WSKAŹNIK BOLTONA

Transkrypt

1 WSKAŹNIK BOLTONA Wskaźnik Boltona określa zależność pomiędzy sumą mezjodystalnych szerokości zębów stałych szczęki i żuchwy. Overall ratio (wskaźnik całkowity): Suma szerokości 12 zębów żuchwy Suma szerokości 12 zębów szczęki 100 = 91,3% (± 0,26) Ryc Pomiar szerokości zębów do wskaźnika Boltona (overall ratio). Ryc Pomiar szerokości zębów do wskaźnika Boltona (anterior ratio). Anterior ratio (wskaźnik odcinka przedniego): Suma szerokości 6 zębów żuchwy Suma szerokości 6 zębów szczęki 100 = 77,2% (± 0,22) Tabela 6.6 przedstawia średnie wartości sumy szerokości 6 górnych i 6 dolnych zębów stałych w milimetrach wg Boltona. Tabela 6.7 przedstawia średnie wartości sumy szerokości 12 zębów górnych i dolnych stałych w milimetrach wg Boltona. Jeżeli w wyniku pomiaru sumy szerokości mezjodystalnej 6 zębów górnych i dolnych (anterior ratio) uzyskuje się wartość > 77,2% lub w przypadku pomiaru 12 zębów górnych i dolnych (overall ratio) wartość > 91,3%, wskazuje to na nadmiar materiału zębowego w dolnym łuku zębowym. Aby nadmiar materiału zębowego określić w milimetrach, od sumy szerokości rzeczywistej należy odjąć wartość idealną (z tabeli 6.6 średnich wartości wg Boltona). 154

2 Tabela 6.6 Średnie wartości sumy szerokości 6 zębów górnych i dolnych stałych (w milimetrach) wg wskaźnika Boltona (anterior ratio) Szczęka 40,0 40,5 41,0 41,5 42,0 42,5 43,0 43,5 Żuchwa 30,9 31,3 31,7 32,0 32,4 32,8 33,2 33,6 Szczęka 44,0 44,5 45,0 45,5 46,0 46,5 47,0 47,5 Żuchwa 34,0 34,4 34,7 35,1 35,5 35,9 36,3 36,7 Szczęka 48,0 48,5 49,0 49,5 50,0 50,5 51,0 51,5 Żuchwa 37,1 37,4 37,8 38,2 38,6 39,0 39,4 39,8 Szczęka 52,0 52,5 53,0 53,5 54,0 54,5 55,0 Żuchwa 40,1 40,5 40,9 41,3 41,7 42,1 42,5 Tabela 6.7 Średnie wartości sumy szerokości 12 zębów górnych i dolnych stałych (w milimetrach) wg wskaźnika Boltona (overall ratio) Szczęka 85,0 86,0 87,0 88,0 89,0 90,0 91,0 92,0 Żuchwa 77,6 78,5 79,4 80,3 81,3 82,1 83,1 84,0 Szczęka 93,0 94,0 95,0 96,0 97,0 98,0 99,0 100,0 Żuchwa 84,9 85,8 86,7 87,6 88,6 89,5 90,4 91,3 Szczęka 101,0 102,0 103,0 104,0 105,0 106,0 107,0 108,0 Żuchwa 92,2 93,1 94,0 95,0 95,9 96,8 97,8 98,6 Szczęka 109,0 110,0 Żuchwa 99,5 100,4 Przykład dysproporcji w overall ratio Rzeczywista wartość 12 zębów żuchwy = 90 mm = 94,7% 95 Rzeczywista wartość 12 zębów szczęki = 95 mm 90 mm 86,7 mm = 3,3 mm rzeczywista suma 12 zębów żuchwy wartość przewidywalna 12 zębów żuchwy nadmiar szerokości zębów w żuchwie Przez analogię przy wartości wskaźnika (overall ratio) < 91,3 czy (anterior ratio) < 77,2 nadmiar materiału zębowego znajduje się w górnym łuku. Wymowa kliniczna wskaźnika Boltona daje wskazówki dotyczące dalszego postępowania. Harmonię łuków zębowych można przywrócić, stosując ekstrakcję, szlifowanie pionowe zębów (stripping) czy też przez poszerzenie mezjodystalnego wymiaru zębów przednich. 155

3 ANALIZA SEGMENTOWA UZĘBIENIA STAŁEGO WG LUNDSTRÖMA Analiza segmentowa służy do określenia długości obwodu łuku zębowego w stosunku do sumy mezjodystalnej 12 zębów stałych w szczęce i żuchwie. Analizę przeprowadza się na modelach gipsowych w następujący sposób: 1. Łuki zębowe zarówno górny, jak i dolny dzieli się na 6 segmentów (z uwzględnieniem pierwszego zęba trzonowego). Każdy segment obejmuje 2 zęby. 2. Mierzy się mezjodystalną szerokość 12 zębów i wyniki pomiaru wpisuje się do tabeli. 3. Określa się sumę szerokości każdej pary zębów, a jej wynik wpisuje się do tabeli jako ilość potrzebnego miejsca w łuku. 4. Dokonuje się pomiaru długości każdego segmentu (mierzy się ją między punktami stycznymi opisywanych par zębów), wynik pomiaru wprowadza się do tabeli jako ilość miejsca przewidywalnego. 5. Różnice przedstawiają nadmiar lub niedomiar miejsca w określonych segmentach. 6. Przez dodanie wartości różnic SI S6 uzyska się informację o wielkości odchylenia długości łuku zębowego górnego czy dolnego w stosunku do faktycznej wielkości zębów. Tabela 6.8 Przykład obliczeń wskaźnika Lundströma Ząb Szerokość 12 7,5 8 8,5 7, ,5 8 7,5 12 Segment S1 S2 S3 S4 S5 S6 Ilość miejsca przewidywalnego ,5 18,5 16,5 17,5 Potrzeby miejsca 19 16, ,5 16,5 19,5 Różnica 0 2,5 0, Dyskrepancja 5 Ryc Podział łuku zębowego na segmenty. 156

4 WSKAŹNIK LITTLA Wyznaczanie wskaźnika Littla polega na pomiarach liniowych odległości między anatomicznymi punktami stycznymi każdego zęba siecznego w żuchwie a anatomicznymi punktami stycznymi zębów sąsiednich nie bierze się pod uwagę klinicznych punktów stycznych (ryc. 6.63). Suma tych pięciu odległości oznacza relatywny stopień zaburzeń zgryzowych w odcinku przednim. W przypadku idealnego ustawienia zębów siecznych pomiar dokonywany od powierzchni mezjalnej lewego kła do powierzchni mezjalnej prawego kła powinien dać wynik 0. Subiektywna ocena małego stłoczenia 1 3. Średnie stłoczenie określane jest jako 4 6, duże stłoczenie jako 7 9, bardzo duże jako 10. Wskaźnik ten nie służy do ilościowej oceny stłoczeń w odcinku przednim żuchwy. Z pewnością metoda ta ma kilka wad. Jedną z nich jest tendencja do wyznaczania bardzo wysokiej wartości wskaźnika w przypadkach, u których występuje znaczne przemieszczenie jednego lub kilku zębów w kierunku wargowo-językowym, z jednoczesnym skróceniem długości łuku zębowego. Wskaźnik ten nie bierze również pod uwagę estetyki twarzy, morfologii zębów, wieku pacjenta czyli czynników, które powinny być brane pod uwagę podczas oceny danego przypadku i stawiania diagnozy. Ryc Pomiar odległości (między anatomicznymi punktami stycznymi zębów siecznych) w żuchwie (wg Littla) WSKAŹNIK IZARDA Wskaźnik Izarda określa zależność szerokości górnego łuku zębowego w stosunku do szerokości górnotwarzowej. Największa szerokość łuku zębowego górnego powinna wynosić połowę szerokości twarzy. Szerokość szczęki = 50 Zyg Zyg 10 Szerokość twarzy mierzy się cyrklem kabłąkowym w miejscach największej szerokości łuków jarzmowych w punktach zygion. Przez odjęcie 10 mm (na grubość tkanek miękkich) otrzymuje się szerokość kostną. Pomiaru szerokości szczęki dokonuje się na zewnętrznej powierzchni wyrostków zębodołowych, w miejscu największej rozpiętości szczęki. Szerokość szczękowo-twarzowa według wzoru wskaźnika Izarda powinna wynosić 50. Dopuszczalne jest odchylenie od 48 do 52. W przypadku wartości wskaźnika poniżej 48 wnioskuje się, że szczęka jest za wąska w stosunku do twarzy. Gdy wartość wskaźnika przekracza 52, oznacza to, że 157

5 Ryc Pomiar wskaźnika Izarda na czaszce. szczęka jest za szeroka w stosunku do twarzy, źle rokują próby poszerzenia górnego łuku zębowego. Wskaźnik Izarda stosuje się niezależnie od wieku i rodzaju uzębienia. Wskazane jest porównanie wskaźnika Izarda ze wskaźnikiem Ponta, szczególnie wówczas, gdy Si jest większe lub mniejsze od podanych w tabeli Ponta WSKAŹNIK NOSOWO-SZCZĘKOWY MASZTALERZA Wskaźnik ten określa prawidłową wysokość twarzy, wyrażoną wzorem: Nasion subnasale Nasion prosthion Nasion subnasale Nasion prosthion = 78 u chłopców = 80 u dziewcząt W wadach pionowych w nadzgryzie wskaźnik ten jest zmniejszony, a w zgryzie głębokim całkowitym powiększony. Hanna Bielawska-Victorini 6.7. BADANIA RADIOLOGICZNE Badania radiologiczne wnoszą wiele informacji do ortodoncji. Jednak ze względu na ich inwazyjność każde zdjęcie powinno być wykonywane po przeprowadzeniu badania klinicznego, podczas którego określone zostaną wskazania do wykonania odpowiedniego zdjęcia rtg i jego optymalna projekcja. Dzięki tym badaniom można uzyskać dane dotyczące: obecności i położenia zawiązków zębowych oraz ich wielkości i kształtu, ustalenia zaburzeń rozwojowych koron i korzeni zębów, obecności zębów nadliczbowych, zatrzymanych oraz ich umiejscowienia, 158