjątkiem zębów przednich, które mają cztery powierzchnie i brzeg sieczny. 1. powierzchnia przedsionkowa / vestibularis / 1 a. powierzchnia wargowa / labialis / 1 b. powierzchnia twarzowa / facialis / 1.c. powierzchnia policzkowa / buccalis / 1. powierzchnia jamy ustnej właściwej /oralis/ 2.a. powierzchnia językowa / lingualis / 2.b. powierzchnia podniebienna / palatinalis / 3 powierzchnie styczne 3.a. powierzchnia bliższa / przyśrodkowa 3.b. powierzchnia dalsza / odśrodkowa 3. c powierzchnia aproksymalna /mesialis/ / distalis / / aproximalis / - leżąca między korzeniami sąsiednich zębów - powierzchnie styczne 4. powierzchnia sieczna 5. powierzchnia zwarciowa / żuj ąca 6. powierzchnia szyjkowa / incisialis / / oclusialis / / cervicalis /

4 Wspólne cechy zębowe Wszystkie zęby posiadają określone charakterystyczne cechy na podstawie których można określić do której połowy łuku zębowego należy konkretny ząb. Cechy Muhlreitera 1. cecha korzenia - najbardziej stała ze wszystkich cech zębowych Przyjmuje się, że korzeń odchyla się w kierunku dystalnym od długiej osi zęba. 2. cecha krzywizny / wypukłości korony / - charakterystyczna dla górnych siekaczy i kłów. Po stronie mesjalnej zęby mają większy stopień krzywizny niż po stronie dystalnej. 3. cecha kąta brzegu siecznego - szczególnie wyraźna w górnych siekaczach. Kąt jaki tworzy brzeg sieczny z powierzchnią styczną korony, jest po stronie mesialnej bardziej ostry niż po stronie dystalnej /wierzchołek kąta bocznego jest zaokrąglony/. Dodatkowe charakterystyczne znamiona ukształtowania zębów 4 linia wyznaczająca przebieg szyjki zębowej nie jest prosta, lecz girlando wata i biegnie na powierzchniach stycznych bliżej powierzchni żującej lub brzegu siecznego, różnice wysokości pomiędzy stycznym, a przedsionkowym lub oralnym przebiegiem są najwyraźniej sze w zębach przednich, niniejsze natomiast w trzonowcach. 5 wspólną cechą zębów żuchwy jest pochylenie ich koron do osi korzenia w kierunku językowym. 6 Korzenie w przekroju poprzecznym, bardzo rzadko bywają okrągłe, najcz gęściej są owalne, a ich wymiary od strony mesjalno - dystalnej są zawsze mniejsze niż od strony przedsionkowo - j ęzykowej.

5 Układ Stomątognatyczny Układ stomatognatyczny / U. S. /jest zespołem funkcjonalnie powiązanych tkanek i narządów takich j ak: -zęby - przyzębie - wyrostki zębodołowe - kości twarzoczaszki - układ mięśniowo - nerwowy - system naczyń krwionośnych i limfatycznych - błona śluzowa jamy ustnej - gruczoły ślinowe * określenie U. S. jest pojęciem morfologiczno czynnościowym, ponieważ tworzy go zespół wzajemnie współdziałających elementów morfologicznych i narządów twarzoczaszki, które tworząc funkcjonalną całość, sterowaną przez OUN, biorą udział w akcie żucia, wstępnego trawienia, połykania, oddychania, formowania dźwięków oraz współuczestniczą w sferze przeżyć psychicznych pacjenta Cechy łuków zębowych Zęby szczęki i żuchwy ułożone są na wyrostkach wg określonych reguł funkcjonalnych w szeregach zwanych łukami zębowymi. Prawidłowo ukształtowany łuk zębowy osoby dorosłej z uzębieniem stałym charakteryzuje się następującymi cechami:

6 1. Zęby są uszeregowane w stałej kolejności i symetrycznie po obu stronach szczęki i żuchwy. 2. W uzębieniu prawidłowym korony poszczególnych zębów (łuki zębowe) przebiegają w przybliżeniu wzdłuż szczytu wyrostka zębodołowego. 3. Zęby sąsiadujące przylegają do siebie tzw miejscami stycznymi -najbardziej wypukłymi częściami powierzchni stycznych - punkt styczny?, kształt ścian stycznych nie jest jednoznaczny mogą to być: - linia, - punkt, - powierzchnia - są one osłoną dla brodawek międzyzębowych zlokalizowanych w trójkątnych przestrzeniach utworzonych pomiędzy powierzchniami stycznymi zębów - stanowią wzajemną podporę zębów w łuku, co zapewnia tzw napięcie fizjologiczne i równowagę łuku zębowego 4. Linia łącząca najbardziej wypukłe punkty na powierzchniach przedsionkowych koron zębów tworzy łuk, który ma kształt - w szczęce połowa elipsy - w żuchwie parabola Krzywizny tych łuków można podzielić na 3 odcinki przedni i dwa boczne, prawy i lewy. Krzywizny te są uwarunkowane ustawieniem zębów oraz pochyleniem ich powierzchni przedsionkowych, co inaczej kształtuje się w szczęce, a inaczej w żuchwie. Przejście jednych odcinków w drugie jest zaznaczone miejscami szczególnie wydatnie wykształconych krzywizn na kłach. * Cały górny łuk jest nieco większy i szerszy od łuku dolnego

7 5. Zęby górne są nachylone osiami długimi nieco zbieżnie ku górze, co sprawia, że ich korzenie są położone również zbieżnie, a linia łącząca wierzchołki tworzy elipsę, jednak o mniejszych rozmiarach niż elipsa łuku zębowego. 6. siekacze dolne ustawione są pionowo, a pozostałe zęby dolne osiami długimi pochylone są do jamy ustnej właściwej. Przeciwnie niż w szczęce, wierzchołki korzeni zębów dolnych zakreślają łuk większy niż łuk koron. Korony zębów górnych są pochylone nieco na zewnątrz. Korony zębów dolnych są pochylone w kierunku jamy ustnej właściwej. 7. Linia łącząca wierzchołki guzków policzkowych zębów dolnych od 4 do 8 włącznie jest łukiem wypukłym ku dołowi, odpowiadającym w przybliżeniu wycinkowi koła, którego środek znajduje się wewnątrz oczodołu. Linia ta nazywa się krzywą kompensacyjną Spee, lub krzywą okluzyjną strzałkową. 8. Linie poprzeczne łączące guzki policzkowe i językowe zębów bocznych jednoimiennych po obu stronach łuku zębowego wytyczają krzywe okluzyjne poprzeczne tzw krzywe transwersalne Monsona lub Wilsona. 9. Inną cechę łuków zębowych określa tzw. trójkąt Bonwille'a, który jest trójkątem równobocznym (bok około 10 cm) powstającym poprzez połączenie punktów zlokalizowanych na obydwu wyrostkach stawowych żuchwy z punktem styku przyśrodkowych siekaczy dolnych