SZKIELET OSIOWY. Slajd 1. Slajd 2. Slajd 3

Transkrypt

1 Slajd 1 Slajd 2 Slajd 3 SZKIELET OSIOWY Szkielet osiowy zbudowany jest z czaszki, kręgosłupa, żeber i mostka. CZASZKA (cranium) Czaszka składa się z dwóch części: tylno górnej, która stanowi czaszkę mózgową i przednio dolnej, stanowiącej czaszkę trzewną. Kości czaszki mózgowej: 1. kość czołowa, 2. kość sitowa, 3. dwie kości ciemieniowe, 4. kość potyliczna, 5. dwie kości skroniowe, 6. kość klinowa. Kości czaszki trzewnej: 1. kość łzowa, 2. lemiesz, 3. małżowina nosowa dolna, 4. szczęka, 5. kość nosowa, 6. kość jarzmowa, 7. kość podniebienna, kości twarzy 8. żuchwa, 9. kość gnykowa.

2 Slajd 4 Slajd 5 Slajd 6 KRĘGOSŁUP (columna vertebralis) Kręgosłup jest ruchomym słupem kostnym zbudowanym z kręgów, rozciągającym się od podstawy czaszki do dolnego końca tułowia. Jest położony w linii pośrodkowej, po grzbietowej stronie ciała. Stanowi podporę dla górnej części ciała i w związku z tym, w miarę zstępowania ku dołowi, zwiększają się wymiary i masywność budowy kręgów. Ma budowę segmentarną składa się z odcinków: szyjnego (C) 7 kręgów, piersiowego (Th) 12 kręgów, lędźwiowego (L) 5 kręgów, krzyżowego (S) 5 kręgów, guzicznego (Co) 4-5 kręgów. BUDOWA KRĘGU Na każdym kręgu wyróżnia się część przednią kręgu i tylną łuk kręgowy. Trzon ma kształt walca z powierzchnią górną i dolną. Między em a łukiem znajduje się otwór kręgowy. Ponieważ kręgosłup jest zbudowany z nakładających się na siebie kręgów, otwory kręgowe tworzą razem kanał kręgowy przebiegający przez całą długość kręgosłupa. W kanale kręgowym znajduje się rdzeń kręgowy, który jest częścią ośrodkowego układu nerwowego. Łuk kręgowy w miejscach odejścia od u jest od niego znacznie niższy. Odcinek ten nosi nazwę nasady łuku kręgowego. W tych miejscach tworzą się wcięcia kręgowe górne (płytsze) i dolne (głębsze). Od łuku kręgowego odchodzi 7 wyrostków: nieparzysty tylny wyrostek kolczysty, parzyste (boczne) wyrostki poprzeczne, dwie pary wyrostków stawowych: górne i dolne. Łuk przedni Otwór wyrostka poprzecznego Łuk tylny wcięcie kręgowe górne KRĘGI SZYJNE C1 C7 Kręg szczytowy (atlas) Guzek przedni Guzek tylny Dołek zębowy Powierzchni a stawowa górna dołek stawowy górny otwór kręgowy Powierzchnia stawowa dolna dołek stawowy dolny

3 Slajd 7 Slajd 8 Slajd 9 Kręg obrotowy (axis) ząb kręgu obrotowego powierzchnia stawowa tylna łuk tylny wyrostek stawowy dolny wyrostek kolczysty powierzchnia stawowa przednia powierzchnia stawowa górna CECHY KRĘGÓW SZYJNYCH powierzchnia stawowa dolna Jest ich 7 i są najmniejszymi kręgami. Dwa pierwsze różnią się budową ze względu na połączenie z czaszką. W pierwszym kręgu brakuje u, wyrostków stawowych i wyrostka kolczystego. W drugim kręgu po raz pierwszy występuje. W kręgach od 2 do 6 wyrostek kolczysty jest rozwidlony. Wyrostek kolczysty 7 kręgu jest nierozdwojony i długi. Wszystkie kręgi posiadają wyrostki poprzeczne z otworami wyrostków poprzecznych, y są niskie, a otwory kręgowe duże i trójkątne. Wyrostki stawowe ustawione są skośnie. KRĘGI PIERSIOWE Th1 Th12 wyrostek kolczysty wyrostek poprzeczny dołek żebrowy powierzchnia stawowa wyrostka stawowego górnego wyrostek stawowy górny otwór kręgowy dołek żebrowy dołek żebrowy dołek żebrowy wcięcie kręgowe dolne wyrostek stawowy dolny dołek żebrowy

4 Slajd 10 Slajd 11 Slajd 12 CECHY KRĘGÓW PIERSIOWYCH Jest ich 12. Łączą się z żebrami i dlatego posiadają dodatkowe powierzchnie stawowe, które występują jako dołki żebrowe na ach kręgów u nasady łuków (dla połączenia z głowami żeber) i na wyrostkach poprzecznych(dla połączenia z guzkami żeber). Ograniczenie ruchu w tym odcinku kręgosłupa blokują: - długi, dachówkowato ułożony wyrostek kolczysty i ustawione w płaszczyźnie czołowej wyrostki stawowe. Trzony są masywne, klinowatego kształtu (część przednia jest niższa). Otwory kręgowe są małe i mają okrągły kształt. wcięcie kręgowe górne wcięcie kręgowe dolne KRĘGI LĘDŹWIOWE L1 L5 otwór kręgowy CECHY KRĘGÓW LĘDŹWIOWYCH wyrostek stawowy górny wyrostek suteczkowaty wyrostek żebrowy wyrostek dodatkowy wyrostek kolczysty wyrostek stawowy dolny Jest ich 5. Wyrostek poprzeczny kręgu lędźwiowego jest szczątkowym żebrem, stąd jego nazwa wyrostek żebrowy. Wyrostek poprzeczny występuje w postaci tzw. wyrostka dodatkowego, który znajduje się z tyłu u nasady wyrostka żebrowego. Jest on niewielki stanowi chropowatość, kolec lub nieznaczną wyniosłość. Na każdym kręgu lędźwiowym, na bocznej stronie wyrostka stawowego górnego znajduje się guzek wyrostek suteczkowaty. Trzony są duże, o płaskich, nerkowatego kształtu powierzchniach. Otwory kręgowe mają najczęściej kształt trójkątny. Wyrostki stawowe ustawione są w płaszczyźnie strzałkowej, co ułatwia ruch w odcinku lędźwiowym kręgosłupa.

5 Slajd 13 Slajd 14 Slajd 15 wyrostek stawowy górny pierwszego kręgu krzyżowego grzebień krzyżowy pośrodkowy kość guziczna KRĘGI KRZYŻOWE S1 S5 KOŚĆ KRZYŻOWA (os sacrum) rożek krzyżowy rożek guziczny podstawa kości krzyżowej guzowatość krzyżowa grzebień krzyżowy boczny powierzchnia uchowata grzebień krzyżowy pośredni otwory krzyżowe grzbietowe kość guziczna rożki guziczne

6 Slajd 16 Slajd 17 Slajd 18 CECHY KOŚCI KRZYŻOWEJ Powstała ze zrośnięcia się pięciu kręgów krzyżowych. Ma kształt trójkąta podstawą skierowanego ku górze, a wierzchołkiem ku dołowi. Z boku łączy się stawowo z kością biodrową budując z tyłu miednicę. Na powierzchni miednicznej znajdują się zrośnięte y, które tworzą 4 kresy poprzeczne z boku ograniczone czterema parami otworów krzyżowych miednicznych. Na powierzchni grzbietowej znajdują się zrośnięte łuki i wyrostki. Zrośnięte łuki wraz z ami ograniczają kanał krzyżowy zakończony rozworem krzyżowym. Zrośnięte wyrostki kolczyste tworzą grzebień krzyżowy pośrodkowy, bocznie wyrostki stawowe tworzą grzebień krzyżowy pośredni, a zrośnięte wyrostki poprzeczne zewnętrznie tworzą grzebień krzyżowy boczny. Między grzebieniami krzyżowymi pośrednim i bocznym znajdują się 4 pary otworów krzyżowych grzbietowych. Na rozbudowanej części bocznej znajduje się powierzchnia uchowata, a przyśrodkowo od niej guzowatość krzyżowa. Kość krzyżowa zakończona jest wierzchołkiem. KOŚĆ KRZYŻOWA - wklinowana między kości miedniczne Widok od strony miednicznej (przedniej) KOŚĆ GUZICZNA (os coccygis) Widok od strony grzbietowej (tylnej) Składa się z 4-5 szczątkowych kręgów. Ma kształt zbliżony do trójkąta. U góry, w kierunku kości krzyżowej zachowane są wyrostki stawowe górne, zwane rożkami guzicznymi (łączą się powierzchniami stawowymi z rożkami krzyżowymi). Jedynie na pierwszym kręgu guzicznym zachowały się pewne cechy kręgów, jak i szczątkowe wyrostki poprzeczne. Kręgi guziczne nie grają żadnej roli w mechanice całego kręgosłupa, podobnie jak kręgi krzyżowe, zrastają się w pojedynczą kość guziczną.

7 Slajd 19 Slajd 20 Slajd 21 KLATKA PIERSIOWA W skład szkieletu klatki piersiowej wchodzi 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostek. mostka ŻEBRO Jest kością długą w kształcie łuku wypukłością zwróconą na zewnątrz. Składa się z części środkowej u i dwóch końców: tylnego kręgosłupowego i przedniego mostkowego. Żebro kostne (kość żebrowa) przechodzi końcem przednim w chrząstkę żebrową. ŻEBRO c.d. 7 par górnych żeber określa się jako żebra prawdziwe, które łączą się bezpośrednio chrząstką żebrową z mostkiem. 5 par dolnych żeber nazywa się żebrami rzekomymi. Chrząstki żebrowe VIII, IX i X żebra łączą się z mostkiem za pośrednictwem chrząstki żebrowej żebra położonego wyżej i razem z chrząstką VIII żebra tworzą łuk żebrowy prawy i lewy. Chrząstki żebrowe XI i XII żebra kończą się swobodnie między mięśniami brzucha.

8 Slajd 22 Slajd 23 Slajd 24 ŻEBRO c.d. Każde żebro składa się z większej części kostnej i przymostkowej mniejszej części chrzęstnej. W części kostnej znajduje się koniec mostkowy i kręgowy. Na końcu kręgowym leży głowa żebra z powierzchnią stawową, którą na żebrach od II do IX dzieli grzebień głowy na dwie części. Za głową znajduje się zwężenie szyjka żebra. Na górnej powierzchni szyjki przebiega grzebień szyjki żebra. Na bocznym końcu szyjki żebra, na tylnej powierzchni żebra znajduje się guzek żebra z powierzchnią stawową. Guzek występuje na żebrach od I do X. Na ie żebra wyróżnia się powierzchnię zewnętrzną wypukłą i wewnętrzną wklęsłą. Powierzchnia zewnętrzna tworzy bocznie od guzka kąt żebra zwrócony ku tyłowi i dołowi. W przebiegu żebra wyróżnia się 3 krzywizny: 1. płaszczyzny (łukowaty przebieg), 2. obrotu (skręcenie wzdłuż), 3. esowate skręcenie w stosunku do płaszczyzny poziomej. guzek żebra szyjka guzek mięśnia pochyłego przedniego bruzda tętnicy podobojczykowej głowa żebra ŻEBRO I (costa) ŻEBRO II powierzchnia stawowa głowy żebra - głowa - szyjka - grzebień szyjki żebra - - guzek żebra guzowatość mięśnia zębatego przedniego

9 Slajd 25 Slajd 26 Slajd 27 MOSTEK (sternum) ŻEBRO V ŻEBRO XI ŻEBRO XII Jest kością płaską, nieparzystą, położoną z przodu ciała. Łączy się z żebrami i razem z kręgosłupem odcinka piersiowego tworzy szkielet klatki piersiowej. Składa się z rękojeści, u i wyrostka mieczykowatego. Rękojeść łączy się z em za pomocą chrząstkozrostu. Trzon łączy się z wyrostkiem mieczykowatym również za pomocą chrząstkozrostu, ale w wieku starczym najczęściej ulega on skostnieniu tworząc kościozrost. wcięcie szyjne wcięcie obojczykowe wcięcie żebrowe I rękojeść chrząstkozrost wcięcie żebrowe II wcięcie żebrowe VII wyrostek mieczykowaty powierzchnia stawowa guzka żebra bruzda żebra kąt żebra powierzchnia stawowa głowy żebra szyjka

10 Slajd 28 Slajd 29 Slajd 30 POŁĄCZENIA ŻEBER Z MOSTKIEM Końce przednie żeber zakończone chrząstką żebrową łączą się z mostkiem. Żebro I łączy się z rękojeścią mostka chrząstkozrostem (prawie nieruchomo). Żebra od II do VII łączą się z mostkiem stawami mostkowo żebrowymi. Żebra VIII i IX nie łączą się z mostkiem bezpośrednio. Każde z nich tworzy z leżącym wyżej żebrem staw międzychrząstkowy. Żebro X jest zwykle połączone z IX żebrem pasmem łącznotkankowym. Żebra XI i XII są żebrami wolnymi. więzadło mostkowo żebrowe promieniste POŁĄCZENIA ŻEBER Z MOSTKIEM c.d. obojczyk żebro I POŁĄCZENIA ŻEBER Z KRĘGAMI W obrębie odcinka piersiowego kręgosłupa występują stawy żebrowo kręgowe łączące głowy i guzki żeber z kręgami. Staw głowy żebra łączy głowę żebra z dołkami żebrowymi kręgów znajdującymi się na ach kręgów. Na głowie żeber II-X znajduje się grzebień, od którego do krążka międzykręgowego więzadło biegnie więzadło śródstawowe głowy żebra. Dzieli promieniste ono jamę stawową na 2 piętra. Staw posiada głowy żebra torebkę stawową, wzmocnioną na powierzchni przedniej przez więzadło promieniste głowy żebra. więzadło żebrowo - obojczykowe chrząstka żebra II więzadło mostkowo żebrowe śródstawowe Staw żebrowo poprzeczny łączy guzek żebra z dołkiem żebrowym wyrostka poprzecznego. Stawy te występują przy żebrach I-X. Są wzmocnione przez więzadła żebrowo poprzeczne łączące żebro z wyrostkiem poprzecznym kręgu tworzącego staw i kręgu położonego wyżej. więzadło żebrowo - poprzeczne

11 Slajd 31 staw głowy żebra staw żebrowo - poprzeczny